Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 25 stycznia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w P., Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Grzegorz Nowak

Sędziowie: Przemysław Grajzer

Izabela Pospieska

Protokolant: st.sekr.sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

po rozpoznaniu w sprawie A. D. (1) [D.]

ze skargi w/w na przewlekłość postępowania sądowego

z urzędu

na podstawie art. 38 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r., poz. 75)

p o s t a n a w i a

zwrócić się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość do rozpoznania skargi A. D. (1) na przewlekłość postępowania prowadzonego przez Sąd Rejonowy w G.w sprawie o sygn. akt (...) (...) między Sądem Apelacyjnym w P. i Sądem Okręgowym w P., poprzez wskazanie Sądu Okręgowego w Poznaniu jako właściwego miejscowo i rzeczowo do rozpoznania niniejszej sprawy.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia (...) r. A. D. (2) wniósł skargę na przewlekłość toczącego się przeciwko ww. postępowania karnego w sprawie (...) Sądu Rejonowego w G. aktualna sygnatura (...).

Uzasadniając skargę, wskazał, że ww. postępowanie karne toczy się wobec niego zbyt długo, chodzi o wydanie wyroku łącznego, a postępowanie to nie jest skomplikowane, to występuje nadmierne odstępstwo od czasu koniecznego do wykonania określonych czynności sądowych.

Wobec tego autor skargi domagał się stwierdzenia przewlekłości wymienionego na wstępie postępowania oraz przyznania w związku ze stwierdzeniem przewlekłości sumy pieniężnej [nazwanej zadośćuczynieniem] w wysokości 12.000 zł.

Ową skargę zarejestrowano do rozpoznania w Sądzie Okręgowym w P. pod sygn. akt (...), jednak Sąd ten postanowieniem z dnia(...)r. na podstawie art. 35 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r., poz. 75) stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w P., wskazując, iż w sprawie tej toczyło się również postępowanie przed Sądem Okręgowym w P., jako sądem odwoławczym, który wydał wyrok kasatoryjny, a aktualnie sprawa prowadzona jest przed wspomnianym Sądem Rejonowym [II K 358/21].

Uzasadniając to stanowisko tzw. zakazem fragmentacji wynikającym m.in. z wyroku (...) w sprawie W. przeciwko P. z dnia (...) r. nr skargi (...) i (...) oraz treść art. 4 ust. 1a ustawy o skardze, należało stwierdzić, że wniesiona skarga na przewlekłość postępowania dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym a zatem właściwym do jej rozpoznania jest Sąd Apelacyjny w P..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W ocenie tut. Sądu Apelacyjnego stanowisko Sądu Okręgowego w P. dot. przekazania sprawy nie jest zasadne i to ten ostatni winien rozpoznać niniejszą sprawę.

Na wstępie należy zauważyć, iż zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (dalej: ustawa) „ sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie (ust. 1). Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym - właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny (ust.1a).

Sąd Okręgowy, uznając swoją niewłaściwość, powołał się na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie W. przeciwko P. (skarga nr (...), (...)) i wynikający z niego zakaz fragmentaryzacji, polegającej na ograniczeniu oceny przewlekłości postępowania do instancji sądowej, w jakiej aktualnie toczyło się postępowanie, bez uwzględnienia instancji wcześniejszych, nie dostrzegając, że to właśnie ówczesna praktyka stosowania omawianej ustawy, ujawniająca problem jedynie fragmentarycznego badania przez sądy toku postępowania w danej sprawie, była powodem nowelizacji art. 4 ustawy w zakresie kognicji sądów w 2009 r.

W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej (Dz. U. 2009.61.498) wskazano, że błędna wykładnia art. 4 ustawy prowadziła do oddzielnego (fragmentarycznego) badania etapów postępowania przez różne sądy w sytuacji, gdy skarga obejmowała zarówno postępowanie przed sądem pierwszej, jak i drugiej instancji. Zmiana kognicji sądów, dokonana mocą ustawy z dnia 20 lutego 2009 r., spowodowała dodanie w art. 4 ustawy ust. 1a, zgodnie z którym „jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym - właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny” i ust. 1b „Jeżeli zaś skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym i sądem apelacyjnym - właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny”.

Powyższe stanowisko, odrzucające potrzebę fragmentaryzacji, zostało zaaprobowane w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z (...) r. w sprawie (...) którą to uchwałę- w ocenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – można postrzegać jako środek dążący do naprawienia wadliwej praktyki sądowej i zapewnienie przestrzegania przez polskie sądy standardów konwencyjnych ( vide: wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 7 lipca 2015 r., (...), (...), (...), LEX nr 1749574).

Sąd Okręgowy, akcentując odrzuconą już w orzecznictwie potrzebę fragmentaryzacji, nie dostrzegł, że właściwość funkcjonalna sądu do rozpoznania skargi na przewlekłość uzależniona jest wyłącznie od jej treści, co wynika zarówno z wykładni językowej art. 4 ust. 1a ustawy ("jeżeli skarga dotyczy przewlekłości") jak i stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w przytoczonej wyżej uchwale, w której wskazano, że normując właściwość sądu do rozpoznania skargi na przewlekłość postępowania, ustawodawca nawiązał do treści skargi i podniesionych w niej zarzutów wobec konkretnej jednostki wymiaru sprawiedliwości. „Ocenie pod kątem przewlekłości podlegają zarzuty skarżącego odnoszące się do przebiegu postępowania” ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie III SPZP 1/13, OSNP 2013/23-24/292).

Skoro w postępowaniu ze skargi na przewlekłość ocenie podlegają zarzuty odnoszące się do przebiegu postępowania to konieczność dokonania oceny czynności podejmowanych na poszczególnych etapach postępowania występuje tylko wówczas, gdy skarżący wskaże zarzuty odnoszące się do tych faz postępowania. Tak więc dla określenia funkcjonalnej właściwości sądu w niniejszej sprawie należało rozważyć sformułowany przez autora skargi, będącego profesjonalnym pełnomocnikiem, obszar zaskarżenia.

Analiza uzasadnienia skargi, a zwłaszcza okoliczności mających przemawiać za zasadnością żądania stwierdzenia przewlekłości świadczy jednoznacznie o tym, że intencją autora skargi było objęcie jej zakresem wyłącznie postępowania karnego prowadzonego w części toczącej się przed Sądem Rejonowym w G.

Co więcej, przedmiotowa skarga została złożona w toku postępowania prowadzonego przed sądem rejonowym, bez zastrzeżenia rozszerzenia jej zakresu na postępowanie odwoławcze. Powyżej poczynione zastrzeżenia mają o tyle istotne znacznie, że w razie objęcia zakresem skargi także postępowania odwoławczego przed sądem okręgowym, należałoby rozważyć właściwość funkcjonalną sądu apelacyjnego.

Odnosząc się zatem do przepisu regulującego tą właściwość, należy wyjaśnić, że wykładnia językowa art. 4 ust. 1a ustawy wymaga uwzględnienia jego konstrukcji, która została oparta przez ustawodawcę na koniunkcji, tj. spójniku „i”, przemawiając tym samym za tezą, że wynikający z tej konstrukcji wymóg kumulatywności, a więc współwystępowania przesłanek obejmuje przewlekłość postępowania przez sądem rejonowym i przewlekłość postępowania przed sądem okręgowym. Tym samym skoro skarżący w sposób jednoznaczny ograniczył zakres przedmiotu skargi do postępowania toczącego się przed wspomnianym Sądem Rejonowym, to w świetle poczynionych wyżej uwag nie aktualizowała się konieczność przekazania sprawy sądowi apelacyjnemu zgodnie z wyjątkiem od reguły zawartej w art. 4 ust. 1 ustawy.

Skład orzekający w niniejszej sprawie aprobuje prezentowane w orzecznictwie stanowisko, że przyjęta w art. 4 ust. 1a ustawy konstrukcja koniunkcji oznacza, że dla określenia właściwości funkcjonalnej sądu apelacyjnego konieczne jest, by skarga dotyczyła przewlekłości postępowania toczącego się przed sądem rejonowym i przewlekłości postępowania toczącego się przed sądem okręgowym. W omawianym przepisie nie chodzi bowiem o sytuację, gdy skarga obejmuje swoim przedmiotem postępowanie, które faktycznie toczyło się przed sądem rejonowym i okręgowym, ale gdy wskazuje na przewlekłość postępowań toczących się przed sądami obu rzędów ( vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. II S 13/14, LEX nr 1458878, postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 października 2015 r. II S 21/15, LEX nr 1857373).

W przytoczonych judykatach podkreślono również, że gdyby o właściwości sądu apelacyjnego miałby decydować wyłącznie fakt, że sprawa była przedmiotem rozpoznania w sądzie okręgowym, niezależnie od tego na jakim etapie postępowania doszło do przewlekłości, przepis ten brzmiałby inaczej, przyjmując przykładowo konstrukcję językową zbliżoną do zwrotu "jeżeli skarga dotyczy postępowania, które toczyło się przed sądem rejonowym i okręgowym". Natomiast jak wynika z wykładni językowej art. 4 ust. 1a ustawy, jak i uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej (Dz. U. 2009.61.498) intencją ustawodawcy było wyłącznie zapewnienie łącznego rozpoznania zarzutu przewlekłości postępowania w sądach obu instancji (rejonowym i okręgowym).

Takie stanowisko potwierdza również orzecznictwo Sądu Najwyższego, który wskazał, że „właściwość sądu do rozpoznania skargi na przewlekłość opiera się na zasadzie hierarchiczności, tj. właściwym do rozstrzygnięcia o przewlekłość postępowania jest sąd wyższej instancji, który byłby właściwy do rozpoznania środka odwoławczego od rozstrzygnięcia sądu. I tak właściwym do rozpoznania skargi na, przewlekłość postępowania przed sądem rejonowym jest sąd okręgowy (art. 4 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość), przed sądem rejonowym oraz sądem okręgowym – sąd apelacyjny (art. 4 ust. 1a ustawy o skardze na przewlekłość), przed sądem okręgowym i sądem apelacyjnym – również sąd apelacyjny (art. 4 ust. 1b ustawy o skardze na przewlekłość), przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym – Sąd Najwyższy (art. 4 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość). Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie, że przewlekłość postępowania oceniał będzie sąd, który na co dzień w ramach rutynowej działalności orzeczniczej orzeka merytorycznie jako sąd odwoławczy w przedmiocie spraw, których dotyczy skarga na przewlekłość, a zatem posiada niezbędną wiedzę specjalistyczną pozwalającą mu rzetelnie ocenić, czy sąd niższej instancji przeprowadzał czynności procesowe bez zbędnej zwłoki (vide: Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 28 października 2020 r. I (...) 104/20, LEX nr 3070371).

Reasumując, w niniejszej sprawie nie zachodzi obawa fragmentarycznego badania toku postępowania w sprawie, albowiem jak wynika zarówno z żądania zawartego w części wstępnej skargi, jak i jej uzasadnienia, zarzut przewlekłości postępowania dotyczy wyłącznie postępowania przed sądem rejonowym. Nie zachodzi zatem sytuacja opisana w art. 4 ust. 1a ustawy, bowiem zarzut skargi nie obejmuje przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym. Tym samym, pomimo, że postępowanie toczyło się przed Sądem Okręgowym jako sądem II instancji, sąd ten był właściwy do rozpoznania skargi, skoro skarżący jej zarzuty ograniczył do toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Ocenie pod kątem przewlekłości podlegał przy tym cały tok postępowania przed sądem rejonowym, skoro skarżący przewlekłości upatrywał w czynnościach podejmowanych przed tym sądem.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 38 § 1 k.p.k. orzeczono jak na wstępie.

I. P. G. N. P. G.

Pouczenie
Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu