Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Apelacyjnego w P. z dnia (...)

Zaskarżonym postanowieniem (k. 6643, 6660-6675) Sąd Okręgowy w Z., na podstawie art. 344a § 1 i 2 k.p.k., zwrócił prokuratorowi sprawę przeciwko oskarżonym P. W., K. A., P. F. oraz M. M. w celu uzupełnienia istotnych braków postępowania przygotowawczego.

Zażalenia na ww. postanowienie w ustawowym terminie wywiedli oskarżyciel posiłkowy B. K. oraz prokurator.

Oskarżyciel posiłkowy B. K. (k. 6644, 6699-6714) zaskarżył ww. postanowienie, zarzucając mu:

I.  błędne przeprowadzenie analizy przepisu art. 47 ustawy z dnia
28 stycznia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo
o prokuraturze (Dz.U. z 2016 r. poz. 178)

II.  rażącą obrazę przepisów, tj. art. 47 ustawy z dnia 28 stycznia 2016r. – przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o Prokuraturze (Dz.U.
z 2016 poz. 178), art. 7 k.p.k. oraz art. 8 k.p.k.

W oparciu o te zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i polecenie Sądowi Okręgowemu rozpoczęcie procesu
w przedmiotowej sprawie. Stanowisko to uzupełnił w także kolejnym pismem procesowym z dnia(...).

Prokurator (k. 6693-6697) zaskarżył ww. postanowienie na niekorzyść oskarżonych w całości. Skarżący zarzucił rozstrzygnięciu Sądu I instancji sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożlwiającą jego wykonanie oraz obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 344a § 1 k.p.k. W oparciu o te zarzuty, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości.

Odpowiedź na ww. zażalenia złożyli:

- oskarżony P. W. (odpowiedź na zażalenie prokuratora
k. 6746-6756),

- obrońca oskarżonego M. M. - adw. M. W. (odpowiedź na oba zażalenia k. 6759-6765),

- obrońca oskarżonego P. W. - adw. M. O. (odpowiedź na oba zażalenia k. 6767-6775), uzupełnione pismem z dnia
(...) r. (k. 6781),

- pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej M. E. - adw. D. R. (odpowiedź na zażalenie prokuratora k. 6782-6783).

W dalszej części postępowania odwoławczego jego uczestnicy przedstawiali swoje stanowisko w kolejnych pismach procesowych, które załączono do akt sprawy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Zażalenia okazały się o tyle celowe, że doprowadziły do uchylenia zaskarżonego postanowienia i skierowania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny, zgodnie z dyspozycją art. 436 k.p.k., ograniczył rozpoznanie wywiedzionych środków odwoławczych przede wszystkim do zarzutu podniesionego przez prokuratora w punkcie 1 zażalenia uznając, że rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia kasatoryjnego, a rozpoznanie pozostałych zarzutów tego skarżącego oraz oskarżyciela posiłkowego jawiło się jako przedwczesne bądź bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania, do czego tut. Sąd Apelacyjny odniesie się szerzej w dalszej części rozważań.

Na wstępie – dla oczyszczenia przedpola – należy podkreślić, że kwestia nieskutecznego przywrócenia prokurator B. Z. ze stanu spoczynku w stan czynny z dniem(...) r., na podstawie decyzji Prokuratora Krajowego z dnia (...) r., została już prawomocnie rozstrzygnięta (na potrzeby niniejszej sprawy) w zarządzeniu sędziego Sądu Okręgowego w Z. z dnia (...) . Na jego podstawie prawomocnie zwrócono – w trybie art. 337 k.p.k. - akt oskarżenia przeciwko P. W., K. A., P. F. oraz M. M., z uwagi na brak podpisu upoważnionej osoby, a więc brak formalny określony w art. 119 § 1 pkt 4 k.p.k., wynikający z opatrzenia go podpisem przez osobę nieuprawioną, tj. prokuratora w stanie spoczynku B. Z. (k. 6364 t. XXXIII). Analogicznie wypowiedział się Sąd Okręgowy w Z. w postanowieniu z dnia (...) r. w sprawie II K 26/24 (k. 6335, XXXII, k. 6339-6363), którym odmówił uwzględnienia wniosków o umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., tj. z uwagi na brak skargi uprawnionego oskarżyciela. Również w zaskarżonym postanowieniu, Sąd Okręgowy zaaprobował tezę o nieskutecznym przywróceniu prokurator B. Z. ze stanu spoczynku do stanu czynnego, podkreślając poddanie tej kwestii obszernej analizie ww. postanowieniu i zarządzeniu
i zbędność powielania argumentów w tym zakresie (strona 3 uzasadnienia).

Podkreślić należy, że ani prokurator ani oskarżyciel posiłkowy B. K. – jak słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy – nie zaskarżyli wspomnianego wyżej zarządzenia. Prokurator (...) nie tylko nie negował decyzji o zwrocie formalnym, ale realizując wytyczne w niej zawarte usunął nawet ww. brak formalny poprzez przedłożenie podpisanego przez siebie aktu oskarżenia, a więc de facto przyznając tym samym konkludentnie, że prokurator B. Z. nie była do tego uprawniona (k. 6447-6530, t. XXXIII). Prokurator nie negował takiego poglądu także w uzasadnieniu pisma z dnia (...) r. (k. 6599, t. XXXIV). Należy zaznaczyć, że zgodnie z treścią art. 337 § 2 k.p.k. na zarządzenie,
o zwrocie aktu oskarżenia zażalenie przysługuje wyłącznie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. W realiach niniejszego postępowania był nim rzecz jasna Sąd Okręgowy w Z.. Sąd Apelacyjny rozpoznawał z kolei – zgodnie ze swoją właściwością rzeczową – zażalenia oskarżycieli, ale na postanowienie o zwrocie całej sprawy wydane w trybie art. 344a kpk. Kwestii tych nie należy mieszać, albowiem dot. dwóch różnych decyzji procesowych, których weryfikacja należała do dwóch odrębnych sądów.

Podnoszenie więc argumentacji odnoszącej się ponownie do tej przesądzonej w niniejszej sprawie kwestii, w szczególności w zażaleniu oskarżyciela posiłkowego B. K., należało więc ocenić jako bezprzedmiotowe. Sednem niniejszej sprawy nie jest bowiem ocena procedury przywrócenia prokurator B. Z. do stanu czynnego.
Na wątpliwości w zakresie dopuszczalności kształtowania stosunków prawnych w omawianym przedmiocie przez sąd karny zwrócił również uwagę Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia (...) „ Rozważenie tego problemu powinno nastąpić w szerszej perspektywie systemowej prawa, chociażby z uwagi na publicznoprawny, ściślej administracyjnoprawny charakter aktu powierzenia obowiązków funkcjonariuszowi publicznemu, którego ocena pozostaje we właściwości odrębnego pionu sądownictwa - sądów administracyjnych. Natomiast w aspekcie podmiotowym, dotyczącym stosunku służbowego prokuratora, ocena skuteczności nawiązania stosunku służbowego prokuratora pozostaje w obszarze właściwości rzeczowej sądów cywilnych - sądów pracy. Wykluczyć bowiem należy możliwość kształtowania przez sąd karny stosunku prawnego pozostającego poza obszarem kognicji tego sądu ”. W tej kwestii wypowiedział się również Sąd Apelacyjny wS.w postanowieniu z dnia (...) (k. 6208-6227, t. XXXII), przytaczanym zresztą przez obu skarżących. Należy jednak stanowczo podkreślić, że tut. Sąd Apelacyjny nie podziela w pełnym zakresie wskazanej w nim argumentacji, w szczególności dotyczącej wpływu dobrej wiary funkcjonariusza czy oceny skutków czynności podejmowanych przez prokuratora w stanie spoczynku, do czego szerzej odniesie się w dalszej części rozważań.

Marginalnie należy wyjaśnić, że do wzruszenia zaskarżonego postanowienia w tym zakresie nie mogło doprowadzić powoływanie się przez oskarżyciela posiłkowego B. K. na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia(...) w sprawie przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Rejonowy G., postanowieniem z dnia (...)zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy. Zgodnie z art. 441 § 3 k.p.k. uchwała ta wiąże sąd, który zadał pytanie prawne w danej sprawie, a więc wyłącznie Sąd Rejonowy G. (1) – P.
w G.. W tym zakresie jest to wyjątek od zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego (art. 8 § 1 k.p.k.). Taka uchwała nie jest natomiast wiążąca dla innych sądów w innych sprawach ( vide: Komentarz do art. 441 k.p.k. Świecki Dariusz (red.), teza 13 Lex), a Sąd Apelacyjny
w niniejszym składzie nie podziela przedstawionego w tej uchwale stanowiska.

Reasumując tą część rozważań należy podkreślić, że przedmiotem niniejszej sprawy (...) nie jest ocena prawidłowości przywrócenia prokurator B. Z. ze stanu spoczynku w stan czynny lecz usunięcie braków postępowania przygotowawczego, w którym czynności podejmowała osoba nieuprawniona, tj. prokurator w stanie spoczynku.

W tym zakresie warto również przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, w którym stwierdzono wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k. z uwagi na udział w wydaniu wyroku osoby nieuprawnionej, tj. sędziego, który przeszedł ex lege w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2024 r. III KK 385/24). W takim układzie procesowym nie mają znaczenia – jakie w niniejszej sprawie usiłuje nadać prokurator - okoliczności takie jak dobra wiara, posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych czy wiedzy
i doświadczenia zawodowego. Wszelkie więc tego rodzaju argumenty, w szczególności przytaczane przez prokuratora w wywiedzionym zażaleniu – cyt. „inny prokurator nie będzie dawał lepszych czy gorszych instytucjonalnych i zawodowych gwarancji prawidłowego przeprowadzonego dokonanych już czynności” (str. 7 zażalenia) nie mogły więc doprowadzić do wzruszenia zaskarżonego postanowienia. Uwag tych bynajmniej nie należy w żaden sposób odczytywać jako negatywnej oceny osoby prokurator B. Z., czy też dezawuowania jej pracy. Jedynie na marginesie można odnotować, że także ww. w publicznych wypowiedziach analogicznie traktowała procesowe skutki decyzji negującej jej przywrócenie do stanu czynnego ( vide: wywiad z dnia (...)dla Business (...) https://businessinsider.com.pl/prawo/opinie/wraca-sprawa-barbary-zapasnik-prokurator-zabiera-glos-i-walczy-o-sprawiedliwosc/tcvynpe ).

Z powyższą konkluzją zgadza się również oskarżyciel posiłkowy B. K., który przede wszystkim negując nieprawidłowe przywrócenie prokurator B. Z. do stanu czynnego, przyznał jednocześnie, że „ Generalnie w pełni należy zgodzić się z Sądem, iż postępowanie przeprowadzone przez prokuratora będącego w stanie spoczynku należy ponowić” (strona 2 uzupełnienia zażalenia – k. 6700).

Przechodząc do meritum sprawy należy przypomnieć, że zwrot sprawy do postępowania przygotowawczego w trybie art. 344a k.p.k. jest możliwy wówczas, gdy kumulatywnie spełnione zostaną następujące przesłanki:

1) w sprawie nie doszło do rozpoczęcia rozprawy głównej;

2) stwierdzono istotne braki postępowania przygotowawczego;

3) usunięcie przez sąd braków postępowania powodowałoby znaczne trudności, zwłaszcza gdy dotyczą one poszukiwania dowodów ( vide: Komentarz do art. 344a k.p.k. Świecki Dariusz (red.), teza 4 Lex).

Przed ustosunkowaniem się do oceny przytoczonych wyżej przesłanek, należało jednak zwrócić uwagę na sposób sporządzenia zaskarżonego postanowienia, do którego nawiązuje postawiony przez prokurator zarzut
w punkcie 1 zażalenia, de facto uniemożlwiający przeprowadzenia jego merytorycznej kontroli instancyjnej.

W judykaturze i doktrynie nie budzi wątpliwości, że to w sentencji postanowienia, nie zaś dopiero w jego uzasadnieniu muszą być wskazane braki postępowania przedsądowego oraz czynności, które powinny zostać wykonane w celu ich usunięcia ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego
z 11 lutego 2013 r., (...) 58/12, LEX nr 1297724, analogicznie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 22 kwietnia 2009 r. II AKz 228/09, Komentarz do art. 344a S. R. A. (red.), Z. S. (red.) teza 19 Lex, Komentarz do art. 344a k.p.k. D. Świecki teza 4 Lex ). Z kolei
w uzasadnieniu należy wykazać, dlaczego te braki należało uznać za istotne i powodujące w postępowaniu sądowym znaczne trudności,
a także zawrzeć szczegółowe zalecenia dla oskarżyciela co do sposobu usunięcia ujawnionych braków postępowania przygotowawczego ( vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 22 kwietnia 2009 r., II AKz 228/09, LEX nr 508301).

Uwzględniając wypracowane w orzecznictwie, a wskazane powyżej wymogi w zakresie treści orzeczenia o przekazaniu sprawy prokuratorowi
w celu uzupełnienia istotnych braków postępowania przygotowawczego nie ulega wątpliwości, że zaskarżone postanowienie wymogów tych nie spełnia, co uniemożliwiało przeprowadzenie jego kontroli instancyjnej. Wymogi te są szczególnie istotne na kanwie niniejszej sprawy z uwagi na jej obszerność
i sugerowaną znaczną ilość braków postępowania przygotowawczego.

Idąc dalej należy przypomnieć, że zwrot w trybie art. 344a k.p.k. nie może mieć charakteru blankietowego lecz powinien dotyczyć konkretnych braków postępowania przygotowawczego. W realiach niniejszej sprawy brak jest dokładności co do tego w jakim zakresie dokonano zwrotu sprawy, o czym świadczą takie sformułowania jak: „uprawniony prokurator w toku dalszego śledztwa powinien również przeanalizować pozostałe decyzje procesowe prokuratora w stanie spoczynku (postanowienia, zarządzenia)” (str. 10 postanowienia), „Obejmują one w zasadzie wszelkie decyzje procesowe podjęte na etapie przygotowawczym, część z nich otworzyła możliwość wydania kolejnych decyzji na danym etapie postępowania przygotowawczego (jak np. postanowienie o przedstawieniu zarzutów umożliwiło stosowanie środków zapobiegawczych)”. Tak ogólnikowe, nieprecyzyjne określenie zakresu zwrotu sprawiałoby de facto, że zwrot ten nie dotyczyłoby konkretnych braków, a co byłoby sprzeczne z treścią art. 344a k.p.k. i wyjątkowym charakterem tej regulacji. Rację ma zatem prokurator podnosząc, że brak enumeratywnego wykazu konkretnych braków postępowania przygotowawczego uniemożliwia oskarżycielowi publicznemu ich uzupełnienie. Brak precyzji co do zakresu przedmiotowego w jakim następuje zwrot prowadzi do sytuacji, że oskarżyciel publiczny może odmiennie rozumieć jakie czynności wymagają zdaniem Sądu Okręgowego sanacji. Analogicznie sąd odwoławczy, nie mogąc odtworzyć
w tym zakresie toku rozumowania sądu I instancji, nie jest w stanie zweryfikować prawidłowości ocen i ustaleń co do tego które czynności mają walor określony w cyt. powyżej przepisie.

Konkludując, w świetle wszystkich powyższych okoliczności, oczywistym jawi się, iż zaskarżone postanowienia nie zasługiwało na aprobatę i zawierało szereg ww. mankamentów, które uniemożliwiały jego pełną kontrolę instancyjną. Z tego względu koniecznym stało się jego uchylenie
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania. Przy ponownym procedowaniu Sąd Okręgowy – podejmując ewentualną decyzję o zwrocie – powinien zatem uwzględnić wszystkie poczynione w treści niniejszego uzasadnienia uwagi, a w szczególności precyzyjnie i w sposób niebudzący wątpliwości wymienić w sentencji postanowienia wszystkie istotne – zdaniem sądu meriti – braki postępowanie przygotowawczego a następnie omówić sposób ich usunięcia w jego uzasadnieniu.

Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego - z uwagi na wagę problemu i obszerność przedmiotowej sprawy - zachodzi konieczność zwrócenia uwagi na błędy i niezasadność przytoczonej argumentacji by przy ponownym rozpoznaniu sprawy nie dochodziło do ich powielenia.

I tak, po pierwsze, należy przyznać rację prokuratorowi, że Sąd Okręgowy w Z. wskazując na konieczność zatwierdzenia czynności przeprowadzonych przez prokurator B. Z. przez innego uprawnionego prokuratora, nie wskazał formy i podstawy prawnej takiego zatwierdzenia. Należy zatem wyjaśnić, że polska procedura karna nie przewiduje takiej instytucji poza przypadkami takimi jak np.:

- zatwierdzenia zatrzymania rzeczy oraz przeszukania (§ 160 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury),

- zatwierdzenia postanowienia o zawieszeniu postępowania (§ 212 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, Dz.U.2023.1115 t.j. ),

- zatwierdzenia postanowienia o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia (§ 222 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury),

- zatwierdzania decyzji procesowych sporządzonych przez Policję lub inne uprawnione organy (§ 243 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. -Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury),

- zatwierdzenia sporządzonego przez Żandarmerię Wojskową wniosku o ukaranie (§ 397 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury),

oraz wyrażenia aprobaty przez prokuratora bezpośrednio przełożonego poprzez akceptację projektu postanowień asesora prokuratury o zawieszeniu postępowania, kończących postępowanie przygotowawcze, aktu oskarżenia, środków odwoławczych oraz środków zaskarżenia (art. 173 § 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze).

Tym samym przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy
w Z. winien uwzględnić poczynione wyżej uwagi i wskazać inny sposób na usunięcie istotnych braków postępowania przygotowawczego aniżeli zatwierdzenie przez uprawnionego prokuratora czynności przeprowadzonych przez prokurator B. Z..

Nie sposób jednak nie zauważyć, że i prokurator popada w tym zakresie w wewnętrzną sprzeczność – negując w zarzucie w pkt 1 możliwość konwalidowania czynności bliżej niesprecyzowanym i nieznanym ustawie zatwierdzeniem danej czynności a następnie podnosząc w zarzucie w pkt 2
i na stronie 9 zażalenia, że czynności i oświadczenia procesowe zostały „ niejako zatwierdzone przez prokuratora, który zapoznając się z aktami i aktem oskarżenia, w którym wymieniono określone dowody” (strona 2 zażalenia), „ prokurator podpisując ponownie akt oskarżenia, niejako zatwierdził wszystkie czynności przeprowadzone przez prokurator B. (strona 9 zażalenia). Nie jest to jedyny przypadek wewnętrznej sprzeczności argumentacji prokuratora. Na str. 6 zażalenia prokurator wskazuje bowiem na możliwość odczytania protokołów przesłuchań świadków czy podejrzanych jako dokumentów prywatnych by następnie na stronie 9 zażaleniu zaprzeczyć możliwości zrównywania takich protokołów z dokumentami prywatnymi.

Po drugie, Sąd Apelacyjny zwraca uwagę skarżącym, że pojęcie istotnych braków postępowania, użyte w art. 344a § 1 k.p.k., obejmuje nie tylko braki w przedstawionym przez prokuratora materiale dowodowym, o czym świadczy posłużenie się w dyspozycji tego przepisu słowem „zwłaszcza", ale także takie wady tego postępowania, które znacznie utrudniają rzetelne rozpoznanie sprawy przez sąd . Jak wskazuje się w doktrynie, braki te mogą polegać na wadliwym wykonaniu poszczególnych czynności procesowych ( vide: Komentarz do art. 344a k.p.k. D. Świecki teza 8 i 12 Lex i powołany tam pogląd Grzegorczyk, Tylman, Postępowanie, 2001, s. 771 i cytowana tam literatura). Przepis art. 344a k.p.k. ma zapewnić sądowi realizację warunków umożliwiających rozpoznanie sprawy bez zbędnej zwłoki. Chodzi o to, aby nie doszło do przekształcenia rozprawy głównej w swoiste śledztwo sądowe, a tym samym instytucja przewidziana w art. 344a k.p.k. ma przeciwdziałać przyjmowaniu przez sądy zadań właściwych dla postępowania przygotowawczego ( vide: Komentarz do art. 344a k.p.k.
D. Świecki teza 10 Lex i powołane tam poglądy postanowienie Sądu Najwyższego z 12.01.2009r., II K 80/03, LEX nr 737384 oraz
T. R., Formalna i merytoryczna kontrola..., s. 197). Intencją ustawodawcy było bowiem to, by braki postępowania przygotowawczego – wobec konieczności podejmowania przez sąd praco- i czasochłonnych czynności, które powinny być przeprowadzone w toku śledztwa – nie powodowały przekształcenia postępowania przed sądem w postępowanie przygotowawcze, a sąd powinien czuwać, czy takie działanie, z natury mające charakter wyjątkowy, zapobiegnie istotnie przewlekłości całego postępowania karnego ( vide: Komentarz do art. 344a k.p.k. J. Zagrodnik teza 4 i powołany tam pogląd wyrok SA w Katowicach z 16 lutego 2013 r., II AKz 91/13, LEX nr 1391664). Długotrwałość postępowania może stanowić przesłankę uznania, iż zachodzą znaczne trudności w dokonaniu czynności przez sąd, ale tylko wówczas, gdy jej wykonanie musiałoby prowadzić do wielokrotnego odraczania lub przerywania rozprawy ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 5 czerwca 1971 r., III KZ 42/71, OSNKW 1971/12, poz. 195). W istocie te znaczne trudności utożsamiane są, obok niemożności przeprowadzenia dowodów przez sąd, ze znacznym zakłóceniem toku postępowania sądowego i przerzuceniem na sąd czynności, które są właściwe dla postępowania przygotowawczego ( vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - II Wydział Karny z dnia 27 lutego 2013 r. II AKz 47/13).

Uwzględniając zatem wypracowane w orzecznictwie i doktrynie, a wskazane powyżej zapatrywania w zakresie oceny przesłanek z art. 344a k.p.k., nie można podzielić stanowiska prokuratora, który domaga się przeprowadzenia przed Sądem I instancji wszystkich wadliwie wykonanych czynności w toku postępowania przygotowawczego. Jest to tym bardziej niezasadne gdy uwzględni się fakt, że wykonanie niektórych tych czynności,
z uwagi na ich charakter, byłoby niemożliwie. Stanowisko to nie budzi wątpliwości w doktrynie, w której wskazuje się, że niewątpliwie takimi czynnościami są te, które mają typowo śledczy charakter, np. przeszukanie ( vide: Komentarz do art. 344a k.p.k. J. Z. teza 6 i powołany tam pogląd R.A. S., Kodeks postępowania karnego..., t. 3, red. R.A. S.,
S. Z., 2021, s. 674).

Powyższa uwaga odnosi się również do nieprzesłuchania pokrzywdzonej M. E. w trybie art. 185c k.p.k. (k. 1474-1476, 1514-1517 t. VIII, k. 2006-2009 t. XI, 2568-2570 t. XIII). Jak słusznie zauważa się w doktrynie, z treści uzasadnienia ustawy nowelizującej (VIII Kadencja, druk sejm. nr (...)) wynika, że zmiany treści art. 185c k.p.k. miały na celu zrównanie gwarancji dla pokrzywdzonych, przesłuchiwanych w charakterze świadka, o których mowa w art. 185c k.p.k., z tymi, które do tej pory przysługiwały przesłuchiwanym w charakterze świadka pokrzywdzonym, o których mowa w art. 185a k.p.k. ( vide: Komentarz do art. 185c k.p.k. D. Świecki teza 1 Lex). Co do pokrzywdzonej M. E. takich gwarancji nie zachowano, co może być traktowane w kategoriach naruszenia przepisu art. 185c k.p.k. Należy więc poważnie rozważyć, czy stanowi również istotny brak postępowania przygotowawczego w rozumieniu art. 344a k.p.k. Przypomnieć należy, że czynność przesłuchania jest dokumentowana przez sporządzenie protokołu i rejestrację obrazu i dźwięku, które są odczytywane i odtwarzane na rozprawie głównej (art. 185c § 2 k.p.k.). Taki sposób wprowadzenia dowodu do procesu stwarza Sądowi orzekającemu merytorycznie i stronom, zwłaszcza osobom oskarżonym, lepsze możliwości zapoznania się z dowodem w tym zachowaniem się, reakcjami niewerbalnymi świadka podczas zeznawania, sposobem, rytmem, tonem wypowiedzi, relacjami między treścią wypowiedzi a stanem emocjonalnym, porównywania treści protokołu z zapisem obrazu i dźwięku, a w konsekwencji oceny tego dowodu, kwestionowania wiarygodności w ramach prawa do obrony ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 grudnia 2022 r. II AKa 264/22).

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak na wstępie.

Maciej Świergosz

ZARZĄDZENIE

1.  notować sporządzenie uzasadnienia w AKz,

2.  odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem (z pouczeniem o braku zażalenia) doręczyć:

a)  prokuratorowi,

b)  oskarżonym,

c)  obrońcom,

d)  oskarżycielom posiłkowym,

e)  pełnomocnikowi oskarżycielki posiłkowej,

3.  odpis postanowienia z dnia (...) wraz z jego uzasadnieniem z dnia(...) oraz wyciągiem z protokołu z dnia (...) zawierającym wyłącznie postanowienie dot. wniosku o dopuszczenie organizacji społecznej w sprawie (...) (s.2-4) umieścić – po anonimizacji – na stronie Portalu Orzeczeń Sądów Apelacji (...)),

4.  akta zwrócić Sądowi Okręgowego w Z. po wykorzystaniu.

SSA M. Ś.

P., dnia (...)