Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 321/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w K. z (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

**********************************************

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

*********************************************

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

****************

********************************************************

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

****************

*********************************************************

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

3.6.

3.7.

I.  Obraza prawa materialnego polegająca na:

1.  błędnej wykładni art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 445 § 1 k.c. i brak ustosunkowania się do pojęć użytych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku: „sumy odpowiedniej”, „kompensacyjny charakter zadośćuczynienia”, „przeciętnej stopy życiowej”, „odpowiedzialności deliktowej”, „rozstrój zdrowia psychicznego i fizycznego”, „naruszenie dóbr osobistych jako krzywda”, „pojęcie krzywdy”, „ustalenie rozmiaru krzywdy” i „wpływ tego rozmiaru na wysokość zadośćuczynienia”,

2.  błędnej wykładni art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 552 § 4 k.p.k. i zasądzenie odsetek od zadośćuczynienia od daty prawomocności wyroku zasądzającego zadośćuczynienie na rzecz wnioskodawczyni od Skarbu Państwa i niezastosowanie zasądzenia odsetek od zadośćuczynienia od daty wniesienia, a w ostateczności od daty doręczenia wniosku Prezesowi Sądu Okręgowego w Ł., gdyż jest to czyn niedozwolony w rozumieniu art. 445 § 1 k.c. Tak więc zasadne jest żądanie odsetek od dnia szkody i krzywdy również od Skarbu Państwa co najmniej od doręczenia wniosku lub wezwania do zapłaty zasadne jest uwzględnienie 3-letniego okresu dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia od Skarbu Państwa od dnia, gdy możliwe stało się zapoznanie z żądaniem, a nie od wyroku, który jest tylko końcowym efektem roszczenia,

3.  błędnej wykładni art. 361 § 1 k.c. i uznanie, że nie ma związku przyczynowego między schorzeniami somatycznymi opisanymi w opinii wspólnej tj. twardziny układowej, (...) i obstrukcyjna choroba płuc ze szkodą i krzywdą wywołaną niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. Zadośćuczynienie winno stanowić rzeczywistą kompensatę. To aresztowanie oddziałuje na obecny status społeczny i zawodowy wnioskodawczyni co nie znalazło odbicia w wielkości zadośćuczynienia. Sprawie nadano rozgłos w mediach w K. w czasie aresztowania, co jest dodatkowym elementem krzywdy i cierpienia wnioskodawczyni i winno znaleźć odbicie w wysokości zadośćuczynienia,

4.  obrazie art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 361 § 2 i art. 445 § 1 k.c. i całkowite pominięcie przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia siły nabywczej określonej kwoty zasądzonej wnioskodawczyni, a Sąd winien brać pod uwagę także stosunki materialne społeczeństwa w dacie aresztowania i w dacie zasądzenia, wyliczone przy użyciu dostępnych metod ustalania wysokości zadośćuczynienia, a wcześniej rozmiaru krzywdy, której zaistnienie pogorszyło szanse życiowe i zawodowe wnioskodawczyni;

II.  Obraza prawa procesowego przez rażące naruszenie art. 558 k.p.k. w zw. z art. 386 § 4 i § 6 k.p.c., gdyż:

1.  obecnie zadośćuczynienie zawarte w zaskarżonym wyroku nie uwzględnia za opinią biegłego z zakresu medycyny sądowej, stwierdzonego 15% trwałego uszczerbku na zdrowiu z powodu jaskry polekowej i wyeliminowanie tej przyczyny jako wywołanej stresem i zaburzeniami psychicznymi, wywołanymi tymczasowym aresztowaniem od (...) r. i jego skutkami oraz wyeliminowanie jako możliwych następstw tego stresu po aresztowaniu, nadto twardziny układowej, reumatoidalnego zapalenia stawów, obstrukcyjnej choroby płuc jako chorób somatycznych, autoimmunologicznych, których powstanie i skutki nie wykluczają ich wywołania stresem powstałym po stosowanym areszcie z (...) r.,

2.  Sąd I instancji nie dokonał analizy, że uszczerbek 10% psychiczny i inne, które mogą być skutkiem stresu i ograniczyły zdolność wnioskodawczyni do pracy zarobkowej co najmniej do końca (...) roku, a nawet do końca 2009 roku biorąc pod uwagę fikcyjną działalność gospodarczą i zatrudnienie u córki, co wynika z wytycznych Sądu Apelacyjnego,

3.  Sąd Okręgowy nie poczynił nakazanych przez Sąd Apelacyjny ustaleń czy uszczerbek na zdrowiu psychicznym i fizycznym wnioskodawczyni jest prawnie relewantnym lub nie jest taki, a jeżeli nie jest to dlaczego nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z tymczasowym aresztem wobec wnioskodawczyni skoro Sąd uznał taki wniosek w 10% uszczerbku z tytułu schorzeń psychicznych, depresji a mimo wskazania przyczyn (zaćma polekowa) nie przyjął trwałego uszczerbku na zdrowiu w wymiarze 15% tzn. pominął milczeniem fakt czy leki wywołujące jaskrę brała wnioskodawczyni w areszcie i po opuszczeniu na leczenie schorzeń psychicznych,

4.  nadto, zgodnie z wytycznymi SA, Sąd Okręgowy w K. miał ustalić, czy są podstawy miarkowania zadośćuczynienia wysokością stopy życiowej społeczeństwa i rozmiaru doznań krzywdy i czy jest ona adekwatna do kwoty zasądzonej w innych sprawach, które pozwala ocenić przesłanki tak ustalonego zadośćuczynienia i czy jest to ocena specyficzna tego przypadku wnioskodawczyni czy typowa. Niestety takiego porównania Sąd Okręgowy nie dokonał w wysokości zadośćuczynienia w podobnych faktycznie sprawach, chociaż uznał argumentację wnioskodawczyni;

III.  Obraza prawa procesowego art. 558 k.p.k. w zw. z art. 288 § 3 k.p.c. i przyjęcie jako prawidłowej, w rzeczywistości niejasnej i niepełnej opinii (...) biegłych z (...) r. z błędną datą i z treści przesłuchania w trybie online wszystkich 3 biegłych, gdzie stwierdzili oni, że dla schorzeń somatycznych, autoimmunologicznych jak jaskra polekowa, twardzina układowa, reumatoidalne zapalenie stawów i obstrukcyjna choroba płuc, brak adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy powstaniem tych chorób a tymczasowym aresztowaniem wnioskodawczyni, mimo że nauka nie wyklucza, że przyczyną tych chorób może być stres, nawet odległy czasowo, a co do opinii to dołączono do niej dokumentację lekarską z gabinetów psychiatrycznych do opinii psychiatrycznej biegłej R., niezwiązanej z opinią wspólną z P. i nie ustalono, dlaczego nie zaliczono 15% uszczerbku trwałego z powodu jaskry polekowej w tym leków ordynowanych wnioskodawczyni na przebyte choroby. Jest to jeden z elementów wpływających na wysokość zadośćuczynienia, a więc błędna opinia ma wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia;

IV.  Błąd w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy o zadośćuczynienie do kwoty powyżej 150.000 zł polegających na:

1.  bezpodstawnym zakwestionowaniu przez Sąd Okręgowy, mimo braku przeciwnych badań naukowych czy też poglądów jednoznacznych wywodzących się z nauki, które negują powstanie chorób autoimmunologicznych tj. twardziny układowej i reumatoidalnego zapalenia stawów tylko z powodu stresu lub korelacji stresu z inną przyczyną medyczną, w tym stresu wywołanego tymczasowym aresztowaniem i skutków tego stresu na psychikę wnioskodawczyni przez wiele lat od zastosowania leczenia, skutków stresu i zaburzeń lękowych oraz depresji wywołanej aresztowaniem (...) r. oraz okresu trwania tymczasowego aresztowania do (...) r. i po opuszczeniu aresztu,

2.  braku ustalenia przez Sąd Okręgowy w jakim zakresie pogłębienie depresji i innych schorzeń nieleczonych w (...) roku i ujawnionych po aresztowaniu wnioskodawczyni w 2003 roku, stąd pytanie, czy ta sytuacja odbiła się na jej sytuacji życiowej, niepodjęcia zatrudnienia i w przyszłości po opuszczeniu aresztu, w szczególności ile lat wnioskodawczyni faktycznie nie mogła podjąć pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej lub jej kontynuować, gdyż z materiału dowodowego wynika okres albo do(...) roku i czy to wpłynęło na doznaną krzywdę w takim rozmiarze, że powinna znacznie zwiększyć wysokość zasądzonego i przyznanego zadośćuczynienia oraz zapomniano zsumować wszystkie negatywne skutki, które w okresie aresztowania dotknęły wnioskodawczynię i zdewastowały jej życie. Nadto skutkiem wynikającym z aresztowania, a później jego uchylenia było trwające do 2019 roku stosowanie dozorów Policji – 2 razy w każdym tygodniu przez 16 lat oraz zakazu opuszczenia kraju orzeczonych postanowieniem natychmiast po (...) r. i wyroku uniewinniającym SA w Ł. w (...) roku. Wnioskodawczyni i obrońcy składali bezskuteczne wnioski o uchylenie obydwu środków w czasie tymczasowego aresztowania jak i jego zakończeniu,

3.  Sąd pominął we wnioskach uzasadnienia wykazanie, że kwota 150.000 zł spełnia wymóg „odpowiedniej kwoty” i całkowitej kompensaty za krzywdę, gdy tymczasem już utrata możliwości zarobkowych i szans życiowych na przyszłość burzy charakter kompensacyjny zadośćuczynienia w takiej wysokości i pozwala na zwiększenie zadośćuczynienia według prawidłowo wyliczonej jego kwoty stanowiąc kompensatę za cierpienia, utratę dobrego imienia, trwały uszczerbek na zdrowiu psychicznym,

4.  brak w uzasadnieniu wyroku ustalenia z pominięciem oceny zeznań wnioskodawczyni i świadków przez nią zgłoszonych, skutków utraty dobrego imienia i poza stresem powodującym utratę szans na awans życiowy i zawodowy oraz pogłębiało cierpienia fizyczne i psychiczne, a także biorąc pod uwagę przeciętną stopę życiową nie wyjaśniono, że zadośćuczynienie w wysokości 150.000 zł jest już nadmierne, bo wręcz przeciwnie jest za niskie i nie odpowiada obowiązującej wtedy stopie życiowej oraz jej zmianie w stosunku do stopy obowiązującej w dacie wydania opinii czyli do(...) roku,

5.  błędny wniosek dotyczący sytuacji w małżeństwie wnioskodawczyni, gdyż pominięto, że mąż wnioskodawczyni D. N. był w tym czasie tymczasowo aresztowany w tej sprawie do (...) r. cały ciężar utrzymania dzieci, domu w tym niepełnosprawnego syna spoczął na wnioskodawczyni i jej najbliższych – głównie ojcu, co też stanowiło przesłankę podwyższenia zadośćuczynienia tym bardziej, że po opuszczeniu zakładu mąż aż do śmierci nie pomagał wnioskodawczyni i zaciągał znaczne zobowiązania i nadużywał alkoholu przy ciężkiej chorobie co doprowadziło do jego śmierci,

6.  brak ustaleń Sądu, czy za trwałością uszczerbku i skutkami krzywdy, przemawiającymi za znacznym rozmiarem cierpień rzutujących na wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; w latach (...) orzekano o stanie zdrowia wnioskodawczyni i obecnie jest umiarkowany stopień jej niepełnosprawności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrazy art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 445 § 1 k.c. był bezzasadny.

Przede wszystkim zauważyć trzeba, że zaskarżony wyrok zapadł po ponownym rozpoznaniu sprawy jedynie w zakresie w jakim, zgodnie z wyrokiem tut. Sądu Apelacyjnego z (...), konieczne było doprecyzowanie rozmiaru krzywdy wnioskodawczyni związanej z niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem, i to zgodnie ze wskazaniami zawartymi w uzasadnieniu ww. wyroku sądu odwoławczego. Niezrozumiałe są zatem zarzuty dotyczące braku wyjaśnienia pojęć („ sumy odpowiedniej”, „kompensacyjny charakter zadośćuczynienia”, „przeciętnej stopy życiowej”, „odpowiedzialności deliktowej”, „rozstrój zdrowia psychicznego i fizycznego”, „naruszenie dóbr osobistych jako krzywda”, „pojęcie krzywdy”, „ustalenie rozmiaru krzywdy”, „wpływ tego rozmiaru na wysokość zadośćuczynienia”), skoro kwestie te były wyczerpująco i klarownie wyjaśniane w uzasadnieniach wyroków Sądu Okręgowego w K. z (...) oraz tut. Sądu Apelacyjnego z (...), jako, że już przy pierwszym rozpoznaniu sprawy, w części niezaskarżonej przez wnioskodawczynię, przyznano jej 120.000 zł zadośćuczynienia. Zapatrywania prawne poczynione przez sądy obu instancji co do pojęć właściwych dla zadośćuczynienia pozostają zatem aktualne i na gruncie rozpatrywanej sprawy, której przedmiotem była kwestia potrzeby zasądzenia dodatkowej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia w razie ustalenia przy pomocy wiadomości specjalnych tego czy wnioskodawczyni doznała dalszej krzywdy w postaci uszczerbku na zdrowiu psychicznym lub fizycznym pozostającego w adekwatnym związku przyczynowym z jej niesłusznym tymczasowym aresztowaniem.

Na skutek uzupełnionego w powyższym kierunku postępowania dowodowego, Sąd I instancji stwierdził, że wnioskodawczyni – z uwagi na cierpienia natury psychicznej (którym odpowiadał 10% długotrwały uszczerbek na zdrowiu) – należy się dodatkowa kwota 30.000 zł z tytułu zadośćuczynienia, tj. ponad już zasądzoną sumę 120.000 zł – łącznie 150.000 zł jako odpowiednia do rozmiarów doznanej krzywdy. Nie sposób zatem uznać, aby Sąd orzekający dopuścił się obrazy prawa materialnego, tj. błędnej wykładni pojęć relewantnych na gruncie zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania wnioskodawczyni lub niewłaściwej ich subsumpcji w stanie faktycznym rozpatrywanego przypadku.

Na uwzględnienie nie zasługiwał nadto zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 552 § 4 k.p.k. I w tej mierze aktualne są zapatrywania Sądu Okręgowego, jak i tut. Sądu Apelacyjnego poczynione wyczerpująco w uzasadnieniu wyroku w sprawie (...) co do zasadności przyznania odsetek od sumy zadośćuczynienia dopiero od daty prawomocności wyroku zasądzającego. Przypomnieć trzeba, że dopiero na skutek postępowania sądowego możliwe było ustalenie odpowiedniej kwoty z tego tytułu, skoro pierwotne żądanie wnioskodawczyni okazało się znacznie wygórowane ponieważ opiewało na sumę 1.200.000 złotych, zaś ostatecznie przyznano jej w sumie 150.000 zł zadośćuczynienia. Trudno zatem szukać powodów, dla których zasadne byłoby przyznanie odsetek już od daty doręczenia wniosku inicjującego sprawę Prezesowi Sądu Okręgowego w Ł., i to abstrahując od źródła zobowiązania Skarbu Państwa (czynu niedozwolonego w myśl art. 445 § 1 k.c.). Pogląd ten na gruncie spraw o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie pozostaje od dawna utrwalony a skarżący nie wskazał żadnych argumentów, które skład orzekający w niniejszej sprawie skłoniłyby do odstąpienia od tej linii orzeczniczej.

Mając nadto na uwadze wyniki postępowania dowodowego przeprowadzonego w trakcie ponownego rozpoznania sprawy, niemożliwe było także podzielenie zarzutu błędnej wykładni art. 361 § 1 k.c.

Tytułem wyjaśnienia wskazać wypada, że w doktrynie przyjmuje się, że unormowanie zawarte w art. 361 § 1 k.c. opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego w wersji obiektywnej, zwanego też normalnym związkiem przyczynowym. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc ustalić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne). W pierwszej kolejności bada się, czy w ogóle pomiędzy kolejnymi faktami istnieją obiektywne powiązania przy pomocy zasad wiedzy i doświadczenia życiowego, czy wiadomości specjalnych. Oznacza to konieczność określenia, czy dany fakt (przyczyna) był koniecznym warunkiem wystąpienia innego faktu (skutku), czyli czy bez niego skutek by wystąpił. W drugim etapie, jeśli odpowiedź jest negatywna, tzn. jeśli badany skutek nastąpiłby również mimo niezaistnienia danego faktu (przyczyny), należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy występuje związek przyczynowy „adekwatny”. Dopiero w sytuacji stwierdzenia istnienia obiektywnego powiązania pomiędzy kolejnymi faktami należy dokonać swoistego podziału powiązań na „normalne” i „nienormalne”. Prawnie doniosłe są bowiem tylko następstwa normalne, typowe; te, które są niezwykłe należy odrzucić, wówczas bowiem nie zachodzi związek przyczynowy, i to niezależnie od istnienia innych przesłanek odpowiedzialności (A. Rzetecka-Gil, Kodeks cywilny..., komentarz do art. 361).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpatrywanego przypadku stwierdzić trzeba, że skarżący dopatruje się adekwatnego związku przyczynowego w kontestowanym przezeń zakresie pomimo, iż ten nie został obiektywnie wykazany na poziomie kazulanym. Pełnomocnik domaga się bowiem w istocie ustalenia faktów, które nie wynikają ze zgromadzonego materiału dowodowego, tj. związku przyczynowego między schorzeniami somatycznymi, opisanymi w opinii sądowo-lekarskiej biegłych (...) w P. z (...) r. (nota bene pełnomocnik ma rację, że w opinii widnieje błędna data „(...) r.” - k. 658-671), tj. twardziny układowej, reumatoidalnego zapalenia stawów ( (...)), przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) oraz jaskry wtórnej a krzywdą wnioskodawczyni (czyli szkodą niematerialną, skutkującą uszczerbkiem w prawnie chronionych dobrach osobistych), wywołaną jej niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. Biegli potwierdzili wszak na rozprawie przed Sądem I instancji ((...) r. - k. 717-720), że nie można powiązać w świetle aktualnej wiedzy medycznej wystąpienia ww. schorzeń wnioskodawczyni ze stresem odczuwanym przez nią zarówno podczas tymczasowego aresztowania, jak i utrzymującym się nadal po zwolnieniu z aresztu.

I tak za całkowicie logiczne i przekonujące zarazem należało uznać wskazania biegłego okulisty - M. P., uzupełnione przez biegłego medyka sądowego - B. B., co do polekowego źródła stwierdzonej u wnioskodawczyni jaskry wtórnej, tj. długotrwałego przyjmowania przez wnioskodawczynię leków – przede wszystkich tzw. sterydów w związku ze stwierdzonymi u niej przewlekłymi schorzeniami (głównie (...)). Trudno przy tym było powiązać w sposób nie tylko pewny, ale i bezpośredni fakt przyjmowania leków podawanych B. N. na dolegliwości natury psychiatrycznej w areszcie (bo tylko takie wnioskodawczyni wówczas prezentowała), jak i po jego opuszczeniu z jaską wtórną, polekową rozpoznaną w (...) roku (k. 608, 617), skoro biegła psychiatra M. R. również takowego powiązania (tj. odnośnie leków ordynowanych ze wskazań psychiatrycznych) nie była w stanie stwierdzić, zgodnie z zakresem posiadanej wiedzy specjalnej (vide protokół rozprawy (...)r. - k. 739).

Poza tym niezrozumiałym było zarzucanie w apelacji uwzględnienia przez biegłych (...) w sprawozdaniu ze zleconych czynności opiniodawczych dokumentacji z leczenia psychiatrycznego wnioskodawczyni, skoro mieli oni ocenić stan jej zdrowia somatycznego w sposób kompleksowy, a jak sam skarżący pełnomocnik zauważył, wskazane było zbadanie wpływu stresu związanego z aresztowaniem z wystąpieniem rozpoznanych w B. N. ww. schorzeń. Jedynym powodem stawiania takiego zarzutu było jak się zdaje fakt, iż biegli nie dopatrzyli się takiego związku również odnośnie do twardziny układowej, (...) i (...). Nie dość, że schorzenia te wystąpiły u wnioskodawczyni po wielu latach od zwolnienia z aresztu (zostały zdiagnozowane w latach (...) – k. 547), to jeszcze miały w większości autoimmunologiczny charakter, co implikowało wniosek, iż nie sposób było wyodrębnić - w świetle aktualnego stanu wiedzy medycznej - jakie konkretne czynniki doprowadziły do ich wystąpienia w przypadku wnioskodawczyni. Pamiętać zaś trzeba, że wzmożony stres towarzyszył B. N. nie tylko w związku z niesłusznym aresztowaniem, ale także przed nim, skoro leczyła się psychiatrycznie jeszcze przed (...) rokiem, nadto miała ona problemy małżeńskie w związku z chorobą alkoholową męża i zaciąganiem przez niego zobowiązań finansowym, nadto to na niej ciążył obowiązek opieki nad dziećmi, co występowało w jej przypadku niezależnie od aresztowania.

Wracając jeszcze do forsowanej w apelacji przez skarżącego pełnomocnika tezy o powiązaniu stresu (i to odczuwanego jedynie na skutek przedmiotowego aresztowania, a nie innych czynników) z wystąpieniem ww. przewlekłych schorzeń, to zgodnie z powszechnie dostępnymi informacjami, możliwymi do zweryfikowania również na stronach internetowych, za przyczyny twardziny układowej przyjmuje się (choć nie określono ich w sposób definitywny) czynniki genetyczne, hormonalne, kontakt z występującymi w środowisku substancjami szkodliwymi (benzen, ksylen, chlorek winylu, silikon, toluen, długotrwała ekspozycja na krzem (vide - (...) Natomiast w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów czynnikami ryzyka mogą być: wiek (po (...) roku życia), płeć (częściej występuje u kobiet), czynniki genetyczne, palenie tytoniu, dzietność, otyłość (vide - (...) Z kolei w przypadku przewlekłej obturacyjnej choroby płuc ((...)): palenie tytoniu, zanieczyszczenia powietrza w środowisku życia lub pracy, infekcje dróg oddechowych występujące we wczesnym dzieciństwie, nawracające infekcje płuc i oskrzeli, bierne palenie, astma i nadreaktywność oskrzeli (vide - (...) Trudno wobec powyższego uznać zastrzeżenia apelującego pełnomocnika do opinii biegłych (...) przeprowadzonej w niniejszej sprawie. Nawet przy tym gdyby łączyć wpływ nadmiernego stresu przeżywanego przez wnioskodawczynię (choć trudno w jej przypadku byłoby stwierdzić czy dotyczył on akurat kwestii aresztowania) z ww. schorzeniami to niemożliwe byłoby stwierdzenie bezpośredniego związku przyczynowego z przedmiotowym aresztowaniem, skoro stres towarzyszył jej również w życiu rodzinnym przed tymczasowym aresztowaniem, jak i po jego ustaniu (problemy z mężem, wieloletni proces karny i związana z tym niepewność co do sytuacji prawnej oraz konflikt z bratem o spadek po ojcu, rozpoznanie nieuleczalnych chorób autoimmunologicznych).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wykształcił się bowiem pogląd, że odpowiedzialność Skarbu Państwa przewidziana w art. 552 i n. k.p.k. dotyczy wyłącznie szkody będącej wynikiem bezpośredniego związku przyczynowego z niesłusznym pozbawieniem wolności, natomiast wszelka inna szkoda powiązana z tym faktem przyczynowo, jednakże nie w sposób adekwatny, może być dochodzona w postępowaniu cywilnym (tak np. wyrok SN z 7.02.2007 r., V KK 61/06, OSNKW 2007/3, poz. 28). Wskazany w tym orzeczeniu warunek bezpośredniości jest wynikiem interpretacji art. 552 k.p.k. w powiązaniu z art. 361 § 1 k.c., podjętej w celu wprowadzenia kryterium pozwalającego na ustalenie zakresu obowiązku naprawienia szkody z uwagi na szczególne podstawy przewidziane w procedurze karnej. Nie oznacza to jednak, że zakres odszkodowania ograniczony jest tylko do okresu stosowania izolacyjnego środka przymusu. Taka wykładnia byłaby sprzeczna z art. 361 § 1 k.c. Dlatego też w orzecznictwie wskazuje się, że owa bezpośredniość wcale nie ogranicza obowiązku naprawienia szkody wyłącznie do następstw związanych z okresem pozbawienia wolności, które mogą wykraczać poza ten okres, nie tracąc przymiotu bezpośredniości. Przykładowo podaje się, że tak będzie w wypadku pogorszenia stanu zdrowia czy utraty zatrudnienia (tak wyroki SN: z 11.04.2007 r., V KK 227/06, LEX nr 277255; z 9.12.2009 r., III KK 173/09, LEX nr 553703; z 6.05.2014 r., III KK 479/13, LEX nr 1460729; postanowienie SN z 1.03.2012 r., IV KK 278/11, OSNKW 2012/9, poz. 92).

Wobec braku związku przyczynowego w powyższym rozumieniu, niezrozumiałe pozostawały zatem zastrzeżenia apelującego co do nieuwzględnienia przy ustalaniu odpowiedniej sumy zadośćuczynienia również 15% uszczerbku na zdrowiu wnioskodawczyni z tytułu jaskry - wtórnej polekowej, stwierdzonego w opinii (...) okoliczność, że taki uszczerbek w ogóle wystąpił nie mogła sama w sobie przemawiać, za tym, że nastąpił on na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Reasumując, przeprowadzone w prawidłowy sposób postępowanie przez Sąd Okręgowy nie dostarczyło dowodów, które pozwalałby na ustalenie niewątpliwego związku wystąpienia schorzeń - w szczególności o podłożu autoimmunologicznym - z przebytym przez B. N. stresem, i to przebytym jedynie na skutek niewątpliwie niesłusznego aresztowania.

Całkowicie niezasadny był też zarzut naruszenia art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 361 § 2 i art. 445 § 1 k.c. Twierdzenia apelującego, że przyznana wnioskodawczyni suma zadośćuczynienia pieniężnego nie uwzględniała siły nabywczej pieniądza oraz stosunków majątkowych społeczeństwa pozostawały gołosłowne. Uznać bowiem trzeba, że zarówno w dacie aresztowania, jak i wyrokowania suma 150.000 zł jako odpowiednik krzywdy wnioskodawczyni związanej z ok. półrocznym aresztowaniem oraz jego dalszym bezpośrednim następstwem w postaci dziesięcioprocentowego, długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym, niewątpliwie przystawała do siły nabywczej oraz zamożności społeczeństwa. Ta ostatnia przesłanka traci zresztą na znaczeniu ze względu na znaczne zróżnicowanie społeczeństwa pod względem poziomu życia i zasobności majątkowej.

Przypomnieć zatem trzeba, że zadośćuczynienie może być miarkowane przeciętną stopą społeczeństwa, którą w gospodarce wolnorynkowej wyznacza przede wszystkim siła nabywcza pieniądza krajowego, ale tylko pomocniczo. Wysokość stopy życiowej społeczeństwa może rzutować na wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.) jedynie uzupełniająco w aspekcie urzeczywistnienia zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP - por. wyrok SN z 2011-01-14, I PK 145/10; OSNP 2012/5-6/66). Obserwowana w ostatnim czasie utrata wartości złotówki – zrelatywizowana do czasu orzekania przez sądy I i II instancji bynajmniej nie podważała, wbrew gołosłownym twierdzeniem skarżącego, kompensacyjnej funkcji zasądzonego zadośćuczyniła. Wskazać jednak trzeba, że zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia (...) r. w sprawie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w (...) r., wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w(...) r. w stosunku do (...) r. wyniósł 105,1, czyli skutkował wzrostem cen zaledwie o 5,1%. Wprawdzie z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia (...) r. w sprawie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w (...) r. wynika, iż wskaźnik ten w (...) r. w stosunku do (...) r. wyniósł już 114,4, co oznaczało wzrost cen o 14,4 %, jednakże utratę wartości pieniądza rekompensują wystarczająco odsetki ustawowe, których stawki obowiązujące od (...) (...) roku wynoszą – odpowiednio: 10,25 % (kapitałowe) i 12,25 % (za opóźnienie) – naturalnie w stosunku rocznym (vide obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września (...) r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych oraz obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września (...) r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie).

Analogicznie, kwoty zadośćuczynienia zasądzone w innych sprawach mogą stanowić jedynie niewiążącą wskazówkę dla sądu rozpoznającego dane roszczenie, natomiast w żadnym stopniu tego sądu nie wiążą (por. wyrok SN z 2013-08-28 WA 18/13, LEX nr 1353966). Przesłanka ta nie jest całkowicie pozbawiona znaczenia, pozwala bowiem ocenić, czy na tle innych podobnych przypadków, zadośćuczynienie nie jest niedoszacowane czy wygórowane. Jednolitość orzecznictwa sądowego w tym zakresie odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa. Postulat ten może być jednak uznany za słuszny, jeżeli daje się pogodzić z zasadą indywidualizacji okoliczności określających rozmiar krzywdy w odniesieniu do konkretnej osoby poszkodowanego i pozwala uwzględnić przy orzekaniu specyfikę poszczególnych przypadków (por. wyrok SN z 2009-11-26, III CSK 62/09; LEX nr 738354; wyrok SN z 2010-11-04 IV CSK 126/10; LEX nr 898263; wyrok SN z 2007-07-03 II KK 321/06, Biul.PK 2007/14/19 ). Wobec powyższego sama różnica (nawet znaczna) pomiędzy wysokościami zadośćuczynienia zasądzonego w różnych sprawach (w tym wskazanych w pisemnych motywach apelacji) bez wykazania ich podobieństwa do rozpatrywanego przypadku, nie mogła determinować oceny, iż ustalone w niniejszej sprawie świadczenie pieniężne jest niepełne, czyli na gruncie art. 445 § 2 k.c. nieodpowiednie.

Ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wnioskodawczyni nie determinował naturalnie bezpośrednio wysokości zadośćuczynienia, miał – podobnie jak ww. czynniki - jedynie pomocniczy wpływ na ocenę, jakie zadośćuczynienie w konkretnym wypadku należało uznać za odpowiednie. Nie było bowiem podstaw jurydycznych i aksjologicznych do tego, aby stosować jakiekolwiek przeliczniki procentowe przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia – takowych zresztą Sąd meriti nie zastosował.

Żądanie wnioskodawczyni było zaś wysoce wygórowane, skoro domagała się ona przyznania zadośćuczynienia niejako za wszelką krzywdę, w szczególności stres spowodowany szesnastoletnim procesem karnym, stosowanymi w tym czasie wolnościowymi środkami zapobiegawczymi, chorobami autoimmunologicznymi, czyli de facto wszystkimi stresorami, jakich doznała na przestrzeni ostatnich lat, a których nie sposób w całości powiązać z dolegliwościami niesłusznego aresztowania, nie wspominając już o utracie zarobków, co mogło być rekompensowane wyłącznie w ramach odszkodowania za szkodę majątkową a nie krzywdę, czyli szkodę niemajątkową.

Badając zasadność rozbudowanego zarzutu naruszenia art. 558 k.p.k. w zw. z art. 386 § 4 i 6 k.p.c., Sąd Apelacyjny nie stwierdził, by Sąd I instancji w jakikolwiek sposób nie zastosował się do wytycznych tut. Sądu zawartych w uzasadnieniu wyroku z 24 marca (...) r. w sprawie (...) .

Dla ścisłości - Sąd meriti nie mógł obrazić ww. przepisów procedury cywilnej a jedynie art. 442 k.p.k., bowiem przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się w tym postępowaniu tylko w kwestiach nieuregulowanych w Kodeksie postępowania karnego (art. 558 k.p.k.).

Przypomnieć zatem wypada, że po myśli wskazanego przepisu, sąd, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, po pierwsze, orzeka w granicach, w jakich nastąpiło przekazanie; po drugie, przeprowadzając postępowanie w zakresie dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, może poprzestać na ich ujawnieniu; po trzecie jest związany zapatrywaniami prawnymi i wskazaniami sądu odwoławczego co do dalszego postępowania, przy czym wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania mogą dotyczyć wyłącznie dowodów i innych czynności, które powinny być przeprowadzone, lub okoliczności, które należy wyjaśnić.

I tak przedmiotem wyjaśnień w postępowaniu ponownym miały być „(…) dalsze ustalone następstwa tymczasowego aresztowania - które mogły wykraczać w czasie poza moment zwolnienia wnioskodawczyni z aresztu, choćby właśnie w związku z pogorszeniem jej stanu zdrowia czy utratą zatrudnienia, nie tracąc przymiotu bezpośredniości - jak:

⚫

„5. Długotrwały stres przeżycia emocjonalne związane z aresztowaniem spowodowały, że wnioskodawczyni nie mogła podjąć pracy po opuszczeniu aresztu i przebywała na zwolnieniu chorobowym.

⚫

6. Długotrwały stres i przeżycia emocjonalne związane z aresztowaniem spowodowały, że wnioskodawczyni cierpiała na schorzenia psychiczne z objawami depresyjnymi w okresie późniejszym, a także bardzo prawdopodobne, że przyczyniły się one do powstania, albo nasilenia innych chorób związanych z wiekiem, np. reumatoidalne zapalenie stawów” (…)”

przy pomocy wiadomości specjalnych, pod kątem ich ewentualnego wpływu na zakres pokrzywdzenia, a tym samym wysokość zasądzonego zadośćuczynienia (vide k. 14 -15 uzasadnienia SA w sprawie (...)).

I tak w szczególności Sąd Okręgowy przeprowadził dowody z opinii biegłych, a wszelkie zastrzeżenia do ich treści, które zgłosił pełnomocnik i wnioskodawczyni zostały wyjaśnione przez specjalistów z zakresu psychiatrii oraz medycyny sądowej, okulistyki i chorób wewnętrznych na rozprawie. Sąd I instancji dokonał następnie należytej oceny tych opinii, a więc przez pryzmat kryteriów art. 201 k.p.k. i trafnie ustalił na ich podstawie zasadność zasądzenia dalszej kwoty zadośćuczynienia wyłącznie z uwagi na długotrwały uszczerbek na zdrowiu psychicznym wnioskodawczyni. Powyższym zarzutem apelujący nie tyle więc dążył do wykazania niewypełnienie przez Sąd Okręgowy wskazań i zapatrywań Sądu odwoławczego odnośnie postępowania ponownego w przekazanym do rozpoznania zakresie, co domagał się uwzględnienia czynników wpływających – w subiektywnej ocenie wnioskodawczyni i jej pełnomocnika – na wysokość zadośćuczynienia, których trudno było szukać w spójnych i logicznych wnioskach opinii zespołu biegłych z (...) w P.. Nie było w związku z tym podstaw do weryfikowania uzyskanej w sprawie opinii zespołowej przez powołanie nowego zespołu biegłych czy też nowego biegłego (jak chciała tego wnioskodawczyni – z dziedziny reumatologii), by niejako odnaleźć dowód korzystny dla strony postępowania, a w szczególności potwierdzić hipotezy o długotrwałej ekspozycji na stres jako jednym z możliwych czynników ryzyka wystąpienia stwierdzonych u B. N. schorzeń autoimmunologicznych. W niniejszej sprawie nie było obiektywnych powodów, by dyskredytować ustalenia i wnioski biegłych (...), ich doświadczenie czy profesjonalizm. Jakkolwiek pisemna opinia biegłych mogła wydawać się nazbyt zwięzła, to oceniona kompleksowo, tj. wraz z ustnymi wywodami biegłych na rozprawie, jawiła się jako jasna, pełna i wewnętrznie niesprzeczna. Podkreślić przy tym należał, iż zadaniem powołanych biegłych było nie zdiagnozowanie czy określenie sposobów postępowania w przypadku obiektywnie występujących u wnioskodawczyni przewlekłych chorób somatycznych, a wyłącznie wskazanie czy na gruncie aktualnego stanu wiedzy medycznej istnieje powiązanie przyczynowo - skutkowe pomiędzy tymczasowym aresztowaniem wnioskodawczyni a rozpoznanymi u niej chorobami. Abstrahująca od powyższego, nawet niewykluczenie takiego związku nie mogło prowadzić do podważenia powyżej konstatacji, ponieważ nie sposób utożsamiać go z adekwatnym związkiem przyczynowym w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. z powodów, o których była mowa powyżej.

Całkowicie niezrozumiałym był nadto zarzut naruszenia art. 558 k.p.k. w zw. z art. 288 § 3 k.p.c. Ten ostatni przepis dotyczy bowiem wynagrodzenia biegłych („ Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna, o przyznaniu wynagrodzenia i zwrotu wydatków rozstrzyga się po jej uzupełnieniu lub wyjaśnieniu”). W niniejszej zaś sprawie powołani biegli (...) nie tylko złożyli uzupełniającą opinię na rozprawie, ale nadto zostało im przyznane wynagrodzenie od Skarbu Państwa, którym nie obciążono wnioskodawczyni. Mylił się także apelujący usiłując wykazać, że Sąd orzekający scedował na powołanych w sprawie biegłych ustalenie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy tymczasowym aresztowaniem wnioskodawczyni a stwierdzonymi u niej schorzeniami, w szczególności przewlekłym chorobami autoimmunologicznymi – ustalenie powiazania normatywnego, czyli związku zdarzenia szkodzącego (niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania) ze szkodą (krzywdą w postaci rozstroju zdrowia i jej typowości oraz bezpośredniości) należało do wyłącznej kompetencji orzeczniczej Sądu meriti, a zadanie biegłych było jedynie posiłkowe i sprowadzało się do pomocy w wykazaniu powiazania kazulanego, które ma charakter obiektywny.

W ostatnim, rozbudowanym zarzucie dotyczącym błędów w ustaleniach faktycznych apelujący w zasadzie powtórzył swoje twierdzenia opisane wyżej, w których podkreślał zasadność dalszego podwyższenia sumy zadośćuczynienia z uwagi na krzywdę związaną - w jego subiektywnej ocenie - ze schorzeniami, których nie sposób jednak zakwalifikować jako bezpośrednich skutków – nawet długofalowych – tymczasowego aresztowania. Sam apelujący pomimo, iż dostrzegł, że wpływ stresu na wystąpienie twardziny układowej, reumatoidalnego zapalenia stawów czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc nie został wykluczony w badaniach naukowych, całkowicie zignorował wskazania biegłych – i wspomnianych, powszechnie dostępnych informacji – w świetle, których nie sposób jednoznacznie przyjąć, że ww. schorzenia zostały wywołane, po pierwsze, stresem samym w sobie, a po drugie, by to właśnie stres związany z aresztowaniem był czynnikiem, który bezpośrednio doprowadził do rozwoju ww. chorób u wnioskodawczyni. Apelujący nie kwestionował przy tym okoliczności wynikających niespornych dowodów, w tym nieradzenia sobie przez wnioskodawczynię ze stresem w sytuacji pojawiających się w jej życiu problemów rodzinnych czy finansowych, uwarunkowanych, wedle opinii biegłej psychiatry, także cechami jej nieprawidłowej osobowości.

Ubocznie zauważyć należy, iż reguła art. 6 k.c. wyklucza możliwość równoczesnego obowiązywania sprzecznej z nią zasady z art. 5 § 1 i 2 k.p.k. Z zasady in dubio pro reo i powiązanej z nią zasady domniemania niewinności (art. 5 § 1 i 2 k.p.k.) wynika wszak stwierdzenie, że ciężar dowodu spoczywa na oskarżycielu (M. Kurowski, Komentarz do art. 5 k.p.k., teza 9 (w:) D. Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I (art. 1-424), WKP 2018). Niemożność zastosowania tych zasad w postępowania odszkodowawczym wynika z fundamentalnych różnic między statusem oskarżonego oraz wnioskodawcy, a także między wykazywaniem winy osobie oskarżonej o czyn zabroniony, a udowadnianiem przez osobę inicjującą postępowanie sądowe faktów, z których wywodzi ona zasądzenie dla niej określonych sum pieniężnych. Zważywszy, że sytuacje te są nieporównywalne, brak podstaw do ewentualnego stosowania art. 5 k.p.k. per analogiam, czyli na zasadzie podobieństwa.

Za błąd w ustaleniach faktycznych trudno uznać też podnoszony przez apelującego brak sprecyzowania przez Sąd I instancji okresu, w którym wnioskodawczyni nie była w stanie podjąć pracy na skutek cierpienia związanego z tymczasowym aresztowaniem (tj. tego czy stan ten utrzymywał się do (...) roku). Jakkolwiek Sąd Okręgowy nie uczynił tego wprost, to wiosek ten wypływa z niekwestionowanej przez skarżącego opinii biegłej w dziedzinie psychiatrii, która w pisemnej opinii jednoznacznie stwierdziła, że „Stan psychiczny Opiniowanej nie pozwalał na podejmowanie pracy od wyjścia z aresztu do (...)roku, natomiast po tym czasie także inne czynniki mogły mieć wpływ na brak zatrudnienia.” (k. 641). Stanowisko to biegła podtrzymała w czasie uzupełniającego przesłuchania na rozprawie w dniach (...) (...) roku, wskazując, że ustalony u wnioskodawczyni stopień niepełnosprawności – od umiarkowanego do znacznego w latach (...) w rozumieniu przepisów emerytalno-rentowych nie pozostawał w związku ze stwierdzonym przez nią uszczerbkiem na zdrowiu psychicznym B. N. na skutek jej tymczasowego aresztowania (k. 739).

W świetle powyższego fakt, że stan psychiczny wnioskodawczyni nie pozwalał jej na podejmowanie aktywności zawodowej od wyjścia z aresztu (...) roku bez wątpienia rzutował na zakres pokrzywdzenia, wzmagając poczucie własnej nieprzydatności i obniżając jakość życia wnioskodawczyni, niemniej jednak, zawierał się on w ustalonym przez biegłą dziesięcioprocentowym długotrwałym (a nie trwałym) uszczerbku na zdrowiu psychicznym wnioskodawczyni, związanym z nasileniem zaburzeń lękowych i depresyjnych po aresztowaniu, a także trudnościami w funkcjonowaniu społecznym, rodzinnym i zawodowym.

W tym względzie Sąd Okręgowy nie popełnił więc błędu, uznając za nieudowodniony fakt, że tymczasowe aresztowanie bezpośrednio wpłynęło na ograniczenie aktywności zawodowej B. N., tj. nie skutkowało długotrwałą niezdolnością do pracy zarobkowej.

Tak ustalony w sprawie rozmiar krzywdy wnioskodawczyni pozwolił na dokonanie trafnej subsumpcji do przepisów prawa materialnego i ustalenie odpowiedniej sumy zadośćuczynienia. Apelujący nie naprowadził żadnych takich argumentów, na podstawie których można byłoby wyprowadzić inne ustalenia faktyczne niż te poczynione przez Sąd I instancji. Co więcej, powtórzył on – w stosunku do poprzedniej apelacji - że ustalenia w zakresie rozmiaru krzywdy wnioskodawczyni powinny obejmować w zasadzie wszelkie następstwa prowadzonego względem wnioskodawczymi przez 16 lat procesu karnego, w tym stosowania względem niej wolnościowych środków zapobiegawczych w postaci dozoru policji i zakazu opuszczania kraju, co – jak już wyjaśniono w uzasadnieniu wyroku tut. Sądu Apelacyjnego w sprawie (...) – nie mogło wpływać na wynik niniejszej sprawy dotyczącej jedynie szkody niemajątkowej za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

Nadto, nie sposób było poczynić ustaleń – jak chce tego apelujący – prowadzących do uznania, że Skarb Państwa powinien odpowiadać w niniejszym postępowaniu również za krzywdę wywołaną tymczasowym aresztowaniem męża wnioskodawczyni, a tym bardziej za krzywdę B. N. związaną nie z jej aresztowaniem, a uzależnieniem jej męża od alkoholu, zaciąganiem przez niego zobowiązań finansowych czy brakiem wsparcia jej w opiece nad dziećmi. Kwestie te pozostawały bowiem bez związku z tymczasowym aresztowaniem wnioskodawczyni.

Jak zaś już wyżej wskazano, skoro brak było relewantnego związku aresztowania B. N. z jej schorzeniami innymi aniżeli natury psychicznej, trudno było uznać za apelującym, aby na wysokość zadośćuczynienia mogło wpływać pogorszenie stanu jej zdrowia po ustaniu tymczasowego aresztowania, które ostatecznie doprowadziło do orzeczenia wobec niej nawet nie umiarkowanego a znacznego stopnia niepełnosprawności (k. 716).

Sąd orzekający nie mógł też pominąć przy ustalaniu dodatkowej sumy zadośćuczynienia pozostałych czynników rzutujących na jej globalny wymiar. Apelujący zignorował bowiem i to, że jak wynika z pisemnych motywów wyroku tut. Sadu Apelacyjnego w sprawie (...) „Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił i uwzględnił czynniki determinujące wysokość zadośćuczynienia w czasie stosowanego względem B. N. (2) izolacyjnego środka zapobiegawczego takie jak:

• długi okres tymczasowego aresztowania (blisko 6 miesięcy),

• trudne warunki odosobnienia (przebywanie w sześcioosobowej sali, przypadki przemocy psychicznej i fizycznej stosowanej wobec wnioskodawczyni),

• zły stan emocjonalny wnioskodawczyni (ciężkie przeżywanie odosobnienia, pogłębione niepokojem o los dzieci pozostawionych opiece chorego dziadka, które nie radziły sobie z emocjami i nauką, wymagając specjalistycznej pomocy, czego wnioskodawczyni była świadoma),

• brak wpływu na działalność firmy (...), której była udziałowcem,

• ostracyzm ze strony rodziny, utrata dobrego imienia w lokalnej społeczności,

• utrata dotychczasowej pracy zarobkowej (brak możliwości kontynuacji stosunku pracy, konieczność poszukiwania nowych źródeł dochodu, brak ofert pracy)

których czas trwania i intensywność miały bez wątpienia istotny wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia (…)” (k. 14 uzasadnienia SA)

Zatem, skoro czynniki te zostały uwzględnione w zasądzonej prawomocnie sumie zadośćuczynienia, to nie mogły zostać po raz wtóry uwzględnione przy ustalaniu dodatkowego zadośćuczynienia. Dalsza zaś ustalona w postępowaniu ponownym krzywda miała to znaczenie, że pozwalała uznać, iż zasądzone zadośćuczynienie w kwocie łącznej 150.000 zł rekompensowało należycie całokształt krzywdy doznanej przez B. N. w następstwie jej niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Zgodnie bowiem z wypracowanymi w orzecznictwie i doktrynie kryteriami zasądzona kwota zadośćuczynienia odzwierciedla w pełni rozmiar doznanej krzywdy, a w szczególności stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania przekraczający ramy tymczasowego aresztowania (por. m.in. wyroki SN: z 30.01.2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2, poz. 40; z 27.02.2004 r., V CK 282/03, LEX nr 183777). Z pewnością jest też odczuwalna dla wnioskodawczyni i winna jej przynieść równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia, a zarazem jest utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyroki SN: z 14.02.2008 r., II CSK 536/07, LEX nr 461725, z glosą K. Ludwichowskiej, OSP 2010/5, poz. 47, s. 339; z 26.02.1962 r., IV CR 902/61, OSNCP 1963/5, poz. 107; z 24.06.1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966/4, poz. 92; z 10.03.2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10, poz. 175).

Wnioski

Wnioski o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Ł. kwoty 1.050.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od (...) (...) r. do dnia zapłaty oraz odsetek za ten okres od kwoty 30.000 zł;

2.  zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kosztów zastępstwa procesowego za I instancję po wyroku z 20 października (...) r., (...) przed ukończeniem, za II instancję po apelacji (...), za ponowne rozpoznanie sprawy przed Sądem I instancji (...) i kosztów zastępstwa w II instancji przed Sądem Apelacyjnym jako koszt zastępstwa pełnomocnika z uwzględnieniem znacznej ilości terminów do rozpoznania (łącznie 10) i ich rozliczenia oraz zasądzenie tych kosztów powyżej kwoty 576 zł;

3.  na rozprawie apelacyjnej (...) r. pełnomocnik zgłosił ewentualny wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody uznania głównego wniosku apelującego pełnomocnika za niezasadny wynikają z nieskuteczności podniesionych zarzutów – ich nieuwzględnienie nie mogło skutkować zmianą wyroku w kierunku przezeń postulowanym. Niezasadne było też żądanie uchylenia zaskarżonego wyroku w celu przekazania sprawy do kolejnego rozpoznania, skoro obecnie sprawa została dostatecznie wyjaśniona – i to zgodnie z wytycznymi tut. Sądu Apelacyjnego, a zarazem zaskarżony wyrok jawił się jako słuszny w realiach sprawy.

W zakresie kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego apelujący pominął zaś, że mogły one dotyczyć jedynie zakresu w jakim sprawa była ponownie rozpoznawana, skoro pierwotnie zasądzone koszty w wyroku Sądu Okręgowego z (...) (...) r. ((...)) nie zostały zakwestionowane w pierwszej apelacji. Pełnomocnik pozostawał także w błędzie co do tego, że wnioskodawczyni należał się zwrot kosztów jego wynagrodzenia za udział w 10 terminach rozprawy, skoro było ich w sumie 8 (w ponownym postępowaniu przed sądem a quo). Zatem stawkę wynikającą z § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (240 zł), Sąd Okręgowy zasadnie – w myśl § 17 pkt 1 tego rozporządzenia – podwyższył o 20% za każdy z kolejnych 7 terminów rozprawy (240 + 140% x 240 = 576 zł). Orzeczenie opłaty w wyżej aniżeli stawce minimalnej wysokości nie było przy tym uzasadnione. Należy podkreślić, że zdanie drugie przepisu § 16 cyt. rozporządzenia rozumieć należy w ten sposób, iż sądowi wolno samodzielne określić wysokość kosztów zastępstwa prawnego powyżej stawki minimalnej jedynie wtedy, gdy strona złoży wniosek o przyznanie jej zwrotu kosztów procesu uwzględniających wynagrodzenie pełnomocnika obliczone jako wielokrotność stawki minimalnej. Jedynie więc w przypadku pozytywnego żądania strony o podwyższenie opłaty adwokackiej sąd może badać, czy „okoliczności określone w § 15 ust. 3 przemawiają za innym jej ustaleniem”. Sąd nie jest natomiast władny z własnej inicjatywy ustalić wysokości wynagrodzenia pełnomocnika na poziomie przekraczającym wartość jednokrotnej stawki minimalnej w przypadku braku wniosku bądź zażądania zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa prawnego „w wysokości według norm przepisanych”, czyli dokładnie tak jak w realiach rozpatrywanego przypadku (k. 740 w zw. z k. 3).

Niemniej, słuszne było żądanie apelującego o zwrot na rzecz wnioskodawczyni wynagrodzenia również za udział pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym (...), co pominął Sąd Okręgowy w związku z czym zmieniono pkt 3 zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie dodatkowej kwoty 240 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwsze rozpoznanie sprawy w postępowaniu odwoławczym, gdyż żądnie wniosku zostało finalnie częściowo uwzględnione w uchylonym do ponownego rozpoznania zakresie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

********************************************************************************************

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

************************************************************************************************

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Punkt 1. sentencji zaskarżonego wyroku, tj. w zakresie w jakim Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kwotę 30.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wykonywania wobec niej niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie Prokuratury Okręgowej w Ł. sygn. akt (...)r. wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się tamtego wyroku do dnia zapłaty (dodatkowo ponad kwotę zasądzoną wyrokiem tamtejszego Sądu z (...) (...) r. w sprawie(...) – punkt II.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody utrzymania w mocy tej części zaskarżonego wyroku wynikają z nieuwzględnienia zarzutów apelującego, jak również nieujawnienia się okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu, a więc niezależnie od treści zarzutów i granic zaskarżenia.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Punkt 3. sentencji zaskarżonego wyroku, w zakresie w jakim Sąd I instancji nie uwzględnił w zasądzonych kosztach postępowania kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne (...) tut. SA.

Zwięźle o powodach zmiany

Jak wskazano wyżej, Sąd I instancji przeoczył konieczność przyznania wnioskodawczyni zwrotu kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w poprzednim postępowaniu odwoławczym, w stawce ustalonej na podstawie § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (240 zł).

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

***********************************************************

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

***********************************************************************************************************

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

**************************************************************************************************

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

***********************************************************************************************************

***************************************************************

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

************************************************************************************************************

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

**********************************************************************************************************

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

******************************************************************************************

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Kosztami postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny obciążył Skarb Państwa, zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. Ponieważ apelacja była niezasadna co do meritum sprawy, brak było podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym (art. 554 § 4 k.p.k. in fine).

7.  PODPIS

P. G. H. K. I. P.