Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Mając na względzie, że w przedmiotowej sprawie zaszła bezwzględna przesłanka odwoławcza w postaci nienależytej obsady sądu, określona w art. 439 1 pkt 2 k.p.k., która spowodowała z urzędu wydanie wyroku kasatoryjnego, Sąd Apelacyjny nie znajduje ani niezbędności formalnej, ani też potrzeby merytorycznej, by sporządzić niniejsze uzasadnienie w formie formularzowej, bowiem nie zachodzi w tym układzie procesowym konieczność ustosunkowywania się do zarzutów apelacyjnych podnoszonych w apelacjach obrońców oskarżonych A. G. (1), A. G. i A. G. (2) oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. z/s w M., na co zresztą pozwala art. 436 k.p.k. a czego znów nie przewiduje wzór wspomnianego wyżej formularza (wzór ten przewiduje tylko takie sformułowania jak: zasadny, częściowo zasadny, niezasadny, ale już nie widzi sformułowań zakreślonych przepisem art. 436 k.p.k.). Tym samym Sąd Apelacyjny, mając na uwadze przejrzystość uzasadnienia, jak i zupełną zbędność wypełniania tych części formularza, które praktycznie w całości nie mają zastosowania w niniejszej sprawie, zdecydował, iż nie ma konieczności aby niniejszy dokument sprawozdawczy miał rozbudowaną formę, co wymusza brzmienie art. 99a k.p.k. W konsekwencji Sąd Apelacyjny sporządził niniejsze uzasadnienie w formie tradycyjnej.

Przed przystąpieniem do omówienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, wziętej pod uwagę z urzędu przez Sąd Apelacyjny, należy wskazać, co następuje:

Mianowicie, Sąd Okręgowy w P., wyrokiem z dnia (...) r. w sprawie o sygn. akt (...) :

w punktach 1, 6 i 11uznał oskarżonych A. G. (1), A. G. i A. G. (2) za winnych tego, że w okresie od (...)r. w C., działając wspólnie i w porozumieniu, prowadząc działalność gospodarczą w ramach Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) S.C. w C., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadzili E. B. (...) w M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w postaci tarcicy brzozowej o wartości co najmniej 86 409,96 EURO, poprzez wprowadzenie w błąd co do woli i możliwości wykonania obowiązku zapłaty ceny i odbioru towaru wynikającego z umowy nr (...) z dnia (...) r., tj. popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i za przestępstwo to na podstawie art. 294 § 1 k.k. wymierzył każdemu z nich kary po 1 roku pozbawienia wolności;

w punktach 2, 7 i 12 uznał oskarżonych A. G. (1), A. G. i A. G. (2) za winnych tego, że w okresie od (...) r. w C., działając wspólnie i w porozumieniu, prowadząc działalność gospodarczą w ramach Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) S.C. w C., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadzili D. B., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci tarcicy brzozowej o wartości 99 155,00 zł, poprzez wprowadzenie w błąd co do woli i możliwości wykonania obowiązku zapłaty ceny wynikającego z umowy sprzedaży ww. towaru, udokumentowanego fakturami VAT o nr: (...), tj. popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. i za przestępstwo to na podstawie tego przepisu wymierzył każdemu z nich kary po 6 miesięcy pozbawienia wolności;

w punktach 3, 8 i 13 na podstawie art. 85 § 1 k.k., art. 86 § 1 k.k. i art. 4 § 1 k.k. połączył orzeczone wobec każdego z oskarżonych kary pozbawienia wolności i każdemu z nich wymierzył kary łączne po 1 roku pozbawienia wolności, których wykonanie wobec każdego z oskarżonych w punktach 4, 9 i 14 na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby oraz w punktach 5, 10 i 15 na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 k.k. zobowiązał każdego z oskarżonych do informowania kuratora raz na 6 miesięcy o przebiegu okresu próby, zaś w punktach 16, 17 i 18 orzekł o kosztach procesu.

Wyrok ten apelacjami zaskarżyliobrońcy trzech oskarżonych a także pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. z/s w M. (E. B. (...)).

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżył ten wyrok na niekorzyść każdego z oskarżonych, przy czym co do oskarżonego A. G. (2) w części dotyczącej kary i środków kompensacyjnych, zaś co do oskarżonych A. i A. G. w części dotyczącej środków kompensacyjnych, zarzucając mu:

1. w zakresie oskarżonego A. G. (2):

a. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który to błąd miał wpływ na jego treść, a polegał na ustaleniu, jakoby zastosowanie środka probacyjnego oraz warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego było wystarczające dla osiągnięcia wobec niego ustawowych celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa, podczas gdy stopień winy oskarżonego został uznany za znaczny, popełnił on przestępstwo pomimo największego wśród oskarżonych doświadczenia życiowego, stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego został uznany za znaczny, oskarżony popełnił przestępstwo działając w warunkach współsprawstwa, zaś w popełnieniu tego przestępstwa sam A. G. (2) odegrał najistotniejszą rolę, co powinno prowadzić do wniosku i ustalenia, iż warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności wobec tego oskarżonego nie pozwoli osiągnąć normatywnych celów kary, wobec czego nie powinno zostać zastosowane,

b. wymierzenie oskarżonemu A. G. (2) za czyn z pkt 11 wyroku rażąco niewspółmiernie łagodnej kary w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności, podczas gdy stopień winy oskarżonego został uznany za znaczny, popełnił on przestępstwo pomimo największego wśród oskarżonych doświadczenia życiowego, stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego został uznany za znaczny, oskarżony popełnił przestępstwo działając w warunkach współsprawstwa, zaś w popełnieniu tego przestępstwa sam A. G. (2) odegrał najistotniejszą rolę, co powinno prowadzić do wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności za ten czyn w wyższym wymiarze,

c. wymierzenie oskarżonemu A. G. (2) w ramach kary, o której mowa w pkt 13 wyroku rażąco niewspółmiernie łagodnej kary łącznej w wymiarze 1 roku pozbawienia wolności, a więc kary opartej o zasadę absorpcji, podczas gdy ze względu na fakt, iż w sprawie pokrzywdzone zostały różne osoby, co świadczy o braku ścisłego związku przedmiotowego pomiędzy czynami przypisanymi oskarżonemu, zastosowanie winna mieś zasada asperacji,

d. niesłuszne zastosowanie wobec oskarżonego A. G. (2) środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia kary łącznej, o której mowa w pkt 13 wyroku na okres 2 lat, ze względu na ustabilizowany tryb życia oraz wcześniejszą niekaralność, podczas gdy stopień winy oskarżonego został uznany za znaczny, popełnił on przestępstwo pomimo największego wśród oskarżonych doświadczenia życiowego, stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego został uznany za znaczny, oskarżony popełnił przestępstwo działając w warunkach współsprawstwa, zaś w popełnieniu tego przestępstwa sam A. G. (2) odegrał najistotniejszą rolę, co powinno prowadzić do wniosku i ustalenia, iż warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego nie pozwoli osiągnąć normatywnych celów kary, wobec czego nie powinno zostać zastosowane;

2. w zakresie wszystkich oskarżonych co do środka kompensacyjnego błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który to błąd miał wpływ na jego treść a polegał na nieprawidłowym ustaleniu, iż Sąd w Moskwie orzekał o roszczeniu tożsamym, wynikającym z przestępstwa popełnionego przez oskarżonych, co miałoby wyłączać możliwość orzeczenia w sprawie niniejszej obowiązku naprawienia szkody, a także nieustaleniu braku uznania ww. wyroku sądu arbitrażowego przez polski sąd powszechny stosownie do art. 1212 k.p.c., podczas gdy:

a. rzeczywiście w sprawie z powództwa E. B. (...) orzekał (...) Arbitrażowy Sąd Handlowy przy Izbie Handlowo- (...) F., jednak wyrokiem z dnia (...) r. ww. sąd arbitrażowy zasądził kwotę 51 883,92 EURO od (...) s.c., nie zaś od któregokolwiek z oskarżonych, co świadczy o braku tożsamości roszczenia oraz zasadności orzeczenia obowiązku naprawienia szkody,

b. rzeczonym wyrokiem sąd arbitrażowy zasądził wyłącznie kwotę 51 883,92 EURO, nie zaś dochodzoną w sprawie niniejszej kwotę 86 409,96 EURO, co świadczy o braku tożsamości roszczenia oraz zasadności orzeczenia obowiązku naprawienia szkody,

c. podstawą roszczenia, o którym orzekał (...) Arbitrażowy Sąd Handlowy przy Izbie Handlowo- (...) F. była odpowiedzialność kontraktowa pozwanego, a więc (...) s.c., nie zaś popełnienie przestępstwa przez A., A. i A. G. (2) determinującego odpowiedzialność deliktową,

d. rzeczony wyrok sądu arbitrażowego, niezależnie od ww. okoliczności, poza wszystkim nie został do dzisiaj uznany oraz nie została stwierdzona jego wykonalność, wobec czego nie posiada on mocy prawnej na obszarze R., wobec czego nie można stwierdzić, że o roszczeniu pokrzywdzonej spółki orzeczono,

co doprowadziło faktycznie do obrazy przepisu postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 415 § 1 k.p.k., polegającej na zaniechaniu orzeczenia na rzecz pokrzywdzonej spółki (...) obowiązku naprawienia szkody w kwocie 86 409,96 EURO ze względu na ww. wyrok sądu arbitrażowego, podczas gdy zważywszy na zasądzenie przez ww. sąd kwoty 51 883,92 EURO od (...) s.c. w ramach odpowiedzialności kontraktowej, nie zaś któregokolwiek z oskarżonych w ramach odpowiedzialności deliktowej za przestępstwo, wyrokiem nieuznanym na terenie R., nie może być mowy o tożsamości roszczenia, a przez to o zastosowaniu w sprawie niniejszej klauzuli antykumulacyjnej

i w oparciu o te zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu A. G. (2) za czyn, o którym mowa w pkt 11 zaskarżonego wyroku kary w wymiarze 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, a także w ramach kary łącznej, o której mowa w pkt 13 tego wyroku karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, zaś wobec tego uchylenie także pkt 14 wyroku w zakresie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego A. G. (2), ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku, o uchylenie pkt 14 wyroku w zakresie warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego A. G. (2) a nadto o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody przez wszystkich oskarżonych na rzecz pokrzywdzonej spółki (...) w kwocie 86 409,96 EURO.

Obrońca oskarżonych A. G. (1), A. G. i A. G. (2) (adw. W. S.) w trzech jednakowo brzmiących apelacjach, zaskarżając ten wyrok w całości na korzyść każdego z oskarżonych, zarzucił mu:

1. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. poprzez bezpodstawne oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadków G. G. (3), L. S. na okoliczności terminowości płacenia pensji pracownikom, a nadto o zwrócenie się do SR w P. (1) Wydział Pracy, czy w latach (...) przez sądem toczyły się sprawy przeciwko spółce (...) na okoliczności jak wyżej;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający istotny wpływ na treść orzeczenia, polegający na ustaleniu, że:

a. oskarżony doprowadził E. B. (...) w M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w postaci tarcicy brzozowej o wartości co najmniej 86 409,96 EURO, poprzez wprowadzenie w błąd co do woli i możliwości wykonania obowiązku zapłaty ceny i odbioru towaru wynikającego z umowy nr (...) z dnia (...) r.,

b. oskarżony doprowadził D. B., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci tarcicy brzozowej o wartości 99 155,00 zł, poprzez wprowadzenie w błąd co do woli i możliwości wykonania obowiązku zapłaty ceny wynikającego z umowy sprzedaży ww. towaru, udokumentowanego fakturami VAT o nr: (...),

c. oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu,

d. pracownicy spółki już od (...) r. nie otrzymywali wynagrodzenia w pełnym wymiarze, daniny publicznoprawne w okresie objętym zarzutami nie były uiszczane przez A. i A. G. (1) w pełnym wymiarze,

e. sytuacja finansowa Spółki (...) w momencie zawierania zobowiązań względem E. B. (...) w M. oraz (...) D. B. uniemożliwiała wywiązanie się z zaciągniętych zobowiązań,

f. E. B. (...) był zdefiniowanym odbiorcą rachunku bankowego, z którego został wykonany przelew z dnia 19 września 2018 r.

i w oparciu o te zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie każdego z oskarżonych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje wniesione w tej sprawie przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego oraz przez obrońcę trzech oskarżonych okazały się celowe, gdyż doprowadziły do uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania, choć nie z przyczyn podanych w treści stawianych tymi apelacjami zarzutów.

Sąd Apelacyjny bowiem z urzędu dostrzega, iż zaskarżony wyrok w całości dotknięty jest uchybieniem, o którym mowa w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., które to uchybienie, zgodnie z tym przepisem, wymaga od Sądu odwoławczego uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Ta oczywista konstatacja wynika z faktu, iż w sprawie tej orzekający Sąd I instancji był nienależycie obsadzony w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Ta okoliczność zaś wynika z tego, iż w składzie orzekającym zasiadał sędzia D. J..

Nie sposób nie dostrzec, że problematyka ta, związana również z orzekaniem w Sądzie Okręgowym w P. sędziego D. J., była już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy bowiem przekonywująco wskazał, iż nienależyta obsada sądu w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego w sądzie powszechnym albo wojskowym na wniosek KRS ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia (...) r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2018 r. poz. 3), jeżeli wadliwość procesu powoływania prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji R., art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Każdorazowo zatem, o ile sąd stanie przed koniecznością zbadania przesłanki należytej obsady sądu, wątpliwość powyższa winna znaleźć swoje rozstrzygnięcie poprzez przeprowadzenie stosownego testu (patrz: wyrok SN z dnia 18 lipca 2024 r., I KK 86/24, LEX nr 3738858 dotyczący wprost orzeczenia, wydanego przez skład, w którym uczestniczył sędzia D. J., jak i wyroki SN z dnia 18 czerwca 2024 r., III KO 56/24, LEX nr 3729254 i z dnia 6 czerwca 2024 r., I KK 240/23, LEX nr 3721402 dotyczące innych sędziów). Powyższe znajduje odzwierciedlenie w treści uchwały składu połączonych Izb Sądu Najwyższego: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i (...) z dnia 23 stycznia 2020 r., (...) 1-4110-1/20 (OSNK 2020, z. 2, poz. 7). Trzeba przy tym pamiętać, iż oceny bezstronności sędziego dokonuje się na płaszczyźnie obiektywnej. Znaczenie zatem mają okoliczności, które w odbiorze społecznym mogą prowadzić do uznania, że konkretny skład sądu nie daje gwarancji bezstronności i niezawisłości. Nie ma przy tym znaczenia subiektywne przekonanie członków składu sądu co do odznaczania się tymi przymiotami (patrz: wyrok SN z dnia 22 lutego 2024 r., III KK 463/23, LEX nr 3688310). Ta okoliczność dotyczy również subiektywnego przekonania stron co do faktu, iż dany sędzia (tu: sędzia D. J.) odznacza się tymi przymiotami. Nie może bowiem być tak, że w jednym postępowaniu ten sam sędzia orzeka, przy czym w subiektywnym przekonaniu stron daje on gwarancję bezstronności i niezawisłości a w innym postępowaniu, i to nawet prowadzonym w tym samym dniu, ten sam sędzia w ocenie stron nie daje już takiej gwarancji. Nie może przy tym być również tak, że to od woli stron miałoby zależeć, czy w rzeczywistości w ogóle należy rozważać występowanie przesłanki bezwzględnej określonej w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Tak samo należy odnieść się do różnego zapatrywania stron w tym przedmiocie w toku tego samego postępowania. Przepis art. 439 § 1 k.p.k. nie uzależnia bowiem stwierdzenia bezwzględnej przyczyny odwoławczej od subiektywnego przekonania strony, skoro akurat ta przyczyna jest uwzględniania przez orzekający sąd odwoławczy z urzędu, co przecież jasno wynika z treści art. 439 § 1 k.p.k. (por. uchwała SN z dnia 2 czerwca 2022 r,, sygn. akt I KZP 2/22, OSNK 2022/6/22). W razie zaś jej stwierdzenia, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, sąd odwoławczy, zgodnie z tym przepisem jest zobligowany uchylić zaskarżone orzeczenie.

Należy podkreślić, iż stosowne rozstrzygnięcia dotyczące występowania bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. w związku z orzekaniem w sprawach sędziego D. J. znalazły jednoznaczne odzwierciedlenie w wyroku SN z dnia (...) oraz już w licznych wyrokach Sądu Apelacyjnego w P. (patrz wyroki z dnia 10 czerwca 2024 r., II AKa 47/23, z dnia 3 lipca 2024 r., II AKa 131/22, z dnia 11 września 2024 r., II AKa 160/24, z dnia 11 września 2024 r., II AKa 238/22, z dnia 26 września 2024 r., II AKa 292/23). We wszystkich tych orzeczeniach, kierując się faktami znanymi z urzędu, jak i wynikającymi z akt osobowych tego sędziego a także dostępnymi na stronach internetowych, w każdym z tych przypadków orzekające Sądy doszły do tożsamych wniosków. Stosowane wobec sędziego D. J. stosowne testy doprowadziły do jednoznacznego uznania, że sąd, w którego składzie zasiadał wskazany Sędzia, był nienależycie obsadzony w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., którą to argumentację Sąd Apelacyjny orzekający w niniejszej sprawie w całości podziela.

Nieprawidłowość obsady sądu z udziałem osób powołanych na urząd sędziego w sądzie powszechnym albo wojskowym na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa od (...) r. wynika z faktu, że od tego czasu organ ten przestał spełniać cechy organu konstytucyjnego, o którym mowa w art. 187 ust. 1 Konstytucji R.. Spowodowało to uchylenie domniemania spełnienia kryterium minimum niezawisłości i bezstronności przez osoby powołane przez Prezydenta R. z rekomendacji takiej Krajowej Rady Sądownictwa na stanowisko sędziego (zob. m in. wyroki SN: z dnia 26 lipca 2022 r., sygn. akt III KK 404/21; z dnia 12 października 2022 r., sygn. akt III KK 193/20; z dnia 19 października 2022 r., sygn. akt II KS 32/21; z dnia 14 grudnia 2022 r., sygn. akt II KK 206/21; z dnia 15 lutego 2023 r., sygn. akt II KK 571/22; z dnia 6 kwietnia 2023 r., sygn. akt II KK 119/22). Taki pogląd znalazł swoje odzwierciedlenie także w szeregu rozstrzygnięć organów międzynarodowych, w tym w wyrokach ETPCz: z dnia (...)r., w sprawie R. przeciwko P. (skarga nr (...)), z dnia (...) r., D.-F. i O. przeciwko P. (skargi nr (...) i (...)), z dnia (...)r., (...) sp. z o.o. przeciwko P. (skarga nr (...)), z dnia (...) r. (Wielka Izba), G. przeciwko P. (skarga (...)), W. przeciwko P. z dnia (...)r. (skarga nr (...)). Także takie zapatrywania na omawianą tu kwestię wynikają z wyroków wydanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok z dnia (...) I. (...) z (...)) a także z wyroków i postanowień Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie z dnia 26 czerwca 2019 r. (...) 2/18, wyrok z dnia 11 października 2021 r., (...) 9/18, wyroki z dnia 21 września 2021 r. w sprawach II GOK 10/18, (...) 11/18, (...) 12/18, (...) 13/18, (...) 14/18).

W sytuacji, gdy obalone zostało domniemanie bezstronności sędziego, który uzyskał nominację sędziowską w procedurze przed KRS od (...) r., konieczna jest w każdym przypadku analiza okoliczności, jakie towarzyszyły powołaniu na urząd sędziego oraz miały miejsce w późniejszym okresie. Chodzi zatem o weryfikację hipotezy, w myśl której gwarancje niezawisłości w przypadku konkretnego sędziego zostały w istotny sposób osłabione ze względu na udział w konkursie przed KRS od (...) r. (zob. uchwała SN z dnia 2 czerwca 2022 r,, sygn. akt I KZP 2/22, OSNK 2022/6/22). Jednocześnie ocena bezstronności i niezawisłości sądu dokonuje się w perspektywie obiektywnej, a więc tych okoliczności, które w odbiorze społecznym mogą prowadzić do uznania, że dany skład sądu nie daje gwarancji bezstronności i niezawisłości. Nie ma przy tym znaczenia subiektywne przekonanie osób wyznaczonych do danego składu orzekającego co do własnej bezstronności i niezawisłości (zob. np. wyrok SN z dnia 5 marca 2024 r., sygn. akt II KK 35/23, LEX nr 3715920). Jak bowiem to stwierdził SN w tym orzeczeniu, cyt.: „ Bezpośrednią konsekwencją sytuacji, w której systemowo sędziowie powiązani są z władzą wykonawczą jest to, że obywatel nigdy nie zyskuje pewności, że jego sprawa została osądzona w sposób bezstronny”.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, a także posiłkując się danymi dotyczącymi osoby sędziego D. J., przytaczanymi zgodnie w w/w orzeczeniach Sądu Najwyższego ((...)) i Sądu Apelacyjnego, stwierdzić należy, co następuje:

D. J. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie im. M. K. w T. w (...) Po odbyciu aplikacji sądowej złożył w (...)egzamin sędziowski z wynikiem bardzo dobrym. W (...) został mianowany asesorem sądowym w Sądzie Rejonowym w C.. Postanowieniem Prezydenta R. z dnia (...) został powołany na stanowisko sędziego ww. Sądu. Z dniem (...) został na własny wniosek przeniesiony do pełnienia obowiązków orzeczniczych w Sądzie Rejonowym P. W. w P.. W dniu(...) został przeniesiony (także na własną prośbę) do pełnienia obowiązków orzeczniczych w Sądzie Rejonowym w W., gdzie dodatkowo Minister Sprawiedliwości powierzył mu obowiązki prezesa ww. sądu.

Z uzasadnienia uchwał Krajowej Rady Sądownictwa z dnia (...)nr (...) oraz z dnia(...)nr (...) wynika, że sędzia D. J. zgłosił się do konkursu na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w P. w związku z obwieszczeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia(...)o wolnych stanowiskach sędziowskich (M.P. z 2018 r. poz. 283 – pkt 6: https://sip.lex.pl/akty-prawne/akty-korporacyjne/przedstawienie-wniosku-o-powolanie-do-pelnienia-urzedu-na-siedemnascie- (...)).

Zgłoszenie do konkursu przed Krajową Radą Sądownictwa ukształtowaną ustawą z (...) poprzedzało bezpośrednie udzielenie przez sędziego D. J. poparcia kandydaturze sędziego M. J. na członka Krajowej Rady Sądownictwa (patrz: strona internetowa Sejmu R.: https://www.sejm.gov.pl/KRS/M. J..pdf).

Zgłoszenie sędziego M. J. na członka Krajowej Rady Sądownictwa wraz z wykazem sędziów popierających to zgłoszenie wpłynęło do sekretariatu Marszałka Sejmu R. w dniu (...) a zatem sędzia D. J. musiał udzielić poparcia przed tą datą (patrz: strona internetowa Sejmu R.:

https://orka.sejm.gov.pl/opinie8.nsf/nazwa/J._M./$file/J._M..pdf).

Należy przy tym wspomnieć, że sędzia D. J. był nawet pełnomocnikiem sędziego M. J. w omawianym procesie wyboru do ww. organu. Sytuacja taka miała drugi raz miejsce w (...)

(https://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/zglosz_M._J./$file/zglosz_M._J..pdf).

Należy też nadmienić, że sędzia D. J. dwukrotnie popierał również kandydaturę do Krajowej Rady Sądownictwa byłego wiceministra sprawiedliwości Ł. P. - osoby pojawiającej się w tzw. „aferze hejterskiej”(https://www.sejm.gov.pl/KRS/lista_L._P. (...)

(...)

Po dokonaniu poparcia sędziemu kandydującemu do Krajowej Rady Sądownictwa nastąpiło znaczne przyspieszenie kariery zawodowej sędziego D. J., o czym znów świadczą poniższe fakty.

Uchwałą nr (...) Krajowa Rada Sądownictwa przedstawiła Prezydentowi R. wniosek o powołanie sędziego D. J. do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w P.. Tego rodzaju decyzji nie stał na przeszkodzie fakt, że ww. nie uzyskał pozytywnej opinii merytorycznej sędziego wizytatora o swojej dotychczasowej pracy na poziomie sądów rejonowych w określonym okresie. Kolegium Sądu Apelacyjnego w P. na posiedzeniu w dniach(...) wydało pozytywną opinię o jego kandydaturze, jednakże Zgromadzenie Ogólne sędziów apelacji (...) w dniach (...)wydało z kolei w tym zakresie opinię negatywną. W tajnym głosowaniu uzyskał on 8 głosów „za” i 55 „przeciw” na 82 głosy oddane. Jednocześnie 21 osób wstrzymało się od głosu. W tym miejscu należy nadmienić, iż sędzia D. J., jako sędzia sądu rejonowego nigdy nie był delegowany do orzekania w Sądzie Okręgowym w P., jak i nie zgłosił się do konkursu na delegację. Sędzia ten więc w praktyce nie wykazał swojej przydatności do orzekania w sprawach zastrzeżonych do właściwości sądu okręgowego. W tych zaś okolicznościach, mimo iż Zgromadzenie Ogólne poparło lepszych merytorycznie kandydatów, Krajowa Rada Sądownictwa przedstawiła kandydaturę sędziego D. J. Prezydentowi R., który w dniu (...). wydał postanowienie ( Nr 1130.68.2021 poz. 8 ) o powołaniu go na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w P.. Poza tym w dniu (...) sędzia D. J. wnioskował do Ministra Sprawiedliwości o delegowanie go z Sądu Okręgowego w P. do wyłącznego orzekania w Sądzie Rejonowym w W. na czas nieoznaczony do czasu zakończenia kadencji Prezesa tegoż sądu. Prezes Sądu Okręgowego zaopiniował ww. wniosek negatywnie. Z dniem (...)Minister Sprawiedliwości powołał sędziego D. J. do pełnienia funkcji prezesa Sądu Rejonowego w W. na okres kolejnych 4 lat. Jednocześnie, jako Prezes tego Sądu i po uzyskaniu pozytywnej opinii Kolegium Sądu Okręgowego w P., sam powierzył sobie funkcję przewodniczącego wydziału i ustalił sobie samodzielnie dodatek z tego tytułu z zastosowaniem mnożnika 0,25 podstawy wynagrodzenia w kwocie 1263 zł, co wynika z pisma z dnia (...) r. W dniu (...) Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych P. S. powołał natomiast tego sędziego do pełnienia funkcji Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w P. na 4 letnią kadencję, co również wiązało się z pobieraniem z tego tytułu dodatku. Przy czym pismem z dnia (...)r. dodatek ten został podwyższony przez Ministra Sprawiedliwości o 25% z racji jednoczesnego pełnienia dwóch funkcji, tj. zarówno Prezesa Sądu Rejonowego, jak i przewodniczącego wydziału. W dalszej kolejności w dniu (...) Minister Sprawiedliwości powołał ww. sędziego na stanowisko prezesa Sądu Okręgowego w P. z dniem (...) na okres 6 lat, co znów wiązało się z rezygnacją z funkcji Prezesa Sądu Rejonowego w W..

D. J. został też powołany na stanowisko Komisarza Wyborczego w P., a następnie, od dnia (...) w P..

Po objęciu stanowiska Prezesa Sądu Okręgowego w P. sędzia D. J. wydał Zarządzenie z dnia (...) którym przeniósł się z Wydziału III Karnego, w którym sędziowie orzekają w pierwszej instancji, do Wydziału XVII Karnego – Odwoławczego Sądu Okręgowego P., a nadto wydał zarządzenie o nr (...), w którym z dniem (...) wstrzymał wpływ spraw do swojego referatu do dnia (...) Tego samego dnia wystąpił do Kolegium kierowanego przez siebie Sądu o zwolnienie go z obowiązku rozpoznawania 8 spraw prowadzonych w III Wydziale Karnym, które (...) przydzielił dotychczas do jego referatu. W trakcie posiedzenia Kolegium prezentował swój wniosek, a następnie wziął udział w głosowaniu, w którym organ ten wyraził zgodę na zwolnienie go z obowiązku zakończenia spraw: (...)W wyniku powyższej decyzji sprawy te zostały rozlosowane pomiędzy innych sędziów III Wydziału Karnego, którzy zostali dodatkowo obciążeni obowiązkiem ich rozpoznania. Nadto zwrócił się do ówczesnego Prezesa Sądu Apelacyjnego w P. M. B. o wyłączenie go od przydziału spraw (...) w kategorii „t.50+” rozpoznawanych w XVII Wydziale Karnym – Odwoławczym Sądu Okręgowego w P.. Zarządzeniem nr (...) z dnia (...) ( IV W- (...)- (...) ) tego rodzaju wyłączenie uzyskał „ na czas pełnienia funkcji Prezesa Sądu Okręgowego w P. ”. Należy też wspomnieć, iż sędzia D. J. obejmując też w Sądzie Okręgowym stanowisko Przewodniczącego Wydziału Wizytacyjnego, wystąpił przy tym o zwiększenie dodatków funkcyjnych z tytułu pełnienia powyższych stanowisk oraz funkcji zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego. Ówczesny Minister Sprawiedliwości z dniem (...)r. wystąpienie sędziego uwzględnił i podwyższył mu dodatek z tytułu funkcji prezesa sądu o 50% z racji pełnienia wymienionych funkcji dodatkowych, na czas ich jednoczesnego pełnienia.

W dniu (...)sędzia Sądu Apelacyjnego wykonujący funkcję Prezesa Sądu Apelacyjnego w P. zwrócił się z wnioskiem do sędziego D. J. – jako Prezesa Sądu Okręgowego w P. – o zwołanie Zgromadzenia Ogólnego sędziów Sądu Okręgowego w P. i wyznaczenie jego terminu na 7 albo(...)Przedmiotem obrad miała być ocena sprawowania funkcji Prezesa Sądu Okręgowego w P. przez sędziego D. J.. Wystąpienie to było związane z nierozpoznaniem uprzedniego wniosku 95 sędziów Sądu Okręgowego w P. z (...) o zwołanie posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego tego Sądu w powyższym przedmiocie. Jednakże ten wniosek został zignorowany przez sędziego (prezesa) D. J., albowiem termin Zgromadzenia Ogólnego ww. sędzia wyznaczył dopiero na (...)zaś uzasadniając odległy termin odwołał się do zagrożeń związanych z (...)19, co wynika z pisma z (...)W tej sytuacji w dniu (...) sędziowie Sądu Okręgowego w P. wyrazili wobec sędziego D. J. – jako prezesa sądu - votum nieufności. W reakcji na ww. wystąpienie Minister Sprawiedliwości w dniu (...)wszczął procedurę odwołania sędziego D. J. ze stanowiska prezesa Sądu Okręgowego w P. i zawiesił ww. w pełnieniu czynności:

(https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/minister-sprawiedliwosci-wszczal-procedure-odwolania-ze-stanowisk-prezesa-i-wiceprezesa-so-w-poznaniu-oraz-zawieszeniu-ich-od-dzisiaj-w-pelnieniu-czynnosci).

W odniesieniu do sędziego D. J. wniosek Ministra został uzasadniony „ brakiem współpracy z samorządem tworzonym przez ogół sędziów Sądu Okręgowego w P.. Kolejne zarzuty dotyczyły m.in. braku kompetencji zarządczych, nieefektywnego podziału zadań pomiędzy wiceprezesów Sądu Okręgowego w P., ograniczenia swoich obowiązków orzeczniczych poprzez wstrzymanie sobie przydziału spraw, co razem składało się na obraz rażącego i uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych”. Po uzyskaniu stosownej opinii Kolegium Sądu Okręgowego w P., z dniem (...) sędzia D. J. został odwołany przez Ministra Sprawiedliwości z funkcji prezesa Sądu Okręgowego w P. ( (...).565.99.2024). W dniu (...)został przeniesiony ponownie do orzekania w III Wydziale Karnym Sądu Okręgowego w P.. W dniu (...) Krajowa Rada Sądownictwa uwzględniła jego odwołanie i uchyliła podział czynności kierujący go z powrotem do orzekania w wydziale karnym pierwszoinstancyjnym.

Podsumowując, mając na uwadze powyższe okoliczności, jak również zgodne w tym zakresie zapatrywania Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego we wskazanych wyżej wyrokach dotyczących sędziego D. J., bez wątpienia punktem zwrotnym w karierze sędziego D. J. była decyzja o poparciu kandydatur sędziów na członków Krajowej Rady Sądownictwa, utworzonej w oparciu o przepisy ustawy z dnia (...) r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). Dotychczas D. J. zajmował stanowisko asesora i sędziego sądu rejonowego przez okres trzynastu lat i nie był delegowany do sądu wyższego rzędu. Bezpośrednio po podpisaniu list poparcia dla sędziów do KRS, a tym samym legitymizacji naruszenia porządku prawnego w P., sędzia D. J. rozpoczął starania o stanowisko sędziego sądu okręgowego, co osiągnął, mimo wyraźnego sprzeciwu Zgromadzenia Ogólnego sędziów Apelacji (...), został prezesem sądu rejonowego, a następnie sądu okręgowego. Ponadto w krótkim czasie uzyskał stanowisko zastępcy rzecznika dyscyplinarnego oraz komisarza wyborczego na dwie kadencje.

W międzyczasie sędzia D. J. nadal podpisywał listy poparcia dla sędziów kandydujących do Krajowej Rady Sądownictwa - pomimo że nastąpiło to już po wydaniu przez Wielką Izbę (...) wyroku z dnia (...) r. określającego status prawny Krajowej Rady Sądownictwa, a także po cytowanej wcześniej uchwale połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia (...) r. ( (...) (...)). W przypadku poparcia list w (...)r. znane były już wyroki ETPCz: z dnia (...)r., w sprawie R. przeciwko P. (skarga nr (...)), z dnia (...) r., D.-F. i O. przeciwko P. (skargi nr (...) i (...)).

Powyższe wszystkie okoliczności wskazują jednoznacznie na to, że sędzia D. J. nie tylko zaakceptował działania władzy ustawodawczej i wykonawczej mającej na celu instrumentalne wykorzystanie władzy sądowniczej, „wydrążenie" instytucji państwa prawnego z ich ustrojowych funkcji (patrz na modelowym przykładzie Trybunału Konstytucyjnego), chaos prawny oraz podporządkowanie sądownictwa interesom politycznym, jak również swoimi działaniami afirmował uzależnienie sądów od władzy wykonawczej. Szczególnego podkreślenia wymaga to, że działania legitymizujące naruszenia prawa dokonane przez ówczesnych przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej miały miejsce równocześnie z osiągnięciem przez sędziego D. J. nie tylko realnych korzyści osobistych (awanse i stanowiska; zmniejszony przydział spraw), ale również majątkowych (dodatkowe wynagrodzenia wynikające z pełnienia wielu funkcji).

Dla oceny minimum bezstronności sądu z udziałem sędziego D. J. szczególnego znaczenia nabiera jego wypowiedź, jaka pojawiła się w przestrzeni publicznej po udzieleniu w dniu (...) r., a więc tuż po objęciu funkcji Prezesa Sądu Okręgowego w P., wywiadu w Radio (...). W wywiadzie tym bowiem zakwestionował prawo sędziów do wyrażania swoich krytycznych opinii odnoszących się do procesów zmierzających do łamania praworządności oraz konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego na poziomie debaty publicznej, mówiąc, że taka postawa ma wymiar polityczny, wręcz podkreślając konstytucyjność Krajowej Rady Sądownictwa, odmawiając uprawnienia sędziów do kwestionowania orzeczeń sądów ukształtowanych w oparciu o niekonstytucyjne rozwiązania. W tym zaś kontekście nie można zapominać, iż sędzia D. J. w tym właśnie czasie został powołany na stanowisko Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w P.. Jak to przy tym trafnie ujął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lipca 2024 r., I KK 86/24, cyt.: „ przyjęcie takiej funkcji w czasach, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Sędzia SA Piotr Schab oraz jego zastępcy (także jako np. wiceprezesi sądów okręgowych) ówcześnie ścigali dyscyplinarnie sędziów powszechnych za treść wydawanych orzeczeń, aprobowali lub wręcz odsuwali sędziów od orzekania w trybie art. 130 u.s.p. tylko za stosowanie w swoich orzeczeniach norm konwencyjnych oraz traktatowych (por. np. wyroki SN: z 19 października 2022 r., II KS 32/21, OSNK 2023, z. 5-6, poz. 24; z 15 lutego 2023 r., II KK 571/22, OSNK 2023, z. 5-6, poz. 27), dążąc do wywołania u innych sędziów "efektu mrożącego", nie może być oceniane inaczej, niż jako wyraz aprobaty przez sędziego D. J. takiego sposobu wykonywania funkcji w systemie dyscyplinarnym, podporządkowanym de facto doraźnym oczekiwaniom Ministra Sprawiedliwości, tj. przedstawiciela władzy wykonawczej”.

Ujawnione wyżej okoliczności z drogi zawodowej sędziego D. J., jak i jego jednoznaczne wypowiedzi medialne potwierdzają jego silny związek z osobami powiązanymi z władzą wykonawczą, w istocie z ówczesnym Ministrem Sprawiedliwości, co pozytywnie wpływało na dalszy rozwój kariery tego sędziego. Na ten aspekt szczególny nacisk położył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu w/w wyroku z dnia (...), wykazując jednoznacznie, iż awansowanie sędziego na kolejne stanowiska (prezesa Sądu Rejonowego a potem Prezesa Sądu Okręgowego), przy jednoczesnym odciążeniu zakresu zadań zawodowych a jednocześnie uzyskaniu zwiększonych apanaży finansowych stanowiło wyraz „ życzliwości decyzyjnej”, jak i, cyt.: „ pozytywnego traktowania, ale i niewątpliwie zaufania ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości”.

Nie ulega więc wątpliwości, że skutkiem ustalenia powyższych okoliczności jest przesądzenie o tym, iż obiektywny obserwator mógł powziąć przekonanie, iż sędzia D. J. był związany z władzą wykonawczą, które to związanie wykraczało poza stosunki o charakterze służbowym. Nie można przy tym tracić z pola widzenia faktu, iż sędzia D. J. w niniejszej sprawie procedował na rozprawie głównej od (...) r., wydając wyrok skazujący wszystkich oskarżonych w dniu (...) r. a więc w okresie, gdy jego kariera zawodowa wyraźnie przyspieszyła a jednocześnie był wyraźnie związany z władzą wykonawczą i zaangażowany w nieakceptowalne powszechnie, zgodnie z zamierzeniami tej władzy, demontowanie dotychczasowego systemu sądownictwa w P., mające na celu związanie sądownictwa z władzą wykonawczą.

Tym samym, oceniając powyższe okoliczności obiektywnie, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, iż orzekający w niniejszej sprawie skład Sądu I instancji, z racji udziału w nim sędziego D. J., nie spełniał kryteriów niezależności i bezstronności przynależnych „sądowi ustanowionemu ustawą” w znaczeniu konstytucyjnym i konwencyjnym. Inaczej zaś mówiąc, w sprawie prowadzonej przez sędziego D. J. przed Sądem Okręgowym w P. o sygn. akt (...) zmaterializowały się uzasadnione wątpliwości odnośnie do instytucjonalnej bezstronności wskazanego sędziego i przełamania zasady domniemania bezstronności i niezawisłości wynikających z okoliczności otrzymania przez sędziego D. J. nominacji na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w P..

Tym samym w niniejszym postępowaniu ujawniła się, zauważona z urzędu przez Sąd Apelacyjny, bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., która, zgodnie z tym przepisem oraz art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k. wymaga uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zdaje sobie sprawę, że uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania nie przyspiesza postępowania, co bez wątpienia nie jest zgodne ze stanowiskiem stron, które w toku rozprawy apelacyjnej nie dostrzegały konieczności wydania takiego rozstrzygnięcia w oparciu o art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Jednak, jak wspomniano wyżej, ta okoliczność została uwzględniona przez Sąd odwoławczy z urzędu. Natomiast należy wyraźnie podkreślić, iż rzetelność procesu, przeprowadzonego przez niezależny sąd i niezwisłego sędziego jest wartością nadrzędną, wypływającą z gwarancji w zakresie swobód i wolności obywatelskich, co nakazuje działać w sposób zastosowany przez Sąd Apelacyjny w niniejszym postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie zobligowany do powtórzenia w całości na rozprawie postępowania dowodowego i ostatecznie wyda właściwe rozstrzygnięcie, pamiętając o treści art. 443 k.p.k.

A. Ł. I. P. M. K.