Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 24/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 12.11.2019r. III K 350/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść zapadłego orzeczenia, polegający na wyrażeniu poglądu, że dowody ujawnione na rozprawie i ustalone na ich podstawie okoliczności nie są wystarczające do uznania za udowodniony fakt popełnienia przez oskarżonego zarzucanych mu czynów, jakkolwiek dowody te i okoliczności ocenione we wzajemnym z sobą powiązaniu prowadzą do niesłusznego uniewinnienia ww. od stawianych mu zarzutów popełnienia czynów z art.297 § 1 kk w zw. z art.286 § 1 kk w zw. z art.11 § 2 kk,

2.  obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zapadłego orzeczenia, polegającą na naruszeniu treści art.7 kpk poprzez dokonanie dowolnej i błędnej oceny zebranego materiału dowodowego i przyjęciu, że całokształt okoliczności ujawnionych w czasie rozprawy sądowej nie daje podstawy do przyjęcia, iż oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego materiału dowodowego prowadzi do odmiennego wniosku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Argumentacja zawarta w przedmiotowej apelacji prokuratora sprowadza się w pierwszym rzędzie do nieuzasadnionej, bezpodstawnej polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego w P.. Zasadza się ona na innej, niż przyjęta przez sąd I instancji ocenie materiału dowodowego. Podkreślić przy tym należy, że zaproponowana przez Prokuratora Rejonowego w W. ocena materiału dowodowego jest całkowicie dowolna i nie znajduje żadnego uzasadnienia w prawidłowo zebranym materiale dowodowym, który jak już wspomniano został należycie rozważony. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych (pkt I ) dokonanych przez sąd I instancji, jak i zarzut naruszenia przepisu art.7 kpk (pkt II) należało rozpoznać wspólnie, albowiem są one ze sobą ściśle związane. Zarzut ten może być tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd meriti
z okoliczności ujawnionych, w toku postępowania sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Ustalenia faktyczne wyroku nie wykraczają jednak poza ramy swobodnej oceny dowodów, gdy poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, zgodna jest ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz prowadzi do sędziowskiego przekonania, odzwierciedleniem którego powinno być uzasadnienie orzeczenia. Reasumując należy więc przyjąć, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów
i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną zawartą w treści przepisu art.7 kpk wówczas gdy jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy i to
w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy, stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego, jest wyczerpujące i logiczne z uwzględnieniem wskazań wiedzy i zasad doświadczenia życiowego
( vide: wyroki Sądu Najwyższego z 20.02.1975r., II KR 355/74, publ. OSNKW 1975/9/84;
z 22.01.1975r, I KR 197/74, publ. OSNKW 1975/5/58; z 5.09.1974r., II KR 114/74, publ. OSNKW 1975/2/28; z 22.02.1996r., II KRN 199/95, publ. PiPr. 1996/10/10; z 16.12.1974r., Rw 618/74, publ. OSNKW 1975/3-4/47 ). Przypomnieć w tym miejscu należy, że zgodnie z art.7 kpk organy postępowania, a więc także i sąd, kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Zgodnie z panującym
w orzecznictwie poglądem ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.11.1990r., publ. OSNKW 1991/9/41 ), przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną art.7 kpk wtedy m. in. gdy:

⚫

jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy
( art.410 kpk ) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy ( art.2 § 2 kpk),

⚫

stanowi wynik rozważenia wszystkich tych okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego ( art.4 kpk ),

⚫

jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – uargumentowane w uzasadnieniu wyroku ( art.424 § 1 pkt 1 i 2 kpk ).

Mając powyższe uwagi na względzie, uznać obiektywnie należy, że ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego została dokonana przez sąd I instancji z uwzględnieniem zasad sformułowanych w przepisie art.7 kpk. Twierdzenie, że sąd ten wymogom tym nie sprostał nie może się ostać, tym bardziej, że skarżący de facto nie odnosi się do oceny dot. zarzutów rozpoznawanych przez sąd meriti. Uzasadnienie ww. zarzutów zawiera manipulacje, gdyż dot. w istocie okoliczności, które nie były podnoszone przez prokuratora w akcie oskarżenia. Skarżący zarzucał w nim, że oskarżony wprowadził w błąd (...) co do łącznej powierzchni gruntów rolnych kwalifikujących się do przyznania płatności oraz co do tytułu do ww. nieruchomości. Do kwestii tych Sąd Okręgowy w odpowiedni i przekonywujący sposób ustosunkował się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. W uzasadnieniu apelacji skarżący odnosi się natomiast do okoliczności, której nie podnosił w akcie oskarżenia, a mianowicie do statusu rolnika, którego jego zdaniem oskarżony tempore criminis nie posiadał. Oczywistym jest, że tego rodzaju działanie stanowi w istocie podniesienie w apelacji nowego zarzutu wobec oskarżonego i prowadzi do wyjścia poza granice zakreślone przez samego skarżącego w akcie oskarżenia. Tego rodzaju sposób procedowania godzi w ewidentny sposób w prawo oskarżonego do obrony. O tożsamości czynów: ustalonego w sentencji wyroku i zawartego
w konkluzji aktu oskarżenia decydują granice „zdarzenia faktycznego”, zakreślone
w uzasadnieniu aktu oskarżenia. Wyjście poza ramy oskarżenia nastąpi zawsze w sytuacji przyjęcia - oprócz znamion czynu zarzuconego w akcie oskarżenia - jeszcze innych zdarzeń lub znamion czynu (tak jak w niniejszej sprawie), aniżeli tych, wskazanych w czynie zarzuconym (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21.01.2009r., II KK 200/08). Prokurator jako gospodarz skargi był uprawniony do zmiany jej treści w zakresie opisu czynu lub jego kwalifikacji prawnej. Takiej czynności może dokonać do czasu wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji (vide: analogicznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.05.2019r., (...) 3/19). W realiach niniejszej sprawy tak się jednak nie stało a reakcja oskarżyciela publicznego nastąpiła dopiero po negatywnej weryfikacji zarzutów przedstawionych w akcie oskarżenia i uniewinnieniu oskarżonego przez sąd I instancji. Na marginesie należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię, a mianowicie definicję „rolnika”, do której odwoływał się skarżący. Z uzasadnienia apelacji (s.4) wynika jednoznacznie, że jej autor kierował się treścią art.4 ust.1 ustawy z dnia 4.10.2018r. o spółdzielniach rolników (Dz.U. z 2018r., poz. 2073), nie dostrzegając najwyraźniej, że w akcie oskarżenia zarzucił oskarżonemu działanie (...)., a więc ponad 3 lata przed uchwaleniem regulacji, na którą się powoływał. Na rozprawie apelacyjnej w dniu (...). prokurator przyznała wprawdzie, że „… w zakresie definicji rolnika prawo nie działa wstecz…”, jednakże nie wyciągnęła z tego stwierdzenia żadnych konstruktywnych wniosków. W tym miejscu nie sposób pominąć, że ustawodawca w art.2 pkt 14 ustawy z dnia (...).
o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego odsyła do definicji rolnika
w rozumieniu art.4 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 17.12.2013r., którego gospodarstwo rolne jest położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W analogiczny sposób zdefiniowano zresztą m.in. także gospodarstwo rolne (art.2 pkt 3 cyt. ustawy w zw. z art.4 ust.1 lit. b cyt. rozporządzenia). Niestety do kwestii tych – mimo że wspomnianych na s.4 apelacji – prokurator na rozprawie apelacyjnej nie potrafiła się ustosunkować, albowiem jak przyznała „… nie analizowała tego…”. Gdyby okoliczność ta została poddana należytej analizie z pewnością apelacja wolna byłaby od tak niefortunnych zarzutów. C.. rozporządzenie posługuje się bowiem pojęciem „rolnika” w sposób znacznie szerszy niż czyni to autor apelacji. Brak w nim m.in. wymogów, na które powoływał się oskarżyciel publiczny, w tym tego dot. np. wykształcenia rolniczego. Nie ma przy tym znaczenia gdzie zamieszkiwał oskarżony. (...) w tym ujęciu oznacza osobę fizyczną lub prawną bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, której gospodarstwo rolne jest położone na obszarze objętym zakresem terytorialnym Traktatów, określonym w art.52 (...) w związku z art.349 i 355 (...), oraz która prowadzi działalność rolniczą. Przez „gospodarstwo rolne” rozumie się wszystkie jednostki wykorzystywane do działalności rolniczej i zarządzane przez rolnika, znajdujące się na terytorium tego samego państwa członkowskiego. Z kolei „działalność rolnicza" oznacza: produkcję, hodowlę lub uprawę produktów rolnych, w tym zbiory, dojenie, hodowlę zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt do celów gospodarskich; utrzymywanie użytków rolnych w stanie, dzięki któremu nadają się one do wypasu lub uprawy bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających poza zwykłe metody rolnicze i zwykły sprzęt rolniczy,
w oparciu o kryteria określone przez państwa członkowskie na podstawie ram ustanowionych przez Komisję, lub prowadzenie działań minimalnych, określanych przez państwa członkowskie, na użytkach rolnych utrzymujących się naturalnie w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy. Kryteria te były spełniane przez oskarżonego, wbrew odmiennym stwierdzeniom zawartym na s.7 apelacji. W świetle prawidłowych ustaleń poczynionych przez są meriti oskarżony nie tylko był posiadaczem przedmiotowych gruntów ale i były one przez oskarżonego rolniczo użytkowane. Jak słusznie zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w G.
( vide: uzasadnienie wyroku z dnia 4.04.2019r., I SA/Go 82/19 ) : „W tym stanie pojęcie posiadania gruntów rolnych należy rozumieć jako faktyczne użytkowanie gruntów rolnych. Oznacza to, że można mieć tytuł prawny do gruntu rolnego, ale nie mieć uprawnienia do płatności oraz że można posiadać grunty rolne bez tytułu prawnego, a nawet w złej wierze
i z tego tytułu mieć prawo do uzyskania płatności. Dodatkowo należy wskazać, że rolnik wnioskujący o płatność nie jest zobowiązany do bezpośredniej pracy na gruntach, tzn. nie musi stosownych czynności agrotechnicznych wykonywać osobiście”. Przesłanki te znajdują swoje potwierdzenie także w zeznaniach M. P. : „… wnioskodawca musi posiadać grunt, ale nie musi zgodnie z przepisami unijnymi dysponować tytułem prawnym. Musi użytkować ten grunt rolniczy i przestrzegać przez cały rok kultury rolnej i obowiązujących norm…” (vide: k.214v). W definicjach, o których mowa w cyt. powyżej przepisach próżno więc szukać okoliczności akcentowanych przez prokuratora dot. np. wymogów wykształcenia rolniczego, miejsca zamieszkania, posiadanych maszyn, urządzeń, budynków, czy też wąsko pojmowanej działalności rolnej. Chybione są więc i te zastrzeżenia apelującego nakierowane na kwestie dot. sposobu i zakresu użytkowania istotnych dla sprawy gruntów przez oskarżonego. Wywód zawarty na s.5 i nast. apelacji nie jest przekonywujący i ma walor li tylko polemiki z rozważaniami Sądu Okręgowego w Poznaniu na s.3 i 5 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Oskarżyciel publiczny błędnie przy tym interpretuje zeznania T. S. oraz dokumenty przesłane przez stowarzyszenie (...). Wynika z nich bowiem, że należy odróżnić uprzednią działalność oskarżonego jako wolontariusza ww. stowarzyszenia od tej prowadzonej następnie przez ww. na gruntach oddanych mu w użytkowanie na podstawie ustnej umowy : „… bardziej problematyczne grunty oddajemy w ten sposób w używanie…” ( vide: k.213-214 i k.207 ). Fakt, że w obu tych aktywnościach korzystał m.in. ze sprzętu należącego do stowarzyszenia nie ma żadnego znaczenia. Okoliczność ta została zresztą dostrzeżona i oceniona w prawidłowy sposób przez sąd meriti, tak więc nie jest to więc żadne novum. Znamienne, że na poparcie swojej tezy
o „gruntowej” formie wynagrodzenia za wolontariat przy pomocy użyczenia działek skarżący nie przedstawia żadnych dowodów a wyłącznie swoje przekonanie (s.6 uzasadnienia apelacji). Tego rodzaju sposób argumentacji nie daje więc nadziei na powodzenie apelacji. Odnośnie zaś kwestii tytułu prawnego do gruntu to uwadze skarżącego umknęło także i to, że oskarżył przecież B. A. o czyny dot. płatności za 2015r., natomiast jak wynika m.in. z zeznań M. P. (vide: k.214v-215) to kwestia ta miała znaczenie dopiero od (...), tj. po nowelizacji przepisów wskazanych na s.4 uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Wniosek

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi
I instancji do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie wniosku za niezasadny w całości jest konsekwencją negatywnego rozpoznania zarzutów apelacji prokuratora.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1pkt 1-2 zaskarżonego wyroku

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Negatywne rozpoznanie w całości zarzutów apelacji prokuratora oraz brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Na podstawie art.636 § 1 kpk kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa, albowiem nie uwzględniono apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego.

7.  PODPIS

M. Ś. U. D. P. G.