Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w (...)I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogdan Wysocki

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Forycka

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2022 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 29 września 2020 r. sygn. akt (...)

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. na rzecz powoda kwotę 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

Powód J. S. wniósł przeciwko pozwanym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. i T. P. (1) pozew o solidarną zapłatę 235.668 zł z odsetkami i kosztami procesu.

Sąd Okręgowy w (...) w dniu 21.02.2017 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w którym w całości uwzględnił żądanie powoda.

Pozwani zaskarżyli ww. nakaz w całości i wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 29 września 2020 r. Sąd Okręgowy w (...) zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. na rzecz powoda kwotę 235.668,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 09.09.2016 r. do dnia zapłaty, zastrzegając solidarną odpowiedzialność z pozwanym T. P. (1) (pkt 1); zasądził od pozwanego T. P. (1) na rzecz powoda kwotę 235.668,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 131.733,00 zł za okres od 01.06.2016 r. do dnia zapłaty i od kwoty 103.935,00 zł za okres od 23.07.2016 r. do dnia zapłaty, zastrzegając solidarną odpowiedzialność z pozwanym (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. w zakresie kwoty 235.668,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 09.09.2016 r. do dnia zapłaty (pkt 2); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), obciążył kosztami procesu pozwanych solidarnie w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu (pkt 3); nakazał ściągnąć od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) kwotę 2.438,79 zł tytułem zwrotu tymczasowo wyłożonych kosztów sądowych (pkt 4).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i wyprowadzone na podstawie tych ustaleń wnioski prawne.

23.12.2015 r. pozwana jako inwestor oraz pozwany jako przedsiębiorca działający pod firmą (...) i generalny wykonawca zawarli umowę o roboty budowlane w systemie generalnego wykonawstwa nr (...) r. Mocą tej umowy pozwana zleciła pozwanemu przebudowę i rozbudowę części powierzchni poziomu (...) Galerii (...) z budową antresoli nad częścią istniejącej powierzchni fitness (§ 2 ust 1) w terminie do 31.03.2016 r. (§ 4 ust 1) za wynagrodzeniem ryczałtowym w kwocie 1.939.251,00 zł netto (§ 10 ust 1). Pozwany mógł wykonać roboty także przy pomocy podwykonawców (§ 8 ust 1). Do zawarcia umowy z podwykonawcą wymagana była zgoda pozwanej. Jeżeli w terminie 7 dni od przedstawienia przez pozwanego projektu umowy z podwykonawcą pozwana nie zgłosiła na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, należało uważać, że wyraziła zgodę (§ 8 ust 5). Pozwany miał przekazać pozwanej listę osób reprezentujących podwykonawców oraz numery telefonów i faksów niezwłocznie po zawarciu umowy z podwykonawcą (§ 8 ust 4).

21.04.2016 r. pozwani zmienili ww. umowę w ten sposób, że termin zakończenia zadania inwestycyjnego został ustalony na 08.05.2016 r., a pozwana zobowiązała się zapłacić pozwanemu w terminie 2 dni roboczych zaliczkę na poczet wykonania robót w wysokości 516.542,18 zł brutto.

4.01.2016 r. powód jako przedsiębiorca działający pod firmą (...) i wykonawca oraz pozwany jako przedsiębiorca działający pod firmą (...) i zamawiający zawarli 2 umowy o roboty budowlane polegające na wykonaniu instalacji elektrycznych, (...), nagłośnienia i drobnego montażu akcesoriów kontroli dostępu i C., w lokalu klubu (...) (§ 2 ust 1 obu umów). Jedna z tych umów dotyczyła lokalu w Galerii (...) w B. przy ul. (...) (wynagrodzenie powoda miało wynieść 338.000 zł netto - § 10 ust 1), a druga lokalu w budynku A. w R. (wynagrodzenie powoda miało wynieść 423.000,00 zł netto - § 10 ust 1),

Umowa co do Galerii (...) została zawarta wskutek akceptacji przez pozwanego oferty powoda opiewającej na kwotę 338.099,31 zł, a obejmującej: 1) w zakresie instalacji elektrycznej: rozdzielnice elektryczne, kable i przewody elektryczne, oprawy oświetleniowe, trasy kablowe, osprzęt elektryczny, 2) w zakresie instalacji teletechnicznej: 1) okablowanie strukturalne, instalacje gniazd (...), system telewizji dozorowej, system kontroli dostępu, system sygnalizacji włamania i napadu, instalację nagłośnieniową.

Jeszcze przed zawarcie ww. umów podwładni pozwanej M. C., J. P. i S. S. kontaktowali się z powodem jako przedsiębiorcą działającym pod firmą (...) emailowo w sprawie przyszłych robót w obu lokalizacjach.

Przed podjęciem robót powód jako podwykonawca pozwanego spotkał się z przedstawicielem pozwanej M. C. w sprawie planowanych robót.

10.02.2016 r. powód przekazał pozwanemu projekty wykonawcze robót objętych obiema umowami z 4.01.2016 r.

Po zawarciu ww. umów powód jako podwykonawca pozwanego ( firma (...)), pozwany i pozwana reprezentowana m.in. przez S. S. ustalili zmiany zakresu robót co od instalacji elektrycznej w Galerii (...). Ustalenia te zostały poczynione podczas narady koordynacyjnej z 10.02.2016 r. oraz poprzez wymianę emaili.

Powód jako podwykonawca pozwanego ( firma (...)), pozwany oraz pozwana reprezentowana przez S. S. i J. P. kontaktowali się po podpisaniu umów z 04.01.2016 r. oraz w trakcie wykonywania robót na ich podstawie w sprawach dotyczących tych robót.

Powód jako podwykonawca pozwanego ( firma (...)), rozmawiał z Prezesem Zarządu pozwanej (B. G. (1)) o wykonywanych robotach, gdy ten przyjeżdżał na budowę w Galerii (...).

25.01.2016 r. pozwana wezwała pozwanego do zapłaty 35.779,18 zł tytułem kaucji gwarancyjnej, do doręczenia polisy, do złożenia dokumentów potwierdzających stosowne uprawnienia kierownika budowy oraz innych osób. Poinformowała, że zgodnie z § 8 ust 5 umowy pozwany jest zobowiązany do przedłożenia do akceptacji umów z podwykonawcami, pod rygorem zapłaty kary umownej oraz listy osób reprezentujących podwykonawców z ich numerami telefonów i faksów (§ 8 ust 4 umowy). Na dzień 20.01.2016 r. pozwana nie otrzymała takich umów ani listów.

Pismem z 2.02.2016 r., doręczonym tego dnia S. S. w formie elektronicznej, pozwany - z powołaniem na umowę nr (...) - zgłosił pozwanej 3 podwykonawców, w tym powoda jako podwykonawcę w zakresie instalacyjno-elektrycznym z podaniem jego nr telefonu.

Na naradzie budowy 10.02.2016 r., która dotyczyła obu lokalizacji ( Galerii (...)) podczas której pozwaną reprezentowali S. S., M. P. i J. K., powód występował jako właściciel firmy (...) i podwykonawca pozwanego. W naradzie tej nie wziął udziały pozwany, ani jego przedstawiciel. W notatce z narady budowy z 09.03.2016 r., która również dotyczyła obu lokalizacji, podczas której pozwaną reprezentowały te same osoby, powód został oznaczony firmą pozwanego.

S. S. był z ramienia pozwanej kierownikiem projektu objętego umową z 23.12.2015 r. zwartą przez pozwanych. Był uprawniony do reprezentowania pozwanej wobec pozwanego we wszelkich sprawach w zakresie koordynacji prac budowlanych i projektowych wszelkich realizowanych przez pozwaną inwestycji.

8.06.2016 r. pozwany doręczył pozwanej wykaz podwykonawców, w którym wskazał także powoda jako firmę instalacyjno-elektryczną.

W odpowiedzi pozwana podniosła, że nie wyraziła i nie wyraża zgody na zawarcie umów z ww. podwykonawcami. Zgodnie z art. 647 ¹ § 2 k.c. wykonawca zobowiązany jest przedłożyć umowę z podwykonawcą lub jej projekt wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, a dokumenty te nie zostały załączone do ww. wykazu. Nie jest zatem znany pozwanej zakres prac podwykonawców, ich wartość, warunki odbioru i płatności oraz jakiekolwiek inne postanowienia umowne.

Powód wykonał roboty w Galerii (...) zgodnie z umową łączącą go z pozwanym.

Wszystkie roboty wykonane przez powoda mieściły się w zakresie robót objętych umową zawartą przez pozwanych.

Pozwany odebrał ww. roboty bez uwag w zakresie zaawansowania finansowego w dniach: 11.01.2016 r. na kwotę 101.400,00 zł, 31.03.2016 r. na kwotę 45.000,00 zł., 10.05.2016 r. na kwotę 107.100,00 zł, 17.06.2016 r. na kwotę 84.500,00 zł.

Z tytułu robót odebranych 10.05.2016 r. powód wystawił pozwanemu fakturę nr (...) na kwotę 107.100,00 zł netto (131.733,00 zł brutto), płatną do eq.05.2016 r., a z tytułu robót odebranych 17.06.2016 r. fakturę nr (...) na kwotę 84.500,00 zł netto (103.935,00 zł brutto), płatną do 22.07.2016 r.

Pozwany odebrał ww. roboty także pod względem technicznym i zgodności z umową.

9.05.2016 r. pozwany zgłosił pozwanej odbiór końcowy robót w Galerii (...). 10.05.2016 r. pozwani dokonali odbioru końcowego tych robót. Stwierdzili wady także w zakresie robót powoda. Wady robót powoda nie były istotne, tj. nie uniemożliwiały korzystanie z nich zgodnie z umową i przeznaczeniem. Wady te pozwany zobowiązał się usunąć w terminie 7 dni

Pismem z 07.06.2016 r. pozwany zgłosił pozwanej wykonanie ww. prac poprawkowych, z wyłączeniem drzwi p.poż. Poprosił o wyznaczenie odbioru prac do 10.06.2016 r. Zastrzegł, że w przypadku nie wyznaczenia terminu przyjmie, że prace zostały odebrane pozytywnie.

22.06.2016 r. pozwana poinformowała pozwanego, że ww. pismo odebrała 15.06.2016 r., z uwagi na treść łączącej strony umowy nie ma możliwości dokonania przez pozwanego jednostronnego odbioru. Nadto wyznaczyła termin odbioru na 24.06.2016 r.

24.06.2016 r. pozwana przeprowadziła jednostronny odbiór ww. robót poprawkowych.

Pismem z 6.06.2016 r. pozwana obciążyła pozwanego karami umownymi m.in. w związku z bakiem informowania o podwykonawcach i brakiem przedłożenia, pomimo wcześniejszych wezwań, umów z podwykonawcami, wbrew § 8 ust 10 umowy.

Pismem z 11.08.2016 r., nadanym tego dnia przesyłką poleconą, powód wezwał pozwaną do zapłaty w terminie 7 dni 235.668,00 zł tytułem robót wykonanych w Galerii (...) na podstawie umowy z 04.01.2016 r., a objętych ww. fakturami (...).

W odpowiedzi pozwana wezwała powoda do przedłożenia powyższych faktur, umowy zawartej z pozwanym oraz protokołu odbioru prac. Podniosła, że z informacji uzyskanych od pozwanego wynika, że nie podpisywał on żadnych protokołów odbiorów z podwykonawcami. W stosunku do pozwanego w protokołach odbioru z 11.05.2016 r. i 24.06.2016 r. stwierdzono szereg uchybień, w tym brak wykonania prac związanych z telewizorami wg projektu elektrycznego. Powyższe kwestionuje zasadność roszczeń powoda. W związku z powyższym pozwana poprosił o niepodejmowanie żadnych czynności mających na celu wyegzekwowanie należności od niej - do czasu przedstawienia w/w dokumentacji i wyjaśnienia rozbieżności z pozwanym.

W ocenie Sądu Okręgowego w świetle dokonanych ustaleń faktycznych powództwo w części zasługiwało na uwzględnienie.

Jak wynika z ustaleń faktycznych pozwaną jako inwestora i pozwanego jako generalnego wykonawcę oraz pozwanego jako generalnego wykonawcę i powoda jako podwykonawcę łączyły umowy o roboty budowlane z art. 647 k.c. Powoda i pozwanego łączyły dwie takie umowy. Jedna dotyczyła Galerii (...) w B., a druga A. w R.. Przedmiotem powództwa było roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za roboty wykonane w Galerii (...). Wynagrodzenie powoda za te roboty zostało ustalone na kwotę 338.000,00 zł netto. Skoro nadto – jak ustalono – roboty te zostały wykonane zgodnie z umową, nie były obarczone wadami istotnymi i zostały odebrane przez pozwanego (także przez pozwaną w ramach odbioru robót wydanych jej przez pozwanego), to na podstawie stosowanego przez analogię art. 642 § 1 k.c. wierzytelność powoda o zapłatę wynagrodzenia stała się wymagalna. Skoro łączna wartość robot odebranych przez pozwanego była równa umówionemu wynagrodzeniu, a pozwany nie zapłacił tego wynagrodzenia w zakresie dochodzonym pozwem, tj. w zakresie 235.668,00 zł (107.100,00 zł netto z faktury nr (...) + 84.500,00 zł netto z fakturę nr (...) + podatek VAT), to na podstawie § 10 ust 1 umowy z 04.01.2016 r. dotyczącej Galerii (...) w B. zasądzono od pozwanego na rzecz ww. kwotę, zastrzegając solidarną odpowiedzialność z pozwaną.

Skoro umowa łącząca powoda z pozwanym została zawarta 04.01.2016 r., tj. przed wejściem w życie ustawy z 07.04.2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności, to zgodnie z art. 12 tej ustawy zastosowanie w niniejszej sprawie znalazł art. 647 ¹ k.c. w brzmieniu przed nowelizacją.

Zgodnie z tym brzmieniem w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców (§ 1). Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy (§ 2). Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Przepis § 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio (§ 3). Umowy, o których mowa w § 2 i 3, powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności (§ 4). Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. (§ 5). Odmienne postanowienia umów, o których mowa w niniejszym artykule, są nieważne (§ 6).

Zgodnie z powyższym, zgoda inwestora na wykonanie robót przez podwykonawcę mogła być wyrażona jako „zgoda bierna", „zgoda czynna wyraźna", „zgoda czynna dorozumiana", przy czym dla przyjęcia odpowiedzialności inwestora konieczna była zgoda, a nie tylko wiedza inwestora. Inwestor ponosił odpowiedzialność także wówczas, gdy mając realną możliwość zapoznania się z istotną treścią umowy zawartej między generalnym wykonawcą i podwykonawcą z takiej możliwości zrezygnował i tym samym rezygnował z możliwości wyrażenia zgody na roboty podwykonawcy. W takiej sytuacji inwestor odpowiadał przy spełnieniu dodatkowych warunków, tj. o ile o robotach podwykonawcy faktycznie wiedział i je akceptował, np. uczestniczył w odbiorach, a jedynie nie zapoznał się z dokumentami regulującymi prace podwykonawcy (wyrok SA w (...) z 09.01.2020 r.,(...)). „Zgoda czynna” nie była objęty procedurą z art. 6471 § 2 k.c. i mogła być wyrażona przez każde zachowanie dostatecznie ujawniające wolę inwestora (art. 60 k.c.). Niekiedy mogła wynikać z bieżącego nadzorowania i odbierania robót przez inspektora nadzoru inwestorskiego, tolerowania wykonywania prac przez podwykonawcę na budowie, dokonywania wpisów w dzienniku budowy. Przedstawienie inwestorowi umowy (jej projektu) nie było konieczne, gdyż wystarczała realna możliwość zapoznania się z jej istotną treścią (zob. wyrok SN z 15.02.2018 r., IV CSK 286/17).

Odniesienie powyższej wykładni art. 647 ¹ k.c. do ustaleń faktycznych sprawy prowadziło do wniosku, że pozwana ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 647 ¹§ 5 k.c., gdyż wiedziała i akceptowała roboty powoda, mając realną możliwość zapoznania się z umową łączącą powoda z pozwanym, a nadto mając wiedzę o postanowieniach tej umowy w zakresie zmiany zakresu robót. Jak bowiem ustalono powód jako przedsiębiorca działający pod firmą (...) oraz podwładni pozwanej (M. C., J. P., S. S.) utrzymywali intensywny kontakt w zakresie robót powoda, który to kontakt nawiązali jeszcze przed zawarciem umowy przez pozwanych. W ramach tego kontaktu m.in. uzgodnili zmiany zakresu robót powoda w stosunku do zakresu objętego umową łączącą go z pozwanym, bieżąco nadzorowali te roboty, a S. S. uczestniczył w ich odbiorach przez pozwanego. O wykonywaniu robót w charakterze podwykonawcy bezpośrednią wiedzę uzyskał także Prezes Zarządu pozwanej – B. G. (1), gdyż – jak ustalono – rozmawiał z powodem jako podwykonawcą o wykonywanych przez niego robotach. W tych okolicznościach pismo pozwanej z 25.01.2016 r. wzywające pozwanego m.in. do przedłożenia do akceptacji umów z podwykonawcami stanowiło wyraz wiedzy pozwanej o takich podwykonawcach, a przynajmniej o powodzie. Wiedza ta został potwierdzona przez pozwanego pismem z 2.02.2016 r. Przy czym, skoro zostało ono doręczone S. S., który był uprawniony do reprezentacji pozwanej wobec pozwanego we wszelkich sprawach w zakresie koordynacji prac budowlanych, to zostało skutecznie doręczone pozwanej. W powyższych okolicznościach nie sposób przyjąć, że korzystanie przez podwładnych powoda z kamizelek pozwanego oraz oznaczenie powoda w notatce z rady budowy z 9.03.2016 r. firmą pozwanego mogło wywołać u pozwanej uzasadnione wątpliwości co do podwykonawstwa powoda.

Zważywszy na intensywny bieżący kontakt pozwanej, powoda i pozwanego, pozwana miała realną możliwość zapoznania się z umową łączącą powoda z pozwanym, tj. gdyby zwróciła się do powoda o udostępnienie umowy, to zostałaby ona udostępniona.

Zasady odpowiedzialności pozwanej nie podważyło uchybienie przez pozwanego § 8 ust 5 umowy z 23.12.2015 r. poprzez zaniechanie przedstawienia umowy zawartej z powodem. Naruszenie powołanego postanowienia nie uchylało bowiem zastosowania art. 647 ¹ § 5 k.c.

Na zakres odpowiedzialności pozwanej nie wpłynął fakt zmiany zakresu robót powoda w stosunku do umowy z 4.01.2016 r. Jak bowiem ustalono podwładni pozwanej, w tym S. S., wespół z powodem i pozwanym, uzgodnili te zmiany. Tym samym pozwana miała wiedzę co do zmienionego zakresu robót.

Wobec powyższego, na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c., pozwana ponosiła odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia należnego powodowi na podstawie umowy z 4.01.2016 r. dotyczącej Galerii (...) w B.. Skoro do zapłaty pozostało 235.668,00 zł, na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji, kwotę tę zasądzono od pozwanej na rzecz powoda, zastrzegając solidarną odpowiedzialność z pozwanym.

O odsetkach tytułem opóźnienia w zapłacie orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 w zw. z art. 476 i 455 k.c.

Zgodnie z art. 476 w zw. z art. 455 k.c. pozwany popadł w opóźnienie w zapłacie wraz z bezskutecznym upływem terminów zapłaty faktur nr (...), tj. z dniem 01.06.2016 r. w zakresie kwoty 131.733,00 zł (faktura (...)) i z dniem 23.07.2016 r. w zakresie kwoty 103.935,00 zł (faktura (...)). W tej sytuacji, na podstawie art. 481 § i 2 k.c., odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzono od kwoty 131.733,00 zł za okres od 01.06.2016 r. do dnia zapłaty i od kwoty 103.935,00 zł za okres od 23.07.2016 r. do dnia zapłaty, zastrzegając solidarną odpowiedzialność z pozwaną.

Zobowiązanie pozwanej miało charakter bezterminowy (zob. wyroki SA w (...) z 13.12.2017 r., VII ACa 920/17, SA w B. z 28.10.2019 r., I ACa 273/19, SN z 15.02.2018 r., IV CSK 286/17, zgodnie z którym inwestor nie odpowiada za opóźnienie wykonawcy z zapłatą wynagrodzenia, a jedynie za zapłatę należności głównej). W konsekwencji wierzytelność pozwu w zakresie pozwanej stała się wymagalna wskutek wezwania do zapłaty z 11.08.2016 r., które zostało nadane przesyłką poleconą tego dnia. Zgodnie z zasadami doświadczenia w zakresie terminowości doręczania przesyłek poleconych, powołane wezwanie zostało doręczone pozwanej nie później niż 18.08.2016 r. Z braku szczególnych okoliczności wierzytelność objęta wezwaniem winna była zostać zapłacona w terminie 14 dni (zob. wyroki SN z 28.05.1991 r., II CR 623/90, 06.07.2011 r., I CSK 576/09, SA we W. z 20.03.2012 r., I ACa 191/12), tj. do 08.09.2016 r. W konsekwencji pozwana popadła w opóźnienie w zapłacie (art. 476 k.c.) z dniem 9.09.2016 r., co uprawniało powoda do odsetek od tego dnia (art. 481 § 1 i 2 k.c.), co też orzeczono, zastrzegając solidarną odpowiedzialność z pozwanym i oddalono powództwo w zakresie żądania odsetkowego wobec pozwanej w pozostałym zakresie.

O zasadzie ponoszenia kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4, 100 zd. 2, 108 § 1 i 109 § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., zaskarżyła go w całości. Pozwana zaskarżonemu wyrokowi zarzucała:

1.  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia tj.:

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegające na niewłaściwej ocenie dowodu z wiadomości mailowych przedstawicieli pozwanej spółki nieuprawnionych do reprezentowania pozwanej, pozwanego T. P. (1) oraz powoda, które to e-maile w ocenie Sądu Okręgowego dowodziły wiedzy pozwanej o postanowieniach umowy o podwykonawstwo dotyczących zakresu robót,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dowolną a nie swobodną ocenę dowodów tj. poprzez przyjęcie za niewiarygodne zeznania świadka S. S. w zakresie, w jakim świadek zeznał, że nie był przekonany w jakim charakterze powód wykonywał roboty (w charakterze podwykonawcy czy podwładnego pozwanej), w sytuacji gdy zeznania te były spójne, logiczne oraz znajdowały oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym sprawy, np. w zeznaniach B. G. (1) - Prezesa Zarządu pozwanej, czy w zgromadzonych w sprawie dokumentach, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia tj. błędnym przyjęciu, że pozwana spółka miała wiedzę co do występowania przez powoda jako podwykonawcy i na to wyraziła zgodę,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego oraz poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie, polegające na sprzecznym z doświadczeniem życiowym przyjęciu, że skoro powód prowadził jednoosobową działalność gospodarczą oraz prowadził korespondencję z adresu mailowego zawierającego nazwę jego firmy z osobami zatrudnionymi przez pozwaną spółkę, to pozwana oraz jej podwładni powinni przyjąć, że powód występuje w charakterze podwykonawcy,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dowolną a nie swobodną ocenę dowodów tj. poprzez pominięcie zeznań B. G. (1) - Prezesa Zarządu pozwanej spółki w zakresie w jakim pozwana wskazywała, że nigdy nie traktowała powoda jako podwykonawcy i w takim charakterze powód nigdy nie został jej przedstawiony, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia tj. błędnym przyjęciu, że pozwana miała wiedzę co do występowania przez powoda jako podwykonawcy i na to wyraziła zgodę,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego oraz poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie, polegające na przyjęciu, że pozwana spółka miała realną możliwość zapoznania się z umową łączącą powoda z pozwanym, ponieważ gdyby pozwana spółka zwróciła się do powoda o udostępnienie umowy, to umowa zostałaby pozwanej udostępniona, w sytuacji, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stoi w sprzeczności z twierdzeniem Sądu I instancji, gdyż pozwaną spółka pismem z dnia 18 sierpnia 2016 r. zalegającym w aktach sprawy wezwała powoda do przedstawienia umowy łączącej go z generalnym wykonawcą, czego jednak powód nigdy nie wykonał, co w konsekwencji skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia tj. błędnym przyjęciu przez Sąd I instancji, że pozwana spółka miała wiedzę co do występowania przez powoda jako podwykonawcy i na to wyraziła zgodę,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 647 ¹ § 2 k.c. w zw. z art. 60 k.c. i art. 65 k.c. oraz art. 647 ¹ § 5 k.c. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że pozwana spółka jako inwestor wyraziła zgodę czynną dorozumianą na zawarcie umowy przez pozwanego T. P. (1) (wykonawcę) z powodem jako podwykonawcą robót budowlanych dotyczących inwestycji pozwanej w B., a w konsekwencji przyjęcie, że pozwana spółka ponosi wraz z pozwanym solidarną odpowiedzialność względem powoda za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane, podczas gdy z okoliczności faktycznych i z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że nie zostały spełnione przesłanki do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności pozwanej spółki albowiem pozwana nigdy zgody na zawarcie umowy z powodem nie wyraziła.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana spółka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości wobec pozwanej jako oczywiście bezzasadnego; ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji; zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej spółki kosztów postępowania l i II instancyjnego oraz kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanej spółki oraz o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia je zasądzającego do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny, zważył co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji nie budzą wątpliwości i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je w pełni za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Zostały one poczynione w oparciu o wszechstronne rozważenie całego zebranego w sprawie materiału dowodowego, którego ocena, przeprowadzona w pisemnym uzasadnieniu wyroku, jest pełna, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Ustalenia te nie zostały w sposób przekonujący podważone w apelacji, w ramach podniesionych tam zarzutów o charakterze procesowym.

Sprowadzają się one bowiem do forsowania przez skarżącego własnej, korzystnej dla niego wersji stanu faktycznego, opartej o konkurencyjną ocenę mocy i wiarygodności poszczególnych dowodów.

Nie jest to jednak wystarczające dla skutecznego postawienia zarzutów błędnych ustaleń faktycznych, sprzeczności tych ustaleń z materiałem dowodowym, czy też naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc.

W świetle ugruntowanego stanowiska judykatury do naruszenia tego przepisu mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. zasadom logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, co w sprawie nie miało miejsca (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2005 r. w spr. III CK 314/05, LEX nr 172176).

Podobnie, zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów, choćby ocena ta również była logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2005 r. w spr. IV CK 387/04, LEX nr 177263).

Jeżeli bowiem z materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to taka ocena sądu nie narusza prawa do swobodnej oceny dowodów, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (zob. np.. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2005r w spr. IV CK 122/05, LEX nr 187124).

W konsekwencji nie doszło także do naruszenia wskazywanych w apelacji przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 647 ¹ kc, w relewantnym dla sprawy brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umów z udziałem stron o wykonawstwo oraz o podwykonawstwo robót budowlanych.

Prawidłowo przyjął bowiem sąd I instancji, że pozwany wyraził w sposób „czynny” zgodę na udział powoda jako podwykonawcy w procesie budowlanym, ze skutkami, w postaci obowiązku zapłaty, solidarnie razem z wykonawcą, wynagrodzenia za wykonane przez niego roboty (art. 647 ¹ § 5 kc).

Wspierająca takie stanowisko argumentacja, przedstawiona w motywach zaskarżonego orzeczenia, zasługuje na pełną aprobatę, co zwalnia z konieczności ponownego jej werbalizowania dla potrzeb niniejszego uzasadnienia.

Nie do przyjęcia jest obecne stanowisko pozwanego, zgodnie z którym, aż do otrzymania formalnego pisemnego zgłoszenia powoda przez wykonawcę T. P. (1) jako podwykonawcy, pozostawał on w nieświadomości co do roli powoda na budowie.

Już z zeznań samego prezesa pozwanej B. G. wynika, że jeszcze przed rozpoczęciem prac powód uczestniczył w kluczowych naradach jako podmiot, który ma zajmować się instalacyjnymi i teletechnicznymi elektrycznymi.

Co prawda, B. G. podnosił, że w jego mniemaniu powód miał występować jedynie jako kierownik prac z ramienia wykonawcy, jednak takie twierdzenia należy uznać za podniesione jedynie na potrzeby przyjętej taktyki procesowej.

Następnie bowiem powód od początku realizacji umowy traktowany był przez przedstawicieli inwestora jako podwykonawca, stanowiący odrębny podmiot gospodarczy, co jasno wynika z licznej dokumentacji powołanej przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku.

Bez istotnego znaczenia jest natomiast, że dokumentacja ta była wytwarzana przez osoby nie mające uprawnień do formalnej reprezentacji spółki.

Z natury rzeczy bowiem bieżące czynności w procesie budowlanym, i to szczególnie przez firmę zajmującą się, jak pozwany, szeregiem dużych inwestycji, przez zarząd, tylko przez pracowników lub inne osoby na które ceduje się, także w sposób dorozumiany, uprawnienia do podejmowania niezbędnych czynności.

W innym przypadku trudno byłoby sobie wyobrazić sprawne prowadzenie robót budowlanych.

Oznacza to, że pozwana miała pełną wiedzę zarówno co charakteru występowania powoda na budowie, jak i zakresu powierzonych mu przez wykonawcę prac (to powód zresztą był konsultowany na bieżąco przez pracowników pozwanego w związku z koniecznością czynienia różnego rodzaju ustaleń czy zmian w zakresie instalacji elektrycznych i teletechnicznych).

Pozwany miał też niewątpliwie orientację co do wynagrodzenia, jakiego może oczekiwać powód od głównego wykonawcy, skoro posiadał własną wycenę wartości tych robót dla potrzeb umowy z T. P..

Nie było też jakichkolwiek przeszkód, aby zapoznał się on wprost z treścią umowy łączącej powoda z wykonawcą.

Rezygnacja z inicjatywy w tym zakresie nie zwalnia pozwanego z obowiązku zapłaty wynagrodzenia na podstawie art. 647 ¹ § 5 kc (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2014 r. w sprawie V CSK 124/13, OSNC-ZD nr 1 z 2015 r., poz. 15 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r. w sprawie III CZP 108/15, OSNC, z. 2 z 2017 r., poz. 14).

Można jedynie zaznaczyć, że wezwanie kierowane do powoda, dokonane w tym przedmiocie w piśmie z dnia 18 sierpnia 2016 r., a więc kilka miesięcy po odbiorze końcowym inwestycji, z oczywistych przyczyn pozostaje bez znaczenia dla zakresu odpowiedzialności skarżącego jako inwestora.

Z tych przyczyn na podstawie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O należnych powodowi kosztach zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie przepisów art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 391 kpc, przy uwzględnieniu treści § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 7) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.).

Bogdan Wysocki