Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Andrzej Daczyński

Sędziowie: SA Jan Futro (spr.),

SA Bogusława Żuber

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Gadomska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa G. P.

przeciwko K. B. i G. O.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 19 września 2017 r.

sygn. akt IX GC 456/15

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2 i 3 i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Bogusława Żuber Andrzej Daczyński Jan Futro

I A Ga 134/18

UZASADNIENIE

Powód G. P. w pozwie wniesionym 24 lutego 2015 r. skierowanym przeciwko K. B. i G. O. prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej wniósł o rozwiązanie umowy zakupu spektrometru O. D. S., nr ser. (...), zawartej z pozwanymi oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na jego rzecz kwoty 140 312,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 18 sierpnia 2014 r. i kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że wywodzi swoje roszczenie z art. 357 ¹ k.c. W dniu 20 czerwca 2011 r. w ramach prowadzonych przez obie strony działalności gospodarczych nabył od pozwanych – za pośrednictwem firmy leasingowej – urządzenie pomiarowe, objęte 24-miesięczną gwarancją. Spektrometr okazał się wadliwy i spędził łącznie ponad 15 miesięcy w naprawie lub transporcie w celu naprawy. Po wielokrotnych awariach powód bezskutecznie żądał od pozwanych wymiany sprzętu na nowy – wolny od wad lub zwrotu pieniędzy. Ostatnia poważna awaria sprzętu miała miejsce 12 sierpnia 2014 r., a koszt naprawy urządzenia wyniósł 34 222,50 zł netto, co stanowi około 30 % wartości nowego urządzenia, pozwani jednak odmawiali wymiany wadliwego spektrometru, wskazując na upływ terminu gwarancji. Nadto podczas pobytu w serwisie w urządzeniu wymieniono dwa najważniejsze podzespoły, czego pozwani nie ujawnili – a w myśl art. 581 § 1 k.c., jeśli nastąpiła istotna naprawa rzeczy, to gwarancja powinna biec na nowo od chwili dostarczenia rzeczy naprawionej.

Powód wskazał, że zarzuca pozwanym wyrządzenie mu szkody poprzez niewywiązywanie się ze swoich obowiązków gwarancyjnych, nieprawidłowe określenie terminu upływu gwarancji na sprzedane urządzenie, zatajenie wad ukrytych i stanu faktycznego urządzenia oraz odmowę wymiany sprzętu wadliwego na nowy lub zwrotu pieniędzy kupującemu.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 19 września 2017 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo o rozwiązanie umowy oraz o zapłatę a orzekając o kosztach postępowania zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7 234 zł.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

Powód – G. P. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w Z.. Pozwani – K. B. i G. O. prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej – Przedsiębiorstwo (...). B. G. (...) s.c.

W dniu 20 czerwca 2011 r. powód (jako korzystający) zawarł z (...) S.A. (jako finansującym) umowę leasingu nr (...), na podstawie której finansujący nabył od pozwanych własność urządzenia – przenośnego spektrometru D. S. (...) nr (...) (...). – a następnie (...)) wraz z wyposażeniem, a następnie finansujący przekazał go powodowi. Umowa leasingu kończyła się (...) r. Spektrometr (...) przekazany powodowi do korzystania służył do nieniszczącej analizy zawartości platyny, palladu i rodu w katalizatorach samochodowych, których skupem zajmował się powód. Spektrometr

1

miał również tryb do pomiarów stopów metali i metali szlachetnych, których skupem powód również się zajmował. To było już trzecie urządzenie tego typu zakupione przez powoda od pozwanych. Zakupiony przez finansującego spektrometr został powodowi dostarczony 21 lipca 2011 r. Pozwani udzielili 24-miesięcznej gwarancji na urządzenie, zastrzegając, iż dotyczy ona jego naprawy. Czas rozpoczęcia biegu terminu gwarancji przypadał na dzień montażu urządzenia, tj. (...)r. Warunki gwarancji przekazane powodowi określały, że serwis gwarancyjny i pogwarancyjny wykonują pozwani, jednak naprawy gwarancyjne wykonuje zarówno sprzedawca, jak i producent urządzenia, a czas naprawy nie dłuższy niż 14 dni, z wyjątkiem napraw wymagających sprowadzenia części, narzędzi i osprzętu wymaganych do naprawy lub konieczności wysłania urządzenia do serwisu centralnego producenta w Europie z uwagi na wysoki stopień złożoności naprawy. W dniu dostarczenia urządzenie zostało zainstalowane, a powód przeszkolony z jego obsługi.

W dniu (...) r. powód drogą elektroniczną zgłosił pozwanym, iż spektrometr wyświetla błędy, jednakże gdy pozwani poprosili o przesłanie im urządzenia celem jego naprawy, powód urządzenia nie wysłał.

Powód przesłał pozwanym urządzenie celem jego diagnostyki i naprawy dopiero 27 lutego 2012 r. Po stwierdzeniu, że spektrometr wykazuje problem sprzętowy, pozwani wysłali go do producenta (O.) w A.. Z uwagi na zmianę siedziby producenta urządzenia (z (...)) naprawa trwała ponad 2 miesiące, a sprzęt został do powoda wysłany bezpośrednio z siedziby producenta 4 maja 2012 r. W urządzeniu dokonano rekalibracji oraz wymiany wadliwego detektora, który się przegrzewał, a także zaktualizowano oprogramowanie spektrometru do jego najnowszej wersji. Producent dokonał również dekalibracji na podstawie aktualnych próbek wzorcowych producenta, różniących się od próbek stosowanych w latach wcześniejszych z uwagi na zmieniający się rynek katalizatorów. Po aktualizacji oprogramowania, dokonanego na życzenie powoda w serwisie (...), urządzenie było programowo niekompatybilne z oprogramowaniem na komputer PC umożliwiający sterowanie spektrometrem zamontowanym w stelażu. W dniu 11 maja 2012 r. pozwani wysłali do powoda program (...), umożliwiający sterowanie spektrometrem przez komputer PC, ale bez możliwości generowania raportów z pomiarów i poinformowali o tym producenta, w oczekiwaniu na rozwiązanie problemu przez producenta.

W dniu 5 czerwca 2012 r. powód poinformował pozwanych o rozbieżności wyników z pomiarów urządzeniem w porównaniu z innymi urządzeniami kupionymi od pozwanych w latach wcześniejszych. Strony uzgodniły, że powód przygotuje 20 próbek wzorcowych z wynikami pomiarów z innych spektrometrów do rekalibracji na podstawie tych wzorów. Powód (...) odesłał pozwanym urządzenie celem rekalibracji na podstawie ww. próbek. W sierpniu 2012 r. T. S. – specjalista z O. - wykonał rekalibrację urządzenia na podstawie próbek nadesłanych przez powoda. W grudniu 2012 r. powód otrzymał spektrometr zastępczy od producenta. W dniu 18 lutego 2013 r. pozwani dostarczyli powodowi spektrometr po aktualizacji oprogramowania w serwisie producenta i ponownej dekalibracji.

W dniu 28 lutego 2013 r. powód poinformował pozwanych w formie elektronicznej o rezygnacji z urządzenia i zamiarze poinformowania o powyższym finansującego.

Pismem z 4 marca 2013 r. powód zgłosił nieprawidłowości finansującemu, w pracy spektrometru, domagając się wymiany go na inny, prawidłowo działający lub całkowite rozwiązanie umowy z dostawcą i zwrot wadliwego sprzętu.

2

Pozwani wydłużyli powodowi okres gwarancji do 19 marca 2014 r. o czas, w którym urządzenie pozostawało w naprawie u producenta. Pozwani zaproponowali również powodowi odkupienie urządzenia za 70 000 zł netto, na co powód nie przystał.

Finansujący nie podjął żadnych działań, a powód o dalsze nie wnosił. W lipcu 2013 r. do powoda udali się przedstawiciele pozwanych oraz przedstawiciel producenta – specjalista T. S. - aby na miejscu, u powoda, mając do dyspozycji wszystkie trzy spektrometry wykonać indywidualną kalibrację urządzenia zgodnie z oczekiwaniami powoda. Strony doszły do porozumienia, a powód podpisywał stosowne oświadczenie 9 lipca 2013 r. Wyraził także zgodę na ewentualną ponowną kalibrację na koszt własny. (k.39)

W dniu (...)r. zakończyła się umowa leasingu. Powód odkupił urządzenie od finansującego za kwotę 1 140,75 zł.

W dniu 19 sierpnia 2014 r. powód odesłał pozwanym urządzenie z uwagi na kolejną awarię. Pozwani poinformowali powoda o wygaśnięciu okresu gwarancyjnego i wynikającej z tego faktu odpłatności naprawy. Powód zaakceptował odpłatny charakter naprawy oraz wysłanie urządzenia bezpośrednio do producenta celem jego naprawy, jednak pomimo rabatu udzielonego przez producenta, powód nie zdecydował się na naprawę urządzenia z uwagi na zbyt wysoki jej koszt.

W tak ustalonym stanie faktycznym – w zasadzie bezspornym Sąd Okręgowy wskazał, że powództwo nie znajduje podstaw ani w zakresie roszczenia o rozwiązanie umowy ani w zakresie roszczenia o zapłatę.

Powód domagał się rozwiązania umowy sprzedaży spektrometru z (...) r., zawartej między nim a finansującym, stroną, której umowy nie byli pozwani. Umowa leasingu z (...) r., której rozwiązania żąda powód, wygasła (...)r.

Jednocześnie powód nie był stroną umowy sprzedaży zawartej pomiędzy bankiem (finansującym), a pozwanymi, na podstawie której bank zakupił spektrometr od pozwanych. Powód, który nabył od banku spektrometr nie może zatem żądać rozwiązania umowy sprzedaży zawartej pomiędzy pozwanymi a finansującym.

Pozwani udzielili powodowi gwarancji ograniczonej jedynie do napraw. Sąd Okręgowy wskazał, że kupujący, który wykonuje uprawnienia z gwarancji, nie może – niezależnie od tego, czy wybór uprawnienia gwarancyjnego należy do niego, czy do gwaranta – równocześnie realizować uprawnień z tytułu rękojmi.

O ostatecznych losach uprawnień z rękojmi decyduje dopiero to, czy wykonanie uprawnień z gwarancji było skuteczne. Zaspokojenie – w wyniku realizacji uprawnienia gwarancyjnego – interesu kupującego związanego z ujawnieniem się konkretnej wady powoduje utratę uprawnień kupującego w odniesieniu do tej wady z tytułu rękojmi.

Jeżeli jednak kupujący, który wykonał uprawnienia z gwarancji, nie uzyskał zaspokojenia może skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi.

Powód nie utracił uprawnień z tytułu rękojmi, mimo że zdecydował się wykonywać w pierwszej kolejności uprawnienia z tytułu gwarancji. Jednakże powód nie mógł wykonywać samodzielnie wszystkich uprawnień z rękojmi, ponieważ nie łączyła go z pozwanymi żadna umowa.

W szczególności odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy może jedynie finansujący na żądanie korzystającego (art. 7098 § 4 k.c.). Powód nie wykazał, że finansujący sprzecznie z wskazanym przepisem, przeniósł na powoda przewidziane przepisami o rękojmi uprawnienie odstąpienia od umowy.

3

Powód pismem z 4 marca 2013 r. zgłosił finansującemu nieprawidłowości, w pracy spektrometru, domagając się wymiany go na inny, prawidłowo działający lub całkowite rozwiązanie umowy z dostawcą i zwrot wadliwego sprzętu. Powód nie przedstawił jednak stanowiska finansującego, przy czym skoro powód ostatecznie płacił raty leasingowe w dalszym ciągu, przy jednoczesnym skutecznym naprawieniu urządzenia przez pozwanych w lipcu 2013 r. należało przyjąć, że powód bądź zmienił zdanie, bądź finansujący wbrew woli powoda pozostawił wniosek powoda bez rozpoznania.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu - wskazując, co się na nie składa - Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 98 § 1 i 3 w zw. z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

Od wyroku tego zaskarżając go w całości apelację wniósł powód zarzucając zaskarżonemu wyrokowi

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie przepisu art.328 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz pominięcie ujawnionego w trakcie procesu stanu faktycznego polegającego na zatajeniu wady przedmiotu sprzedaży.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie przepisu art. 494 k.c., art.564 k.c. przez ich niezastosowanie i nieuwzględnienie przez Sąd I instancji żądania powoda rozwiązania umowy sprzedaży spektrometru po odstąpieniu od umowy powoda, oraz zasądzenia na jego rzecz zapłaty kwoty 140 312,69 zł.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i – jak wskazał na rozprawie apelacyjnej – rozwiązanie umowy z dnia 20 czerwca 2011 r. oraz zasądzenie kwoty 140 312,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 18 sierpnia 2014 r. oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje ewentualnie uchylenie go w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy pozostawieniu temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wskazał, że w treści uzasadnienia Sąd pominął fakt zatajenia wady przedmiotu sprzedaży, w związku z tym ustalił błędny stan faktyczny sprawy. Tymczasem na rozprawie w dniu 23 marca 2017 r. świadek W. K. zeznał, że fakt wymiany detektora był znany pozwanym już w roku 2012, a o wymianie lampy rentgenowskiej dowidzieli się w późniejszym okresie. Sam pozwany K. B. potwierdził wiedzę o wymianie detektora przez producenta na rozprawie w dniu 01.12.2016 r.

Odwołując się do przepisów o rękojmi stwierdził, że po kolejnej awarii detektora w dniu 12.08.2014 r. urządzenie całkowicie przestało działać i powód nie mógł wcale z niego korzystać, to potwierdza brak właściwości rzeczy do celu jakiego była przeznaczona.

Z tytułu rękojmi przysługiwały powodowi uprawnienia określone w art. 560 k.c. a tym uprawnieniem jest odstąpienie od umowy. Powód złożył takie oświadczenie pozwanym w piśmie z dnia 15.09.2014 r. Następstwem odstąpienia od umowy jest rozwiązanie jej ze skutkiem ex tunc na zasadzie art. 494 k.c.

W chwili składania oświadczenia pozwanym o odstąpieniu od umowy sprzedaży, powoda nie łączyła już umowa leasingu, gdyż została ona zakończona (...) r.

4

w rezultacie nie miał w sprawie zastosowania art.709 ⁸ § 4 k.c. na który powołuje się Sąd. Powód w dacie składania oświadczenia o odstąpieniu od umowy był już pełnoprawnym właścicielem przedmiotu sprzedanego przez pozwanych i kolejnym kupującym, a nie leasingobiorcą.

W momencie wykupu urządzenia od leasingodawcy dnia 31.07.2014 r. powód nie wiedział o zatajonej wadzie spektrometru polegającej na bardzo niskiej jakości dwóch głównych podzespołów tzn. detektora i lampy.

Podstawą przejścia uprawnień z rękojmi na powoda jako kolejnego nabywcę jest ich dorozumiany przelew.

Wbrew twierdzeniu Sądu powód ma uprawnienie do żądania rozwiązania umowy sprzedaży między pierwszym kupującym a pozwanymi jako pierwotnym sprzedawcą na zasadzie istnienia stosunku prawnego a nie papierowej umowy.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej dnia 22 sierpnia 2018 r powód oświadczył, że domaga się rozwiązania umowy zawartej przez bank finansujący z pozwanymi.

Apelacja w tej części została odrzucona postanowieniem z dnia 11 września 2018 r.

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje:

Apelacja, w części w jakiej powód domagał się zapłaty kwoty 140 312,69 zł okazała się zasadna.

Aczkolwiek nie doszło do naruszenia przepisu art.328 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku to jednak zasadny jest zarzut pominięcie – jak twierdzi powód - ujawnionego w trakcie procesu stanu faktycznego polegającego na zatajeniu wady przedmiotu sprzedaży.

Już w pozwie wskazując na podstawy roszczenia powód podniósł, że zarzuca pozwanym wyrządzenie mu szkody poprzez niewywiązywanie się ze swoich obowiązków gwarancyjnych, nieprawidłowe określenie terminu upływu gwarancji na sprzedane urządzenie, zatajenie wad ukrytych i stanu faktycznego urządzenia oraz odmowę wymiany sprzętu wadliwego na nowy lub zwrotu pieniędzy dla kupującego.

Zauważyć tu jednak należy, że pozwani udzielili gwarancji ograniczonej do napraw (k. 56).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 października 2017 r. V CSK 670/16 stwierdził, że brzmienie art. 709 ⁸ k.c. nie daje podstaw do zawężenia jego zastosowania tylko do uprawnień z rękojmi i gwarancji. Dlatego za przekonujące należy uznać stanowisko, że korzystający uzyskuje na gruncie art. 709 ⁸ § 2 k.c. wszelkie uprawnienia z tytułu wad rzeczy, przysługujące finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem samodzielnego odstąpienia od umowy sprzedaży. Wyłączenie tego uprawnienia nie odnosi się do uprawnienia przysługującego z tytułu rękojmi (art. 560 § 1 k.c.), lecz wynika z istoty umowy sprzedaży, przy czym nie może być ono przekazane podmiotowi, który umowy sprzedaży nie zawierał.

Zamiarem ustawodawcy było przekazanie korzystającemu wszelkich uprawnień dotyczących wad rzeczy. Odnosi się to zarówno do odpowiedzialności kontraktowej, mającej podstawę w art. 471 k.c., jak i deliktowej (art. 415 i nast. k.c.), jeżeli

5

uprawnienia z rękojmi lub gwarancji nie wystarczą do ochrony praw korzystającego, a szkoda poniesiona przez niego, a następnie nowego właściciela rzeczy może zostać naprawiona tylko na podstawie przepisów przewidujących ogólną odpowiedzialność odszkodowawczą.

Podzielając pogląd Sądu Okręgowego, że powód nie był uprawniony do odstąpienia od umowy sprzedaży i domagania się w oparciu o ten fakt zapłaty stwierdzić trzeba, że Sąd Okręgowy w ogóle nie rozpoznał żądania powoda domagającego się zapłaty z uwagi na wadliwe wykonywanie umowy rękojmi.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku orzekając o kosztach postępowania zgodnie z treścią przepisu art. 108 § 2 k.p.c.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd zobowiąże powoda działającego bez profesjonalnego pełnomocnika do wskazania dowodów potwierdzających nie tylko wadliwe wykonywanie gwarancji, ale i wysokość – ewentualnie – poniesionej szkody.

Bogusława Żuber Andrzej Daczyński Jan Futro

6