Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 grudnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w (...), I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Karol Ratajczak
Sędziowie:	Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Małgorzata Goldbeck-Malesińska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2019 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko D. W. i Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 29 czerwca 2018 roku, sygn. akt XVIII C 1632/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 144.393 zł (sto czterdzieści cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt trzy złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi wobec pozwanego D. W. od dnia 20 czerwca 2016 roku a wobec pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w (...) od dnia 22 grudnia 2016 roku – do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  koszty procesu stosunkowo rozdziela obciążając nimi powoda w 8%, a pozwanych solidarnie w 92 % i po wzajemnym rozliczeniu zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 11.745 zł;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

III.  koszty postępowania apelacyjnego stosunkowo rozdziela obciążając nimi powoda w 8%, a pozwanych solidarnie w 92 % i po wzajemnym rozliczeniu zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 10.596 zł.

Małgorzata Goldbeck-Malesińska Karol Ratajczak Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 października 2016 r. powód (...) Sp. z o.o. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanego D. W., Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) ( także: pozwany ad. 1) i Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w (...) ( także: pozwany ad. 2), na swoją rzecz kwoty 156.393 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 20 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych solidarnie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż zawarł w dniu 10 grudnia 2009 r. z J. K. (dłużnikiem) umowę pożyczki o numerze (...), która była zabezpieczona warunkową umową przewłaszczenia rzeczy określonych w załączniku nr 3 do umowy pożyczki, w tym ciągnika N. H., pługu P. i ładowacza czołowego Stoll R.. Następnie powód i dłużnik zawarli umowę o ustanowienie zastawu rejestrowego, w wyniku czego do Rejestru Zastawów wpisano ciągnik N. H. i pług P.. Dłużnik poinformował pozwanego komornika, że zajęte przez niego w toku postępowania egzekucyjnego przedmioty nie stanowią jego własności, jednakże pozwany dokonał ich sprzedaży. W ocenie powoda, został on pozbawiony możliwości zaspokojenia się z ruchomości na których ustanowiony był zastaw rejestrowy, jak również został pozbawiony własności ładowacza czołowego (...) R..

Pozwany komornik sądowy D. W. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Takie samo stanowisko zajął też pozwany ad. 2 zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2018 roku Sąd Okręgowy w (...): w punkcie 1 oddalił powództwo, a w puntach 2 i 3 zasądził każdemu z pozwanych od powoda kwotę po 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i wyprowadzone na podstawie tych ustaleń wnioski prawne.

W dniu 10 grudnia 2009 r. powód zawarł z dłużnikiem J. K. umowę pożyczki nr (...). Zabezpieczeniem wykonania umowy był weksel własny in blanco z wystawienia dłużnika wraz z poręczeniem wekslowym wystawcy zamieszczonym na rewersie umowy pożyczki, poręczony przez H. K. oraz warunkowa umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie ustanowiona na przedmiocie dostawy umieszczona na rewersie umowy pożyczki, jak również ustanowienie zastawu rejestrowego na przedmiocie dostawy oraz cesja dotacji z (...).

Dłużnik zawarł z powodem umowę przeniesienia własności rzeczy określonych w umowie pożyczki jako przedmiot dostawy pod warunkiem zawieszającym zaistnienia któregokolwiek z następujących wydarzeń: nieustanowienie zabezpieczenia wymaganego przez powoda na podstawie umowy pożyczki, przeniesienia własności przedmiotu przewłaszczonego na inną osobę lub w razie próby dokonania takiej czynności lub gdy dłużnik zastawi lub w jakikolwiek sposób obciąży przedmiot przewłaszczenia, wypowiedzenie umowy pożyczki, odmowa przyznania dotacji. Przeniesienie własności przedmiotu miało nastąpić z chwilą poprzedzającą ziszczenie się któregokolwiek z warunków zawieszających opisanych wyżej. Umowa przewłaszczenia wygasała w przypadku skutecznego i prawomocnego ustanowienia zastawu rejestrowego na przedmiocie dostawy.

Przedmiotem dostawy były między innymi fabrycznie nowe: pług P. S. (...) S. nr fabr. (...), rok. prod. 2009 o wartości brutto 44.652,00 zł, ładowacz czołowy (...) (...), nr fabr. (...), rok prod. 2008, o wartości 48.800,00 zł oraz ciągnik rolniczy N. H. (...), nr fabr. (...) (...), rok prod. 2009 o wartości brutto 206.180,00 zł.

W dniu 20 stycznia 2010 r. powód zawarł z dłużnikiem dwie umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego, których przedmiotem były ciągnik N. H. i pług P.. Zastaw był zabezpieczeniem spłaty wierzytelności wynikających z umowy pożyczki. W przypadku opóźnienia w spełnieniu przez dłużnika jakichkolwiek świadczeń z tytułu zabezpieczonych wierzytelności, powód był uprawniony do wykonania przysługujących mu na podstawie umowy zastawu i ustawy o zastawie rejestrowym uprawnień. Zaspokojenie z przedmiotu zastawu mogło nastąpić przez przejęcie przez powoda sprzętu na własność.

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2010 r. Sąd Rejonowy (...) w (...), Wydział VII Gospodarczy – Rejestru Zastawów (sygn. akt (...) (...)) z dniem 4 marca 2010 r. wpisał do rejestru zastawów ciągnik N. H. pod pozycją (...), a postanowieniem z dnia 25 lutego 2010 r. ten sam Sąd z dniem 25 lutego 2010 r. wpisał do rejestru zastawów ciągnik pług P. pod pozycją (...)

Pismem z dnia 23 listopada 2011 r., w związku z nieuregulowaniem należności mimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty, powód wypowiedział ze skutkiem natychmiastowym umowę nr (...) z dnia 10 grudnia 2009 r. Powód poinformował również, że zamierza podjąć działania zmierzające do zaspokojenia swoich roszczeń wynikających z zastawów rejestrowych poprzez przejęcie na własność przedmiotów tychże zastawów.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 25 marca 2014 r. (sygn. akt II Nc 418/13) Sąd Okręgowy (...) nakazał dłużnikowi J. K. oraz H. K., aby zapłacili solidarnie powodowi kwotę 385.524,55 zł wraz z odsetkami od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 12.037 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotą 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności.

Z kolei nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 października 2008 r. (sygn. akt XIII Nc 22/08/2) Sąd Okręgowy w (...) Wydział XIII Cywilny nakazał J. K. aby zapłacił na rzecz (...) Sp. z o.o. w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty kwotę 151.400 zł i kosztami postępowania w kwocie 5.510 zł. W dniu 28 listopada 2008 r. powyższy nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności.

Na wniosek wierzyciela (...) Sp. z o.o. z dnia 16 września 2014 r. zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne z majątku dłużnika w celu wyegzekwowania wierzytelności stwierdzonych prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 24 października 2008 r., sygn. akt XIII Nc 22/08/2.

W dniu 5 grudnia 2014 r. pozwany komornik dokonał zajęcia ruchomości należących do dłużnika J. K., w tym ciągnika N. H., pługu P. oraz ładowacza czołowego R. (...) Dłużnik nie wskazał powoda jako właściciela wyżej wymienionych rzeczy, a ponadto odmówił podpisania protokołu z zajęcia ruchomości. Protokół ten został przesłany dłużnikowi wraz z zawiadomieniem o zajęciu ruchomości z dnia 5 grudnia 2014 r. W zawiadomieniu tym dłużnik został wezwany do niezwłocznego zgłoszenia pozwanemu komornikowi praw osób trzecich, którym przysługuje prawo żądania zwolnienia zajętych ruchomości od egzekucji albo zastaw rejestrowy wraz ze wskazaniem adresów tychże osób. Na zajmowanych ruchomościach nie znajdowały się oznaczenia o istnieniu zastawu rejestrowego.

Wyżej wymienione ruchomości zostały zajęte uprzednio w dniach 14 marca 2013 r. i 18 sierpnia 2013 r. przez komornika sądowego B. C., jednakże i w protokołach dokumentujących to zajęcie nie uczyniono wzmianki o prawach podmiotów trzecich do przedmiotowych ruchomości. O zajęciu ruchomości przez komornika sądowego B. C. dłużnik poinformował pozwanego ad. 1 w dniu 7 lipca 2015 r. W toku egzekucji ustalono, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego B. C. (sygn. akt Km 248/11) zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Dłużnik poinformował pozwanego komornika, iż na zajętych przedmiotach ciąży zastaw rejestrowy, jak również, że ich właścicielem jest (...), nie podając jednak żadnych danych, które umożliwiałyby dokładne zidentyfikowanie zastawnika, ani też nie oferując dokumentów, z których wynikałyby prawa podmiotów trzecich do zajętego mienia. Zobowiązał się przy tym do dostarczenia wszelkiej dokumentacji związanej z przedmiotowym ciągnikiem do kancelarii pozwanego ad. 1 do dnia 4 sierpnia 2015 r. do godziny 15:00, czego jednakże nie uczynił. Jak wynika z zapisu protokołu z dnia 03 sierpnia 2015r. dłużnik zachowywał się niegrzecznie, używał słów wulgarnych i próbował zastraszać obecne przy czynnościach osoby. Jego działania były nastawione na uniemożliwienie zabrania zajętych przez komornika ruchomości.

W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku wierzyciela (...) Sp. z o.o. (sygn. akt Km 1034/14), pozwany ad. 1, po uprzednim sporządzeniu wyceny, dokonał sprzedaży ciągnika rolniczego N. H. na rzecz spółki (...) Sp. z o.o., natomiast pług rolniczy P. i ładowacz czołowy R. (...) zostały sprzedane spółce (...). (...) Sp. z o.o.

W dniu 4 sierpnia 2015 r. dłużnik stawił się w kancelarii pozwanego komornika i przedłożył pismo powoda z dnia 15 września 2010 r. informujące o zamiarze sporządzenia aneksu do umowy w związku z błędnie wskazanym rokiem produkcji ciągnika rolniczego.

Tego samego dnia dłużnik złożył skargę na czynności pozwanego komornika polegające na zajęciu ciągnika N. H., ładowacza czołowego oraz pługu P. oraz wyznaczeniu licytacji ciągnika N. H..

Z kolei w skardze z dnia 12 sierpnia 2015 r. dłużnik zaskarżył czynność polegającą na sprzedaży ciągnika N. H. za zaniżoną cenę.

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2016 r. (sygn. akt I Co 733/15) w sprawie ze skargi dłużnika na czynności pozwanego komornika w sprawie Km 1034/14 (tj. zajęcie ciągnika N. H., ładowacza czołowego oraz pługu P. oraz wyznaczenia licytacji ciągnika na dzień 2 września 2015 r. i dokonania jego sprzedaży) przy udziale (...) Sp. z o.o. i powoda, Sąd Rejonowy w (...) umorzył postępowanie w całości.

W dniu 20 sierpnia 2015 r. powód złożył skargę na czynności pozwanego komornika w sprawie o sygn. akt Km 1034/14 wraz z wnioskiem o uchylenie czynności a także ewentualnym wnioskiem o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego pod tą sygnaturą.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w (...)z dnia 15 stycznia 2016 r. (sygn. akt I Co 767/15) powyższa skarga została odrzucona w zakresie, w jakim dotyczyła planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z ruchomości oraz odnośnie sprzedaży ruchomości, w pozostałym zakresie postępowanie ze skargi umorzono.

Pismem z dnia 6 czerwca 2016 r. powód wezwał pozwanego komornika do zapłaty kwoty 156.393 zł, która została uzyskana przez niego w wyniku sprzedaży w ramach postępowania egzekucyjnego o sygn. akt Km 1034/14 prowadzonego przeciwko dłużnikowi. Pozwany ad.1 odmówił spełnienia tego świadczenia.

Powyższy stan faktyczny, jak wskazał Sąd Okręgowy, został ustalony w oparciu o przedłożone przez strony wyżej opisane dokumenty (ich kopie), które nie były kwestionowane przez strony.

Zeznania pozwanego ad. 1 D. W. Sąd ocenił jako wiarygodne albowiem, jak uznał Sąd, znajdowały one odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Z kolei zeznania dłużnika J. K. Sąd uznał za nieprzydatne dla sprawy, bowiem nie pamiętał on wielu istotnych okoliczności, zaś w części sprowadzały się jedynie do ogólnikowych twierdzeń, niepotwierdzonych zgromadzonymi w sprawie dowodami.

Sąd podkreślił, iż stan faktyczny w postępowaniu był w znacznej części niesporny, z wyjątkiem tego, jakie informacje przekazywał dłużnik pozwanemu ad 1 podczas czynności dotyczących przedmiotowych ruchomości.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy powództwo uznał za bezzasadne. Wskazał, że dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika zastosowanie znajdą ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., a zatem szkoda, zdarzenie ją wyrządzające (niezgodne z prawem działanie bądź zaniechanie komornika) i związek przyczynowy między tym zdarzeniem a szkodą. Komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.

Zgodnie z art. 805 ^{( 1)} § 2 k.p.c. prowadząc egzekucję o świadczenie przekraczające dwadzieścia tysięcy złotych, komornik obowiązany jest uzyskać z Centralnej Informacji o Z. (...) dane o tym, czy dłużnik jest zastawcą zastawu rejestrowego oraz kto jest zastawnikiem. O wszczęciu egzekucji komornik niezwłocznie zawiadamia zastawnika zastawu rejestrowego. Z kolei § 3 tegoż przepisu stanowi, że jeżeli skierowano egzekucję do pojazdu mechanicznego, a dłużnik nie wydał dowodu rejestracyjnego zajętego pojazdu, komornik jest obowiązany uzyskać informację w Centralnej Informacji o Z. (...), czy zajęty pojazd nie jest obciążony zastawem rejestrowym. W razie stwierdzenia, że zajęty pojazd mechaniczny jest obciążony zastawem rejestrowym, komornik winien niezwłocznie zawiadomić zastawnika zastawu rejestrowego o wszczęciu egzekucji.

Art. 805 ¹ k.p.c. określa reguły postępowania komornika w razie, gdy składnik majątkowy, do którego zostanie skierowana egzekucja, okaże się objęty zastawem rejestrowym. W takim przypadku podstawowym obowiązkiem komornika jest zawiadomienie zastawnika, który ma pierwszeństwo zaspokojenia na zasadach określonych w art. 20 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 roku o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (dalej: także „z.r.r.z.”) W niniejszej sprawie, jak uznał Sąd Okręgowy postępowanie egzekucyjne nie wykazało, by na zbywanych ruchomościach ciążył zastaw, a fakt ten wyszedł na jaw dopiero po ich zbyciu.

Zgodnie z § 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 15 października 1997 r. w sprawie ustroju i organizacji centralnej informacji o zastawach rejestrowych oraz szczegółowych zasad udzielania informacji, wydawania odpisów i zaświadczeń. (Dz.U. z 1997 r. Nr 134, poz. 893), Centralna informacja o zastawach rejestrowych udziela informacji między innymi co do tego czy dany podmiot jako zastawca jest wpisany do rejestru zastawów i pod jakim numerem pozycji rejestru zastawów oraz czy toczy się postępowanie o wpis nowego zastawu rejestrowego, w którym dany podmiot występuje jako zastawca i pod jaką sygnaturą akt sprawy.

Sąd podkreślił, że komornik z Centralnej Informacji o Z. (...) mógłby jedynie, jak wynika z powyższych przepisów, uzyskać informację co do zastawcy, nie zaś co do zastawnika.

Zgodnie z art. 20 z.r.r.z. wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu z przedmiotu tego zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Z kolei w myśl art. 38 ust. 1 z.r.r.z., z zastrzeżeniem art. 13 pkt 2, od dnia dokonania wpisu w rejestrze zastawów nikt nie może zasłaniać się nieznajomością danych ujawnionych w rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł o nich wiedzieć.

Celem art. 38 ust. 1 z.r.r.z. jest ochrona interesów zastawnika, któremu przysługuje zastaw rejestrowy ujawniony w rejestrze zastawów.

Zasada jawności materialnej rejestru zastawów nie ma zastosowania w sytuacji, w której dana osoba – mimo zachowania należytej staranności – nie mogła wiedzieć o danych ujawnionych w rejestrze (art. 38 ust. 1 in fine z.r.r.z.). Ciężar dowodu, że dana osoba nie mogła wiedzieć o danych ujawnionych w rejestrze zastawów mimo zachowania należytej staranności, spoczywa na tej osobie (art. 6 k.c.). Na ogół jest to osoba, która zawarła umowę dotyczącą nabycia przedmiotu zastawu albo ograniczonego prawa rzeczowego na tym przedmiocie.

Dokonując analizy powołanych wyżej unormowań w świetle ustalonego stanu faktycznego nie ulegało wątpliwości Sądu, iż opisane ruchomości były objęte zastawem na rzecz powoda. Postępowanie miało zaś wykazać wobec tego czy pozwany komornik działał na tyle starannie by nie można byłoby mu przypisać działania zawinionego.

Dalej dopiero można było przejść do rozważań ewentualnej odpowiedzialności Skarbu Państwa bowiem zgodnie z art. 23 ust.3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. z 2018 r. poz. 1309 t.j. ze zm.), Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem.

Odnosząc te rozważania do przedmiotowej sprawy Sąd zauważył, iż dłużnik nie wydał pozwanemu ad. 1 dowodu rejestracyjnego przedmiotowego ciągnika N. H.. W razie ustanowienia zastawu rejestrowego na pojeździe mechanicznym podlegającym rejestracji, dokonuje się adnotacji o ustanowieniu w dowodzie rejestracyjnym pojazdu (art. 12 ust. 1 z.r.r.z.). Stosownie do § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 czerwca 2004 r. w sprawie trybu dokonywania w dowodach rejestracyjnych pojazdów mechanicznych adnotacji o ustanowieniu zastawu rejestrowego (Dz.U. Nr 145, poz. 1542), organ rejestrujący pojazd powinien odnotować na czyją rzecz ustanowiony jest zastaw oraz pozycję w rejestrze zastawów.

W sprawie ustalono, że pozwany komornik wezwał dłużnika do wskazania praw osób trzecich do zajętych ruchomości, ich oględzin w poszukiwaniu ewentualnych oznaczeń o ustanowieniu zastawu rejestrowego, wyznaczył dodatkowy termin na dostarczenie dokumentów, z których wynikałoby ustanowienie zastawu rejestrowego bądź przejście własności ruchomości na inne podmioty. Wreszcie złożył stosowne zapytanie do Centralnej Informacji. W tym ostatnim wypadku posłużył się numerem REGON a nie PESEL dłużnika lecz nie ulegało wątpliwości Sądu, iż w umowie pożyczki zawartej przez powoda z dłużnikiem również posłużono się jedynie numerem REGON dłużnika. Komornik uzyskał informacje negatywną z bazy danych, nie znalazł również wzmiankowanych tabliczek. Co prawda dłużnik mówił o obciążeniu ruchomości lecz w tym zakresie nie podał żadnych dalszych danych a wezwany do złożenia dokumentów uczynił to dopiero w dniu 04.08.2015r. a więc po czasie i dokonaniu dalszych czynności egzekucyjnych.

Odnosząc się do twierdzeń powoda Sąd stwierdził, że żadna norma prawna nie nakazuje dokonywania weryfikacji wpisów rejestrze zastawów tylko w oparciu o dane PESEL. Tym samym zdaniem Sądu sam fakt nie dokonania zapytania wg. numeru PESEL nie może implikować tezy, iż komornik nie dochował należytej staranności dokonując w sprawie czynności.

W ustalonym stanie faktycznym, zdaniem Sądu, to dłużnik odpowiada za zbycie w drodze egzekucji przedmiotów, do których prawo rościł sobie powód i to na nim spoczywał bowiem obowiązek powiadomienia pozwanego komornika o takich okolicznościach, które uzasadniałyby zawiadomienie powoda.

Z przyczyn powyższych Sąd powództwo oddalił, o czym orzekł w punkcie 1.

Jako podstawę rozstrzygnięć o kosztach procesu Sąd powołał przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Wyrok apelacją w całości zaskarżył powód zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i poczynienie błędnych ustaleń faktycznych, w szczególności:

a.  poprzez błędne uznanie, że dłużnik J. K. nie podał pozwanemu komornikowi dokładnych danych dotyczących powoda, podczas, gdy na dokumencie znajdującym się w aktach sprawy złożonym przez dłużnika w kancelarii tego pozwanego znajduje się nazwa, adres i numer KRS powoda wystarczające do identyfikacji, kto jest zastawnikiem nieruchomości;

b.  poprzez błędne uznanie, że dłużnik J. K. dostarczył do kancelarii pozwanego komornika pismo ze wskazaniem danych powoda po upływie wyznaczonego mu przez tego pozwanego terminu;

c.  poprzez uznanie, że w treści umowy pożyczki nr (...) wskazano jedynie REGON dłużnika, podczas, gdy w w/w umowie pożyczki podany został także jego numer PESEL.;

2.  naruszenie prawa materialnego tj.:

a.  § 1 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 1997 roku w sprawie szczegółowej organizacji i sposobu prowadzenia rejestru zastawów w zw. z art. 23 ust.1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji poprzez jego niezastosowanie skutkujące błędnym przyjęciem, że pozwany komornik dochował należytej staranności weryfikując dłużnika w rejestrze zastawów po numerze REGON, podczas, gdy z powołanego przepisu wynika, że właściwym powszechnym numerem identyfikacyjnym dla osób fizycznych jest numer PESEL, co prowadzi do wniosku, że działanie komornika było niezgodne z prawem;

b.  § 9 ust.2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 1997 roku w sprawie ustroju i Organizacji Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych oraz szczegółowych zasad udzielania informacji, wydawania odpisów i zaświadczeń w związku z art. 23 ust.1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji poprzez jego niezastosowanie skutkujące błędnym przyjęciem, że pozwany komornik dochował należytej staranności weryfikując dłużnika w rejestrze zastawów po numerze REGON, podczas, gdy z powołanego przepisu wynika, że właściwym powszechnym numerem identyfikacyjnym dla osób fizycznych jest numer PESEL, co prowadzi do wniosku, że działanie komornika było niezgodne z prawem;

c.  art. 38 ust.1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji w zw. z art. 415 k.c. poprzez błędną ich wykładnię skutkującą naruszeniem zasady jawności materialnej rejestru zastawów i w konsekwencji błędne ustalenie, że pozwany komornik dokonał podstawowego aktu przezorności w postaci sprawdzenia informacji w rejestrze zastawów, podczas, gdy podanie błędnej danej identyfikacyjnej jest równoznaczne z brakiem sprawdzenia informacji w ogóle;

d.  art. 805 ¹ § 2 i 3 k.p.c. poprzez błędną jego wykładnię skutkującą uznaniem, że pozwany komornik uzyskał informacje, czy dłużnik jest zastawcą nieruchomości i czy zajęty pojazd jest objęty zastawem rejestrowym, podczas, gdy w rzeczywistości pozwany ten podjął jedynie próbę ustalenia tej okoliczności na podstawie nieprawidłowego powszechnego numeru identyfikacyjnego, wskutek czego ustalił informację nieprawdziwą.

Z powołaniem na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz przez zasądzenie solidarnie od obu pozwanych na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Nadto złożył wniosek o zasądzenie solidarnie od obu pozwanych zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany D. W. wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Pozwany Skarb Państwa, za którego działała Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelację uznać należało za uzasadnioną.

Dla porządku, a niewielkim zakresie w uzupełnieniu ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy, w oparciu o analizę dokumentów zgromadzonych w aktach egzekucyjnych Km 1034/14 w sprawie prowadzonej przez pozwanego D. W. - Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...)., Sąd Apelacyjny zwraca uwagę na poniższe okoliczności faktyczne.

Z akt sprawy egzekucyjnej z wniosku wierzyciela (...) sp. z o.o. z siedzibą w L. przeciwko J. K. wynika, że do tych akt w dniu 20 listopada 2014 roku wpłynęło pismo Urzędu Gminy w S. (k. 22 akt Km 1034/14), w którym na wniosek komornika udostępnione zostały dokładne dane z ewidencji ludności dotyczące dłużnika J. K., w tym numer jego dowodu osobistego i PESEL.

Dalej wskazać należało, że w dniu 5 grudnia 2014 roku w G., w miejscu zamieszkania dłużnika J. K., zajęte zostały ruchomości, między innymi związane z niniejszym powództwem: ciągnik rolniczy N. H., pług 4 –skibowy P. oraz ładowacz czołowy (...) Z treści protokołu wynika, że zajęte ruchomości pozostawiono we władaniu dłużnika, zaś sam dłużnik odmówił podpisania protokołu (k. 28 akt Km 1034/14).

W dniu 21 lipca 2015 roku komornik w Centralnej Informacji Z. (...) uzyskał informację, że podmiot legitymujący się numerem REGON (...) nie figuruje w rejestrze zastawów (k.220 akt egzekucyjnych), a z Centralnej Informacji o Działalności Gospodarczej (k. 221 akt egzekucyjnych) wynika, że podany we wniosku o udzielenie informacji z rejestru zastawów numer REGON przypisany został dłużnikowi J. K..

Następne czynności egzekucyjne w stosunku do zajętych ruchomości pozwany komornik podjął w dniu 3 sierpnia 2015 roku, co polegało za wywiezieniu zajętych ruchomości z nieruchomości dłużnika. Z treści protokołu z czynności wynika, że przy czynnościach asystował także funkcjonariusz KPP w W., zaś dłużnik energicznie protestował przy czynnościach komornika i formułował wobec niego różne groźby. Nadto, według treści protokołu J. K. podał komornikowi, że właścicielem ciągnika jest firma (...), jest on przedmiotem zastawu rejestrowego i zobowiązał się do dostarczenia wszelkiej dokumentacji komornikowi do dnia 4 sierpnia 2015 roku, do godziny 15.00. W protokole pouczono dłużnika o treści art. 767 k.p.c. i dopuszczalności wniesienia skargi na czynność komornika (protokół k. 152-154 akt Km 1034/14). Z treści protokołu wynika też, że zajęte ruchomości po odebraniu dłużnikowi oddano pod dozór (...) sp. z o.o.

W aktach sprawy egzekucyjnej na k. 155-167 znajduje się wycena rzeczy zajętych i zabranych dłużnikowi, która datowana jest na dzień 3 sierpnia 2015 roku, w treści której wynika, że na dzień jej sporządzenia wartość ciągnika N. H. wynosiła 120.000 zł, zaś pługu P.- 24.393 zł. Dalej w aktach egzekucyjnych na k. 171 i 173 znajdują się dwa pisma komornika, oba datowane na 3 sierpnia 2015 roku: postanowienie o zwolnieniu J. K. z obowiązku dozorcy nad zajętymi w dniu 5 grudnia 2014 roku ruchomościami i ustanowienie dozorcą P. S. z (...) s. z o.o. oraz obwieszczenie o pierwszej licytacji zajętych w dniu 5 grudnia 2014 roku ruchomości, którą wyznaczono na dzień 2 września 2015 roku. Tego samego dnia komornik wydał też zarządzenie o sprzedaży w trybie komisowym wszystkich zajętych u dłużnika J. K. maszyn rolniczych, zlecając ich sprzedaż na podstawie art. 867 § 4 i 5 k.p.c. według wartości szacunkowej firmie (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. (k. 175 akt egzekucyjnych).

W dniu 4 sierpnia 2015 roku dłużnik jak K. stawił się o godzinie 12 w kancelarii pozwanego komornika. Jak wynika z treści sporządzonego na tę okoliczność protokołu J. K. odebrał od komornika skierowaną przez niego korespondencją oraz „…przedłożył pismo S. (...) z dnia 15-09-2010 nie wyjaśniając czego dotyczy bez słowa wychodząc z kancelarii” (k. 188 akt egzekucyjnych). Kopia tego pisma sanowi kartę 187 akt egzekucyjnych.

Jak ustalił Sąd Okręgowy w dniu 4 sierpnia 2015 roku sprzedawca komisowy (...) sprzedał ciągnik Rolniczy N. H. na rzecz (...) sp. z o.o. w P. za kwotę 120.000 zł (faktura k. 196 akt egzekucyjnych).

W dniu 27 sierpnia (...) p. z o.o. sprzedała pług P. na rzecz (...) (...) sp. z o.o. siedzibą w S. za kwotę 24.393 zł (faktura k. 241 akt egzekucyjnych).

Odnosząc się do zarzutów faktycznych zawartych w apelacji jako nietrafny ocenić zarzut dotyczący wiedzy pozwanego komornika co do tego, iż zajęte przez niego u dłużnika J. K. ruchomości lub też niektóre z nich stanowią przedmiot zastawu rejestrowego na rzecz powoda. Z jednej strony wprawdzie w protokole sporządzonym przez pozwanego komornika w dniu 4 sierpnia 2015 roku zawarta jest informacja o piśmie S. (...) z dnia 15 września 2010 roku, z drugiej zaś strony z treści tego pisma skierowanego przez powoda do dłużnika J. K. wynika jedynie tyle, że zostanie sporządzony aneks do umowy pożyczki nr (...), a to w związku z podanym przez dostawcę: R. A. Technika z siedzibą w B. rokiem produkcji ciągnika rolniczego. Z treści tego pisma nie można w żaden wyprowadzić wniosku, że objęte egzekucją ruchomości są przedmiotem zastawu rejestrowego. Z przyczyn podanych poniżej nie miało to jednak dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia. Bez znaczenia pozostaje także, że Sąd wadliwie ustalił, iż umowie pożyczki nr (...) podano tylko REGON dłużnika, podczas, gdy z umowie tej – co wynika z jej treści-podany został także jego numer PESEL. Powód nie wykazał bowiem, aby pozwanemu komornikowi przedłożona została umowa pożyczki nr (...).

Sąd Apelacyjny przedstawił powyżej dokładnie przebieg czynności pozwanego komornika podjętych przez niego w dniach 3 i 4 sierpnia 2015 roku, gdyż wynika z nich, że w tych dniach działał on bardzo szybko, w sposób oczywisty zmierzając do sprzedaży ciągnika N. H. w już w dniu 4 sierpnia 2015 roku za pośrednictwem (...) spółki z o.o. Świadczy o tym fakt, że przedstawiciel tej firmy przejął w dniu 3 sierpnia 2015 roku zajęte ruchomości od dłużnika, tego samego dnia została sporządzona ich wycena oraz wyznaczony termin licytacji. Ta ostatnia czynność w istocie była czynnością pozorną, bowiem jeszcze tego samego dnia pozwany komornik wydał zarządzenie o sprzedaży komisowej zajętych ruchomości. Nie ulega wątpliwości, że przytoczona sekwencja zdarzeń wskazuje na to, że zabranie zajętych ruchomości z nieruchomości dłużnika, odjęcie mu dozoru i powierzenie do spółce (...) wycena i sprzedaż ciągnika N. H., z pominięciem sprzedaży w drodze licytacji związane było ze znalezieniem nabywcy na ten ciągnik. Jak się zdaje tylko z tego powodu pozwany komornik, pomimo, iż w świetle twierdzeń oraz treści przedłożonego mu przez dłużnika dokumentu z dnia 15 września 2010 roku mógł powziąć wątpliwości co do tego, czy poprzez jego sprzedaż nie narusza praw powoda, nie podjął żadnych czynności zmierzających dla ustalenia, czy i jakie uprawnienia przysługują powodowi do ciągnika N. H..

W ocenie Sądu Apelacyjnego istotnym dla rozstrzygnięcia, w kontekście pozostałych zarzutów zawartych w apelacji pozostaje przede wszystkim, że pozwany komornik w toku czynności egzekucyjnych ustalił numer PESEL dłużnika J. K.. Świadczy o tym treść powołanego powyżej pisma Urzędu Gminy w S..

Pozwany komornik, jak ustalił Sąd Okręgowy, realizując obowiązek nałożony na niego przepisem art. 805 ¹ § 2 k.p.c. zwrócił się do Centralnej Informacji o Z. (...) z zapytaniem, czy dłużnik jest zastawcą zastawu rejestrowego oraz kto jest zastawnikiem, przy czym jako dane identyfikujące dłużnika podał jego numer REGON zamiast numeru PESEL.

Tymczasem, co zasadnie zarzuca powód w apelacji, zgodnie z § 9 ust.2 ppkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 1997 roku w sprawie ustroju i organizacji centralnej informacji o zastawach rejestrowych oraz szczegółowych zasad udzielania informacji, wydawania odpisów i zaświadczeń (DZ. U. z 1997 r., poz. 893 ze zm.) we wniosku o wydanie zaświadczenia o wpisie danego podmiotu jako zastawcy w rejestrze zastawów podaje się dla osób fizycznych - powszechny numer identyfikacyjny PESEL albo imię i nazwisko. Numer REGON lub nazwę, co wynika z § 9 ust.2 ppkt 2 cytowanego rozporządzenia podaje się natomiast we wniosku o wydanie zaświadczenia o wpisanie podmiotu jako zastawcy w rejestrze zastawów dla osób prawnych, spółek komandytowych, spółek jawnych i innych podmiotów nie będących osobami fizycznymi.

Nie ulega zatem wątpliwości, że pozwany komornik, zwracając się w dniu 21 lipca 2015 roku do Centralnej Informacji o Z. (...), chcąc uzyskać informację czy dłużnik J. K. figuruje jako zastawnik i stosując powołany wyżej przepis, winien podać nie numer REGON a numer PESEL dłużnika lub jego imię i nazwisko.

Gdyby wniosek pozwanego komornika z dnia 21 lipca 2015 roku do Centralnej Informacji o Z. (...) został sformułowany zgodnie z powołanym przepisem pozwany nie tylko uzyskałby informację, że J. K. wpisany jest do rejestru zastawów jako zastawca ale także pod jakim numerem pozycji rejestru zastawów został wpisany.

Gdyby taką informację pozwany komornik otrzymał, to zdaniem Sądu Apelacyjnego winien wystąpić z kolejnym wnioskiem wydanie do Centralnej Informacji o Z. (...), tym razem o wydanie odpisu z rejestru zastawów, podając we wniosku numery pozycji rejestru zastawów, które uzyskał w odpowiedzi na jego wniosek o wydanie zaświadczenia. Wówczas, co oczywiste, uzyskałby informację o tym, że ciągnik N. H. oraz pług P. są przedmiotem zastawu rejestrowego na rzecz powoda – zastawcy i zapisane są pod numerami rejestru odpowiednio: (...) i (...). O tym, że takie wpisy figurowały w rejestrze zastawów wynika wprost z załączonych do pozwu pełnych odpisów z rejestru zastawów wydanych w dniu 20 sierpnia 2015 roku (k. 24-26 akt).

Nie ulega wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że w wypadku uzyskania przez pozwanego komornika informacji o tym, że dłużnik jak K. figuruje jako zastawca w rejestrze zastawów, to jego obowiązkiem było następnie złożenie wniosku o odpisy z rejestru zastawów, po to, aby ustalić w pierwszej kolejności czy zajęte przez niego przedmioty nie są przedmiotem zastawu, a wypadku ustalenia, że są - powiadomić o zajęciu zastawnika. Jest to logiczny wniosek wynikający z wykładni funkcjonalnej przepisu art. 805 ¹ k.p.c. Przecież samo ustalenie, że dłużnik wobec którego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne figuruje w rejestrze jako zastawnik, w świetle treści § 4 tego przepisu byłoby bezprzedmiotowe. Należy przyjąć, że celem regulacji z art. 805 ¹ k.p.c. jest bowiem nie ustalenie zastawcy, a zastawnika, po to, aby ten – po zawiadomieniu go przez komornika o zajęciu objętych zastawem ruchomości – mógł podjąć kroki zmierzające go do ochrony jego praw jako zastawnika.

Na skutek oczywistego błędu przy wypełnieniu wniosku do Centralnej Informacji o Z. (...)pozwany komornik nie ustalił zatem, że zajęte przez niego u dłużnika J. K. ruchomości: ciągnik N. H. oraz pług P. były przedmiotem zastawu rejestrowego ustanowionego na rzecz powoda.

W kontekście powyższego stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy, co słusznie zarzucił skarżący Sąd Okręgowy z naruszeniem omówionych powyżej przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 1997 roku uznał, że komornik z Centralnej Informacji o Z. (...) mógł jedynie uzyskać informację co do osoby zastawcy a nie zastawnika.

Podstawą odpowiedzialności komornika za wyrządzoną szkodę jest art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji ( dalej także „u.k.s.e.”) obowiązujący w dniu dokonywania czynności pozwanego komornika, z którymi powód wiąże wystąpienie szkody. Zgodnie z tym przepisem komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Pojęcie to obejmuje wszystkie, przewidziane w art. 2 u.k.s.e. działania i zaniechania o charakterze władczym zmierzające do realizacji celu egzekucji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2015 r., IV CSK 302/14, Biul. SN 2015, Nr 5, poz. 15, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2015 r., II CSK 544/14, Biul. SN 2015, Nr 9, poz. 11). Reżim cywilno-prawnej odpowiedzialności komornika za niezgodne z prawem działania i zaniechania w zakresie działalności władczej w postępowaniu egzekucyjnym jest podporządkowany, z uwagi na jego status organu władzy w znaczeniu funkcjonalnym, ogólnej regule przewidzianej w art. 77 ust. 1 Konstytucji. Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika uregulowana w art. 23 u.k.s.e. jest zatem odpowiedzialnością deliktową, której przesłanką jest jego działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie (por. cyt. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 r., oraz m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2005 r., II CK 634/04, z dnia 6 kwietnia 2006 r., IV CSK 6/06, z dnia 16 marca 2007 r., III CSK 381/06, OSNC 2008, Nr 2, poz. 28, z 27 marca 2008 r., III CSK 376/07, z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 279/09). Badana powinna być przy tym nie tylko legalność, ale również prawidłowość i celowość podejmowanych czynności o charakterze orzeczniczym i wykonawczym, zmierzających do wywołania skutku prawnego w postępowaniu egzekucyjnym, z tym tylko ograniczeniem, że ustawowa przesłanka "niezgodności z prawem" powinna być rozumiana obiektywnie, jako zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej stanowiącej źródło prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 września 2003 r., SK 20/02, OTK ZU 2003, Nr 7, poz. 76).

Tym samym stwierdzić należy, że zasadnie skarżący zarzucił, iż Sąd Okręgowy czyniąc rozważania prawne błędnie odwołał się do art. 415 k.c. i przesłanki winy jako podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej komornika.

Podzielając wyżej przytoczone poglądy dotyczące podstaw prawnych odpowiedzialności komornika Sąd Apelacyjny stwierdza, że działanie pozwanego komornika polegające na zwróceniu się do Centralnej Informacji o Z. (...)z wnioskiem o udzielenie informacji o wydanie zaświadczenia o wpisie dłużnika J. K. jako zastawnika w rejestrze zastawów podając jego numer REGON zamiast PESEL lub imienia i nazwiska było działaniem niezgodnym z prawem i doprowadziło do naruszenia praw powoda jako zastawnika zajętych, a następnie sprzedanych przez pozwanego komornika ruchomości: ciągnika N. H. oraz pługu P..

Rozważenia zatem wymagało czy wskutek tego niezgodnego z prawem działania powód poniósł szkodę.

Zgodnie z art. 20 z.r.r.z. wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu z przedmiotu tego zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, przy czym zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje w drodze postępowania egzekucyjnego, o ile przepisy z.r.r.z. nie stanowią inaczej (art. 21 z.r.r.z.).

Z kolei art. 22 ust.1 z.r.r.z. stanowi, że umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli między innymi przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika.

Obie umowy zastawnicze przewidywały także możliwość zaspokojenia z przedmiotu zastawu poprzez przejęcie przez zastawnika sprzętu na własność, zgodnie z art. 22 r.z.z.r. w drodze stosownego oświadczenia. W takim przypadku zabezpieczone wierzytelności ulec miały zaspokojeniu do wysokości wartości sprzętu ustalonej w punktach 2.3 każdej z umów. W przypadku ciągnika N. H. kwota ta została określona w umowie na 206.180 zł, zaś w przypadku pługu P. na kwotę 44.652 zł. Zgodnie z punktami 5.1 obu umów zastawniczych w przypadku opóźnienia w spełnieniu przez zastawcę jakichkolwiek świadczeń z tytułu zabezpieczonych wierzytelności powód miał wysłać dłużnikowi wezwanie do zapłaty, a w przypadku braku spełnienia świadczenia w terminie wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty powód był uprawnionym do wykonania przysługujących mu na podstawie umowy uprawnień.

W aktach sprawy brak dokumentów wezwań do zapłaty, o których mowa w punktach 5.1 umów zastawniczych, ale należy przyjąć, że zostały one do dłużnika skierowane, skoro w dniu 25 marca 2015 roku w Sądzie Okręgowym (...) w sprawie II Nc 418/13 powód uzyskał przeciwko dłużnikowi i jego żonie H. K. prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym zasądzający powodowi kwotę 385.524,55 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 31 lipca 2012 roku i kosztami procesu. Nadto, w powołanym przez Sąd Okręgowy piśmie z dnia 23 listopada 2011 roku powód, oprócz wypowiedzenia umowy poinformował dłużnika, że zamierza podjąć działania zmierzające do zaspokojenia swoich roszczeń poprzez przejęcie na własność przedmiotów zastawów.

Gdyby pozwany komornik powiadomił powoda o zajęciu ciągnika N. H. oraz pługa P., ten, po przejęciu na własność wymienionych ruchomości w trybie określonym w punkcie 5.1 i 5.2 umów zastawniczych, jak należy przyjąć, zwróciłby się do wierzyciela egzekwującego w sprawie Km 1034/14 spółki (...) o zwolnienie od egzekucji i mając na uwadze przytoczone wyżej zapisy umów, takie zwolnienie uzyskałby – bądź na skutek cofnięcia wniosku wierzyciela egzekucyjnego co do egzekucji z tych nieruchomości lub też na skutek procesu o zwolnienie od egzekucji. W ocenie Sądu Apelacyjnego należy antycypować taką kolejność ewentualnych działań powoda oraz skutków tych działań, zważywszy na ustalony stan faktyczny oraz aktywność powoda po tym jak dowiedział się o zajęciu i sprzedaży zajętych ruchomości – złożył niezwłocznie dwie skargi na czynność komornika a po sprzedaży ruchomości wezwał pozwanego komornika do zapłaty kwoty 156.393 zł a następnie wszczął proces o jej zapłatę.

Co do wysokości poniesionej przez powoda szkody, to zdaniem Sądu Apelacyjnego, biorąc pod uwagę podstawę faktyczną powództwa, wyraża się ona kwotą 144.393 zł, stanowiącą sumę kwot uzyskanych w toku postępowania egzekucyjnego ze sprzedaży za pośrednictwem (...) sp. z o.o. ciągnika N. H. (120.000 zł) oraz pługa P. (22.393 zł).

Wprawdzie powód nie wnioskował o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wartości sprzedanych: ciągnika N. H. oraz pługu P., ale skoro w toku postępowania egzekucyjnego została sporządzona ich wycena, zaś zarówno ciągnik, jak i pług zostały sprzedane za pośrednictwem spółki (...) w stosunkowo krótkim czasie, bo w niespełna trzy tygodnie za kwoty podane w wycenie, uznać należało, że kwoty uzyskane ze sprzedaży stanowią równowartość szkody powoda. Innymi słowy, gdyby nie naruszające prawo czynności pozwanego komornika, powód, po wydaniu mu ciągnika N. H. oraz pługu P. sprzedałby je i - jak należy przyjąć - z tej sprzedaży uzyskałby kwoty nie niższe, niż te za jakie zostały one sprzedane w toku postępowania egzekucyjnego za pośrednictwem spółki (...).

W związku z powyższym należało zasądzić powodowi od pozwanego komornika kwotę 144.393 zł.

Zgodnie z art. 23 ust.3 u.k.s.e, która obowiązywała w okresie, w którym w powstała szkoda, Skarb Państwa jest odpowiedzialny solidarnie z komornikiem. Art.. 23 u.k.s.e. jest przepisem prawa materialnego, przeto należało przyjąć, że obecnie obowiązująca ustawa z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych i egzekucji (DZ. U. z 2018r., poz. 771 ze zm.), zgodnie z zasadą nie retroakcji z art. 3 k.c. i przy braku uregulowań szczególnych, nie mogła znaleźć w sprawi zastosowania.

Powód żądał odsetek za opóźnienie solidarnie od obu pozwanych od dnia 20 czerwca 2016 roku, powołując się na art. 455 k.c. oraz wezwanie do zapłaty skierowane do pozwanego komornika w dniu 6 czerwca 2016 roku, w którym zakreślono mu termin 20 czerwca 2016 roku na spełnienie skierowanego w nim żądania zapłaty kwoty 156. 393 zł.

Co do pozwanego komornika żądanie to znajdowało uzasadnienie w treści powołanego pisma oraz art. 455 k.c., ale nie sposób było uznać, że na skutek tego wezwania także pozwany Skarb Państwa popadł w opóźnienie, ze skutkiem w postaci obowiązku uiszczenia odsetek. Powód nie wzywał pozwanego Skarbu Państwa do zapłaty kwoty dochodzonej w pozwie przed wszczęciem postępowania. Należało zatem przyjąć, że doręczenie odpisu pozwu było równoznaczne z wezwaniem Skarbu Państwa do zapłaty. Czynność ta miała miejsce w dniu 1 grudnia 2016 roku (k. 46). Zważywszy na dość złożone okoliczności faktyczne niniejszej sprawy oraz uwzględniając, że zastępstwo prawne za pozwany Skarb Państwa wykonywała Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Apelacyjny uznał, że pozwany popadł w opóźnienie po opływie trzech tygodni od doręczenia mu odpisu pozwu. Był to bowiem odpowiedni okres czasu aby zweryfikować zarówno zasadę swej odpowiedzialności oraz wysokość powstałej u powoda szkody. Tym samym ustawowe odsetki za opóźnienie przyznano powodowi od pozwanego komornika od dnia 20 czerwca 2016 roku, a od pozwanego Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w (...) od dnia 22 grudnia 2016 roku.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie I.1.

O kosztach postępowanie rozstrzygnięto na podstawie art. 100 k.p.c., obciążając nimi stosunkowo – powoda w 8% a pozwanego w 92%. Powodowi bowiem z żądanej w pozwie kwoty 156.393 zł zasądzono 144.393 zł, czyli utrzymał się w on około 92% ze swym żądaniem. Powód poniósł łącznie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w wysokości 13.237 zł (opłata od pozwu 7.820 zł oraz koszty zastępstwa procesowego 5.417 zł), z czego pozwani winni mu zwrócić 92% czyli 12.178 zł. Koszty pozwanych to jedynie koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.417 zł z czego powód winien zwrócić pozwanym 8 % czyli 433 zł. Różnicę tych kwot czyli 11. 745 zł zasądzono powodowi solidarnie od pozwanych w punkcie I.2

Dalej idąca apelacja została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. o czym rozstrzygnięto w punkcie II.

Powód żądał w pozwie także zapłaty kwoty 12.000 zł tytułem odszkodowania za zajęty w toku czynności egzekucyjnych u dłużnika J. K. ładowacz czołowy(...) R. F.. Jak wynika z twierdzeń pozwu oraz tożsamych z nimi ustaleń Sądu Okręgowego, maszyna ta została wprawdzie przewłaszczona na powoda jako zabezpieczenie udzielonej pożyczki, nie została jednak na niej ustanowiony zastaw rejestrowy. Skoro dłużnik J. K. nie przekazał pozwanemu żadnych informacji, ani tym bardziej dokumentów, z których wynikałoby prawo własności powoda do tej maszyny, zaś sam komornik nie miał żadnych możliwości poczynienia takiego ustalenia, to sam fakt sprzedaży maszyny przez pozwanego komornika w toku postepowania egzekucyjnego nie uzasadnia jego odpowiedzialności odszkodowawczej wobec powoda.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., według tych samych zasad jak w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Powód w postępowaniu apelacyjnym poniósł koszty w wysokości łącznej 11.870 zł (opłata od apelacji 7.820 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 4.050 zł), z czego pozwani winni mu zwrócić 92% czyli 10.920 zł. Koszty pozwanych w postępowaniu apelacyjnym to tylko ich koszty zastępstwa procesowego w wysokości 4.050 zł, z czego powód winien im zwrócić 8%, czyli 324 zł. Różnicę w obu kwotach, to jest 10.596 zł zasądzono powodowi solidarnie od pozwanych w punkcie III.

Wysokość kosztów zastępstwa procesowego powoda ustalono na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z §10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (DZ.U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.), a pozwanych na tej samej podstawie w związku z treścią przepisu art. 99 k.p.c.

Małgorzata Goldbeck-Malesińska Karol Ratajczak Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga