Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKEJ

Dnia 29 lipca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej w składzie:

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Fijałkowska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Katarzyna Surażyńska

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2022 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa I. M.

przeciwko

(...) sp. z o.o. w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 13 lutego 2020 r. sygn. akt XII C 8/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. I w ten sposób, że oddala powództwo o zapłatę ustawowych odsetek i ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 67.195,48 zł za okres od 7 marca 2014 r do 30 kwietnia 2019 r.;

2.  w pozostałej części apelację pozwanego oddala;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Elżbieta Fijałkowska

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

Sygn. aky I ACa 680/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 stycznia 2016r. powódka I. M. , działająca przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. kwoty 80.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2014r. do dnia zapłaty, w tym kwoty 25.000 zł tytułem odszkodowania związanego z koniecznością poniesienia nakładów akustycznych w budynku mieszkalnym powódki i kwoty 55.000 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości w związku z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska P.Wniosła również o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 marca 2016 r. pozwany (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. , działając również przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Pismem procesowym z dnia 8 lutego 2017r. pełnomocnik powódki rozszerzył żądanie, wnosząc o zasądzenie dodatkowo kwoty 63.700 zł tytułem spadku wartości nieruchomości powódki, a więc łącznie 118.700 zł jako kwoty odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2014r.

Wyrokiem częściowym z dnia 13 kwietnia 2017r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości ( punkt 1 żądania pozwu) kwotę 118.700 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 1 lutego 2017r. do dnia zapłaty. Wyrokiem z dnia 20 lutego 2018r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił apelacje obu stron od wyroku częściowego z dnia 13 kwietnia 2017r.

Na skutek wniosków opinii łącznej sporządzonej przez biegłych sądowych akustyka W. P. i budowlańca Z. B. (1), powódka pismem z dnia 12 czerwca 2019r. rozszerzyła powództwo i wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki łącznie kwoty 67.195,48 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej z ustawowymi odsetkami od 28 lutego 2014r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2020r. Sąd Okręgowy w Poznaniu:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 67.195,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 marca 2014r. do dnia zapłaty, natomiast w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

2.  kosztami procesu obciążył pozwanego, szczegółowe rozliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu przy ustaleniu wynagrodzenia dla pełnomocnika powódki na poziomie dwukrotności stawki minimalnej.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski

Powódka jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), obręb P., arkusz mapy (...), numer działki (...) o powierzchni 0,1382 ha, dla której Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Nieruchomość zabudowana jest trzykondygnacyjnym, podpiwniczonym, budynkiem mieszkalnym w zabudowie wolnostojącej oraz budynkiem gospodarczym.

Powierzchnia użytkowa budynku powódki wynosi 197,90 m ². Działka ma kształt prostokąta, front działki jest ogrodzony przęsłami drewnianymi na słupkach murowanych z cegły klinkierowej, posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej o nawierzchni urządzonej.

Budynek został wybudowany w technologii tradycyjnej –murowanej. Zastosowano ściany murowane z bloczków cegły pełnej o grubości 12 cm oraz cegły ceramicznej o grubości 24 cm przedzielone pustką powietrzną 10 cm. W domu zostały zamontowane okna drewniane – skrzynkowe z szybą 2 x 4mm. Dach wykonano wykorzystując dachówkę ceramiczną.

W dniu 30 stycznia 2012 r. S. podjął uchwałę Nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P., która weszła w życie w dniu 28 lutego 2012 r. Uchwała ta utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P., podzielony na dwie strefy tzw. strefę wewnętrzną i tzw. strefę zewnętrzną, a w nim określiła ograniczenia w zakresie przeznaczania terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z terenów.

W myśl postanowienia § 4 uchwały, w obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy:

1) strefę zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, określona w § 3, a od wewnątrz linia będąca obwiednią:

a) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla pory nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

b) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

2) strefę wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy lotniska.

W obszarze ograniczonego użytkowania zabroniono przeznaczania nowych terenów pod budowę szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży oraz pod strefy ochronne A uzdrowisk (§ 7 uchwały).

W obszarze ograniczonego użytkowania określono następujące sposoby korzystania z terenów w strefie wewnętrznej (§ 8 ust. 2):

a) zabroniono budowy nowych szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) dopuszczono rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) zabroniono tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

d) dopuszczono lokalizowanie zabudowy mieszkaniowej, pod warunkiem zapewnienia właściwego komfortu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej.

W uchwale wprowadzono ponadto wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach
z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej (§ 9 ust. 2).

Na mocy tej uchwały opisana wyżej nieruchomość, należąca do powódki, znalazła się w tzw. strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania .

Pismem z dnia 27 lutego 2014r., powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 1.000.000zł, podając, że jej nieruchomość znalazła się w strefie wewnętrznej (...), wskutek czego nastąpiło zmniejszenie jej wartości o kwotę 750.000zł, natomiast nakłady konieczne na wygłuszenie nieruchomości wyniosą 250.000 zł.

Pismo wpłynęło do pozwanego 28 lutego 2014r.

Budynek nie spełnia wymogów Polskiej Normy (...) Akustyka Budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach – Część (...):Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych z zakresu izolacyjności akustycznej dla stanu izolacyjności akustycznej określonej po utworzeniu (...), dla wartości poziomu miarodajnego wyznaczonego dla docelowej działalności portu lotniczego.

W związku z wprowadzeniem (...) dla lotniska P. w P. nieruchomość powódki wymaga zatem nakładów w celu dotrzymania norm co do izolacyjności akustycznej. Z obliczeń akustycznych wynika, że należy wymienić okna na okna o podwyższonej izolacyjności. Z uwagi na to, że warunkiem zachowania obliczonej izolacyjności akustycznej okien jest pozostawanie ich w pozycji zamkniętej, w budynku powódki zostaną zmienione warunki dotyczące wentylacji pomieszczeń. W celu zapewnienia właściwej wymiany powietrza przez cały czas, bez względu na porę roku i warunki atmosferyczne, niezbędne jest wykonanie instalacji wentylacyjnej. Koszt nakładów, które powódka powinna ponieść w związku z wprowadzeniem (...) w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), w związku z określeniem na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków w zakresie, w jakim dotyczą podwyższonych na tym obszarze wymagań izolacyjności akustycznej, zgodnie z uchwałą S. nr (...) z dnia 30 stycznia 2012 r., wynosi 67.195,48 zł brutto wg cen aktualnych.

Do dnia wniesienia pozwu pozwany nie uiścił żądanej przez powódkę kwoty
w jakiejkolwiek części.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentów (urzędowych i prywatnych) oraz opinii biegłych sądowych W. P. i Z. B. (1), którym Sąd w całości dał wiarę.

Strona powodowa nie zakwestionowała opinii biegłych, natomiast strona pozwana przedstawiła swoje zarzuty w pismach z dnia 11 czerwca 2019r. oraz z 17 lipca 2019r. Opinii biegłego sądowego z dziedziny akustyki W. P. pozwany zarzucił , że biegły nie pomniejszył ustalonego natężenia hałasu na nieruchomości powódki o sumę pozostałych hałasów (drogowego, przemysłowego) emitowanych na tej nieruchomości, mimo że było do tego zobligowany tezą dowodową Sądu. Zwrócił uwagę, że biegły przyjął, iż nieruchomość powódki jest położona w wewnętrznej strefie (...), mimo iż w rzeczywistości znajduje się na styku strefy wewnętrznej i zewnętrznej, a także iż biegły nie załączył do opinii jakiegokolwiek protokołu lub innego równoważnego raportu z pomiarów hałasu w okresie od 23 do 29 marca 2019r., co uniemożliwia należytą weryfikację wyników badań biegłego.

Na rozprawie w dniu 19 grudnia 2019 r. biegły z dziedziny akustyki W. P. podtrzymał wnioski i twierdzenia zawarte w opinii pisemnej. Biegły wskazał, że nieruchomość powódki jest zlokalizowana na osiedlu domów jednorodzinnych z drogami dojazdowymi, a więc nie ma tam innych istotnych źródeł hałasu ( tor P. oraz droga nr (...) są w znacznym oddaleniu od nieruchomości), a ponadto zgodnie z metodyką biegły dokonywał pomiarów hałasu tylko dla przelatujących samolotów. Wyjaśnił również, że fakt położenia budynku mieszkalnego na styku strefy wewnętrznej i zewnętrznej powoduje, że nieruchomość w całości zalicza się do strefy wewnętrznej - par. 6 ust. 1 uchwały nr (...) S. z 30.01.2012r. Biegły wskazał również, że przegrody zostały scharakteryzowane przez biegłego z dziedziny budownictwa z podziałem na powierzchnie okien i ścian i na podstawie tych informacji biegły akustyk dokonał obliczeń, w celu ustalenia, czy istniejąca izolacyjność przegród jest wystarczająca. Biegły w spójny i logiczny sposób przedstawił również sposób wykonywania pomiarów hałasu.

Opinii biegłego sądowego z dziedziny budownictwa Z. B. (1) pozwany zarzucił natomiast, że zaproponowany przez biegłego system wentylacji nawiewno-wywiewnej zrównoważonej stanowi podwyższenie standardu budynku, a ponadto, że ewentualne konieczne nakłady na rewitalizację akustyczną budynku powódki winny zostać pokryte z kwoty uzyskanego już odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości.

Pozwany podniósł również, że biegły nie odniósł się do znacznie zmniejszonej szczelności, funkcjonalności i wytrzymałości okien drewnianych skrzynkowych zamontowanych w budynku powódki, a które winny zostać uwzględnione przy ustalaniu odszkodowania, albowiem zastąpienie tych okien nowymi oknami PCV, doprowadzi do wzbogacenia powódki. W ocenie pozwanego, doszło również do zastosowania przez biegłego niewłaściwej normy (...) ze zmianą (...) jako „podstawy formalno – prawnej” opinii, która znajduje zastosowanie przy projektowaniu i wykonywaniu urządzeń wentylacyjnych dla nowo wznoszonych budynków mieszkalnych. Zarzucił, że nie miał możliwości weryfikacji przedstawionych przez biegłego pozycji kosztorysowych, gdyż powódka nie złożyła do akt dokumentacji projektowej wentylacji, która mogłaby być podstawą wyliczeń biegłego. Pozwany uznał, że sporządzone przez biegłego kosztorysy nie spełniają standardów przewidzianych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 18 maja 2004r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym.

Na rozprawie w dniu 19 grudnia 2019 r. biegły Z. B. (1) podtrzymał w całości wydaną w niniejszej sprawie opinię pisemną. Biegły z dziedziny budownictwa wskazał, że zaproponowana przez niego wentylacja mechaniczna jako optymalne rozwiązanie dla budynku powódki, nie podnosi jego standardu, albowiem po wymianie okien na okna zapewniające właściwą izolacyjność akustyczną, istniejąca obecnie wentylacja grawitacyjna nie zapewniałaby normowej wymiany powietrza. Co do zastosowanej przez niego normy (...)ze zmianą (...) obowiązującej od 2000r., zwrócił uwagę, że (...) został wprowadzony po 2000r. a oględziny budynku miały miejsce obecnie, tym samym należało w celu rewitalizacji akustycznej tego budynku zastosować obecnie obowiązujące normy, które znajdują zastosowanie nie tylko do nowo projektowanych budynków, ale również do tych, które podlegają przebudowie. Biegły odniósł się również do zarzutów pozwanego dotyczących wadliwości sporządzanego przez niego kosztorysu, wyjaśniając przyjęte przez niego zasady i zastosowane cenniki. Zaznaczył, że do ustalenia niezbędnej izolacyjności okien, nie uwzględnia się ich stopnia zużycia, tylko przyjmuje się do obliczeń parametry normowe, co jest korzystniejsze dla pozwanego. Biegły potwierdził, że powódka w trakcie oględzin nie przedstawiła dokumentacji projektowej, tym samym musiał on dokonać pomiarów inwentaryzacyjnych. Powódka nie przedstawiła również dokumentacji projektowej wentylacji, bowiem do tej pory wentylacja opierała się na przepływie powietrza przewodami wentylacyjnymi. Nie ma potrzeby jednak sporządzania szczegółowego projektu instalacji wentylacyjnej, gdyż biegły ustalił to w przybliżeniu opierając się na normowych strumieniach powietrza niezbędnych dla budynku takiego jak dom powódki ( przy uwzględnieniu ilości i rodzaju brudnych pomieszczeń) i do wyników obliczeń dobrał elementy instalacji wentylacyjnej. Sporządzenie szczegółowego projektu w tym zakresie byłoby w ocenie biegłego zbędne i przedrażałoby koszt opinii.

W rozpoznawanej sprawie powódka domagała się odszkodowania na podstawie
art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (u.p.o.ś.), wywodząc swoje roszczenia z faktu utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P. na mocy uchwały Nr (...) S. z dnia 30 października 2012 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniskaP.w P.. Na jej podstawie nieruchomość gruntowa powódki wraz ze stanowiącą jej własność budynkiem mieszkalnym znalazła się w tzw. strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania. W ramach zgłoszonego powództwa, powódka domagała się:

1.  kwoty 118. 700 zł tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 r. do dnia zapłaty,

2.  kwoty 67.195,48 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2014 r. do dnia zapłaty,

Roszczenie wynikające z punktu 1 pozwu zostało uwzględnione prawomocnym wyrokiem częściowym z dnia 13 kwietnia 2017r.

Stosownie do przepisu art. 135 § 1 u.p.o.ś. obszar ograniczonego użytkowania tworzy się dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej, jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu.

Obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały – art. 135 ust. 2 u.p.o.ś. Przed nowelizacją tego przepisu czynił to natomiast właściwy Wojewoda w drodze rozporządzenia; przykładem tutaj jest chociażby lotnisko (...) P.. Dla zakładów lub innych obiektów, niewymienionych w art. 135 ust. 2 u.p.o.ś., czyni to rada powiatu, w drodze uchwały (art. 135 ust. 3 u.p.o.ś.). Zgodnie z treścią art. 135 ust. 3a u.p.o.ś. tworząc obszar ograniczonego użytkowania, wskazane organy określają granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego. Tworzące obszar ograniczonego użytkowania uchwała sejmiku województwa (uprzednio rozporządzenie właściwego wojewody) albo uchwała rady powiatu - po ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym (art. 2 i art. 13 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 449) - stają się aktami prawa miejscowego.

Powódka domagała się kwoty 67.195,48 zł tytułem nakładów, które należy ponieść w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla jej domu.

Szkoda w majątku powódki przejawiająca się w konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych powstała już w dacie wejścia w życie uchwały Nr (...) S. z dnia 30 stycznia 2012 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P., tj. w dniu 28 lutego 2012 r. W tym miejscu wskazać należy, że polska norma (...) normuje wymaganą izolacyjność akustyczną przegród budowlanych.

Z opinii biegłego sądowego W. P. wynikało, że budynek mieszkalny powódki przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania spełniał wymogi Polskiej Normy, tj. normy (...) z zakresu izolacyjności akustycznej. Natomiast po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania przedmiotowy budynek nie spełnia już tych wymogów. W związku z tym, wymaga nakładów w postaci wymiany stolarki okiennej oraz wykonania instalacji wentylacyjnej mechanicznej, co ma bezpośredni związek z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P.. Koszt nakładów, które powódka powinna ponieść w związku z wprowadzeniem (...) w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), wynosi 67.195,48 zł, która to wartość została ustalona przez biegłego sądowego Z. B. (1).

W konsekwencji powódka musi ponieść nakłady w wysokości 67.195,48 zł w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego jej domowi mieszkalnemu.

Sąd nie uwzględnił zarzutu pozwanego, co do bezzasadności żądania odszkodowania od pozwanego, zamiast od właścicieli statków powietrznych, z których przelotem związany jest hałas w oparciu o treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r. sygn. akt I CSK 509/11. Niezasadny był również zarzut co do konieczności pokrycia przez powódkę nakładów rewitalizacyjnych z odszkodowania uzyskanego z tytułu zmniejszenia się wartości nieruchomości oraz zarzut możliwości dochodzenia odszkodowania z tytułu nakładów jedynie w przypadku ich rzeczywistego poniesienia.

Z art. 129 ust. 2 poś wynika, że szkodą jest zarówno zmniejszenie wartości nieruchomości jak i konieczność poniesienia nakładów rewitalizacyjnych, aby obiekty mieszkalne mogły być dostosowane do podwyższonych norm hałasu dopuszczonych w (...).

Tym samym powódka miała prawo dochodzić odszkodowania nie tylko z powodu obniżenia wartości jej nieruchomości, ale również odszkodowania z tytułu obowiązku poniesienia nakładów rewitalizacyjnych. Za chybione Sąd uznał stanowisko pozwanego co do tego, że odszkodowanie z tytułu tzw. rewitalizacji akustycznej należy się uprawnionemu dopiero po dokonaniu nakładów przez uprawnionego. W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że właściciel nieruchomości, w stosunku do której w przepisach o ustanowieniu (...) wprowadzono obowiązek dostosowania budynków mieszkalnych do określonych wymogów technicznych, mógłby żądać zwrotu kosztów niezbędnych do takiej adaptacji dopiero po ich poniesieniu.Taka interpretacja pozostawałaby w sprzeczności z istotą i celem omawianych uregulowań, do których należy zapewnienie pełnej rekompensaty właścicielom nieruchomości za skutki ograniczeń w korzystaniu z nich z uwagi na objęcie (...). Niedopuszczalne byłoby w tej sytuacji nakładanie na właścicieli obowiązku zapewnienia budynkom parametrów odbiegających od ogólnych warunków przewidzianych prawem budowlanym, i to z uwagi na zabezpieczenie prawnie uzasadnionego interesu podmiotu negatywnie wpływającego na środowisko, z jednoczesnym pozbawieniem ich możliwości dochodzenia od zobowiązanego wyłożenia z góry niezbędnych w tym celu kosztów. W ten sposób, wbrew zasadzie wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, sytuacja prawna obywateli, w zakresie możliwości wykonywania nakładanych przez ustawodawcę obowiązków, byłaby uzależniona tylko od ich możliwości finansowych.

Sąd uznał zatem, że powódka jako właściciel nieruchomości może żądać wyrównania szkody, o jakiej mowa w art. 136 § 3 ustawy prawo ochrony środowiska, polegającej na obowiązku pokrycia kosztów dostosowania budynku do ponadstandardowych wymogów technicznych, bez konieczności wykazywania, że takie koszty (wydatki) już poniósł.

Niezasadny okazał się również zgłoszony przez pozwanego zarzut nadużycia przez powódkę prawa (art. 5 k.c.) oparty na twierdzeniu, że dojdzie do wzbogacenia powódki, jeśli obok odszkodowania za spadek wartości nieruchomości zasądzone zostaną koszty rewitalizacji. Stosowanie art. 5 k.c. nie może prowadzić do uchylenia bądź zmiany obowiązujących przepisów prawa (orz. SN z 3.5.1961 r., 3 CR 286/60, OSP 1962, Nr 3, poz. 77; wyr. SN z 5.5.1964 r., I PR 159/64, OSN 1965, Nr 1, poz. 19; z 8.9.1964 r., III PR 82/63, OSN 1965, Nr 2, poz. 36; z 22.9.1987 r., III CRN 265/87, OSN 1989, Nr 5, poz. 80; z 20.6.2008 r., IV CNP 12/08, Legalis; z 25.1.2012 r., II PK 105/11, Legalis), a tak by nastąpiło w przypadku uwzględnienia zarzutu.

O odsetkach Sąd orzekł w oparciu o treść art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c., zasądzając je w wysokości ustawowej na rzecz powódki od dnia 7 marca 2014r. (Sąd do daty wskazanej w pozwie, od której powódka żądała odsetek, która była właściwie datą otrzymania przez pozwanego wezwania do zapłaty, doliczył 7 dni na ewentualną spłatę zobowiązania). Sąd zasądził odsetki od zgłoszenia roszczenia pismem z dnia 28 lutego 2014r. (po doliczeniu 7 dni na zapłatę), uwzględniając okoliczności wskazane przez stronę powodową w piśmie z dnia 12 czerwca 2019r., stanowiącym rozszerzenie powództwa, tj. wiedzę pozwanego o konieczności wypłacania odszkodowań za modernizację akustyczną budynków mieszkalnych, co najmniej od lutego 2014r. i wprowadzenie specjalnej procedury koncyliacyjnej, mającej doprowadzić do dobrowolnego wypłacania odszkodowań.

Sąd oddalił żądanie powódki zasądzenia od kwoty 67.195,48 zł odsetek ustawowych za opóźnienie od 28 lutego 2014r. do 6 marca 2014r., uwzględniając fakt otrzymania dopiero w dniu 28 lutego 2014r. przez pozwanego wezwania do zapłaty i konieczności zapewnienia mu terminu na ewentualne sprawdzenie zasadności zgłoszonego żądania i podjęcie działań w celu wypłacenia powódce należnej jej kwoty ( punkt II sentencji wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie przepisów art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwanego jako przegrywającego sprawę. Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu (art. 108 § 1 zd. 2), przy założeniu, iż wynagrodzenie dla pełnomocnika powódki wyniesie dwukrotność stawki minimalnej (punkt III sentencji wyroku).

Apelację od wyroku wniósł pozwany, zaskarżył go w punktach I i III i zarzucił:

1.  naruszenie art. 136 ust. 3 ustawy z 27.04.01 - Prawo ochrony środowiska (dalej jako: poś) w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zakresie, w jakim przepisy te przewidują orzekanie tylko i wyłącznie o poniesionych kosztach rewitalizacji akustycznej, tj. w sposób wyraźny nie przewidują możliwości zasądzania i wypłaty odszkodowania bez wykazania rzeczywistego uszczerbku w majątku osoby dochodzącej odszkodowania; skoro zatem powódka do dnia orzekania nie poniosła kosztów rewitalizacji, to roszczenia w tym zakresie powinny być oddalone;

2.  naruszenie art. 361 § 2 k.c., art. 6 k.c. i art 232 zd. 1 k.p.c., gdyż powódka nie udowodniła jaki konkretnie uszczerbek majątkowy poniosła w następstwie działalności pozwanej, w tym samym nie wykazała jakichkolwiek ograniczeń sposobu korzystania z nieruchomości, które byłyby bezpośrednio skutkiem immisji spowodowanych przez pozwaną;

3.  naruszenie art. 361 § 1 k.c. przez brak weryfikacji adekwatnego związku przyczynowego między działalnością pozwanej a rzekomą szkodą, zwłaszcza w świetle art. 206 ust. 2 ustawy z 03.07.02 - Prawo lotnicze (dalej jako: prlot), który wyłącza odpowiedzialność za szkody spowodowane legalnym przelotem statków powietrznych oraz w świetle braku prowadzenia przez pozwaną przewozów lotniczych;

4.  naruszenie § 8 pkt 2 lit. d i § 9 pkt 2 Uchwały Nr (...) S. z 30.01.12 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P. (dalej jako: Uchwała (...) Ł.) poprzez zasądzenie na rzecz powódki odszkodowania tytułem wydatków na nakłady związane z rewitalizacją akustyczną budynku, pomimo że powódka nie jest adresatem ww. norm, bo nie jest i nie była w dniu wejścia w życie Uchwały (...) Ł. (tj. 29.02.12) inwestorem w rozumieniu art. 17 pkt 1 ustawy z 07.07.94 - Prawo budowlane (dalej jako: prbud);

5.  naruszenie art. 129 ust. 2 poś w zw. z art. 136 ust. 3 poś oraz art. 361 § 1 i § 2 k.c., a także art. 363 § 1 k.c. poprzez przyjęcie daty wejścia w życie Uchwały (...) Ł. jako dnia wyrządzenia szkody w majątku powódki

6.  naruszenie przepisów o odpowiedzialności odszkodowawczej według art. 363 § 1 k.c., którego stosowanie jest konieczne ze względu na treść art. 129 ust. 2 poś lub art. 136 ust 3 poś, nakazujących naprawienie szkody według wyboru poszkodowanego poprzez przywrócenie stanu poprzedniego w formie zasądzenia, odszkodowania za spadek wartości nieruchomości (art. 363 § 1 k.c. pierwszy człon alternatywy rozłącznej) albo zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem rewitalizacji akustycznej budynku powódki (art. 363 § 1 k.c. drugi człon alternatywy rozłącznej). Art. 129 ust. 2 poś i art. 136 ust. 3 poś nie przewidują kumulacji roszczeń z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości i poniesionych wydatków na rewitalizację akustyczną, albowiem wydatki na rewitalizację akustyczną zwiększają wartość nieruchomości;

7.  naruszenie art. 361 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie powództwa o nakłady na rewitalizację akustyczną w kwocie: 67.195,48 zł, pomimo że powódka uzyskała już zaspokojenie roszczeń w zakresie ustawowych granic odpowiedzialności pozwanej co do wyższej kwoty: 118.700,00 zł w wyniku zasądzenia i zapłaty odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości;

8.  naruszenie art 317 § 1 k.p.c. w zw. z art. 361 § 1 i § 2 k. oraz art. 363 § 1 k.c. poprzez błędne zastosowanie do orzekania konstrukcji wyroku częściowego i końcowego w sytuacji, gdy roszczenia o odszkodowanie z tytułu utraty wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2 poś) i z tytułu nakładów na rewitalizację akustyczną tej nieruchomości (art. 136 ust. 3 poś w zw. z art 129 ust. 2 poś) pozostają ze sobą w koniecznym związku faktycznym i prawnym uniemożliwiającym odrębne orzeczenie o każdym z tych roszczeń; a łączna wysokość odszkodowania z obu tytułów (czyli ich suma) nie może przekroczyć szkody rzeczywistej (por. art. 361 § 2 k.c. i art 363 § 1 k.c.);

9.  naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art 3 k.p.c., art. 232 zd. 1 k.p.c. i art. 6 k.c. poprzez orzeczenie o prawach i obowiązkach stron bez zgromadzenia w aktach sprawy rejestracji (zapisu) natężenia dźwięku na nieruchomości powódki (utrwalonych na nośnikach nagrań „hałasu ^,,);

10.  naruszenie art 308 k.p.c., zgodnie z którym sąd prowadzi dowód z dokumentów zawierających zapis dźwięku stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z dokumentów. W niniejszym postępowaniu Sąd I instancji nie przeprowadził bezpośrednio dowodu z utrwalonego na nośniku zapisu poziomu natężenia dźwięku, bo dowód taki nie został złożony do akt sprawy;

11.  naruszenie art. 278 § 1 k.p.c., albowiem zgodnie z przepisami pomiar natężenia dźwięku powinien być przeprowadzony przez właściwą inspekcję państwową (Inspekcję Ochrony Środowiska);

12.  naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. nakazującego wyrokowanie na podstawie stanu faktycznego i prawnego z chwili zamknięcia rozprawy, poprzez orzeczenie o prawach i obowiązkach stron bez uwzględnienia znowelizowanego Załącznika lI do Dyrektywy (...) nakazującego odróżniać: „hałas" z przelotu statków powietrznych i „hałas" z działalności naziemnej lotniska;

13.  naruszenie art. 481 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed 01.01.16 poprzez zasądzenie na rzecz powódki ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia 07.03.14 do 31.12.15, pomimo że przepis w tym brzmieniu nie przewidywał możliwości zasądzenia tego rodzaju odsetek; ten rodzaj odsetek został wprowadzony dopiero od 01.01.16 poprzez nowelizację treści art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 2 pkt 2 lit, a ustawy z 09.10.15 o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw; przed 01.01.16 nie było podstaw prawnych do zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie;

14.  naruszenie art. 481 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym od 01.01.16 w zw. z art. 455 k.c. poprzez zasądzenie ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty: 67.195,48 zł od 01.01.16 do dnia zapłaty, bowiem skoro odszkodowanie zgodnie z nakazem art. 363 § 2 k.c. zostało obliczone według cen aktualnych, tj. cen z daty jego ustalenia (orzekania), to nawet gdyby hipotetycznie uznać zasadność roszczenia głównego (czemu pozwana zaprzecza), to obowiązek zapłaty odszkodowania stałby się wymagalny dopiero w dacie wyrokowania i najwcześniej od tej daty pozwana mogłaby pozostawać w opóźnieniu uzasadniającym zapłatę odsetek;

15.  naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie opinii łącznej biegłych sądowych W. P. i Z. B. (1) jako podstaw rozstrzygnięcia, pomimo że opinie te posiadają kwalifikowane wady trwale uniemożliwiające ich zaakceptowanie jako materiału zawierającego wiarygodne wiadomości specjalne oraz odnoszą się do prognozowanego, a zatem czysto hipotetycznego i oczywiście niesprawdzalnego w dniu orzekania natężenia hałasu w roku 2034 r.;

16.  nieustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia tj. jakie źródła hałasu składają się na aktualny poziom natężenia dźwięku na nieruchomości powódki;

17.  błąd w ustaleniach przez przyjęcie, że szkoda w majątku powódki przejawiająca się w konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych powstała już w dacie wejścia wżycie uchwały (...) S. z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. w P., tj. w dniu 28 lutego 2012 r.;

Wskazując na tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o zmianę uroku i oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie wyrku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji doponownego rozpoznania oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. Wniósł o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego wraz z przepisanymi według norm kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja tylko w nieznacznej części zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego w dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz trafnie określił ich prawne konsekwencje. Powyższe ustalenia Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne, z korektą wynikającą z uwzględnienia jednego z zarzutów. W ramach przeprowadzonej kontroli instancyjnej nie dostrzeżono uchybień, które winny być uwzględnione przez Sąd II instancji z urzędu. W konsekwencji, dalsza argumentacja Sądu Apelacyjnego koncentrować się będzie wyłącznie na zagadnieniach, które wyeksponowano w apelacji.

Ocena materiału dowodowego nie nasuwała żadnych zastrzeżeń w świetle art. 233 § 1 k.p.c., ustalone zostały wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne.

Jeśli chodzi o opinie biegłych to Sąd odwoławczy podziela ich ocenę przyjętą przez Sąd I instancji, bez ponownego przytaczania tej argumentacji. Trudno zgodzić się z twierdzeniem pozwanego, że opinie posiadają kwalifikowane wady, które je dyskwalifikują. Zagadnienie czy

budynek mieszkalny powódki przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania spełniał wymogi Polskiej Normy (...) z zakresu izolacyjności akustycznej było rozważane przed Sądem I instancji. W świetle opinii biegłych budynek nie spełniał już tych wymogów wg Polskiej Normy(...) dla stanu izolacyjności akustycznej po utworzeniu (...), dla wartości poziomu miarodajnego wyznaczonego dla docelowej działalności portu lotniczego.

Wszelkie zarzuty pozwanego w tej materii zostały wyjaśnione. W apelacji są one ponownym ich powtórzeniem, bez nowej dodatkowej argumentacji.

Wbrew stanowisku pozwanego, Sąd Okręgowy ustalił poziom natężenia dźwięku na nieruchomości powódki jednoznacznie stwierdzając, że nie ma tam innych istotnych źródeł hałasu ( tor P. oraz droga nr (...) są w znacznym oddaleniu od nieruchomości), a ponadto zgodnie z metodyką, biegły dokonywał pomiarów hałasu tylko dla przelatujących samolotów. Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska pozwanego, że na potrzeby rozpoznawanej sprawy wyłącznie uprawnionym do badania natężenia hałasu każdorazowo jest Inspekcja Ochrony Środowiska, w szczególności takiego wniosku nie da się wyprowadzić z treści przywołanego w apelacji pisma D. Okoliczność, że do akt sprawy nie został złożony nośnik nagrania natężenia hałasu jest bez znaczenia, skoro natężenie to było przez biegłych badane i opisane w opinii, a strony miały możliwość podważania wyniki tych badań.

Przyjęcie założenia o konieczności ochrony wg prognozowanego natężenia hałasu w roku 2034 r. ma swoje uzasadnienie w planowanej docelowej działalności lotniska. Nie jest istotne czy pozwany będzie osiągał zadeklarowaną w dokumentach, będących podstawą utworzenia (...), docelową przepustowość, skoro zakres działalności pozwanego jest zależy wyłącznie od jego decyzji co do dalszego rozwoju.

Obawy pozwanego wynikające z braku pewności czy w 2034 r. będzie istniało lotnisko, jako miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, w kontekście zaistnienia pandemii koronawirusa (...) i co za tym idzie praktycznego wstrzymania działalności lotnictwa cywilnego i długofalowych skutków pandemii oraz otwarcia z początkiem listopada 2020 r. (...) są nieuzasadnione. Jak wynika z raportu opublikowanego przez pozwanego w lipcu 2022 r. lotnisko odnotowało lepsze wyniki niż w lipcu 2019 r (tj. przed pandemią). Tylko w lipcu i sierpniu 2018 r. był lepszy wynik niż obecnie. Pozwany obsłużył też więcej pasażerów (314.500 ) niż w lipcu 2019 r. (292.300). Liczby te wskazują, że konkurencją dla L. nie jest nowy (...) jeśli chodzi o te same kierunki lotów.

W tym stanie rzeczy nie sposób też przyjąć naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. tj. by ustalony stan rzeczy nie istniał w chwili zamknięcia rozprawy. Wywody pozwanego odnoszące się o braku odpowiedzialności pozwanego z argumentacją, że nie jest pewne istnienie lotniska w 2034 r. i z odwołaniem do art. 129 ust. 2 ustawy z 27.04.01 - Prawo ochrony środowiska (dalej jako: P.) i art. 136 P.o.ś. oraz ogólnych przepisów prawa zobowiązań, oderwane są w ocenie Sądu Apelacyjnego od zasadniczego problemu jakim ochrona osób zamieszkujących teren (...) przed negatywnymi skutkami oddziaływania lotniska, z uwagi na którego funkcjonowanie (...) został utworzony. Podkreślić należy, że ochrona ma zapobiegać skutkom, nie zaś być reakcją na ich wystąpienie; stąd też jedynym punktem odniesienia może być wyłącznie docelowa działalność pozwanego i docelowy poziom hałasu.

Zarzut naruszenia art. 317 § 1 k.p.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie do orzekania konstrukcji wyroku częściowego - w ocenie pozwanego niedopuszczalne było odrębne orzekanie o pozostających ze sobą w ustawowym związku funkcjonalnym roszczeniach odszkodowawczych tj. o wyrównanie obniżenia wartości nieruchomości oraz o nakłady na rewitalizację akustyczną.

Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska, że wydanie wyroku częściowego było rozpoznawanej sprawie niedopuszczalne. Wydanie takiego wyroku zostało pozostawione decyzji sądu, który przy spełnieniu warunków art. 317 k.p.c. uwzględniając ekonomię procesową i interesy stron, może zakończyć postępowanie co do niektórych roszczeń. Czyni to, gdy stan sprawy co do niektórych roszczeń pozwala na orzekanie, a inne roszczenia wymagają jeszcze długotrwałego procedowania.

Możliwość wydania wyroku częściowego w konfiguracji odnoszącej się do niektórych z żądań wniosku wynika z dopuszczalności kumulacji przedmiotowej roszczeń (art. 191 k.p.c.) [por. uchw. SN z 8.6.1977 r., III CZP 40/77, OSNCP 1978, Nr 2, poz. 24; uchw. SN z 22.9.1977 r., III CZP 72/77, OSNCP 1978, Nr 4, poz. 65; post. SN z 4.7.1983 r., III CRN 129/83, OSNCP 1984, Nr 5, poz. 75; uchw. SN z 16.1.1984 r., III CZP 72/83, OSNCP 1984, Nr 7, poz. 115; post. SN z 25.5.1994 r., I CRN 49/94, PS 1995, Nr 1, s. 93, z glosą A. Marcinkowskiego; K. Korzan, w: W. Berutowicz, Z. Resich (red.), System, t. II, 1987, s. 367; B. Bladowski, Metodyka, s. 223–224; J. Krajewski, Postępowanie nieprocesowe, s. 52; W. Siedlecki, Postępowanie nieprocesowe, s. 77; K. Korzan, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2004, s. 166; B. Dobrzański, w: Z. R., W. Siedlecki (red.), Kodeks, t. I, 1975, s. 775–776 i 804; K. Piasecki, Wyrok, s. 167].

Jeżeli natomiast rozstrzygnięcie w konkretnej sprawie powinno obejmować, obok rozstrzygnięcia o samym przedmiocie procesu, także rozstrzygnięcia dotyczące kwestii związanych z rozstrzygnięciem sprawy, wówczas przyjmuje się, że nie można wydawać wyroku częściowego dotyczącego samego przedmiotu sporu, a rozstrzygnięcie związanych z nim kwestii pozostawiać do późniejszego rozstrzygnięcia w wyroku końcowym [np. M. Jędrzejewska, w: T. Ereciński (red.), Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, cz. 1, t. I, s. 467].

Taka sytuacja nie miała jednak miejsca bowiem pomiędzy odszkodowaniem z tytułu spadku wartości nieruchomości a odszkodowaniem rekompensującym konieczne wydatki na stworzenie w budynku właściwego klimatu akustycznego nie zachodzi taka zależność, która uniemożliwia odrębne orzekanie o każdym z tych roszczeń (zob. uzasadnienie do w/w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013r. w sprawie II CSK 578/12). Oczywiste jest, że strona może dochodzić tych roszczeń oddzielnie w różnych postępowaniach lub domagać się tylko jednego z nich.

W tej sprawie niezbędne do rozstrzygnięcia o roszczeniach powodów były opinie biegłych. Masowość spraw tego rodzaju przeciwko (...), konieczność przeprowadzania w każdej sprawie od dwóch do trzech opinii uzasadniała wydawanie orzeczeń częściowych. Opinie te najpierw odnosiły się do odszkodowania za spadek wartości nieruchomości, a następnie rekompensującego konieczne wydatki na nakłady. O takim procedowaniu zadecydowały względy ekonomii procesowej i interes strony powodowej od lat czekającej na rozstrzygnięcie sprawy.

Problem, czy zgodne z art. 136 ust. 3 P.o.ś. w zw. z art. 361 § 2 k.c. jest zasądzanie kosztów w celu zapewnienia nieruchomości odpowiedniego komfortu akustycznego bez uprzedniego ich poniesienia został już wyjaśniony orzecznictwie.

W świetle przepisów art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 P.o.ś. roszczenie z tytułu nakładów na zapewnienie nieruchomości powódki odpowiedniego komfortu akustycznego nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych kosztów. Zagadnienie to było przedmiotem analizy i oceny dokonanej przez Sąd Najwyższy; dla przypomnienia Sąd Apelacyjny przywołuje wyrażony pogląd, że wykładnia językowa tego przepisu wskazuje, że chodzi o koszty poniesione, nawet w braku obowiązku ich wydatkowania. Interpretacja systemowa prowadzi bowiem do wniosku, że tego rodzaju szkody objęte są odszkodowaniem wskazanym w przepisie art. 129 ust. 2 P.o.ś. określającym skutki wprowadzenia ograniczeń. Funkcjonalne jego rozumienie przemawia za przyjęciem, że zrekompensowanie tych wydatków, jako zmierzających do likwidacji ujemnych następstw dozwolonego natężenia hałasu, należy do zakresu jego regulacji, ponieważ uznaje za szkodę, podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 P.o.ś., także poniesione koszty rewitalizacji akustycznej budynków bez potrzeby rozstrzygania o istnieniu obowiązku przeprowadzenia prac dostosowawczych. Nie ma podstaw do przypisywania temu uregulowaniu roli ograniczenia szkody związanej z koniecznością dostosowania budynków do wprowadzonych wymagań technicznych jedynie do kosztów poniesionych. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r., sygn. akt. II CSK 254/12).

Podkreślić ponownie należy, że roszczenie z art. 136 ust. 3 P.o.ś. ma umożliwić właścicielowi przystosowanie budynku do sytuacji zagrożenia wzrostu stopnia natężenia hałasu na obszarze ograniczonego użytkowania i ograniczyć uciążliwości związane z sąsiedztwem lotniska niezależnie od tego, czy aktualny poziom hałasu na nieruchomości przekracza normy, czy też do ich przekroczenia dojdzie w przyszłości, na skutek zwiększenia stopnia natężenia ruchu lotniczego. Takie unormowanie uwzględnia okoliczność, że wielu osób nie byłoby stać na poniesienie nakładów inwestycyjnych wcześniej, co w konsekwencji odmiennego uregulowania pozbawiłoby je możliwości uzyskania odszkodowania.

Nie naruszył Sąd Okręgowy art. 129 ust. 2 P.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 P.o.ś. oraz art. 361 § 1 i § 2 k.c., a także art. 363 § 1 k.c. przyjmując, że szkoda w majątku powodów przejawiająca się w konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych powstała dacie wejścia w życie Uchwały Nr (...) S. z 30 stycznia 2012 r. tj. w dniu 28 lutego 2012 r.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 i 2 P.o.ś. eksploatacja dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów nie może powodować przekroczenia standardów jakości środowiska, natomiast emisje polegające na wprowadzaniu gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, wytwarzaniu odpadów, powodowaniu hałasu powstające w związku z eksploatacją drogi, linii kolejowej, linii tramwajowej, lotniska oraz portu, nie mogą (...) spowodować przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem, do którego zarządzający tym obiektem ma tytuł prawny.

Niespełnienie warunków określonych w tych przepisach powoduje, że instalacje czy inne obiekty, których funkcjonowanie powodowałoby przekroczenie standardów jakości środowiska należałoby uznać za niezgodne z prawem.

Przesłanką utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł. była zatem niemożność dotrzymania standardów jakości środowiska poza jego terenem, mimo zastosowania dostępnych rozwiązań. Uchwała tworząc obszar użytkowania dla lotniska P. stwierdziła bezprawność działania i otworzyła drogę do podejmowania określonych działań prawnych, jak dochodzenie przez osoby poszkodowane takim oddziaływaniem roszczeń przed sądem cywilnym.

Sąd Okręgowy nie ustalił, że szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego – uchwały S. lecz przyjął, że z datą wejścia w życie uchwały powstała szkoda przejawiająca się w konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych w odniesieniu do tych budynków, które nie spełniały wymagań uchwały. I tak było, jak wykazało postępowanie dowodowe, w przypadku nieruchomości powódki.

Podmiotem zobowiązanym do zaspokojenia roszczeń nie jest ten, kto wydał akt prawa ustanawiający obszar ograniczonego użytkowania, lecz zgodnie z art. 136 ust. 2 P.o.ś. ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania, czyli pozwany jako zarządzający portem lotniczym. Zgodnie z przywołanym przepisem podmiotem zobowiązanym do wypłaty odszkodowań lub wykupu nieruchomości jest podmiot, z którego działalnością wiąże się utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania, czyli podmiot, którego działalność powoduje przekroczenie standardów jakości środowiska. Na podstawie uchwały (...) jest to pozwany i to pomimo tego, że jego odpowiedzialność nie jest odpowiedzialnością „sprawczą”.

Działalność zarządzającego lotniskiem – (...) sp. z o.o. w P. polega na obsłudze operacji startu, lądowania, postoju statków powietrznych, obsłudze pasażerów i ładunków, statków powietrznych i ich załóg (art. 2 ust. 4, 7 ustawy prawo lotnicze z dnia 3 lipca 2002 r. tj. z dnia 28 kwietnia 2022 r.( Dz.U. z 2022 r. poz. 1235). Utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska związane było z przekraczaniem poziomu dźwięku pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska. Niemożność dotrzymania standardów jest spowodowana funkcjonowaniem lotniska, a więc działalnością podmiotu korzystającego ze środowiska.

Jak wyraźnie wynika z § 1 uchwały nr (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. (Dz.Urz.Woj.W.. z 2012 r. poz. 961), obszar ograniczonego użytkowania został utworzony dla lotniska P. w P., którego zarządcą jest (...) sp. z o. o. To ten podmiot bowiem prowadzi działalność powodującą ograniczenia (działalność lotniska) dla własnej korzyści, pobierając od przewoźników lotniczych opłaty za korzystanie z infrastruktury lotniska. Zgodnie z zasadą cuius damnum eius periculum ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Dlatego nie budzi wątpliwości w świetle art. 136 ust 2 P.o.ś. istnienie biernej legitymacji pozwanego.

Nie ma racji pozwany, że art. 206 ustawy prawo lotnicze wyłącza odpowiedzialność za szkody spowodowane legalnym przelotem statków powietrznych wobec braku prowadzenia przez pozwaną przewozów lotniczych. Wymieniony przepis normuje zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane przez ruch statków powietrznych, a w art. 207 wskazuje podmiot odpowiedzialny za szkody tj. eksploatującego statek. Odpowiedzialność pozwanego natomiast wynika z ustawy - Prawo ochrony środowiska, która wprowadziła odrębny reżim odpowiedzialności prawnej, kompleksowo regulujący w art. 129 -136 skutki utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania i wyłączający stosowanie ogólnych przepisów kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności cywilnej.

Sąd nie naruszył § 8 pkt 2 lit. d i § 9 pkt 2 uchwały (...) zasądzając na rzecz powódki odszkodowanie z tytułu wydatków na nakłady związane z rewitalizacją budynku.

Twierdzenie, że skoro powódka nie była w dniu wejścia w życie U. tj. 29 lutego 2012r. inwestorem w rozumieniu art. 17 pkt 1 ustawy z 07.07.94 - Prawo budowlane, to nie była uprawniona do odszkodowania z tytułu wydatków na nakłady związane z rewitalizacją budynku jest bezpodstawne. § 8 uchwały określa sposoby korzystania z terenu, a § 9 wprowadza wymagania techniczne dotyczące budynków usytuowanych w obszarze ograniczonego użytkowania. § 8 pkt 2 lit. d dopuszcza lokalizowanie zabudowy mieszkaniowej, pod warunkiem zapewnienia właściwego komfortu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej. Natomiast w § 9 postanowiono że „W obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków: 1) W strefie zewnętrznej - zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. 2) W strefie wewnętrznej - zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej”.

Oznacza to, że w odniesieniu do już istniejącego budynku powódki nałożony został obowiązek zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej (na podstawie str. 223, 224 raportu i tabeli 8.1. aneksu). W konsekwencji w myśl art. 136 ust. 3 Prawa ochrony środowiska - w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Nie naruszył Sąd Okręgowy art. 361 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. uwzględniając powództwo o nakłady na rewitalizację akustyczną pomimo uzyskania przez powódkę odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości. Z treści uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2022 r. III CZP 80/22, do której odwołuje się pozwany, jasno wynika, że odpowiedzialność określona w art. 129 p.o.ś. ma charakter absolutny, a. przepis ten ma charakter wyjątku od ogólnych przepisów o odpowiedzialności cywilnej zawartych w kodeksie cywilnym, podlega więc wykładni ścisłej. Twierdzenie zatem, że uwzględnienie roszczeń z tytułu rewitalizacji akustycznej mogłoby nastąpić wyłącznie w zakresie wykraczającym ponad zasądzoną już kwotę odszkodowania, i to przy spełnieniu warunku udowodnienia faktycznie poniesionych nakładów na rewitalizację akustyczną, jest bezzasadne.

Utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wiąże się z wprowadzeniem ograniczeń na danym terenie, takich jak zakazy prowadzenia określonej działalności, czy nakaz spełnienia przez budynki określonych wymagań technicznych (np. wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń przed hałasem, takich jak np. dźwiękochłonne okna itp.). Przepisy art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 P.o.ś. wskazują zatem na możliwe postacie uszczerbku majątkowego właściciela nieruchomości, jeżeli doszło do ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób. Roszczenie o spadek wartości nieruchomości oraz o nakłady w celu wypełnienia wymagań technicznych, dotyczących istniejących budynków, stanowią dwa zasadnicze roszczenia odszkodowawcze związane z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania

Szkody z tytułu spadku wartości nieruchomości i z tytułu zwrotu nakładów pozostają bez wzajemnego na siebie wpływu. Bez wątpienia zwrot nakładów na dodatkową ochronę akustyczną przysługiwać może tylko w granicach, w jakich konieczność taka wynika z zakwalifikowania budynku do poszczególnej strefy obszaru ograniczonego użytkowania. Odszkodowanie z tego tytułu nie może zatem obejmować kosztów doprowadzenia nieruchomości do standardów ochrony akustycznej, wymaganej na podstawie powszechnie obowiązujących norm i przepisów prawa budowlanego.

Zgodzić się natomiast należy z zarzutami pozwanego odnoszącymi się do roszczenia odsetkowego (art. 481 k.c.).

Sąd Okręgowy odsetki od przyznanego odszkodowania zasądził w oparciu o treść art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c., od dnia 7 marca 2014r. tj., po upływie 7 dni od daty doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty. Odszkodowanie ustalone zostało opinią biegłego Z. B. (1) według cen obowiązujących w dacie wydania tj. w kwietniu 2019 r. (k.570 – 603).

O roszczeniach ubocznych od zasądzanych na podstawie 129 ust. 2 i 4 i art. 136 ust. 3 w zw. z art. 135 ust. 1 i 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (p.o.ś) odszkodowań sądy powszechne nie rozstrzygają jednolicie.

Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 8 listopada 2019 r. III CZP 32/19 zasądzenie odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm.) według cen z dnia jego ustalenia nie wyłącza przyznania odsetek za opóźnienie od dnia powstania stanu opóźnienia.

W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że gdy roszczenie odszkodowawcze dochodzone jest na podstawie art. 129 ust. 2 i 4 oraz art. 136 ust. 1 i 3 p.o.ś., zasadą pozostaje, że termin płatności świadczenia - w zakresie kwot w nim żądanych i uznanych ostatecznie za uzasadnione - wyznacza wezwanie dłużnika do zapłaty, które powinno precyzować rodzaj szkody, jej źródło i wysokość żądanego odszkodowania. Analizę należy rozpocząć od oznaczenia terminu, w jakim dłużnik powinien wykonać swój obowiązek po wezwaniu go do jego spełnienia. Świadczenie należy spełnić niezwłocznie, to znaczy w terminie uwzględniającym czas potrzebny w normalnym biegu starannie wykonywanych czynności na zweryfikowanie zasadności żądania zawartego w wezwaniu i jego pilną realizację. Termin ten zależy więc od rodzaju świadczenia i niezbędnych czynności, jakie są konieczne do oceny jego zasadności i wykonania. W tym wypadku specyficzne są okoliczności powstania tego rodzaju roszczeń; nie mają one charakteru losowego, zaskakującego dla dłużnika, lecz powstają jako ustawowa konsekwencja ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania w szczegółowo określonym przepisami trybie. W ramach postępowania poprzedzającego wprowadzenie obszaru przeprowadzane są m.in. oceny wpływu obiektu (w tym wypadku lotniska) na środowisko, określane strefy intensywności tego oddziaływania, ustalane są konieczne ograniczenia obowiązujące w strefie i wymagania techniczne, wprowadzane następnie do postanowień uchwały tworzącej obszar. Dłużnik orientuje się więc nawet przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, że - skoro oddziałuje na środowisko w sposób uniemożliwiający dotrzymanie standardów jakości środowiska poza terenem obiektu - tego rodzaju roszczenia odszkodowawcze będą do niego kierowane niezwłocznie po stworzeniu obszaru i czego będą dotyczyły, zna zakres wprowadzonych ograniczeń, specyfikę zabudowy, która znajduje się w jego sąsiedztwie, a w wypadku pozwanego - miał nawet możliwość prześledzenia orzecznictwa sądowego w tego rodzaju sprawach dotyczących obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego wcześniej wokół innego lotniska w tym samym mieście. Są to okoliczności umożliwiające szybszą ocenę czy konkretne roszczenie jest uzasadnione i w jakich szacunkowych rozmiarach. Z drugiej strony Sąd Najwyższy nie wykluczył powstania w indywidualnych sprawach nietypowych okoliczności, wymagających dłuższego czasu na ich zbadanie, w których niezwłoczność świadczenia należy oszacować inaczej, czy też także wykorzystanie art. 5 k.c., jako instytucji umożliwiającej zapobieżenie nadużyciu prawa.

W orzecznictwie zwraca się uwagę na to, że konstrukcja roszczenia odsetkowego za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego jest oparta na założeniu, iż w chwili powstania obowiązku świadczenia dłużnik musi wiedzieć nie tylko o swoim obowiązku, ale także znać rozmiar świadczenia, które ma spełnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2010 r., III CSK 308/09).

Pozwany podjął decyzję o poddaniu pod rozstrzygnięcie sądu wszystkich roszczeń właścicieli nieruchomości objętych (...). Wprawdzie z racji wezwania do zapłaty znał rozmiar świadczenia, jednakże w okolicznościach tej sprawy nie ma podstaw do przyjęcia, że już w dacie 7 marca 2014 r. popadł w opóźnienie z jego spełnieniem. Przed wszystkim tego dnia nie był znany pozwanemu zakres jego odpowiedzialności. Dopiero opinie obu biegłych ten fakt ustaliły, przy czym wysokość odszkodowania ustalona została wg cen aktualnych.

W ocenie sądu Apelacyjnego zasądzenie odsetek od daty wezwania do zapłaty prowadziłoby w tej sytuacji do efektu podwójnego wynagrodzenia. Trzeba mieć na uwadze, że oszacowanie wartości roszczeń, w wezwaniu do zapłaty, nastąpiło w sposób uznaniowy bez odniesienia do jakiejś opinii, a powódka nie poniosła dotąd żadnych wydatków związanych z zapewnieniem klimatu akustycznego zgodnego z obowiązującymi Polskimi Normami. Jako najwcześniejszą zatem miarodajną datę, w której można uznać pozwanego jako pozostającego w opóźnieniu, skutkującym odpowiedzialnością odsetkową na podstawie art. 481 § k.c., należało uznać datę następującą bezpośrednio po sporządzeniu opinii przez biegłego Z. B., gdyż dopiero wówczas przesądzono zarówno o odpowiedzialności pozwanego co do zasady, jak i co do wysokości.

Tym samym dopiero w dniu 17 kwietnia 2017 r. (data sporządzenia opinii) znana była wielkość aktualnej szkody powódki co do kosztów nakładów akustycznych, a w związku z tym pozwany był już wówczas zobowiązany do jej naprawienia. Sąd Apelacyjny przyjął, na podstawie art. 481 § 1 k.c., że pozwany nie spóźnił się ze spełnieniem świadczenia w okresie od 7 marca 2014 r. do 30 kwietnia 2019 r.tj do I kwartału 2019 r.

W trakcie procedury koncyliacyjnej, którą prowadził w2012 r. pozwany (k.651-656) nie doszło do oszacowania szkody powódki. Nie można zatem uznać, że w dacie wezwania do zapłaty pozwany znał zakres swojej odpowiedzialności z tytułu nakładów.

Zarzut naruszenia art. 481 § 2 k.c. polegający na zasądzeniu ustawowych odsetek za opóźnienie za okres 07.03.14 do 31.12.15 r. (zamiast odsetek za opóźnienie) okazał się w tej sytuacji bezprzedmiotowy.

Wobec tego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w pkt. I w ten sposób, że oddalił powództwo o zapłatę ustawowych odsetek i ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 67.195,48 zł za okres od 7 marca 2014 r do 30 kwietnia 2019 r., a na podstawie art. 385 k.p.c. w pozostałej części apelację pozwanego oddalił.

Na podstawie § 2 pkt 6, § 10 ust. pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.)

SSA Elżbieta Fijałkowska

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym

st. sekr. sądowy Ewa Gadomska