Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Roman Stachowiak
Sędziowie:	SSA Jerzy Geisler (spr.) SSA Hanna Małaniuk
Protokolant:	st. sekr. sądowy Monika Ćwirko

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2013 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa W. W. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa- Dyrektorowi Aresztu Śledczego w P., Dyrektorowi Zakładu Karnego we W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 7 marca 2013 r., sygn. akt XII C 616/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

w instancji odwoławczej;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Poznaniu) na rzecz adw. A. K. kwotę 147,60 zł brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

H. Małaniuk R. Stachowiak J. Geisler

UZASADNIENIE

Powód W. W. (1), po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa, wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Aresztu Śledczego w P. oraz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Zakładu Karnego we W. kwoty 76.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę moralną, doznaną wskutek naruszenia przez pozwanych prawa podmiotowego do ochrony zdrowia. Ponadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – Areszt Śledczy w P. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Zakładu Karnego W. także wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa podtrzymała wnioski o oddalenie powództwa w całości i zasądzanie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2013 roku, sygn. akt: XII C 616/11, Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo (pkt I), nie obciążając powoda kosztami sądowymi, natomiast w zakresie zastępstw procesowych zasądzając od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Poznaniu) na rzecz adwokata A. K. kwotę 4.392,00 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu oraz zasądzając od powoda na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa kwotę 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i nie obciążając powoda pozostałymi kosztami pozasądowymi pozwanego (pkt. II.1-2).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i wnioski prawne.

Powód W. W. (1) ma 50 lat, z wykształcenia jest zawodowym żołnierzem. W przeszłości pracował w ZSRR jako wojskowy, następnie na Białorusi jako pracownik biurowy, a w 1996 roku trafił do Polski. W kolejnych latach pracował jako ślusarz – monter, a następnie utrzymywał się z pobieranych zasiłków chorobowych i rehabilitacyjnych.

Powód kilkakrotnie odbywał karę pozbawienia wolności. W Areszcie Śledczym w P. powód przebywał: od 11 marca 2009 roku do 27 listopada 2009 roku, a następnie od 23 czerwca 2010 roku do 7 lipca 2010 roku oraz od 27 października 2010 roku do marca 2011 roku, kiedy to karę pozbawienia wolności orzeczoną wobec powoda do 23 czerwca 2011 roku zamieniono na dozór elektroniczny.

W okresie od 7 lipca 2010 roku do 26 lipca 2010 roku powód przebywał w Zakładzie Karnym we W..

Przed osadzeniem w pozwanych placówkach penitencjarnych powód od marca 2007 roku był leczony w Poradni Ogólnej (...) w P. z uwagi na stwierdzone zmiany zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowo - krzyżowego kręgosłupa. Z poradni tej powód otrzymał w 2007 roku zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy.

W sierpniu 2007 roku W. W. (1) złożył wniosek o świadczenie rehabilitacyjne. Lekarz orzecznik ZUS stwierdził u niego zespół bólowy kręgosłupa z dyskopatią odcinek (...)Do września 2007 roku powód przebywał na leczeniu rehabilitacyjnym w ramach prewencji rentowej ZUS. Następnie uzyskał świadczenie rehabilitacyjne na okres 12 miesięcy.

W marcu 2008 roku powód został zbadany przez neurochirurga, który zaproponował leczenie objawowe i kontrolę za 6 miesięcy.

W dniu 8 czerwca 2010 roku lekarz neurolog wystawił powodowi zaświadczenie o tym, że nie może się stawić na rozprawę sądową w dniu 17 maja 2010 roku i że jest niezdolny do stawiennictwa w sądzie w okresie 15 maja 2010 roku do 30 czerwca 2010 roku z uwagi na rozpoznanie rwy kulszowej prawostronnej na tle dyskopatii upośledzającej sprawność ruchową. W zaświadczeniu odnotowano, że powód wymaga leczenia neurologa oraz neurochirurga i oczekuje na zabieg operacyjny

W dniu 23 czerwca 2010 roku powód został przyjęty celem odbycia kary pozbawienia wolności do Aresztu Śledczego w P.. Przed przyjęciem do odbycia kary powód został zbadany przez kierownika zakładu ambulatoryjnego. Odnotowano, że choruje na zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego (dyskopatię), zgłasza bóle w okolicy lędźwiowo – krzyżowej. Zalecono leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, łóżko dolne z deską, konsultację neurologiczną.

W dniu 25 czerwca 2010 roku powód został zbadany przez specjalistę neurologa. Następnie 6 lipca 2010 roku wykonano u niego badanie RTG kręgosłupa.

Pod koniec lipca 2010 roku powód był konsultowany przez innego specjalistę – neurologa. Następnie na prośbę powoda skierowano go na konsultację do specjalisty neurochirurga spoza Zakładu Karnego – w dniu 8 października 2010 roku powód został przetransportowany do szpitala w P., jednak nie został przyjęty przez specjalistę.

W grudniu 2010 roku wykonano u powoda badanie KT. W dniu 13 stycznia 2011 roku powód ponownie był konsultowany przez neurochirurga. Wystawiono skierowanie na proponowane przez lekarza badanie MR.

W dniu 7 lutego 2011 roku rozpoczęto u powoda fizykoterapię.

Badania MR w warunkach odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności nie wykonano, bowiem zanim do tego doszło W. W. (2) został zwolniony z zakładu karnego i zastosowano wobec niego dozór elektroniczny.

Obecnie u powoda nie stwierdza się rwy kulszowej prawostronnej, a jedynie przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego na podłożu wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowych dyskopatycznych tego odcinka kręgosłupa, które istniały już przed osadzeniem powoda w zakładzie karnym. Pomimo braku leczenia operacyjnego – neurochirurgicznego stan zdrowia powoda uległ znaczącej poprawie.

W toku odbywania kary pozwany był zatrudniony odpłatnie w zakładach metalurgicznych, mających siedzibę w L.. W ramach pracy powód m.in. siedział przy prasie i obserwował skrzynki, do których wpadały metalowe elementy, a następnie przenosił te skrzynki w inne miejsce.

W czasie odbywania kary pozbawienia wolności powód dwukrotnie zgłaszał protesty głodowe – odmawiał przyjmowania lekarstw i pokarmów.

W tak ustalonym stanie faktycznym, po przeprowadzeniu oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Podkreślił, że powód w toku postępowania nie wykazał, że w pozwanych placówkach penitencjarnych właściwa opieka medyczna, w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 3 ustawy o Służbie Więziennej (Dz.U.2010.79.523), przepisów kodeksu karnego wykonawczego, a także § 24-27 regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności, § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 marca 2000 roku w sprawie zasad organizacji i warunków przeprowadzania badań psychologicznych i psychiatrycznych w ośrodkach diagnostycznych, nie została mu zapewniona. Tym samym Sąd Okręgowy przyjął, że powód nie wykazał podstawowej przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa, tj. naruszenia jego dóbr osobistych w postaci prawa do ochrony zdrowia.

Sąd I instancji wskazał, że powód wywodził swoje roszczenia z rzekomego braku zapewnienia leczenia adekwatnego do schorzeń, na jakie cierpiał, a przede wszystkim braku skierowania na leczenie operacyjne. Zaznaczył także, że przez dwa miesiące sypiał na niewłaściwej pryczy, pracował fizycznie, pomimo przeciwwskazań zdrowotnych oraz nie zapewniono mu fizjoterapii i możliwości wezwania karetki pogotowia w chwilach nasilonych objawów choroby.

W toku postępowania sądowego powód nie wykazał, aby działania administracji zakładów karnych, w których był osadzony faktycznie naruszały jego dobra osobiste. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że powodowi zapewniono właściwe leczenie, adekwatne do schorzenia na jakie cierpiał. Nie doszło do nieprawidłowych działań bądź zaniechań pracowników personelu medycznego leczącego powoda, skutkujących pogorszeniem stanu zdrowia osadzonego, czy też narażeniem go na zbędne cierpienia. W. W. (1) był systematycznie badany przez lekarzy pracujących jednostkach penitencjarnych, jak również konsultowany przez specjalistów z zewnątrz, miał wykonywane odpowiednie badania, systematycznie otrzymywał właściwe do stanu zdrowia środki farmakologiczne, ponadto podlegał fizykoterapii. W ocenie biegłego sądowego specjalisty - neurologa leczenie wdrożone wobec powoda było prawidłowe i adekwatne do istniejących w Polsce realiów służby zdrowia. Biegły zaznaczył, że powód w toku odbycia kary wielokrotnie był konsultowany przez specjalistów różnych specjalizacji, na co w warunkach wolnościowych pacjenci czekają nieraz kilka tygodni lub miesięcy. Co istotne, stan zdrowia powoda uległ poprawie, pomimo braku leczenia operacyjnego – neurochirurgicznego. W warunkach wolnościowych, po zwolnieniu z Zakładu Karnego, powód nie poddał się tego rodzaju operacji, uznając to za zbędne. Powyższe prowadzi do wniosku, że leczenie wdrożone wobec powoda w czasie odbywania kary pozbawienia wolności odniosło oczekiwany rezultat, prowadziło bowiem do poprawy stanu jego zdrowia.

Sąd Okręgowy wskazał także, że podjęcie przez powoda pracy w toku odbywania kary było wyrazem jego woli. W istniejących w Polsce warunkach odbywania kary odpłatne zatrudnienie nie jest formą przymusu, lecz swego rodzaju przywilejem, z którego mogą korzystać jedynie niektórzy skazani. Podpisanie przez powoda umowy o pracę było dobrowolne. Jednocześnie z faktu, że powód zdecydował się na pracę i został do niej dopuszczony Sąd Okręgowy wysnuł wniosek, że jego stan zdrowia w danej chwili na to pozwalał. Nie ma żadnych podstaw ku temu aby stwierdzić, że wykonywanie przez powoda zleconych przez pracodawcę prac naruszało jego dobra osobiste w postaci prawa do ochrony zdrowia.

Powód nie wykazał także, że w czasie jego pobytu w zakładach karnych zaistniała potrzeba wezwania karetki pogotowia. Powyższa okoliczność została lakonicznie wskazana w treści pozwu, jednak w dalszym toku postępowania powód nie odnosił się do niej, a w szczególności nie ujawnił żadnych konkretnych zdarzeń w swoich zeznaniach.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że w pozwanych zakładach karnych zapewniono powodowi wystarczający dostęp do opieki medycznej. Dolegliwości powoda były wynikiem schorzeń, na które cierpiał, należycie zdiagnozowanych i leczonych w warunkach odbywania kary przez powoda. Nie ma żadnych podstaw ku temu aby twierdzić, że w warunkach wolnościowych powodowi zapewniono by lepszą opiekę medyczną i bardziej kompleksowe leczenie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił powództwo w całości.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.) w brzmieniu tego przepisu z daty złożenia pozwu.

Wyrok apelacją w zakresie pkt. I i II.2. zaskarżył powód, zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyznanie waloru wiarygodności opinii biegłego i pominięcie dowodów w postaci: zaświadczenia lekarskiego z dnia 8 czerwca 2010 roku, zleceń neurologa, odpowiedzi Dyrektora Zakładu Karnego we W. udzielonej w dniu 5 sierpnia 2010 roku, odpowiedzi Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego we W. udzielonej w dniu 25 października 2010 roku, prośby powoda o kule z dnia 3 stycznia 2011 roku, konsultacji neurochirurga w dniu 13 stycznia 2011 roku oraz odmowie przyznania waloru wiarygodności zeznaniom powoda, jak też sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na błędnym przyjęciu, że leczenie powoda w zakładach karnych było prawidłowe, a stan zdrowia powoda po opuszczeniu zakładu karnego uległ poprawie.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych Skarbu Państwa – Dyrektora Aresztu Śledczego w P. i Dyrektora Zakładu Karnego we W. na rzecz powoda kwoty 76.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, jak też przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika adwokata A. K. kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Pozwany Skarb Państwa, reprezentowany przez Dyrektora Aresztu Śledczego w P. i Dyrektora Zakładu Karnego we W., zastępowanego przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wniósł o oddalenie apelacji powoda oraz o zasądzenie od apelującego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd I instancji, jak też wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne, czyniąc je tym samym podstawą własnego rozstrzygnięcia.

Stwierdzić przede wszystkim należy, iż większość ustaleń faktycznych, dotyczących leczenia powoda w zakładach karnych, została przeprowadzona przez Sąd I instancji w oparciu o dokumentację medyczną powoda. Bezzasadnie zatem zarzuca skarżący nieprzeprowadzenie dowodów ze wskazanych w apelacji dokumentów. Odróżnić jednakże należy brak przeprowadzenia dowodów, od odmiennej niż sądowa ich oceny dokonanej przez stronę. Postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może zaś polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2004 roku, sygn. akt: II CK 483/03, LEX nr 137575), co w apelacji w istocie nastąpiło.

Po drugie bezzasadnie kwestionowane są wnioski wyrażone w wydanej w niniejszej sprawie opinii biegłego sądowego. Opinia ta wydana została przez biegłego z dziedziny neurologii, który wypowiadał się głównie na okoliczność schorzeń powoda o charakterze neurologicznym. Biegły ten stwierdził, że podjęte przez służbę więzienną działania lecznicze wobec powoda były prawidłowe i właściwe dla występującego u niego schorzenia. Podkreślał, iż powód miał wykonywane właściwe badania, otrzymywał też odpowiednie leki, zaś wdrożone wobec niego leczenie odpowiadało leczeniu w warunkach wolnościowych, a niekiedy je nawet przewyższało (jeśli chodzi o konsultacje specjalistyczne). W związku z tym podstawowy zarzut, jaki został zgłoszony w pozwie, jak i w apelacji, że doszło do niewłaściwego sprawowania opieki medycznej nad osobą pozbawioną wolności, okazał się nieuzasadniony.

Wbrew zarzutom apelacji, dokonana przez Sąd I instancji ocena tego dowodu odpowiadała warunkom, przewidzianym w art. 233 § 1 k.p.c. Przy dokonywaniu jego oceny Sąd I instancji nie naruszył zasad logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, a tylko to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do swobodnej oceny dowodów. W szczególności wartości opinii nie mogą podważać zeznania powoda oraz zgromadzona w sprawie dokumentacja medyczna, która przecież stanowiła podstawę jej wydania. Dlatego też uzasadnione było poczynienie ustaleń faktycznych głównie w oparciu o tę opinię, skoro wydana ona została przez lekarza specjalistę w dziedzinie neurologii, który z racji wykonywanego zawodu jest w stanie należycie ocenić procedury medyczne przeprowadzone wobec powoda oraz ich wpływ na stan jego zdrowia.

Również pozostałe okoliczności, które miały uzasadniać, zdaniem skarżącego, żądanie wypłacenia zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych, nie okazały się zasadne. Chodzi tu przede wszystkim o skierowanie do pracy, której – zdaniem powoda – nie powinien on wykonywać. Sąd Okręgowy ustalił przede wszystkim, że osoba, która przebywa w zakładzie karnym, jest dopuszczana do pracy tylko wtedy, gdy sama wyraża na to zgodę. Powód taką zgodę wyraził, zatem nie mogło dojść w tym zakresie do naruszenia jego dóbr osobistych. Okolicznością taką nie mógł być też sam sposób odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności, skoro, jak trafnie argumentował Sąd I instancji, powód nie wykazał swoich twierdzeń o braku zapewnienia mu odpowiedniej pryczy. Słusznie też, wobec braku innych dowodów, Sąd Okręgowy uznał tę część zeznań powoda za niewiarygodną.

W świetle powyższego apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. – pkt 1.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej uzasadnia art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., § 2 ust. 1, § 11 pkt 25 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.) – pkt 2.

W pkt. 3 orzeczono o kosztach należnych pełnomocnikowi z urzędu powoda, zasądzając na rzecz adwokata A. K. od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Poznaniu) kwotę 147,60 zł (w tym VAT) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej na podstawie § 2 pkt. 2) w zw. z § 11 pkt 25) i § 13 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSA Jerzy Geisler SSA Roman Stachowiak SSA Hanna Małaniuk