Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Sędziowie: S SA Ryszard Marchwicki /spr./

SSO Marcin Radwan /del./

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B. i M. F.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 14 grudnia 2017 r. sygn. akt I C 1657/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda D. B. 54.867,74 zł (pięćdziesiąt cztery tysiące osiemset sześćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 24.500 zł od dnia 11 marca 2014 r.,

- od kwoty 15.529 zł od dnia 23 marca 2016 r.,

- od kwoty 14.838,74 zł od dnia 7 marca 2017 r.

do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddala;

b)  w punkcie 2 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powódki M. F. 54.867,74 zł (pięćdziesiąt cztery tysiące osiemset sześćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 24.500 zł od dnia 11 marca 2014 r.,

- od kwoty 15.529 zł od dnia 23 marca 2016 r.,

- od kwoty 14.838,74 zł od dnia 7 marca 2017 r.

do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddala;

II.  w pozostałym zakresie apelację pozwanego oddala;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów po 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Ryszard Marchwicki Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Marcin Radwan

Sygn. akt I ACa 146/18

UZASADNIENIE

Powodowie D. B. i M. F. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. na swoją rzecz kwot po 25.500 zł na rzecz każdego z powodów wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 grudnia 2013 r. ,które to kwoty obejmowały następujące pozycje:

a)  kwotę 1000 zł tytułem odszkodowania w związku z koniecznością poniesienia nakładów akustycznych w budynku mieszkalnym powodów

b)  kwotę 24.500 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości z uwagi na objęcie jej strefą ograniczonego użytkowania

nadto o zasądzenie na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. - wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

W toku postępowania, po opracowaniu opinii przez biegłych, powodowie dokonali zmiany zawartych w pozwie roszczeń wnosząc ostatecznie o zasądzenie na rzecz każdego z nich kwoty 56.928,67 zł, w tym

a)  kwoty 16.899,67 zł tytułem odszkodowania w związku z koniecznością poniesienia nakładów akustycznych w budynku mieszkalnym powodów

c)  kwoty 40.029 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości-

wraz z odsetkami ustawowymi od całej ww kwoty roszczeń dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty, zrzekając się roszczenia w zakresie ustawowych odsetek za okres od dnia 30 grudnia 2013r. do dna 10 marca 2014r .

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2017 r Sąd Okręgowy w Poznaniu:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda D. B. kwotę 56.928,67 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset dwadzieścia osiem złotych sześćdziesiąt siedem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014r. do 31 grudnia 2015r. i ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki M. F. kwotę 56.928,67 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset dwadzieścia osiem złotych sześćdziesiąt siedem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014r. do 31 grudnia 2015r. i ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

3.  w pozostałym zakresie postępowanie umarzył,

4.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda D. B. kwotę 3.649 zł tytułem zwrotu uiszczonych kosztów procesu,

5.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki M. F. kwotę 3.649 zł tytułem zwrotu uiszczonych kosztów procesu,

6.  nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 16.815,05 zł tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski Sądu Okręgowego .

Lotnisko P.-Ł. powstało w 1913 roku jako pruskie lotnisko wojskowe w Ł. pod P.. Przed I Wojną Światową, a także w czasie jej trwania, na lotnisku funkcjonowała szkoła pilotów, obserwatorów i mechaników, poza tym naprawiono samoloty i składowano sprzęt lotniczy. W latach 1931 – 1938 nastąpiła rozbudowa cywilnej części lotniska, port w Ł. stał się drugim po W.-O. lotniskiem w kraju. W 1987 roku powstało Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które przejęło zarządzanie lotniskiem w Ł.. W 1993 roku przystąpiono do budowy nowego terminalu pasażerskiego, uruchomiono pierwsze połączenie zagraniczne do D.. W 1996 roku rozpoczęto rozbudowę i modernizację terminalu (przeprojektowanie całego obiektu, zmiana funkcjonalności pomieszczeń, połączenie hal przylotów i odlotów) oraz podpisano porozumienia w sprawie utworzenia spółki (...).

W dniu 11 lipca 1997 r. utworzono spółkę (...), której udziałowcami są Przedsiębiorstwo Państwowe (...), Miasto P. oraz Skarb Państwa. W 2000 roku rozpoczęto prace przy budowie terminalu pasażerskiego, przystąpiono do modernizacji i rozbudowy płyty postojowej samolotów, uruchomiono połączenia do B. i zawarto porozumienia o współpracy z F. A.. W 2001 r. oddano do użytku dwa nowoczesne terminale: pasażerski i cargo oraz nową płytę postojową. W 2002 roku uruchomiono połączenia do W. i F.. W 2003 roku uruchomiono połączenia do: K./B., W., M., L., oddano do użytkowania zmodernizowany terminal GA. W 2004 roku uruchomiono połączenia do B. i M.. W latach 2005 – 2007 uruchomiono kolejne połączenia do: L. L., L. S., D., L., S., B.-G., B., D., (...), L. G., E., P.-B., R.-C., K.. W 2008 roku przystąpiono do rozbudowy terminalu pasażerskiego i dostosowano infrastrukturę do obsługi ruchu w strefie S..

W dniu 28 lutego 2011 r. (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w P. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...)”. W kwietniu 2011 r. rozpoczęto rozbudowę terminalu pasażerskiego – projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W czerwcu 2011 r. rozpoczęto rozbudowę płaszczyzn lotniskowych – projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W maju 2012 r. odbyły się uroczyste inauguracje rozbudowanych płaszczyzn lotniskowych – nowej równoległej drogi kołowania oraz rozbudowanej płyty postojowej oraz otwarcie rozbudowanego terminalu pasażerskiego – strefa przylotów i przyszła hala odpraw. W lipcu 2012 r. rozpoczęto kontynuację rozbudowy terminalu pasażerskiego –początek prac przy budowie nowej sortowni bagażu oraz rozbudowie strefy odlotów. W 2000 r. z (...) skorzystało 227.847 pasażerów, przy liczbie 13.225 operacji lotniczych. W 2008 r. z (...) skorzystało już 1.274.679 pasażerów, a operacji lotniczych odnotowano w liczbie 23.609. W 2012 r. z (...) skorzystało 1.595.221 pasażerów i odbyło się 25.261 operacji lotniczych. Lotnisko cywilne P.-Ł. jest własnością pozwanej spółki (...) Sp. z o.o. w P..

W dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P..

Uchwała utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P., którego zarządcą jest (...) Sp. z o.o.

Uchwała wyznaczyła zewnętrzną granicę obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie: 1) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; 2) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; 3) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 50 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; 4) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 40 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska.

W obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy: 1) zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, a od wewnątrz linia będąca obwiednią izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; 2) wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy lotniska.

W uchwale wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. W uchwale wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Wskazano również, że przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

Powodowie D. B. i M. F. są właścicielami nieruchomości położonej w P., zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, przy ulicy (...), stanowiącej działkę nr (...), o nr kw (...).

Zgodnie z załącznikami nr 6b i 7b do uchwały nr (...)nieruchomość powodów znajduje się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania lotniska P. – Ł. w P..

Na dzień wejścia w życie ww. uchwały, przedmiotowa nieruchomość zabudowana była budynkiem mieszkalnym w zabudowie wolnostojącej. Jest to budynek dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, wzniesiony w technologii tradycyjnej murowanej, so powierzchni użytkowej 194,89m kw. Bezpośrednie sąsiedztwo nieruchomości powodów stanowi zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna.

Wartość rynkowa nieruchomości powodów według stanu na dzień 28 lutego 2012 r. wynosi 667.153,49 zł. W związku funkcjonowaniem lotniska i wprowadzeniem uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...)obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – Ł. w P., wartość nieruchomości powodów uległa zmniejszeniu o kwotę 80.058 zł.

Budynki mieszkalne znajdujące się na terenie nieruchomości nie spełniają wymagań dotyczących izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej dla istniejącego na terenie posesji miarodajnego poziomu dźwięku, określonych w Polskiej Normie PN-B- (...)-3:1999 ( Ochrona przed hałasem w budynkach - Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych”). W celu spełnienia wymagań określonych w powyższej normie oraz wymogów normy PN-87/B- (...) należy dokonać rewitalizacji akustycznej.

Natomiast koszty adaptacyjne z tytułu ustanowienia strefy „wewnętrznej” obszaru ograniczonego użytkowania wynoszą 33.799,34 zł

Powodowie w niniejszej sprawie na podstawie przepisów art. 129 ust. 2, art. 135ust. 1 i 2 i art. 136ust. 3 ustawy prawo o ochronie środowiska ( (...)) wywodzili dwa żądania – odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości oraz z tytułu zwrotu kosztów związanych z koniecznością zapewnienia właściwego klimatu akustycznego.

W ocenie Sąd Okręgowego jest oczywistym, że budynek użytkowany na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlega zatem ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie późniejszymi zmianami (Dz. U. 2002/75/690 ze zmianami).

Zgodnie z par. 11 ust.2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki mieszkalne,- jedną z uciążliwości, przed którą należy chronić budynki przeznaczone na pobyt ludzi (ust.l) jest hałas.

Na podstawie par.323 ust.2 pkt 1 rozporządzenia budynki mieszkalne należy chronić przed hałasem zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku. Zgodnie z par.325 ust.l budynki mieszkalne (...) należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i poziomy ich przekraczają wartości dopuszczalne, określone w przepisach o ochronie przed hałasem i drganiami, należy stosować skuteczne zabezpieczenia. Poziom hałasu reguluje Polska Norma (par.326 ustl), a przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz elementy budowlane powinny mieć określoną w Polskiej Normie izolacyjność akustyczną (par.326 ust.2).

W uchwale Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. w P., wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Odnosząc się do podstawy prawnej roszczeń strony powodowej Sąd wskazał, że przewidziana w art. 129 p.o.ś. odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także te szkody, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. Artykuł 135 ust. 1 p.o.ś., przewidujący możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 144 ust. 1 p.o.ś., zgodnie z którą eksploatacja instalacji w rozumieniu art. 3 pkt 6 p.o.ś., nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska.

Wyjątek ten polega na tym, że na terenie obszaru ograniczonego użytkowania eksploatacja instalacji może powodować przekroczenie standardów jakości środowiska.

Słuszne były więc według Sądu I Instancji co do samej zasady roszczenia powodów związane z koniecznością przeprowadzenia rewitalizacji akustycznej budynku stanowiącego ich własność i położonego we wspomnianej strefie.

W uchwale wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Wskazano również, że przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

W świetle powyższego należało wskazać, że bezpośrednim uszczerbkiem powodów związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania są również koszty związane z zapewnieniem w ich budynkach mieszkalnych właściwego klimatu akustycznego.

Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 136 ust. 3 poś - w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

W ocenie Sądu, nie stoi na przeszkodzie zasądzenie na rzecz powodów kosztów rewitalizacji akustycznej budynku pomimo faktu, że powodowie takich kosztów jeszcze nie ponieśli. Sąd wskazał, że sama wykładnia językowa art. 136 ust. 3 poś nie prowadzi do wniosku, że tylko w przypadku poniesienia przedmiotowych nakładów można żądać ich zwrotu. Ustawodawca użył określenia „także koszty poniesione”, co mogłoby wskazywać na koszty już wydatkowane w celu wypełnienia wymagań technicznych.

Jednak odwołanie do art. 129 ust. 2 oraz słowo „także” wskazują, że jest to tylko jedna ze szkód, które podlegają naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2. Przy dokonaniu wykładni wskazanego przepisu należy zwrócić uwagę, że celem uregulowań art. 129 i 136 poś jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.

W konsekwencji sąd przyją, że wskazanie na koszty poniesione w celu spełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. Ustęp 3 art. 136 poś został wprowadzony z dniem 28 lipca 2005 roku, a więc już w czasie, kiedy obowiązywało rozporządzenie o wprowadzeniu strefy ograniczonego użytkowania. Jako element szkody uznano „także szkody poniesione”, a nie „wyłącznie koszty już poniesione” – stąd też przepisu art. 136 ust. 3 poś nie można traktować jako zawężającego zakres odszkodowania wskazany w art. 129 ust. 2 tejże ustawy.

Wysokość szkody powodów – nakładów koniecznych na zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach budynków – została wykazana poprzez opinię biegłych sądowych P. Z. (1) i K. J., są to bowiem zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych.

Zwrócić należy przy tym uwagę, że biegły P. Z. (1)- specjalista z dziedziny akustyki w sposób rzeczowy i przekonujący odniósł się w trakcie przesłuchania na rozprawie do zarzutów zgłoszonych przez strony do wydanej przez niego opinii pisemnej, wyczerpująco wyjaśniając, dlaczego nie można uznać ich za zasadne. Biegły wyjaśnił w szczególności, że normy wskazane w arkuszu nr 2 i 3 opinii nawzajem uzupełniają się tzn. norma z arkusza 3 określająca warunki, które muszą być spełnione, aby poziom hałasu nie został przekroczony uzupełnia normę z arkusza 2, określającą dopuszczalny poziom hałasu wewnątrz pomieszczeń. W szczególności biegły wskazał, że polska norma arkusz 2 określająca dopuszczalne poziomy hałasu przenikającego do pomieszczeń w porze nocnej, przyjmuje czas odniesienia jako najmniej korzystne pół godziny w nocy i 8 godzin najmniej korzystnych godzin w ciągu dnia.

Powyższe oznacza, że norma ta jest bardziej rygorystyczna niż rozporządzenie Ministra z 2007 roku, wskazując jednocześnie, że może się zdarzyć, że w ciągu nocy będzie przekroczony hałas na tyle, że spowoduje przekroczenie norm w ciągu pół godziny, a nie spowoduje przekroczenia norm hałasu w ciągu 8 godzin. Biegły wskazał również, że firma (...) dokonała pomiarów między innymi w punkcie P2, o którym pisze biegły w opinii, który to punkt pomiarowy jest najbliższy nieruchomości powodów podając, że na nieruchomości powodów jest ciszej niż w punkcie pomiarowym P2.

Biegły uzasadnił również dlaczego uznał, że wymianie podlegają okna w budynku powodów wskazując, że przekroczenia norm hałasu występują w nocy i to przy zamkniętych oknach. Wyjaśnił co to jest określona przez niego w tabeli na str. 96 klasa izolacyjności. Wskazał przy tym w jaki sposób na podstawie polskich norm określił izolacyjność przegrody. Biegły wytłumaczył również dlaczego nie dokonał pomiarów hałasu w niniejszej sprawie, opierając się jedynie na pomiarach wykonanych przez firmę (...). Podał natomiast, że dokonał pomiaru izolacyjności akustycznej w budynku dysponując certyfikatem świadectwem wzorcowania, który okazał w trakcie przesłuchania.

Nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty pozwanego co do zastosowanej przez biegłego metodyki pomiarów komfortu akustycznego w pomieszczeniach budynku powodów.

Biegły w pisemnej opinii uzupełniającej, odpowiadając na te zarzuty w sposób przejrzysty i wyczerpujący odniósł się do zgłaszanych zastrzeżeń.

W szczególności w ocenie Sądu nie znajduje uzasadnienia zarzut strony pozwanej, że biegły wykonał pomiary akustyczne niewłaściwym sprzętem, jak również w sposób co do którego istnieją poważne wątpliwości co do zachowania spójności metrologicznej. Biegły bowiem wykonywał pomiar izolacyjności akustycznej budynku sprzętem (...) 912 nr serii (...), który posiada ważne świadectwo wzorcowania, a pomiary te zostały dokonane zgodnie z Polską Normą. Obowiązek wzorcowania urządzeń pomiarowych został nałożony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011r. (Dz.U. Nr 140 poz. 824), jednakże przepisy tego rozporządzenia nie precyzują wymagań dotyczących wzorcowania tych urządzeń.

Biegły wskazał przy tym w opinii uzupełniającej, wbrew twierdzeniom pozwanego, że wartość ważonego wskaźnika izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej R′ 45 ◦ uzyskana metodą zastosowaną przez biegłego może być od 0 dB do 2 dB większa od wartości odpowiedniego wskaźnika izolacyjności akustycznej właściwej Rw mierzonego w laboratorium. Również zarzut odnośnie nieuwzględnienia przez biegłego w zestawieniu wyniku pomiarów wg PN -87/B- (...) istotnych informacji, nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż biegły w opinii nie zaprezentował wyników pomiarów zgodnie z wyżej wskazaną normą.

Biegły zauważył również, że wbrew twierdzeniom pozwanego, nie wykonywał pomiarów wewnątrz budynku powodów, jak również postawiony przez pozwanego zarzut dotyczący niewłaściwie ustalonych przez biegłego wyników pomiarów stanowi jedynie swobodną interpretację pozwanego, z czym Sąd w pełni się zgadza.

Sąd nie zgodził się również z zarzutem pozwanego do prawidłowości opinii biegłego P. Z. (1), że niewłaściwym było wykonanie przez biegłego pomiaru hałasu od wszystkich źródeł łącznie, co oznacza, że zdarzenia opisane przez biegłego mogły być spowodowane przez dowolne źródło hałasu niezwiązane z funkcjonowaniem L. np. dowolny hałas w budynku powodów.

Biegły podkreślił w pisemnej opinii uzupełniającej, że o ile większość źródeł hałasu wyszczególnionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska wykazuje zazwyczaj równomierny rozkład w czasie dnia i nocy, o tyle ruch lotniczy może charakteryzować się dużą okresowością zarówno w ciągu dnia jak i nocy. Podał przy tym, że nie wykonywał pomiarów hałasu wewnątrz budynku.

W ocenie Sądu nie można również zgodzić się z pozwanym, że wyniki pomiarów izolacyjności akustycznej fasad i ich elementów budzą nieścisłości, gdy rozmieszczenie mikrofonu na powierzchni zewnętrznej było zgodne z wymogami normy PN-EN ISO 140-5 Akustyka, a w czasie pomiarów na powierzchni próbek uzyskano poziomy dźwięku powyżej 72 dB a w pasmach tercjowych, w zakresie pomiarowym od 100 HZ do 3150 Hz. Biegły wyjaśnił bowiem w opinii uzupełniającej, że zastosowanie dużych pomiarów dźwięku pozwoliło na zaniedbanie poprawek wynikających z poziomu tła zakłóceń.

Oceniając wydane przez biegłego P. Z. (1) opinie oraz późniejsze zeznania należy zauważyć, że w sposób rzeczowy i profesjonalny ww biegły przeprowadził wywód na okoliczności wskazane w tezie dowodowej.

Wydaną opinię uznano za spójną, logiczną i znajdującą odzwierciedlenie w materiale zgromadzonym w aktach sprawy. Biegły potrafił w sposób wyczerpujący i rzetelny odpowiedzieć na szereg kierowanych do niego pytań, w sposób należyty wyczerpując tezę dowodową. Odnosił się do zarzutów w sposób merytoryczny wyjaśniając wątpliwości i wskazując konkretne miejsca w opinii, które doprowadziły do postawienia późniejszych tez.

W toku sprawy strony, a szczególnie pozwany mając możliwość szczegółowego skonfrontowania rozumowania biegłego z własnymi doświadczeniami lub ocenami, nie wykazały w rozumowaniu biegłego konkretnych wad, które dyskredytowałyby opinie.

Koszt wykonania koniecznych dla podniesienia izolacyjności akustycznej robót określił natomiast biegły K. J..

W ocenie Sądu opinia sporządzona przez ww biegłego z dziedziny budownictwa jest jasna, rzeczowa i przejrzysta, opracowana została na podstawie uznanej i szczegółowo ocenionej przez sąd opinii biegłego akustyka P. Z., który określił w jakim zakresie nieruchomość powodów wymaga rewitalizacji akustycznej .

Biegły K. J. wskazał, na czym oparł się wydając opinię, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodologią.

W sposób zrozumiały biegły przedstawił wnioski opinii. Sąd nie miał też wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w sprawie. Podkreślić należy, że sporządził on wiele opinii w zbliżonych rodzajowo sprawach, które nie były kwestionowane przez sądy obu instancji, co pozwala uznać, że posiada on doświadczenie i wiedzę w przedmiocie objętym zakresem opinii w niniejszej sprawie.

Zastrzeżenia do opinii sporządzonej przez biegłego zgłosiła jedynie strona pozwana. W szczególności w złożonym w związku z tym piśmie podnosiła szereg wątpliwości i zarzutów co do poczynionych przez biegłego ustaleń, metodologii działania, itd. Na wszystkie te wątpliwości biegły szczegółowo i jasno odpowiedział w złożonych zeznaniach .

Obszerność podnoszonych wątpliwości, ich polemiczny w stosunku do wniosków biegłego charakter i szczegółowość udzielonych przez biegłego odpowiedzi przemawia za tym, by nie powielać ich w treści uzasadnienia, chcąc zachować jego zwięzłość i przejrzystość.

Należy jednak zaznaczyć, że wszystkie te wyjaśnienia były jasne i w całości rozwiewały wątpliwości podniesione przez stronę pozwaną, mimo to pełnomocnik pozwanego jak we wszystkich tego typu sprawach zgłasza i dalej mimo wyjaśnień biegłych podtrzymuje swoje zarzuty do opracowanych opinii jedynie dla zasady i w ocenie sadu wyłącznie na użytek toczącego się procesu .

Według art. 129 ust. 2 p.o.ś., ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania.

W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru, lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciel przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony.

Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś., jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r. III CZP 128/09, LEX nr 578138).

Ustalenie ewentualnego ubytku wartości nieruchomości wymaga znajomości rynku obrotu nieruchomościami ,czyli także wiadomości specjalnych, koniecznym więc było powołanie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego .

Ustalenia faktyczne w tym zakresie Sąd oparł na opinii biegłego R. D..

W ocenie sądu opinia sporządzona została w sposób jasny, rzeczowy i przejrzysty.

Biegły wskazał na czym oparł się wydając opinię, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodologią. W sposób zrozumiały biegły rzeczoznawca majątkowy przedstawił wnioski opinii oraz w jaki sposób do nich doszedł. Sąd nie miał też wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w sprawie. Zwrócić należy przy tym uwagę, że biegły w sposób rzeczowy i przekonujący odniósł się w trakcie przesłuchania na rozprawie do zarzutów zgłoszonych przez stronę pozwaną do wydanej przez niego opinii pisemnej oraz pisemnej opinii uzupełniającej, wyczerpująco wyjaśniając dlaczego zgłaszanych zarzutów nie można uznać za zasadne.

Biegły wyjaśnił w szczególności, a sąd te wyjaśnienia w pełni podziela, jakie okoliczności legły u podstaw dokonania opisanego w opinii doboru nieruchomości do przeprowadzenia analizy porównawczej.

Biegły uzasadnił również przyjętą metodologię obliczeń, wyjaśnił, z jakich przyczyn przyjęta przez niego metoda jest prawidłowa i prowadzi do uzyskania adekwatnych wyników.

Biegły wyjaśnił w szczególności, a Sąd te wyjaśnienia w pełni podzielił, w jaki sposób uzyskał stałe dane liczbowe, które wskazał we wzorze na cenę teoretyczną, jak również podał wyliczenia, którymi posłużył się, w oparciu o wzór, na podstawie którego biegły uzyskał wyniki odnośnie spadku wartości nieruchomości.

Biegły podał, że dokonał określenia obszaru oddziaływania lotniska, z którego uzyskał transakcje porównawcze nieruchomościami podobnymi. Transakcje te zostały następnie zweryfikowane przez biegłego w przestrzeni oraz dokonano ich wizji z zewnątrz.

Na tej podstawie biegły określił zestaw cech różnicujących, które poddał ocenie i szczegółowemu opisowi, a następnie materiał ten wprowadził do programu komputerowego E. P., tworząc formułę na tzw. jednostkową ocenę teoretyczną z wykorzystaniem modelu regresji wielorakiej.

Biegły wyjaśnił, że regresja wieloraka jest jedną z funkcji trygonometrycznych typowych dla programu E. i stanowi element wewnętrzny systemu, pozwalający na określenie wpływu tylko jednej zmiennej, w tym wypadku położenia nieruchomości względem (...), przy pozostałych znanych elementach.

Biegły wskazał, że program komputerowy wygenerował taką formułę i składa się ona z 6 czynników; jednego tzw. "wolnego" czynnika na końcu równania ( (...),397) oraz 5 tzw. czynników "złożonych" z wartości literowej oraz cyfrowej.

Biegły wskazał także w jaki sposób uzyskał trzy jednostkowe ceny teoretyczne dla każdego obrębu geodezyjnego z uwzględnieniem stref obszaru (kolumna przed ostatnia tabeli nr 5) i w jaki sposób uzyskał procentowo wyrażony spadek wartości rynkowej nieruchomości.

Biegły wyjaśnił również w sposób przystępny i szczegółowy dlaczego w procesie wyceny w punkcie 9.4. opinii wyróżnił dodatkowe cechy tj. „charakter zabudowy” i „inne” i w jaki sposób ustalił, że mają one wpływ na ceny transakcyjne, oraz dlaczego pominął te atrybuty w analizie w pkt. 8.4. opinii. Biegły w wyjaśnieniach wskazał, że jego opinia składa się z dwóch niezależnych badań: badania pierwszego (opisanego w pkt 9 opinii, mającego na celu określenie wartości rynkowej nieruchomości, stanowiącej jej wartość rynkową, w oparciu o rynek równoległy nieruchomości podobnych – wartość (W1) i badania drugiego (opisanego w pkt 8 opinii mającego na celu precyzyjne określenie procentowo wyrażonego współczynnika utraty wartości (Sw)).

Rzeczoznawca wskazał, że odmienność wyników tych badań wynika przede wszystkim z faktu, że zostały one przeprowadzone dla różnych rynków, na podstawie różnych próbek badawczych oraz w różnym okresie, a przyjęte zestawy cech różnicujących różnią się między sobą, z tego względu, że zgodnie ze standardami rzeczoznawców majątkowych ilość, rodzaj i cenność cech różnicujących określa się każdorazowo dla danej próbki badawczej. Biegły wyjaśnił także co rozumie pod podjęciem "inne źródła hałasu”.

Biegły odniósł się również szczegółowo do pytań zawartych w piśmie procesowym pozwanego odnośnie tego czy uwzględnił przy ustalaniu wartości nieruchomości powodów fakt, że (...) istniał i działał przed wprowadzeniem (...). Biegły na powyższe pytanie pozwanego odpowiedział twierdząco, wskazując jednocześnie, że uczynił to poprzez dobór transakcji porównawczych tylko i wyłącznie z obszaru oddziaływania lotniska. Podkreślił również fakt, iż przyczyną spadku wartości na poziomie opisanym w opinii nie jest fakt funkcjonowania lotniska, ale tylko i wyłącznie fakt zmiany stanu prawnego poprzez wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania.

W ocenie sądu sposób przygotowania opinii odpowiada prawu, w szczególności jest zgodny z wymogami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2004 r., Nr 207, poz. 2109). W § 4 ust. 2 powołanego rozporządzenia wskazano metody sporządzania operatu szacunkowego.

Z treści tego przepisu nie wynika, by któraś z nich była nadrzędna. Do biegłego należy więc wybór jednej z tych metod i zdaniem sądu opinii nie można czynić zarzutu co do nietrafnego wyboru metody tak długo, jak mieści się ona we wskazanym w cytowanym przepisie katalogu. O nieprawidłowości doboru metody sporządzenia opinii w zakresie oszacowania spadku wartości nieruchomości nie może skutecznie przekonywać treść dokumentów złożonych przez pozwanego.

Wyliczenia statystyczne przedstawione w złożonych przez pozwanego opiniach prywatnych nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do zanegowania wniosków i wyliczeń przedstawionych w opinii biegłego R. D., zwłaszcza , gdy mieć dodatkowo na uwadze, że wydając opinię biegły sądowy dysponował wiedzą z zakresu obrotu nieruchomościami, reakcji lokalnego rynku na wprowadzenie strefy ograniczonego użytkowania, jak również posiłkował się wyliczeniami i opracowaniami odnośnie spadku wartości nieruchomości usytuowanych w pobliżu lotnisk w kraju i na świecie.

W składanych pismach strona pozwana podnosiła szereg wątpliwości i zarzutów co do poczynionych przez biegłego ustaleń, metodologii działania, wiarygodności przeprowadzonych badań itd. Na wszystkie te wątpliwości jeszcze raz trzeba podkreślić -biegły szczegółowo i jasno odpowiedział w złożonym piśmie oraz w trakcie zeznań. Należy zaznaczyć, że wszystkie te wyjaśnienia były jasne i w całości rozwiewały wątpliwości podniesione przez stronę. W większości zarzuty sformułowane do opinii biegłego miały w istocie charakter raczej polemiczny, niż konkretnych zarzutów dotyczących nieprawidłowości opinii.

Wobec powyższego należało uznać, że pozwany nie zgłosił zarzutów, które skutecznie podważyłyby prawidłowość i rzetelność opracowanej w sprawie opinii, a wszystkie podniesione wątpliwości biegły rzeczowo i rzetelnie wyjaśnił.

Dlatego Sąd uznał opinię biegłego R. D. za w pełni przydatną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Obniżenie wartości obejmuje zatem nie tylko wpływ obecnie wykonywanej działalności, ale także przewidywanej działalności w kolejnych kilkunastu latach, aż do zwiększenia intensywności działania w kierunku maksymalnych poziomów przewidzianych w powoływanych wcześniej regulacjach.

Jak wynika z opinii biegłego nabywcy nieruchomości wiążą położenie nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania przede wszystkim z hałasem. Dla nich strefa obszaru ograniczonego użytkowania wiąże się z uciążliwością zwiększonej emisji hałasu, a to wpływa na decyzje o kupnie nieruchomości położonej w strefie za niższą cenę w porównaniu z nieruchomościami położonymi na terenach podobnych, a położonych poza strefą.

W związku z tym jest oczywiste, że zmniejszenie wartości nieruchomości powodów wyliczone przez biegłego jest związane z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, a konkretnie z ograniczeniem w korzystaniu z nieruchomości związanym z korzystaniem ze środowiska polegającym na obowiązku znoszenia przekroczeń norm hałasu lotniczego.

Wobec powyższego sąd przyjął ,że w niniejszej sprawie istnieje związek przyczynowy pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i ograniczeniami powodów w korzystaniu ze swoich nieruchomości (i w związku z korzystaniem z nich – ze środowiska), wynikających z hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska Ł., a szkodą powodów w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości. Obszar ograniczonego użytkowania dla terenów wokół lotniska Ł. wprowadzono, bo nie można było dotrzymać standardów emisji hałasu dla środowiska. Hałas natomiast ogranicza sposób korzystania z nieruchomości powodów, bo w związku z utworzeniem obszaru zobowiązani są znosić przekroczenia norm hałasu na swojej nieruchomości.

Zatem wysokość szkody z tytułu obniżenia się wartości nieruchomości powodów wynosi łącznie 80.058 zł.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodów z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa i spadku szacowania wartości nieruchomości, uznając że dotychczas wydana opinia wraz z zeznaniami biegłego w sposób dostateczny rozstrzygają istotne dla sprawy kwestie (art. 217 § 3 k.p.c.).

Sąd zauważył, że potrzeba powołania nowego biegłego na tożsamą okoliczność, powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii lub z konieczności dodatkowego asekurowania swoich postulatów. Stąd też o dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego na tożsame okoliczności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co powinno skutkować jego pominięciem w świetle art. 217 § 3 kpc (por. wyr. SN z 4.8.1999 r., I PKN 20/99, OSNP 2000, Nr 22, poz. 807 oraz zob. wyr. SA w Katowicach z 5.6.2002 r., III AUA 811/02, OSA 2003, Nr 9, poz. 35).

Sąd oddalił wniosek pozwanego o skierowanie opinii biegłego R. D. do (...) Stowarzyszenia (...) w celu oceny prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego. Wskazać bowiem należy, że powoływana jako podstawa tego wniosku treść art. 157 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2015r. poz. 1774 ze zm. zwanej dalej „u.g.n.”) dopuszcza ocenę prawidłowości sporządzenia wyłącznie operatu szacunkowego. Nie przewiduje ona oceny prawidłowości opinii biegłego, nawet jeżeli w tej opinii znajdują się elementy takiego operatu. Z art. 156 u.g.n. wynika, że operatem szacunkowym jest sporządzona na piśmie opinia o wartości nieruchomości. Z art. 4 pkt 6 a u.g.n. wynika natomiast, że przez określenie wartości nieruchomości należy rozumieć określenie wartości nieruchomości jako przedmiotu prawa własności i innych praw do nieruchomości. W przedmiotowej sprawie określenie wartości nieruchomości powodów było jedynie elementem wyjściowym i przesłanką do dalszego opiniowania. Nie można więc utożsamiać opinii biegłego z operatem szacunkowym. Ponadto to sąd jest w pierwszej kolejności uprawniony i zobowiązany do samodzielnej oceny opinii biegłego, tak jak każdego innego dowodu (art. 233 § 1 k.p.c.).

W realiach sprawy niniejszej, prawo własności powodów ograniczone zostało m.in. przez art. 135 i 174 ust. 3 poś i wydaną w następstwie tej ustawy uchwałą ustanawiającą strefę ograniczonego użytkowania. Nie tyle zatem bezpośrednio hałas wywołany przez lotnisko narusza prawa powodów jak obowiązek znoszenia tego hałasu, a ściślej – obowiązek znoszenia wszelkich działań lotniska przewidzianych zarówno przez przepisy prawa ochrony środowiska oraz omawianą uchwałę. Kwintesencją obniżenia wartości nieruchomości powodów jest zatem umniejszenie uprawnień właścicielskich wyrażonych w szczególności poprzez znoszenie działań lotniska – zarówno występujących obecnie jak i wszelkich działań, które według poś oraz uchwały są dopuszczalne w przyszłości. Odszkodowanie zasądzone w wyroku obejmuje rekompensatę zmniejszenia wartości nieruchomości powodów w wyniku wprowadzenia zmian w ograniczeniach i progach dopuszczalnego hałasu w stosunku do obowiązujących wcześniej.

Określenie zakresu szkody nastąpiło przy kompleksowym uwzględnieniu wszystkich negatywnych skutków, które wynikają z nadmiernego poziomu hałasu. Nie jest to więc odszkodowanie "za hałas, lecz za jego ekonomicznie wymierne skutki dla wartości nieruchomości.

Reasumując powyższe rozważania, zasądzono na rzecz każdego z powodów (stosownie do wielkości i posiadanych udziałów w prawie własności nieruchomości położonej w strefie ograniczonego użytkowania) odszkodowania w podanych wyżej kwotach zarówno z tytułu spadku wartości nieruchomości jak i konieczności poniesienia nakładów niezbędnych dla zapewnienia w każdej nieruchomości właściwego poziomu komfortu akustycznego.

O odsetkach ustawowych od zasądzonych należności głównych Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Roszczenia o odszkodowanie jest roszczeniem bezterminowym, a zatem staje się ono wymagalne z uwagi na brzmienie przepisu art. 455 k.c., po wezwaniu dłużnika do zapłaty.

W związku z tym, że początkowo powodowie domagali się odsetek od dnia 30 grudnia 2013 r., w zakresie żądania odsetek za okres od 30 grudnia 2013 r. do dnia 10 marca 2014 r. postępowanie podlegało umorzeniu.(art. 203 par. 1 kpc w związku z art. 355par 1 kpc) .

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w obciążenie w całości kosztami postępowania pozwanego.

W konsekwencji zasądzono od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę 3649 zł na którą złożyły się: koszty zastępstwa procesowego – 3600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz wydatki (udokumentowane przez powodów) – 32 zł na rzecz każdego z powodów .

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 16.815,05 zł obejmującą wydatki związane z przeprowadzeniem dowodów z opinii biegłych oraz nieuiszczoną opłatą od pozwu(kwota 5692,87zł) , od której zwolnieni byli powodowie.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany , który zaskarżył wyrok w części tj w punktach 1 , 2 i 6 wyroku zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 278 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za opinię biegłego i następnie włączenie do materiału dowodowego dokumentu zatytułowanego „Opinia o wartości dotycząca określenia ubytku o wartości rynkowej nieruchomości gruntowej, położonej na obszarze ograniczonego użytkowania utworzonego dla (...)” sporządzonego przez biegłego sądowego R. D., w sytuacji gdy liczba przedkładanych przez biegłego opinii określających wartość oraz ubytek wartości nieruchomości położonych w (...), rozliczenie godzinowe wynikające z kart ( pracy przedkładanych przez biegłego do akt w analogicznych sprawach, zawisłych przeciwko pozwanemu w okresie od dnia 15 lipca 2014 r. (data zlecenia biegłemu pierwszej opinii w sprawach Ł.) do dnia 9 marca 2016 r,, zeznania biegłego oraz innych rzeczoznawców majątkowych, świadczą o tym, iż biegły nie sporządzał opinii samodzielnie, lecz posługiwał się przy ich sporządzeniu innymi rzeczoznawcami majątkowymi, którzy nie są biegłymi sądowymi i nie zostali formalnie dopuszczeni jako biegli ad hoc do niniejszej sprawy,

2.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 3 k.p.c. poprzez uznanie za pisemną opinię biegłego dokumentu zatytułowanego „Opinia o wartości dotycząca określenia ubytku o wartości rynkowej nieruchomości gruntowej, położonej na obszarze ograniczonego użytkowania utworzonego dla (...)” sporządzony przez biegłego V sądowego R. D., w sytuacji gdy dokument ten nie posiada formy operatu szacunkowego, która to jest wymagana dla opinii dotyczącej określenia wartości i spadku wartości nieruchomości, bowiem biegły rzeczoznawca majątkowy, będąc do tego zobowiązanym nie przedstawił toku obliczeń dotyczących spadku wartości nieruchomości, co w konsekwencji wpłynęło na wynik sprawy, albowiem Sąd traktując go jako pełnoprawną opinię biegłego i posiadającą walor dowodu, oparł się na tymże dokumencie i na jego podstawie ustalił przyczyny i wysokość odszkodowania,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 2 (...) w zw. z art. 361 § 1 poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż zachodzi adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wejściem w życie Uchwały a spadkiem wartości nieruchomości powoda, w sytuacji gdy ustalenie takiego związku nie było możliwe bez analizy trendów cenowych nieruchomości położonych w sąsiedztwie lotniska przez naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 2 (...) w zw. z art. 361 § 1 poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż zachodzi adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wejściem w życie Uchwały a spadkiem wartości nieruchomości powoda, w sytuacji gdy ustalenie takiego związku nie było możliwe;

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 2 (...) w zw. z art. 361 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż szkodą w rozumieniu naruszonego przepisu jest stan, jaki występuje w majątku powoda po wprowadzeniu (...), w sytuacji gdy szkoda w rozumieniu prawa cywilnego wyraża się w różnicy między aktualnym stanem majątku poszkodowanego a stanem hipotetycznym, jaki by istniał, gdyby zdarzenie wywołujące szkodę nie wystąpiło, a ustalenie tej różnicy nie jest możliwe bez uprzedniej analizy transakcji nieruchomości położonych w sąsiedztwie lotniska mających miejsce przed wprowadzeniem (...) i następczej wyceny nieruchomości strony powodowej na dzień przed wprowadzeniem (...),

5.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez przerzucenie na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (w zakresie dotyczącym spadku wartości nieruchomości) oraz na bezkrytycznym oparciu się na jego stanowisku w tym zakresie przy wydawaniu rozstrzygnięcia,

6.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy i w konsekwencji nieuwzględnienie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...), dowodu w postaci Raportu o ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - Rozbudowa i (...) sp. z o.o. im. H. W. i to pomimo faktu, że wnioski płynące z tych dowodów są sprzeczne z wnioskami stanowiącymi podstawę dowodu z opinii biegłego, na którym to dowodzie Sąd oparł zaskarżony wyrok,

7.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie ustaleń w przedmiocie ustalenia zakresu i rodzaju nakładów koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku strony powodowej na opinii .biegłego dr. P. Z. (1), w sytuacji gdy ów biegły nie przeprowadził stosownych badań empirycznych w budynku powodów, wobec czego nie można w niniejszej sprawie mówić o wystąpieniu szkody w rozumieniu art. 136 ust 3 w zw. z art. 129 ust. 2 (...)

Ponadto jako zarzuty ewentualne :

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. poprzez ich błędna wykładnię polegającą na przyjęciu, że dłużnik dopuszcza się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie spełniając go w terminie wskazanym w wezwaniu do zapłaty, także w sytuacji, gdy stwierdzenie istnienia obowiązku spełnienia przez niego tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości (konkretyzacja) nastąpiło dopiero w wyroku Sądu,

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 207 § 6 k.p.c. wzw. z art. 286 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, o złożenie przez Sąd wniosku o ocenę prawidłowości sporządzonej opinii biegłego K. R. przez wskazaną organizację rzeczoznawców majątkowych oraz o oddalenie dowodu z opinii innego biegłego akustyka, w sytuacji gdy wnioskowane dowody miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy,

3)  naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 41 ust 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług poprzez zastosowanie niewłaściwej stawki VAT przy ustalaniu wysokości odszkodowania z tytułu modernizacji akustycznej

Mając na uwadze powyższe zarzuty, na zasadzie przepisu art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. skarżący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, jak również ( zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje;

a ewentualnie wnoszę o:

1)  zmianę na podstawie art. 380 k.p.c. postanowienia dowodowego Sądu I instancji z dnia 04 grudnia 2017 r. o oddaleniu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, poprzez uwzględnienie tego wniosku dowodowego,

2)  zmianę na podstawie art. 380 k.p.c. postanowienia dowodowego Sądu I instancji z dnia 04 grudnia 2017 r. o oddaleniu wniosku dowodowego o skierowanie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego do weryfikacji przez wskazaną organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych poprzez dopuszczenie tego wniosku dowodowego;

3)  zmianę na podstawie art. 380 k.p.c. postanowienia dowodowego Sądu Okręgowego z dnia 04 grudnia 2017 r. o oddaleniu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego akustyka poprzez uwzględnienie tego wniosku dowodowego,

4)  uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji,

5)  pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się częściowo uzasadniona .

Sąd Okręgowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, ocenionego bez przekroczenia granic określonych treścią art. 233§1 k.p.c. dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz trafnie określił ich prawne konsekwencje. Z pewnymi modyfikacjami co do terminu odsetek oraz wysokości odszkodowania z tytułu rewitalizacji budynku.

Nie ma racji apelująca zarzucając, że opinia biegłego sądowego R. D. nie ma przymiotu opinii, gdyż biegły przy jej sporządzaniu korzystał z pomocy innych osób. Pomijając, że okoliczność ta nie wynika z opinii, ani zeznań biegłego złożonych na rozprawie, to sam fakt korzystania przy sporządzaniu opinii z pomocy innych osób – rzeczoznawców majątkowych z którymi biegły współpracuje- nie odbiera jej przymiotu opinii, skoro biegły sądowy bierze na siebie odpowiedzialność za jej treść podpisując się pod opinią i podtrzymując jej wnioski w toku ustnych wyjaśnień złożonych na rozprawie. Nie ma żadnych przeszkód do tego, by biegły przy opracowaniu opinii korzystał z tego typu pomocy. To biegły jest autorem przedstawionych w sprawie opinii: głównej i uzupełniającej i ponosi za jej treść pełną odpowiedzialność. Na opinię biegłego składają się także wyjaśnienia biegłego złożone podczas rozprawy. Z wyjaśnień tych wynika także i to, że biegły posiadał pełną znajomość materii ujętej w opinii pisemnej. Chybiony jest zatem zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 282 § 1 k.p.c. Osoby, które wykonywały dla biegłego R. D. wskazane czynności nie są biegłymi i nie dotyczy ich wymóg z art. 282 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy prawidłowo uznał opinię biegłego sądowego R. D. - główną oraz uzupełniającą - za jasną, rzeczową oraz przejrzystą będącą pełnowartościowym materiałem dowodowym, mogącym stanowić podstawę dokonania istotnych w sprawie ustaleń faktycznych. Opinia ta jest czytelna, przedstawia czytelnie przebieg pracy biegłego, zastosowaną metodologię i wyprowadzone z nich konkluzje. Nie zasługują na aprobatę twierdzenia strony pozwanej, że metodologia biegłego sądowego R. D. jest nieprawidłowa, a przeciwstawianie jej poglądów strony pozwanej wspartych prywatnymi opiniami nie może skutecznie jej podważyć. Wszystkie mogące pojawiać się w związku z treścią opinii wątpliwości zostały przez biegłego wyczerpująco i w sposób przekonujący -wyjaśnione w trakcie składania przez niego ustnych wyjaśnień na rozprawie. Biegły ponadto ustosunkował się do zarzutów które pozwany zgłosił w pismach po otrzymaniu opinii głównej. Biegły w sposób logiczny i wystarczający wykazał dlaczego nie badał spadku cen przed ustanowieniem strefy. Z jego wyjaśnień wynika , że do wyceny spadku cen przyjął wszystkie nieruchomości położone w strefie lub w jej pobliżu , a więc uwzględnił także fakt istnienia lotniska przy doborze nieruchomości przyjętych do porównania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przyjęta przez biegłego metoda ta jest logiczna, zrozumiała i oddaje preferencje potencjalnych nabywców przy podejmowaniu decyzji o zakupie nieruchomości. Tym samym Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę nie podziela stanowiska wyrażonego w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 17.10.2017r , sygn. akt. I A Ca 456/16 tym bardziej ,że stanowisko to jest odosobnione. Z tych względów zarzut naruszenia art. 278§1i 3 k.p.c. okazał się nieuzasadniony.

Nieuzasadniony okazał się także zarzut naruszenia art. 278 k.p.c. przez przerzucenie na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (w zakresie dotyczącym spadku wartości nieruchomości), z drugiej - na bezkrytycznym oparciu się na jego stanowisku w tym zakresie przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Rację ma oczywiście skarżący gdy podnosi, że celem dowodu z opinii biegłego sądowego jest ustalenie okoliczności wymagających wiedzy specjalnej z innej dziedziny niż prawo. Rzecz jednak w tym, że w rozpatrywanej sprawie biegły sądowy nie wydał opinii w przedmiocie wykładni bądź stosowania prawa, lecz w przedmiocie spadku wartości nieruchomości w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Zbadał reakcje rynku obrotu nieruchomościami na nowe zdarzenie w postaci utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania implikujące konieczność znoszenia w przyszłości przez właścicieli nieruchomości uciążliwości z tym związanych, a przedstawionych chociażby w decyzji z dnia 28 lutego 201 Ir. (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...)”. Nie może budzić wątpliwości, że dokonanie koniecznych ustaleń w tym zakresie wymaga wiedzy specjalnej. Zgodzić się wprawdzie trzeba z apelującym, że nie jest rzeczą biegłego wypowiadanie się w przedmiocie zasadności roszczenia, a celem dowodu z opinii biegłego sądowego jest ustalenie względnie ocena okoliczności wymagających wiedzy specjalnej z innej dziedziny niż prawo. Bezzasadny jednak jest także zarzut apelacji „przerzucenia” przez Sąd wykładni przepisów prawa w powyższym zakresie na biegłego. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny wyceny nieruchomości celem ustalenia, odnośnie do nieruchomości powodów, czy a jeżeli tak, to o ile obniżyła się jej wartość po dniu 28 lutego 2012 r., tj. po wejściu w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. w przedmiocie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł., a w przypadku obniżenia wartości nieruchomości, wskazania co było tego przyczyną; w szczególności czy i jaki wpływ miały: ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości lub jej przeznaczenia wynikające z uchwały, a nadto emisja hałasu związana z funkcjonowaniem lotniska, tendencje w zakresie kształtowania się cen nieruchomości położonych w strefie ograniczonego użytkowania. Sąd Okręgowy dopuścił zatem powyższy dowód celem ustalenia faktu, czy w związku z wprowadzeniem strefy o.o.u, dla lotniska P. - Ł. doszło do spadku wartości nieruchomości powódek, a nie wskutek jakichkolwiek zjawisk zaistniałych już po wprowadzeniu tej strefy. Sąd Okręgowy po sporządzeniu opinii przez biegłego samodzielnie też rozstrzygnął kwestię istnienia związku przyczynowego pomiędzy wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. a spadkiem wartości nieruchomości na tym terenie.

Omawiana opinia nie naruszała też przepisów art. 153 ustawy o gospodarce nieruchomościami ani treści § 55 ust. 2 i 56 ust, 1 pkt. 9 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego. Skarżący pomija, że opinia ta składa się z dwóch, w istocie niezależnych od siebie części. W pierwszej biegły dokonał analizy trendu na rynku nieruchomości w związku z wprowadzeniem o.o.u. W tej części biegły posłużył się modelem statystycznym tzw. regresji wielokrotnej. Pozwoliło to na ustalenie ogólnego wskaźnika procentowego spadku wartości nieruchomości na terenie strefy wewnętrznej o.o.u.. w P., w której położona jest nieruchomość powodów.

W drugiej natomiast części opinii biegły dokonał właściwej wyceny przedmiotowej nieruchomości i tylko w tym zakresie znajdowały zastosowanie przepisy w/w Rozporządzenia, co znalazło wyraz expressis verbis w treści opinii, gdzie wskazuje się na przyjętą metodologię wyceny (podejście porównawcze, metoda korygowania ceny średniej).

Nie były też trafne zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego poprzez niewszechstronne rozważenie materiału dowodowego oraz pominięcie dokumentów urzędowych w postaci decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska i raportu środowiskowego. Stanowisko o ich nadrzędnym charakterze stoi w oczywistej sprzeczności z dyrektywą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Ponadto dokumenty te nie przeczyły spadkowi wartości nieruchomości powodów, zatem nie mogły świadczyć o bezzasadności powództwa. Wynikają z nich wnioski potwierdzające słuszność stanowiska Sądu Okręgowego. Wymienione dokumenty stanowiły element procedury zwieńczonej ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Ponadto z decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska, z raportu środowiskowego, jak również z faktu sporządzenia tych dokumentów, wynikają wnioski potwierdzające słuszność stanowiska Sądu Okręgowego. Dokumenty te stanowią bowiem element procedury zwieńczonej ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Decyzja (...) z 28 lutego 2011 r. stwierdza konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w związku z przedsięwzięciem: „Rozbudowa i modernizacja (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością im. H. W.”. Jasno z tego wynika, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wiązało się nie tylko z koniecznością prawnego uregulowania stanu już istniejącego, ale przede wszystkim stanu przyszłego, związanego z planami inwestycyjnymi pozwanej. Istotą wprowadzenia obszaru jest zaś brak możliwości dotrzymania standardów jakości środowiska (art. 135 ust. 1 u.p.o.ś.), z czego powodowie wywodzą swoje roszczenia. Nie zasługiwał także na uwzględnienie zarzut naruszenia art.244 k.p.c., ponieważ wbrew twierdzeniom skarżącego ustalenia faktyczne Sądu I instancji są spójne z treścią decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. z dnia 28 lutego 2011r., znak : WOO-II.4230.1.2011.JS Z decyzji z dnia 28 lutego 2011r. jasno wynika, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wynikało nie tylko z konieczności prawnego uregulowania stanu już istniejącego, ale przede wszystkim stanu przyszłego, związanego z planami inwestycyjnymi pozwanego umożliwiającymi podwojenie ilości operacji lotniczych w ciągu doby do 2034r. (str 1-2 i 13). W treści decyzji podkreślono, że głównymi źródłami hałasu przedsięwzięcia są operacje lotnicze : starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz operacje naziemne ( str.12). Już w świetle tych danych nie sposób przypisać błędów logicznych we wnioskowaniu biegłego i Sądu Okręgowego co do pogorszenia się warunków korzystania przez powodów z nieruchomości z powodu znacznego zwiększenia się w ciągu doby ilości zdarzeń wywołujących ponadnormatywny hałas.

Nie były też zasadne zarzuty dotyczące opinii sporządzonej przez biegłego P. Z. (1). Opinie biegłego - główna i uzupełniająca oraz jego wyjaśnienia złożone na rozprawie były pełne przekonywujące i tym samym zasadne było poczynienie w oparciu o nie ustaleń faktycznych.

Biegły odnosząc się do zarzutu , że nie dokonał pomiarów w budynku oświadczył , że oparł się w opinii na pomiarach prowadzonych w ramach „Ciągły monitoring hałasu lotniczego wokół (...) sp. z o.o.”przez Laboratorium (...) zawierającą podane wartości eksploatacyjnego poziomu dźwięku A-L. operacji lotniczych zarejestrowanych w punkcie pomiarowym P_11zlokalizowanym przy ulicy (...) w P. . Dane z pomiarów zawierają jedynie informacje o hałasie lotniczym przypisanym do danego zdarzenia akustycznego jakim jest przelot samolotu. Dalej biegły wskazał , że dla wyznaczenia konkretnej różnicy między maksymalnym poziomem dźwięku i poziomem ekspozycyjnym dźwięku operacji lotniczej na terenie nieruchomości bierze się pod uwagę pojedyncze zdarzenia akustyczne a nie zrównoważony poziom dźwięku który mógłby uwzględniać hałas innego rodzaju.

Biegły dokonał pomiarów izolacyjności budynków , a więc znana była ta izolacyjność następnie stwierdził , że przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania budynki powodów spełniały wymogi co do ochrony akustycznej przewidziane w przepisach prawa i Polskich Normach , zapewniając właściwą ochronę akustyczną dla obszaru zabudowy danego typu. Biegły wytłumaczył również dlaczego nie dokonał pomiarów hałasu w niniejszej sprawie, opierając się jedynie na pomiarach wykonanych przez firmę (...). Podał natomiast, że dokonał pomiaru izolacyjności akustycznej w budynku dysponując certyfikatem świadectwem wzorcowania, który okazał w trakcie przesłuchania. Wyjaśnienia biegłego w tej części były przejrzyste i czytelne. Dlatego też nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut nie przeprowadzenia pomiarów akustycznych wewnątrz budynku. Natomiast przywołane przez apelującego orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie dotyczy zupełnie innego stanu faktycznego i nie może być podstawą do uwzględnienia tego zarzutu.

Przechodząc do zarzutów naruszenia prawa materialnego stwierdzić trzeba, że w przepisach art. 129 - 136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672) ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści (cuius damnum eius periculum). Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c„ przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi przy tym wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym.

Według art. 129 ust 2 u.p.o.ś, właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę (w tym zmniejszenie wartości nieruchomości) „w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości”, przy czym ograniczeniem tym jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania.

W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art, 140 k.c. w zw, z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciel przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony. Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 u.p.o.ś., jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas). Nie jest uprawniona dostrzegalna w piśmiennictwie i orzecznictwie tendencja do wąskiego ujmowania odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r, III CZP 128/09, LEX nr 57813 8). Pogląd ten można już obecnie uznać w orzecznictwie za utrwalony (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2016 r. II CSK 100/16 i II CSK 113/16 i powołane w uzasadnieniu orzecznictwo).

Częściowo zasadny okazał się natomiast zarzut dotyczący naruszenia art. 481 k.c. dotyczący odsetek za opóźnienie.

W niniejszej sprawie powodowie ostatecznie domagali się odsetek od dnia 11 marca 2014 r, bowiem pismem z dnia 28 lutego 2014r pozwany został wezwany do zaspokojenia roszczeń powodów związanych ze spadkiem wartości nieruchomości oraz nakładów podnoszących komfort akustyczny z wyznaczonym terminem zapłaty do dnia 10 marca 2014r. wobec powyższego o opóźnieniu można mówić od dnia 11 marca. 2014r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego od tej daty powodowie mogą się domagać jedynie odsetek od kwoty 24,500 zł

Powodowie w dniu 2 stycznia 2013 r złożyli pozew w którym domagali się zasądzenia po 25.500 zł na rzecz każdego z powodów w tym kwoty po 24.500 zł tytułem utraty wartości i po 1.000 zł tytułem rewitalizacji . Odpis tego pozwu pozwany otrzymał w dniu 26.03.2013 r.

Już po wytoczeniu tego powództwa ich pełnomocnik przesłał pozwanemu pismo z dnia 28 lutego 2014 r. w którym domaga się od pozwanego na rzecz każdego z powodów po 50.000 zł tytułem zaspokojenia ich roszczeń związanych ze spadkiem wartości nieruchomości oraz nakładów podnoszących komfort akustyczny z wyznaczonym terminem zapłaty do dnia 10 marca 2014r.

Pomimo przesłania w/w pisma powodowie nie modyfikują roszczenia i nadal domagają się zasądzenia tytułem odszkodowania po 24.500 zł , a tytułem nakładów po 1.000 zł .

Ponieważ w piśmie z dnia 28 lutego 2014 r powodowie nie określili jaką konkretnie kwotę domagają się tytułem odszkodowania , a jaką tytułem nakładów Sąd Apelacyjny uznał , że odsetki od dnia 11 marca 2014 r należąc się powodom jedynie od kwoty 24.500 zł.

Dopiero w dniu 23 marca 2016 r po doręczeniu pełnomocnikowi powodów opinii biegłego D. z dnia 26 lutego 2016 r. powodowie rozszerzyli powództwo co do kwoty obniżenia wartości o kwotę 15.529 zł dla każdego z powodów. Kwota rewitalizacji po 1.000 zł pozostała taka sama .

W tej sytuacji co do dalszej kwoty 15.529 zł pozwany pozostaje w opóźnieniu od dnia 23 marca 2016 r tj. od dnia rozszerzenia powództwa.

Ponieważ w ocenie sądu opóźnienie co do nakładów akustycznych co do zasadny powinno być liczone najwcześniej dopiero od złożenia opinii przez biegłego , pozwany pozostaje w opóźnieniu co do tej kwoty od dnia 7 marca 2017 r.

Opinia biegłego J. z dnia 3 lutego 2017 r doręczona została pełnomocnikowi pozwanego w dniu 21.02.2017 r ( k. 791)

W tej jednak sprawie pismo rozszerzające pozew w zakresie rewitalizacji zostało złożone w dniu 27 lutego 2017 r. W piśmie informacja , że zostało przesłane drugiej stronie.

W dniu 28 lutego 2017 r pozwany w piśmie ustosunkowuje się do opinii biegłego J..

Należało więc przyjąć , że pismo rozszerzające powództwo o tę kwotę pozwany otrzymał w dniu 28 lutego 2017r., a więc jest w opóźnieniu od tego dnia + 7 dni tj od 7 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny zasądził tytułem nakładów akustycznych na rzecz każdego z powodów po 14.838,74 zł uwzględnił bowiem w całości zarzut naruszenia przepisu prawa materialnego tj. art. 41 ust 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług poprzez zastosowanie niewłaściwej stawki VAT przy ustalaniu wysokości odszkodowania z tytułu modernizacji akustycznej.

Ponosząc nakłady w celu dotrzymania norm izolacyjności akustycznej, mamy do czynienia z kompleksowym świadczeniem obejmującym zakup z montażem, a nie jedynie sam zakup. W takiej sytuacji możliwym będzie skorzystanie z preferencyjnej stawki VAT 8%, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie (por. uchwała NSA z 24 czerwca 2013 r., sygn. I FPS 2/13), jak i w stanowisku organów skarbowych (por. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia 18 stycznia 2012 r., (...)-878/11-4/IG)

W tym zakresie Sąd Apelacyjny w całości podziela stanowisko oraz argumentację wyrażoną w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 kwietnia 2017 r. (sygn. I ACa 1286/16)

W niniejszej sprawie biegł J. wyliczył wartość tych nakładów w dwóch wariantach, które uwzględniały różne stawki przedmiotowego podatku 8% i 23% i wyraźnie wskazał, że do decyzję co do wyboru jednej z tych możliwości pozostawia do decyzji sądu. Wyższa stawka podatku dotyczy tylko zakupu materiałów budowlanych ( a nie robocizny) i wchodziłaby w grę wówczas, gdyby powód we własnym zakresie dokonał zakupu materiałów budowlanych niezbędnych do wykonania nakładów akustycznych. Opinia opiera się przy tym na założeniu, że roboty te wykonywałoby przedsiębiorstwo będące płatnikiem VAT i biegły w odniesieniu do robót wykonywanych przez to przedsiębiorstwo przyjął 8 % stawkę tego podatku. W takiej sytuacji założenie, że powód nie skorzysta w możliwości minimalizacji kosztów inwestycji i samodzielnie zakupi materiały budowalne, zamiast zlecić to wykonawcy robót, nie może stanowić podstawy ustalenia wysokości przedmiotowej szkody. Stosownie do treści art. 354 § 2 k.c. wierzyciel ma obowiązek współdziałania w wykonaniu zobowiązania. Przepis powyższy w odniesieniu do zobowiązań o naprawienie szkody wyraża w swojej treści zasadę tzw. minimalizacji szkody, zgodnie z którą poszkodowany (wierzyciel) nie powinien podejmować działań zmierzających do zwiększenia wysokości należnego mu świadczenia odszkodowawczego. Jakkolwiek bowiem nie budzi wątpliwości, że funkcją odszkodowania jest funkcja kompensacyjna, tak jednak przyznana z tego tytułu kwota nie może prowadzić do nieuzasadnionego przysporzenia w majątku poszkodowanego. Celem odszkodowania jest bowiem wyłącznie wyrównanie uszczerbku majątkowego powstałego na skutek wyrządzenia szkody, nie zaś wzbogacenie poszkodowanego. Odnosząc powyższe rozważania do kwestii stawki podatku od towarów i usług na materiały budowlane, jaka winna zostać uwzględniona przy ustalaniu wysokości odszkodowania przysługującego poszkodowanemu, wskazać należało, że stawka ta powinna wynieść 8%. Skoro bowiem zakup materiałów budowlanych (okien) wraz z ich montażem objęty jest preferencyjną stawką podatkową w wysokości 8%, zaś samodzielny zakup tych materiałów wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów podatku w kwocie 23%, do których doliczyć należy też osobno podatek od robocizny w wysokości 8 % to racjonalnym jest skorzystanie przez poszkodowanego z usługi polegającej na zakupie tych materiałów wraz z ich montażem. W przypadku bowiem, gdy istnieje możliwość objęcia kosztów zakupu materiałów budowlanych tą samą, co w przypadku robocizny, preferencyjną stawką, to nieskorzystanie z tej możliwości jawi się jako ekonomicznie nieuzasadnione i nie wpisuje się w zasadę minimalizacji szkody. Także bowiem w sytuacji, kiedy wykonanie prac remontowych nie jest powiązane z dochodzeniem odszkodowania regułą jest, że raczej dąży się do możliwości obniżenia związanych z tym kosztów, aniżeli do ich celowego podwyższania. Nie ma zatem podstaw, aby odmienne zasady kierowały poszkodowanym, kiedy konieczność modernizacji akustycznej budynku powiązana jest z uzyskaniem zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów. Wybór samodzielnego zakupu materiałów stanowiłby w tym wypadku zachowanie pogarszające sytuację wierzyciela, które ma charakter niedopuszczalny na gruncie art. 354 § 2 k.c., gdyż nie przemawia za nim jednocześnie uzasadniony interes poszkodowanego. W tej sytuacji, za zasadny należało uznać wybór przedstawionego przez biegłego wariantu, w którym uwzględnił on 8% stawkę podatku od towarów i usług zarówno w odniesieniu do kosztów zakupu materiałów budowlanych, jak i robocizny. Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny przyjął, że wysokość szkody powodów związanej z koniecznością poniesienia nakładów akustycznych) wynosi 14.838,74 zł na każdego z nich, a nie kwotę po 16.899,67 zł, którą biegły ustalił przy przyjęciu 23% stawki podatku VAT.( k. 767 akt)

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie I i II wyroku .

O kosztach Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. i § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust.1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych. ( Dz.U. z 2015 r poz. 1804)

Ryszard Marchwicki Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Marcin Radwan