Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Karol Ratajczak

Sędziowie: SSA Jerzy Geisler

SSA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga /spr./

Protokolant: St.sekr. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. A. (1) i G. K.

przeciwko Koło (...) w B.

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 8 grudnia 2014 r. sygn. akt I C 106/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od każdego z powodów na rzecz pozwanego po 270 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ M. Mazurkiewicz-Talaga /-/K. Ratajczak /-/J. Geisler

Sygn. akt I ACa 103/15

UZASADNIENIE

Powodowie G. K. i Z. A. (1) w pozwie domagali się zobowiązania Koła (...) w B. do zaprzestania naruszeń ich dóbr osobistych, które przejawiają się przez uniemożliwianie im korzystania z pełni praw członków tego koła oraz naruszania ich dobrego imienia, zobowiązania pozwanego do zaprzestania naruszeń dóbr osobistych powodów w postaci ich godności i czci, dalej zobowiązania pozwanego do przeproszenia na jego koszt przeprosin powodów na łamach gazet (...) i (...) poprzez złożenie oświadczeń o następującej treści: „Działając w imieniu Koła (...) w B., przepraszamy członków naszego koła łowieckiego, G. K. i Z. A. (2) za to, że w sposób niezgodny z prawem odmawialiśmy im udziału w życiu naszej Wspólnoty, w szczególności uniemożliwialiśmy wykonywanie polowań i za to, że naruszyliśmy ich osobistą godność, przez pomawianie o niewłaściwe postępowanie. Zarząd Koła Łowieckiego (...) w B.”, przy czym oświadczenia, umieszczone miałyby być w rozmiarze zajmującym co najmniej czwartą część strony każdej z gazet w działach ogłoszeń z zastrzeżeniem, że zgłoszenie wydawcy wskazanych oświadczeń nastąpić miałoby w terminie dwóch miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie. Powodowie wnieśli nadto o zasądzenie od strony pozwanej na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasadzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Pismem procesowym datowanym na dzień 7 maja 2014 r. powodowie sformułowali żądanie alternatywne wnosząc o ustalenie, że powodowie są członkami pozwanego koła łowieckiego.

W odpowiedzi - strona pozwana wskazała, że dochodzenie przez powodów, że są członkami pozwanego koła łowieckiego jest niedopuszczalne, albowiem nie zostało zakończone postępowanie wewnątrzorganizacyjne w sprawie ich członkostwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo i orzekł o kosztach postępowania.

Wydając powyższy wyrok Sąd I instancji ustalił, że w okresie od maja 2011 r. do 9 listopada 2011 r. powód G. K. w sposób właściwy wywiązywał się z obowiązków statutowych członków koła.

Pismem z 14 maja 2012 r. powodowie wraz z sześcioma innymi członkami K., zwrócili się do Zarządu pozwanego domagając się zwołania nadzwyczajnego walnego Zgromadzenia, na którym, miałyby być poruszone kwestie dotyczące: sposobu organizacji koła łowieckiego, gospodarki łowieckiej oraz kwestii finansowych. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków K. nie zostało zwołane z uwagi na brak wymaganej liczby podpisów członków.

Powodowie oraz M. R., J. R. i B. K. zwrócili się zatem do Zarządu Okręgowego (...) w Z. z prośbą o interwencję i kontrolę Zarządu pozwanego. W rezultacie przeprowadzonej interwencji sformułowano zalecenia pokontrolne.

W dniu 30 maja 2012 r. na nieruchomości J. R. odbywało się szacowanie szkód łowieckich. Do oględzin i szacowania Zarząd pozwanego upoważnił R. H. i J. K.. Pełnomocnikami właściciela byli M. R. oraz powód Z. A. (1). W oględzinach brał udział również powód G. K. oraz G. R.. W trakcie oględzin doszło do wymiany zdań. Od momentu rozpoczęcia pracy pełnomocnicy właściciela nieruchomości oraz obecni na ternie uprawy krytykowali działania Zarządu pozwanego, zarzucając mu nieprawidłowości w gospodarowaniu finansami.

W dniu 17 lipca 2012 r. na nieruchomości I. K. stawili się przedstawiciele pozwanego w osobach: Z. Ż. i J. K.. Na miejscu zastano właściciela wraz z powodem, jego synem, powoda Z. A. (1) oraz inną osobę o nazwisku A., która wskazała że reprezentuje (...) (...) Poproszony o okazanie legitymacji lub upoważnienia oświadczył, że może wylegitymować się dowodem osobistym. Wówczas stwierdzono, że nie ma umocowania do uczestnictwa w pracach. Podczas szacowania szkód na nieruchomości ze strony powoda Z. A. (1) padały szydercze uwagi pod adresem szacującego prezesa Z. Ż.. Prośby przedstawicieli zarządu pozwanego o odstąpienie od niewłaściwego zachowania nie spotkały się ze zrozumieniem. W rezultacie odstąpiono od prac.

Zgodnie z § 44 statutu Polskiego Związku Łowieckiego nadanego uchwałą XXI Krajowego Zjazdu Delegatów (...) z dnia 2 lipca 2005 r., która weszła w życie 1 stycznia 2006 r., wykluczenie członka z koła łowieckiego może nastąpić w przypadku: nieprzestrzegania prawa łowieckiego, Statutu bądź uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązków nałożonych przez uprawnione organy koła, a także, gdy członek koła rażąco narusza zasady współżycia koleżeńskiego, dobre obyczaje bądź zasady etyki i tradycji łowieckiej. Wykluczenia dokonuje walne zgromadzenie.

Uchwałami Walnego Zgromadzenia pozwanego z 21 października 2012 r. powodowie: Z. A. (1) oraz G. K. zostali wraz z M. R. wykluczeni z koła. Podstawą było uznanie, że powodowie naruszali zasady współżycia koleżeńskiego, dobre obyczaje oraz zasady etyki i tradycji łowieckiej, a nadto nie przestrzegali Prawa łowieckiego i Statutu (...). W trakcie obrad przewodniczący zebrania udzielił głosu zainteresowanym członkom koła, celem ustosunkowania się do zarzutów. Powód Z. A. (1) zarzucił wówczas Prezesowi Zarządu niegospodarność. Następnie rozpoczął głośną lekturę pisma kierowanego do prezesa zarządu. Przewodniczący zebrania zażądał merytorycznego ustosunkowania się do zarzutów i zaprzestania kontynuowania insynuacji niezwiązanych z przedmiotem sprawy. Wobec uporczywego uchylania się od meritum sprawy, przewodniczący odebrał głos powodowi. Powód G. K. nie odniósł się merytorycznie do stawianych mu zarzutów.

W dniu 24 października 2012 r. podjęto uchwały nr (...) o zawieszeniu powodów w prawach członków pozwanego do czasu rozpatrzenia odwołania. Zarząd Okręgowy (...) w Z. odpowiednio uchwałami nr (...) z dnia 20 lutego 2013 r. nie uwzględnił odwołań wymienionych. Tym samym wykluczenie stało się prawomocne. Na wniosek zainteresowanych (...) w Z. uchwałą nr (...) z dnia 19 kwietnia 2013 r. dokonał wpisu wymienionych do rejestru członków niestowarzyszonych z kołem łowieckim.

Rozpatrując sprawę w trybie nadzoru Zarząd Główny (...), uchwałą nr (...) z dnia 26 lipca 2013 r. uchylił kwestionowane uchwały i polecił ponowne rozpatrzenie sprawy. Tym samym przywrócone zostało członkostwo wymienionych w Kole (...), przynajmniej do czasu ponownego rozpatrzenia odwołań przez (...) w Z..

Zarząd Okręgowy (...) uchwałami nr (...)z dnia 27 września 2013 r. uchylił uchwały nr(...)Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Członków Koła (...) B. z 21 października 2012 r. w sprawie wykluczenia z koła powodów i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wskazano, że odmowa okazania dokumentów, na podstawie których dochodzi do wykluczenia z koła, stanowi jawne naruszenie prawa do obrony.

Uchwałami nr(...) z dnia 27 września 2013 r. Zarząd Okręgowego (...) w Z. uchylił własną uchwałę nr(...) z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie przyjęcia powodów na członków Zrzeszenia niestowarzyszonego z kołem łowieckim i zmienił status wymienionych na członków pozwanego.

Do Zarządu Okręgowego (...) wpływały skargi powodów dotyczące przekroczenia, ich zdaniem, przepisów prawa łowieckiego i Statutu (...) przez prezesa oraz łowczego koła łowieckiego. Przewodniczący zarządu polecił Okręgowemu Rzecznikowi Dyscyplinarnemu (...) w Z. przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w sprawie. Natomiast powodów poinformował, iż dalsze nierespektowanie uchwał Zarządu Okręgowego (...) będzie skutkowało zastosowaniem przepisów Statutu (...) wobec członków Zarządu koła odpowiedzialnych za takie postępowanie oraz poleceniem zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia wobec nierespektowania powołanych uchwał Zarządu Okręgowego (...) z dnia 27 września 2013 r.

Uchwałą nr (...)Okręgowej Rady Łowieckiej w Z. z dnia 20 grudnia 2013 r. uwzględniono odwołania Zarządu Koła Łowieckiego (...) B. i uchylono powołane uchwały nr (...)z dnia 27 września 2013 r. Zarządu Okręgowego (...) w sprawie zmiany statusu powodów i M. R. z członków (...) niestowarzyszonego z kołem łowieckim na członka Koła (...) B.. W uzasadnieniu wskazano, iż uchwały nr (...) z 27 września 2013 r. Zarządu Okręgowego (...) zostały podjęte na podstawie uchwały Zarządu Głównego (...) nr (...) z dnia 26 lipca 2013 r., która posiadała uchybienia formalnoprawne i nie miała mocy prawnej.

Powodowie po uzyskaniu rozstrzygnięcia zwrócili się do (...) Polskiego Związku Łowieckiego w W., wnosząc o uchylenie uchwał w trybie nadzoru.

W okresie od dnia 16 stycznia 2013 r. do dnia 14 października 2014 r. do Zarządu Okręgowego (...) w Z. został złożony szereg skarg i odwołań złożonych przez powodów dotyczących naruszania praw członków koła przez Zarząd pozwanego. Z uwagi, że powyższe skargi dotyczyły podobnych spraw oraz okoliczności, postanowieniem z dnia 15 października 2014 r. połączono prowadzone postępowania dyscyplinarne.

W sezonie (...) powodów nie dopuszczano do polowania. Po interwencji powoda G. K. w Zarządzie Okręgowym, powodowi umożliwiono odstrzał dwóch warchlaków. Wówczas wystosowano kolejne wnioski o pozbawienie powodów statusu członka koła. Powód Z. A. (1), poza wpisowym, nie regulował składek, nie uiszczał należności z tytułu pozyskania zwierzyny. Z tego powodu odmówiono mu prawa do odstrzału.

Uchwałą nr (...) (...) z dnia 16 września 2014 r. w sprawie rozpatrzenia w trybie nadzoru uchwały nr(...) Okręgowej Rady Łowieckiej w Z. z dnia 20 grudnia 2013 r. uchylającej uchwały nr (...) i (...) Zarządu Okręgowego (...) w Z. z dnia 27 września 2013 r. dot. zmiany charakteru członkostwa w Kole (...) w B. powodów i M. R. uchylono uchwałę nr (...) Okręgowej Rady (...)z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie uwzględnienia odwołania K.Ł (...) w B. od uchwał (...) w Z. z dnia 27 września 2013 r. i uchylenia uchwał nr(...)

Uchwałami nr (...) Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Członków Koła (...) B. z dnia 26 października 2014 r. wykluczono powodów z koła.

Uchwałami nr (...)z dnia 26 października 2014 r. zawieszono wymienionych w prawach członka koła do czasu rozpatrzenia odwołania przez Zarząd Okręgowy (...) w Z..

W świetle tak dokonanych ustaleń, Sąd I instancji uznał, że powództwo nie jest uzasadnione.

W pierwszej kolejności Sąd ten zauważył, że prawo skreślenia członka służy walnemu zgromadzeniu koła w określonych w statucie koła sytuacjach. Pozwane koło (walne jego zgromadzenie), podejmując uchwałę w sprawie skreślenia powodów z członków koła nie naruszyło swoich kompetencji, było uprawnione do podjęcia takiej decyzji. Podstawą jej było uznanie, że powodowie naruszają zasady współżycia koleżeńskiego, dobre obyczaje oraz zasady etyki i tradycji łowieckiej, a nadto nieprzestrzeganie Prawa łowieckiego i Statutu (...). Tryb postępowania koła był zgodny z zasadami wynikającymi z § 44 statutu pozwanego koła. W świetle, w szczególności postanowień statutu koła, uprawnienia walnego zgromadzenia w tym przedmiocie nie budzą wątpliwości. Fakt, że w wyniku zaskarżenia tych uchwał Zarząd Okręgowy (...) w Z. uchylił je, nie daje powodom prawa do skutecznej ochrony ich dóbr osobistych, szczególnie gdy zważy się, że decyzja Zarządu Okręgowego (...), korygująca zaskarżoną uchwałę, nie wkracza bezpośrednio w ocenę zachowań powodów dokonaną przez walne zgromadzenie koła, a jedynie wskazuje na konieczność okazania dowodów na podstawie, których zapadło rozstrzygnięcie.

Nie mógł odnieść skutku zatem zarzut powodów, dotyczący naruszenia takich dóbr osobistych jak godność, cześć oraz prawo swobodnego zrzeszania się w organizacjach. Pomijając już kwestie związane z tym, na ile prawo do przynależności w Kole (...) stanowiło dobro osobiste powodów, stwierdzić należy, że czasowe ograniczenie tej przynależności, wynikające z faktu podejmowania w stosunku do powodów przez uprawnione organy tejże organizacji decyzji w przedmiocie ich przynależności, nie może być poczytane jako naruszenie dóbr osobistych. W przeciwnym razie, żadna z organizacji działających w oparciu o swoje wewnętrzne prawo (statut) nie mogłaby bez narażenia się na zarzut naruszenia dóbr osobistych, polegających na ograniczeniu prawa zrzeszania się - rozstać się ze swoim członkiem poprzez jego wykreślenie bądź wykluczenie. Oczywistym jest zaś, że nie sposób przekonująco uzasadnić orzeczenia o zawieszeniu w prawach członka, a tym bardziej wykluczeniu z członkostwa, jeżeli nie zaprezentuje się negatywnej oceny określonych zachowań osoby, której orzeczenie dotyczy. Powodowie, decydując się na członkostwo w określonej organizacji, poddali się bowiem przepisom obowiązującego w niej statutu, a tym samym kompetencjom statutowych organów do dokonywania takiej oceny.

Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że wykluczenie powodów z członkostwa w pozwanym Kole nie stanowi naruszenia ich dóbr osobistych. W tej mierze za trafne Sąd uznał zapatrywanie wyrażone na zbliżony temat przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lutego 1998 roku (III CKN 355/97, OSNC 1998/9/149), w którym stwierdzono, że nie stanowi bezprawnego naruszenia dóbr osobistych członka koła łowieckiego skreślenie go z listy członków uchwałą uprawnionego organu statutowego, także w razie zmiany tej decyzji przez organ nadrzędny. Sąd ten podkreślił, że stosując obiektywne kryteria oceny nie można uznać, by w ustalonym stanie faktycznym doszło do naruszenia jakichkolwiek dóbr osobistych powodów. Podobnie należało ocenić kwestię niedopuszczenia powodów do polowania.

Stosownie do treści art. 33 ust. 6 ustawy z dnia z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.) w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim oraz utraty członkostwa w kole łowieckim zainteresowany może - po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego - dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Przepis powyższy nie określa, jakie roszczenie w takiej sytuacji przysługuje zainteresowanemu. Wskazuje jedynie generalnie na dopuszczalność drogi sądowej w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim oraz utraty członkostwa w kole łowieckim (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z dnia 20 czerwca 2007 r., II CSK 100/07, OSNC - ZD 2008/2/37). Co prawda Sąd Najwyższy we wskazanym orzeczeniu zaznaczył, iż nie ma przy tym znaczenia sam sposób sformułowania roszczenia zamierzającego do takiej ochrony w konkretnym przypadku, jednakie stwierdzenie to odnosi się do dopuszczalności drogi sądowej, a nie do zasadności takiego powództwa niezależnie od sformułowanego żądania. Inaczej mówiąc bez względu na to, w jaki sposób zainteresowany sformułuje roszczenie droga sądowa jest dopuszczalna. Natomiast zupełnie inną kwestią jest zasadność merytoryczna sformułowanego roszczenia.

Oczywistym jest, iż oddalenie w trybie wewnątrzorganizacyjnym odwołania od uchwały wykluczającej z grona członków skutkuje prawomocną utratą członkostwa z koła aż do czasu skutecznego wzruszenia tych decyzji w drodze konstytutywnego wyroku sądowego. Prowadzi to zarazem do wniosku, że właściwą formą dochodzenia przed sądem przez członka wykluczonego z koła roszczeń, o jakich mowa w art. 33 pkt 6 prawa łowieckiego, jest zgłoszenie żądania uchylenia uchwał w przedmiocie wykluczenia (podobnie: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2007 r. w spr. II CSK 100/07, OSNC-ZD, nr 2 z 2008 r., poz. 37). Nie ma przy tym znaczenia, że przepisy prawa łowieckiego nie przewidują E. verbis tego rodzaju roszczenia. Polska procedura cywilna nie zawiera katalogu żądań procesowych, z jakimi można wystąpić przed sądem. Oznacza to, że powód, co do zasady, może żądanie procesowe sformułować w każdy sposób, jaki będzie adekwatny dla skutecznego dochodzenia jego roszczeń materialnoprawnych. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 20 czerwca 2007 r. II CSK 100/07, OSNC - ZD 2008, Nr 2, poz. 37) wskazał, iż sposób nawiązania członkostwa pozwala uznać je za zdarzenia cywilnoprawne prowadzące do powstania prawa podmiotowego, z którego mogą wynikać jednostkowe - majątkowe i niemajątkowe - uprawnienia członka (por. np. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2005 r., III CZP 75/04, OSNC 2005, nr 11, poz. 188). Skoro zatem mamy do czynienia ze stosunkiem cywilnoprawnym, to wykluczonemu ze zrzeszenia przysługuje również możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia stosunku prawnego na podstawie art. 189 k.p.c. W takiej sprawie Sąd będzie badał przesłankowo zasadność wykluczenia powoda ze zrzeszenia, bez względu na to, na jakiej podstawie takie wykluczenie nastąpiło.

Sad I instancji zauważył, że w tych sytuacjach, kiedy powodowie domagali się ustalenia, że są członkami pozwanego Koła (...) w B., winni byli wykazać interes prawny. Przepis z art. 189 k.p.c. określa materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa, w którym powodowie domagają się sądowego ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Interes prawny powództwa o ustalenie stanowi przesłankę - także o charakterze materialnoprawnym. Nie można zatem domniemywać, że powodowie mają zawsze interes prawny w ustaleniu stosunku prawnego. Owej elementarnej przesłanki powództwa o ustalenie, powodowie nie wykazali, co więcej na rozprawie w dniu 12 listopada 2014 r. zgodnie przyznali, że okoliczność członkowstwa powodów w pozwanym kole jest bezsporna. Powyższe znajduje uzasadnienie w treści podjętych uchwał z dnia 26 października 2014 r. ponownie wykluczających powodów z Koła (...).

Interes prawny w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pranego lub prawa nie decyduje wprost o zasadności powództwa, a jedynie warunkuje możliwość badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że dany stosunek prawny lub prawo istnieje. Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest możliwe nie tylko wówczas gdy interes prawny wynika z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda, ale także gdy zmierza do zapobieżenia temu zagrożeniu. Co istotne, powód musi udowodnić w procesie o ustalenie, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie, stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między tymi stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., sygnatura akt II CSK 33/09, LEX nr 515730). Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20 kwietnia 2006 r. (sygnatura akt I ACa 1221/05, LEX nr 194532), podnosząc, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje wówczas, gdy ma miejsce niepewność co do prawa lub stosunku prawnego. Niepewności tej nie można jednak traktować bez oderwania od konkretnych okoliczności, które pozwalają ocenić tę niepewność, jako stanowiącą realne zagrożenie dla sfery prawnej osoby zainteresowanej, a nie tylko zagrożenie teoretyczne.

Tak rozumianego interesu prawnego powodowie w niniejszej sprawie nie wykazali.

W tych natomiast okolicznościach Sąd Okręgowy powództwo oddalił o kosztach procesu orzekając zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik.

Od powyższego wyroku apelację złożyła strona powodowa zarzucając naruszenie:

–

prawa materialnego poprzez błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie art. 23 k.c. i 24 § l k.c. polegające na przyjęciu, że pozwane koło nie działało w sposób bezprawny i nie naruszyło żadnych dóbr osobistych powodów, w szczególności w postaci prawa do przynależenia do koła łowieckiego poprzez uniemożliwianie powodom korzystania z pełni praw członków tego koła łowieckiego, a także naruszanie dóbr osobistych w postaci dobrego imienia powodów, ich godności i czci;

–

prawa procesowego, mające wpływ na treść orzeczenia w granicach art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie swobodnej oceny dowodów prowadzące do oceny działań pozwanego jako zgodnego z prawem, w szczególności przyjęcie, że pomimo braku potwierdzenia w postępowaniu dowodowym szeregu naruszeń zarzucanych powodom przez pozwane koło łowieckie, dwukrotne wykluczenie powodów na podstawie tych samych częstokroć niepotwierdzonych zarzutów nie było działaniem bezprawnym;

–

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

○

nieprawidłowym ustaleniu przebiegu Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia pozwanego z 21 października 2012 poprzez przyjęcie, że powodowie nie ustosunkowywali się merytorycznie do stawianych im zarzutów i z tego powodu został Z. A. (1) odebrany głos,

○

nieprawidłowym ustaleniu, że Z. A. (1) nie regulował składek i nie uiszczał opłat z tytułu pozyskania zwierzyny,

○

braku ustalenia, że powodowie złożyli odwołania od uchwał nr (...)Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Członków Koła (...) w B. z dnia 26 października 2014

–

ewentualnie skarżący zarzucili naruszenie art. 103 § l k.p.c. oraz § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. Nr 163, póz. 1348 ze zm.) w zw. z § 11 ust. l pkt 2 w/w rozporządzenia w zw. z art. 16 ust. 2 i 3 oraz art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2009 r. Nr 146, póz. 1188, z późn. zm.) przy ustalaniu zwrotu kosztów postępowania poprzez zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego solidarnie od powodów na rzecz pozwanej w kwocie 3.707 zł.

Na podstawie tych zarzutów skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i zobowiązanie pozwanego do zaprzestania naruszeń dóbr osobistych powodów, które przejawiają się przez uniemożliwianie im korzystania z pełni praw członków tego koła łowieckiego oraz naruszania ich dobrego imienia; zobowiązanie pozwanego do zaprzestania naruszeń dóbr osobistych powodów w postaci ich godności i czci; zobowiązanie pozwanego - do przeproszenia na koszt pozwanego powodów na łamach gazet (...) i (...) poprzez złożenie oświadczeń o następującej treści: „Działając w imieniu Koła (...) w B., przepraszamy członków naszego koła łowieckiego, G. K. i Z. A. (1) za to, że w sposób niezgodny z prawem odmawialiśmy im udziału w życiu naszej Wspólnoty, w szczególności uniemożliwialiśmy wykonywanie polowań i za to, że naruszaliśmy ich osobistą godność, przez pomawianie o niewłaściwe postępowanie. Zarząd Koła łowieckiego (...) w B.” przy czym powyższe oświadczenia, umieszczone miałyby być w rozmiarze zajmującym co najmniej czwartą część strony w każdej z gazet w działach ogłoszeń z zastrzeżeniem, że zgłoszenie wydawcy wskazanych oświadczeń nastąpić miałoby w terminie dwóch miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie; zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu zarówno za I, jak i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przypisanych w stawce równej sześciokrotności stawki podstawowej; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu zarówno za I jak i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przypisanych w stawce równej sześciokrotności stawki podstawowej.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja powodów nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski, które Sąd Apelacyjny na podstawie art. 382kpc przyjmuje jako własne , bez potrzeby ponownego ich powoływania.

Odnosząc się natomiast do kolejnych zarzutów podniesionych w apelacji powodów, stwierdzić należy, że nie zasługiwały one na uwzględnienie.

Nietrafny okazał się przede wszystkim zarzut naruszenia art. 23 i 24kc poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie.

Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego decydujące znaczenie nie ma subiektywne odczucie osoby, jej indywidualne wartości uczuć i stanu psychicznego, ale to, jaką reakcję wywołuje naruszenie w społeczeństwie. Należy więc przyjmować koncepcję obiektywną naruszenia dobra osobistego w kontekście całokształtu okoliczności sprawy.

W judykaturze podkreśla się jednoznaczne, że kwestia zagrożenia lub naruszenia dóbr osobistych winna być ujmowana w płaszczyźnie faktycznej i prowadzić do ustalenia, czy dane zachowanie, biorąc pod uwagę przeciętne reakcje ludzkie, mogły obiektywnie stać się podstawą do negatywnych odczuć po stronie pokrzywdzonego. Abstrahuje się tym samym od subiektywnych odczuć osób nadwrażliwych oraz takich, które z różnych względów nie mają zdolności do reagowania emocjonalnego na określone zachowania innych podmiotów (por. orz. SN z 23 maja 2000 r., IV CKN 1076/00 - nie publ.; wyrok SN z 11 marca 1997 r., III CKN 33/97, OSNC 1997/6-7/93).

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. w sprawie o ochronę dóbr osobistych Sąd powinien w pierwszym rzędzie ustalić, czy do ich naruszenia doszło i dopiero w razie pozytywnej odpowiedzi na to pytanie oceniać, czy działanie pozwanego naruszyciela było bezprawne, mając przy tym na względzie, że powołany przepis posługuje się konstrukcją domniemania bezprawności, a zatem ciężar dowodu obalenia tego domniemania spoczywa na pozwanym.

Sąd Okręgowy w swoich prawnych rozważaniach przedstawił, iż powodem oddalenia powództwa był brak zaistnienia po stronie pozwanego okoliczności naruszenia dóbr osobistych powoda oraz fakt, iż zachowanie pozwanego mieściło się w ramach obowiązującego porządku prawnego. W sposób bardzo przejrzysty wskazał okoliczności, które świadczyły o tym, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powodów, a zachowanie pozwanego nie było zachowaniem bezprawnym, albowiem kwestionowane przez obydwu powodów uchwały podejmowane były przez uprawnione organy w granicach obowiązującego prawa. Kwestią drugorzędną i nie mającą wpływu na ocenę bezprawności tych działań w aspekcie art. 24kc jest to, że uchwały te w konsekwencji odwołań były przez organy nadrzędne uchylane. Stwierdzić z pewnością należy, iż Sąd I instancji wyjaśnił w sposób niebudzący wątpliwości podstawę prawną podjętego przez siebie rozstrzygnięcia.

W orzecznictwie i literaturze utrwaliło się zapatrywanie, że do oceny, czy doszło do naruszenia dobra osobistego człowieka nie wystarczy wzgląd na jego osobistą reakcję wobec określonego zachowania, lecz wrażliwość widziana w kategoriach zobiektywizowanych. Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 4 marca 199.7 r., I CKN 22/97 (niepubl.), o tym, czy naruszenie dobra osobistego zostało istotnie dokonane, decyduje obiektywna ocena konkretnych okoliczności faktycznych, nie zaś subiektywne odczucie osoby zainteresowanej. Do takiej konstatacji prowadzi też brzmienie art. 24 §1zd.1 k.c., w myśl którego ten czyje dobro osobiste zostało zagrożone
cudzym działaniem może żądać zaniechania tego działania chyba, że nie jest
ono bezprawne.

O bezprawności zaś może być mowa wtedy, kiedy to cudze
działanie narusza ustanowione konkretne nakazy i zakazy. W pojęciu
bezprawności czynności nie mieszczą się natomiast uchybienia, omyłki,
niedokładności, przeinaczenia i inne wadliwości pozbawione cech ocennych
wobec określonej osoby. Ogólnie rzecz ujmując, bezprawnym jest działanie i
zaniechanie sprzeczne z porządkiem prawnym i zasadami współżycia
społecznego, a nie podjęte w ramach porządku prawnego i w granicach
zastrzeżonych kompetencji (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2005

II CK 578/040.

Odmienne, w ogóle nie uzasadnione stanowisko powodów zawarte w apelacji, stanowisko zawierające kategoryczne, inne od wyciągniętych przez Sąd z ustalonych faktów wnioski, nie mogło zatem zostać uwzględnione. Sąd Okręgowy bardzo obszernie, wyczerpująco i jurydycznie prawidłowo ocenił fakty, z którymi powodowie wiązali naruszenie swych dóbr osobistych i słusznie uznał, że do takiego naruszenia nie doszło.

Jak trafnie wskazał sąd I instancji – powodowie decydując się na członkostwo w określonej organizacji, poddali się przepisom obowiązującego w niej statutu, a tym samym kompetencjom statutowych organów władnych do podejmowania decyzji w przedmiocie członkostwa w kole łowieckim. Brak jest zatem podstaw do uznania, że wykluczenie powodów z członkostwa w Kole (...) stanowi naruszenie ich dóbr osobistych. W tym zakresie pozostaje aktualny pogląd Sądu Najwyższego, cytowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku , zgodnie z którym „ nie stanowi bezprawnego naruszenia dóbr osobistych członka koła łowieckiego , skreślenie go z listy członków uchwałą uprawnionego organu statutowego. Trudno też uznać, aby przynależność do tego konkretnego koła łowieckiego stanowiło chronione prawem dobro osobiste powodów.

Dla skutecznej realizacji roszczenia o ochronę dóbr osobistych konieczne jest wykazanie ,że konkretne dobro osobiste zostało naruszone oraz że naruszenie to miało charakter bezprawny. Powód winien też wskazać osobę bądź osoby , które naruszenia dokonały. Powodowie w niniejszej sprawie powołując się na naganne w ich ocenie zachowania konkretnych osób będących członkami koła łowieckiego , jako podmiot dokonujący naruszeń ich dobra osobistego w postaci prawa przynależności do tego koła pozwali – Koło (...) nie precyzując w jaki sposób ten podmiot dokonał naruszenia ich dóbr osobistych. Brak jest podstaw do stwierdzenia, że koło łowieckie ponosi odpowiedzialność za indywidualne zachowania poszczególnych jego członków.

Wobec powyższych ustaleń za chybiony należało również uznać zarzut naruszenia art. 233 kpc, albowiem aby można mówić o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd.

Zasada swobodnej oceny dowodów określona tym przepisem wyraża się w jej ocenie według własnego przekonania Sądu, opartego na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Jej istotną cechą jest bezstronność, brak arbitralności i dowolności, przestrzeganie zasad logicznego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego w wyciąganiu wniosków.

Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza natomiast uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy dowodowej i wiarygodności.

Wszystkim wskazanym wyżej kryteriom odpowiada - zdaniem Sądu Apelacyjnego - ocena dokonana przez Sąd I instancji. Zarówno ocena dowodów osobowych, jak i dokumentów dokonana została w sposób obiektywny, rzetelny i wszechstronny. Wszystkie przeprowadzone dowody zostały przez Sąd Okręgowy przywołane i omówione. Ich ocena nie ogranicza się do tylko niektórych przesłanek, lecz opiera się na zestawieniu treści ich zeznań z pozostałymi, przeciwnymi dowodami naświetlającymi okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w sposób odmienny. Nie można też zarzucić, by Sąd I instancji na tle przeprowadzonych dowodów budował wnioski, które z nich nie wynikają.

Nie sposób, więc podzielić zarzutu naruszenia powyższego przepisu w sposób i w okolicznościach zarzucanych przez skarżących.

Fakt, że sąd I instancji uznał , iż dowody zaoferowane przez powodów nie pozwalają na poczynienie ustaleń w zakresie zasadności żądania , nie mogą stanowić samodzielnej podstawy do uznania, że dokonana przez ten sąd ocena jest sprzeczna z powołanymi w apelacji przepisami prawa procesowego.

Nie zasługiwał też na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 103kpc. W tej sprawie przepis ten nie mógł mieć zastosowania ,albowiem brak jest podstaw do uznania, że strona pozwana podejmowała w toku procesu czynności, które można by oceniać jako niesumienne lub niewłaściwe, a wręcz przeciwnie –podejmowała czynności stosownie do zgłaszanych przez powodów alternatywnych żądań . Rozstrzygniecie o kosztach procesu w całości znajduje uzasadnienie w treści art. 98kpc , zgodnie z którym strona przegrywająca spór jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego celowe koszty procesu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powodów , o kosztach procesu orzekając na podstawie art. 98 § 1i3kpc w zw. z § 11 i § 13.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) Dz. U 2013.461 t.j.

/-/ M. Mazurkiewicz-Talaga /-/K. Ratajczak /-/J. Geisler