Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia: Ryszard Marchwicki

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2021 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko G. (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 7 listopada 2019 r. sygn. akt XII C 307/16

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej zasądzenia kwoty 39.261 zł (trzydzieści dziewięć tysięcy dwieście sześćdziesiąt jeden zł) i w tym zakresie pozew odrzuca;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

IV.  nakazuje ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Poznaniu) 1.269,76 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów wynagrodzenia biegłego,

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 10.975 zł tytułem zwrotu kosztów w postępowaniu apelacyjnym.

Sędzia Ryszard Marchwicki

"Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej) jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym"

St. sekr. sąd. Katarzyna Surażyńska

UZASADNIENIE

Powódka B. K. pozwem wniesionym w dniu 17 lutego 2016 r. wniosła o zasądzenie od pozwanej G. (...) kwoty 150.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami, w tym 110.739 zł tytułem naprawienia części szkody z tytułu utraconych korzyści oraz kwoty 39.261 zł tytułem szkody w postaci nienależnie odprowadzonego podatku. Nadto, wniosła o zwrot kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany G. (...) w odpowiedzi na pozew z dnia 8 grudnia 2016 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2019 r Sąd Okręgowy w Poznaniu :

I.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 138.495 zł (sto trzydzieści osiem tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 listopada 2014 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

III.  kosztami procesu obciążył w całości pozwanego i w związku z tym:

a)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 17.717 zł, w tym 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

b)  nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Poznaniu) kwotę 1.269,76 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski Sądu i Instancji.

Powódka jest właścicielem nieruchomości położonej w G., przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Gnieźnie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), którą nabyła na podstawie umowy sprzedaży w dniu 5 października 2009 r. Na wskazanej nieruchomości o powierzchni 2.589,34 m ² posadowiony jest budynek wielofunkcyjny, podpiwniczony, gdzie powierzchnia użytkowa parteru wynosi 1.451 m ², a powierzchnia użytkowa piwnicy 1.138,34 m ².

Od dnia 5 maja 2010 r. po trwającym pół roku remoncie powódka uruchomiła na parterze budynku (...) o nazwie (...). Powódka świadczy także usługi najmu sal bankietowych wraz z zapleczem funkcjonalnym. Powódka użycza także od października 2013 r. część piwnicy budynku o wymiarach 160,36 m ^{( 2)} na prowadzenie sklepu (...)

Korzystanie przez powódkę z ww. nieruchomości od momentu uruchomienia restauracji było częściowo utrudnione z uwagi na notorycznie powtarzające się zalewania oraz podtopienia całej piwnicy budynku.

W związku z ww. sytuacją powódka wielokrotnie w latach 2010-2013 zwracała się do Wydziału (...) oraz Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w G. z żądaniem dokonania naprawy sieci kanalizacyjnej przy ul. (...).

Początkowo U. (...) wskazywał, iż w wyniku wizji na ul. (...) stwierdzono drożność kanalizacji w części, za którą odpowiada Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w G., poddając jednocześnie w wątpliwość stan wewnętrznej części kanalizacji budynku przy ul. (...) należącego do powódki. W związku z powyższym powódka dokonała na własny koszt przeglądu wewnętrznej części kanalizacji należącego do siebie budynku, która okazała się drożna.

W związku z powyższym powódka ponownie zwróciła się do Wydziału (...), w konsekwencji czego przeprowadzono ponowną wizję lokalną przy udziale Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w G.. Wykonane czynności potwierdziły niedrożność przyłącza kanalizacyjnego na ul. (...). Nadto Wydział (...)powziął przypuszczenie, że przyłącze zostało uszkodzone w czasie budowy kanalizacji deszczowej na ul. (...). W związku z dokonaniem kolejnej inspekcji i potwierdzeniem ww. przypuszczenia Wydział (...)wskazał, iż naprawą uszkodzonego przyłącza zajmie się podmiot odpowiedzialny za uszkodzenie, którym jest Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w G.. Naprawy uszkodzonego przyłącza dokonano we wrześniu 2013r.

Bezpośrednią przyczyną zalewania i podtopień piwnicy w budynku przy ul. (...) było przerwane przyłącze w miejscu posadowienia kanalizacji deszczowej przechodzącej przez ul. (...). Przerwanie przyłącza nastąpiło w związku z prowadzoną przez pozwanego, za pośrednictwem Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w G. oraz podwykonawcy Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. realizacją inwestycji dotyczącej sieci wodno-kanalizacyjnej na ul. (...).

W związku z uszkodzeniem przyłącza kanalizacyjnego powódka wskazała, iż poniosła szkodę, która wynikała nie tylko z niesłusznie płaconego przez nią podatku od części piwnicznej posadowionego na nieruchomości budynku, z której nie mogła korzystać, ale także z niemożności najmu ww. części budynku. Potwierdzając poniesione straty oraz ich wysokość powódka dokonała wyceny zakupionej w dniu 5 października 2009r. nieruchomości i na tę okoliczność sporządzony został w grudniu 2015 r. operat szacunkowy.

W prowadzonej dalszej korespondencji między stronami pozwany wskazał, że w związku z usunięciem awarii przyłącza kanalizacyjnego we wrześniu 2013 r. przez Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w G. roszczenie powódki nie może zostać zaspokojone przez Miasto G. w drodze ugody pozasądowej. W związku ze wskazaniem przez pozwanego, że uszkodzenie przyłącza kanalizacyjnego nastąpiło w czasie budowy kanalizacji deszczowej na ul. (...), powódka złożyła w Sądzie Rejonowym w Gnieźnie wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Wobec braku możliwości ugodowego zakończenia sprawy powódka wezwała pozwanego do zapłaty 183.123 zł

Pozwany zakwestionował roszczenie powódki w całości. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazał, iż powódka określiła błędnie legitymację bierną, bowiem odpowiedzialność za długotrwałą lub niewłaściwą naprawę przyłącza kanalizacyjnego odpowiada przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Pozwany zakwestionował także podaną przez powódkę przyczynę odpowiedzialności za uszkodzone przyłącze, tj. realizację przez pozwanego inwestycji dotyczącej sieci wodno-kanalizacyjnej na ul. (...). Pozwany nie zaprzeczył, aby inwestycja miała miejsce, jednak przyczynę uszkodzenia kanalizacji upatrywał w nieodpowiednim utylizowaniu przez powódkę odpadów gastronomicznych. Pozwany zakwestionował także sposób dochodzenia roszczenia przez powódkę za szkodę w postaci nienależnie odprowadzonego podatku oraz wysokość szkody za utracone korzyści, tj. czasu przez który powódka nie mogła zgodnie z przeznaczeniem korzystać z zalewanych piwnic.

Na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2017 r. pełnomocnik pozwanego oświadczył, iż kwestionuje wysokość stawek czynszu pomieszczeń położonych w nieruchomości, które wynikają z załączonego do pozwu operatu szacunkowego, wnosząc o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości na okoliczność kształtowania się stawek czynszu za wynajem pomieszczeń piwnicznych nieruchomości powódki w latach 2010-2013.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2018 r. Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania nieruchomości – rzeczoznawcy majątkowego celem ustalenia wartość czynszu jaki powódka mogłaby uzyskać za wynajmie pomieszczeń piwnicznych o powierzchni 569 m ² znajdujących się na terenie nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...) za okres od 1 sierpnia 2010 r. do 30 września 2013 r.

W sporządzonej opinii biegły sądowy R. D. wskazał, iż stawka miesięczna czynszu najmu powierzchni piwnicznych (tj. 569 m2 ) w latach od 1 sierpnia 2010 r. do 30 września 2013 r. w G. kształtowała się następująco:

- 3,44 zł za m2 według cen za rok 2010 (łączna kwota za 2010 r. to 9.786,80 zł)

- 3,44 zł za m2 według cen za rok 2011 (łączna kwota za 2011 r. to 23.488,32 zł)

-5,52 zł za m2 według cen za rok 2012 (łączna kwota za 2012 r. to 37.690,56 zł)

-5,52 zł za m2 według cen za rok 2013 (łączna kwota za 2013 r. to 28.267,92 zł)

Łączną wartość czynszu za najem pomieszczeń piwnicznych ww. latach biegły określił na kwotę 99.234 zł.

W tak ustalonym stanie fatycznym Sąd Okręgowy uznał , iż roszczenie co do zasadny zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Na wstępie Sąd Okręgowy odniósł się do zarzutu braku legitymacji biernej po stronie pozwanej Gminy.

W tym zakresie Sąd wskazał, że myśl art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Okoliczność ta wynika nie tylko z ww. przepisu, ale została także ustalona w toku sprawy. Do zalewania piwnic powódki doszło w wyniku uszkodzenia odcinka kanalizacji sanitarnej, która jest własnością G. (...) Powyższe uszkodzenie nastąpiło w związku z prowadzoną przez G. (...) inwestycją budowy kanalizacji deszczowej na ul. (...) w 2008 r., będącą drogą gminną. Powyższe na rozprawie w dniu 11 maja 2017 r. potwierdził pracownik Urzędu Miasta w G. B. S. (k. 155v-159 akt). Na okoliczność, iż to G. (...) odpowiada za uszkodzoną sieć wskazują także zeznania świadków, będących pracownikami Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w G. – S. C. oraz M. M.. Świadkowie Ci wskazali, iż zarówno sieć kanalizacji deszczowej jak i sanitarnej należy do G. (...) z tym, że sieć kanalizacji sanitarnej eksploatowana jest przez ww. przedsiębiorstwo. Należy mieć na względzie fakt, iż przepis art. 3 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 139), kwalifikujący zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków jako zadanie własne gminy, nie oznacza monopolu w tym zakresie dla gminy, lecz nakłada na gminę obowiązek w zakresie zapewnienia dostaw wody i odprowadzania ścieków. O tym, że prowadzenie w tym zakresie działalności przez gminę nie eliminuje możliwości istnienia innych przedsiębiorców wodociągowo-kanalizacyjnych, świadczą przepisy art. 17b pkt 4 i 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w G. z dnia 21 grudnia 2011 r., II SA/Gl 447/11). W związku z powyższym zarówno z przytoczonych przepisów jak i z zeznań świadków wynika, iż to G. (...) ponosi odpowiedzialność za uszkodzenie sieci, bowiem to gmina jest jej dysponentem. Co więcej uszkodzona sieć, która powodowała zalewanie piwnic na nieruchomości powódki znajdowała się na pasie drogi gminnej a zatem zgodnie z art. 143 k.c. w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Mając na uwadze powyższe w ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, iż pozwany posiada legitymację bierną w niniejszej sprawie.

Dalej Sąd wskazał ,że art. 417 § 1 k.c. wskazuje, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przepis art. 417 k.c. znajdzie zastosowanie, o ile szkoda wyrządzona została „przy wykonywaniu władzy publicznej”. Komentowany przepis dotyczy wyłącznie skutków funkcjonowania państwa i jednostek samorządu terytorialnego w sferze określanej mianem imperium, a więc działań lub zaniechań polegających na wykonywaniu funkcji władczych, realizacji zadań władzy publicznej. Nie chodzi zatem o konsekwencje zachowań tych podmiotów w sferze gospodarczej, dominium (por. Z. Banaszczyk (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 801 i n.). Do działań władczych nie zalicza się także usług użyteczności publicznej, wykonywanych przez administrację państwową lub samorządową, często przekazywanych odrębnym osobom prawnym (por. P. Lissoń, Usługi użyteczności publicznej (w:) Prawo wobec wyznań współczesności, pod red. P. Wilińskiego, Poznań 2004, s. 268 i n.; por. także wyrok SN z dnia 23 listopada 2012 r., I CSK 292/12, LEX nr 1274945). W przypadku szkód wyrządzonych przez organy państwowe lub jednostki samorządu terytorialnego poza sferą imperium, nie odpowiadają one na podstawie art. 417 k.c., lecz na ogólnych zasadach prawa cywilnego (por. art. 416, 427, 433–436 k.c.), co gwarantuje równą dla wszystkich podmiotów ochronę prawną, zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji RP (Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II). Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Dochodzone przez powódkę w niniejszej sprawie roszczenie związane jest ze świadczeniem przez gminę usług wodno-kanalizacyjnych. Należy wskazać, iż utrzymanie w należytym stanie kanalizacji wodnej nie należy do sfery szeroko rozumianego imperium. Do działań władczych nie zalicza się bowiem usług użyteczności publicznej wykonywanych przez administrację samorządową. W przypadku zaś szkody wyrządzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego poza sferą imperium ponosi ona odpowiedzialność deliktową na zasadach ogólnych. W związku z tym powyższym przepis art. 417 § 1 k.c. jako podstawa prawna żądania pozwu w niniejszej sprawie nie mógł znaleźć zastosowania.

Podstawę prawną żądania niniejszego pozwu stanowi w ocenie Sądu Okręgowego art. 415 k.c.

Nie ulega wątpliwości, iż w niniejszej sprawie spełnione zostały merytoryczne przesłanki dyspozycji przepisu art. 415 k.c.

W sprawie wykazane zostało powstanie po stronie powódki szkody. Bezsprzeczny w sprawie pozostawał fakt, że w dniu 5 października 2009 r. powódka kupiła nieruchomość położoną przy ul. (...), gdzie w maju 2010 r. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej związanej ze świadczeniem usług gastronomicznych. W toku prowadzonego postępowania powódka wykazała także, iż posadowiony na nieruchomości budynek będzie wykorzystywała nie tylko na prowadzenie własnej działalności, ale także wskazywała, iż miała zamiar wynajmować powierzchnie piwniczne w celu spłaty kredytu zaciągniętego na zakup rzeczonej nieruchomości. Powyższe potwierdzają nie tylko zeznania powódki, ale także decyzja Prezydenta Miasta G. z dnia 29.01.2013 r., dotycząca łącznego zobowiązania pieniężnego, z której wynika, iż powódka za część piwniczną budynku była obciążana podatkiem z tytułu działalności gospodarczej. W toku postępowania ustalono, iż powódce w konsekwencji nie udało się wynająć powierzchni piwnicznych, w związku z czym część z nich przeznaczyła na magazyn (ok. 80 m2), a ok. 260 m2 tej powierzchni została zagospodarowana przez partnera powódki do prowadzenia sklepu (...). W związku z powyższym powódka poniosła szkodę w postaci utraconych korzyści, a nadto była obciążana zobowiązaniem podatkowym, którego wysokość nie dotyczyła przeznaczenia nieruchomości powódki. Nie wykorzystując zatem w pełni potencjału zakupionej przez siebie nieruchomości bez wątpienia powódka poniosła szkodę.

W niniejszej sprawie została także spełniona przesłanka dotycząca istnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy. W toku postępowania wykazane zostało, iż zdarzeniem tym było uszkodzenie kanalizacji sanitarnej w związku z inwestycją jaką prowadził pozwany na ul. (...) w 2008 r. Powyższe potwierdzają nie tylko zeznana świadków - B. S. (pracownika Urzędu Miasta w G.) oraz S. C. i M. M. (pracowników Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w G.), ale okoliczność tę powoływał się także pozwany w piśmie z dnia 19 czerwca 2013 r., w którym wskazał na niedrożność przyłącza kanalizacji sanitarnej z posesji powódki (…) oraz podał, że jeżeli zostanie potwierdzone przypuszczenie, że przyłącze uszkodzono w czasie budowy kanalizacji deszczowej na ul. (...), naprawy dokona (...) sp. z o.o. w G. (k. 44 akt). Z kolei w piśmie z dnia 30 sierpnia 2013 r. pozwany wskazał, iż „naprawy przyłącza dokona Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w G.” (k. 45). Mając na uwadze treść ww. pism, skoro pozwany zdecydował o naprawie instalacji sanitarnej na posesji powódki przez ww. podmiot to zasada logicznego rozumowania nakazuje przyjąć, iż przyczyną niedrożność kanalizacji na posesji powódki było uszkodzenie przyłącza w czasie realizacji inwestycji na ul. (...). W toku postępowania ustalono, iż to G. (...)realizowała inwestycję, w czasie której doszło do uszkodzenia instalacji. Także to Gmina odpowiada za uszkodzoną sieć, która znajduje się pod pasem stanowiącym drogę gminną. W konsekwencji to także G. (...) pobrała od powódki podatek w nienależnej wysokości. W związku z powyższym należy wskazać, iż także ta przesłanka została spełniona.

Bez wątpienia w niniejszej sprawie istnieje także związek przyczynowy między powstaniem między opisywanym wyżej zdarzeniem a szkodą. W toku postępowania powódka wykazała, iż szkoda przez nią poniesiona była związana z awarią w instalacji sanitarnej za której naprawę odpowiadał pozwany.

Dalej Sąd wskazał , że w toku postępowania ustalono, iż to G. (...) odpowiedzialna była za uszkodzoną instalację sanitarną, która przyczyniła się do powstania po stronie powódki szkody. Opieszałość G. (...) w kwestii rozwiązania problemów z kanalizacją należy uznać za zaniechanie, które przyczyniło się do zwiększenia po stronie powódki rozmiarów szkody, wpływających na wysokość dochodzonego przez powódkę roszczenia.

Poniesiona przez powódkę szkoda związana z niemożnością wynajmu powierzchni piwnicznych należy rozpatrywać a kategoriach lucrum cessans. Szkoda ta ma charakter hipotetyczny, ponieważ w ramach tego pojęcia poszukujemy odpowiedzi na pytanie, jak kształtowałby się stan praw i interesów poszkodowanego, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę (zob. A. Szpunar, Uwagi, s. 292 i n.). Nie ulega wątpliwości, że należy tu uwzględniać tylko takie następstwa w majątku poszkodowanego, które oceniając rzecz rozsądnie, według doświadczenia życiowego, w okolicznościach danej sprawy dałoby się przewidzieć, iż wzbogaciłyby majątek poszkodowanego. W wyr. z 21.6.2002 r. (IV CKN 382/00, L.) SN przyjął, iż w razie dochodzenia naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści, musi być ona przez żądającego odszkodowania wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, że praktycznie w świetle doświadczenia życiowego można przyjąć, że utrata korzyści rzeczywiście miała miejsce (podobnie SA w Katowicach w wyr. z 21.6.2013, V ACa 201/13, L.).

W toku niniejszego postępowania powódka wykazała, iż zalewane przez uszkodzoną instalację powierzchnie piwniczne miały zostać przeznaczone na wynajem. Zamiar ten potwierdza także wysokość podatku jakim powódka była obciążana za zalewane powierzchnie piwniczne. Ustalając wysokość poniesionej przez powódkę w tym zakresie szkody Sąd całkowicie oparł się na sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłego sądowego R. D.. Biegły ten bowiem w sposób logiczny i spójny dokonał porównania cen czynszu najmu dla nieruchomości podobnych do nieruchomości powódki. Biegły dokonując analizy wysokości czynszu zastosował podejście porównawcze w sporządzonej przez siebie opinii, które w jego ocenie było podejściem najbardziej właściwym. Podejście to pozwoliło na ocenę wysokości czynszu nie tylko ze względu na lokalizację nieruchomości, ale także jej przeznaczenie oraz powierzchnię użytkową. W toku postępowania powódka wskazała, iż pierwsze zalanie związane z uszkodzeniem kanalizacji miało miejsce w sierpniu 2010 r., natomiast we wrześniu 2013 r. problemy z kanalizacją zakończyły się, bowiem uszkodzenie zostało naprawione. W związku z powyższym, biegły wskazał, iż w badanym okresie, a więc od sierpnia 2010 r. do 30 września 2013 r. czynsz najmu powierzchni piwnicznych kształtował się w wysokości opiewającej na kwotę 99.234 zł. Taką też wysokość roszczenia powódki w tym zakresie Sąd uznał za zasadną.

Co do szkody wynikającej z wysokości nadpłaconego przez powódkę podatku, Sąd nie dostrzegł żadnych wątpliwości. Powódka była obciążana podatkiem w wysokości, która nie odpowiadała przeznaczeniu powierzchni piwnicznych. Powierzchnie te jak zostało wykazane nie były przez powódkę wynajmowane, w związku z powyższym powódka nie uzyskiwała z ich posiadania żadnego dochodu związanego z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą. Kwota nadpłaconego podatku wynika z zarówno z decyzji Prezydenta Miasta G. z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie łącznego zobowiązania pieniężnego za rok 2013 (k. 52 akt) oraz z Uchwały nr (...) Rady Miasta G. z dnia 30 października 2013 r. (k. 53).

Reasumując, w świetle powyższych ustaleń i rozważań Sądu przyjąć należy, że odpowiedzialność za szkodę powódki powstałą w związku z uszkodzeniem kanalizacji sanitarnej w czasie inwestycji prowadzonej przez pozwanego na ul. (...) i w konsekwencji notorycznym zalewaniem powierzchni piwnicznych stanowiących własność powódki spoczywa na pozwanym G. (...) jako dysponencie sieci kanalizacji sanitarnej.

W związku z powyższym szkoda jaką poniosła powódka wyniosła 138.495 zł i taka też kwota podlegała łącznie zasądzeniu (punkt I sentencji wyroku). W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy oddalił powództwo (punkt II sentencji wyroku).

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł w oparciu o treść art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Sąd zasądził zatem odsetki od dnia 29 listopada 2014 r., a nie jak wskazywała powódka w pozwie od 7 listopada 2014 r. Sąd zmieniając dzień wymagalności odsetek wziął pod uwagę fakt, że powódka w wezwaniu do zapłaty zakreśliła powodowi 14-dniowy termin na zaspokojenie roszczenia od dnia doręczenia wezwania. Sąd wziął także pod uwagę czas na doręczenie korespondencji pozwanemu, bowiem nie wiadomo kiedy pozwany otrzymał wezwanie. W związku z powyższym zasadne jest żądanie odsetek od dnia 29 listopada 2014 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie przepisów art. 100 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwanego (punkt III sentencji wyroku). Na kwotę 17.717 zł zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki składa się 7.500 zł tytułem poniesionej przez powódkę opłaty od pozwu (art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych), 3.000 zł tytułem zaliczki wpłaconej przez powódkę na sporządzenie przez biegłego opinii, kwota 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (§2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz 17 zł tytułem zwrotu opłaty od pełnomocnictwa (część IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej) (punkt III a sentencji wyroku). Tymczasowo ze środków budżetowych tutejszego Sądu wyłożono koszty sądowe w łącznej kwocie 1.269,76 zł tytułem zwrotu kosztów sporządzonej przez biegłego opinii głównej oraz opinii uzupełniającej. Na podstawie art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kwotę tę nakazano ściągnąć do pozwanego, który przegrał sprawę w całości w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c. (punkt III b sentencji wyroku).

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana Gmina która zaskarżyła wyrok w części w pkt. 1 i 3 i wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części.

2.  zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych.

3.  ewentualnie, w przypadku uznania, że zachodzi nieważność postępowania w zakresie roszczenia o zwrot nadpłaconego podatku wniosła o chylenie zaskarżonego wyroku oraz odrzucenie pozwu - w zakresie roszczenia o zwrot nadpłaconego podatku, a w pozostałym zakresie oddalenie powództwa.

4.  nadto z najdalej posuniętej ostrożności procesowej wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Skarżąca zarzuciła:

1.  naruszenie prawa procesowego art. 2 § 1 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt. 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez przeprowadzenie postępowania pomimo zachodzącej niedopuszczalności drogi sądowej w zakresie roszczenia o zwrot nadpłaconego podatku.

2.  naruszenie prawa procesowego art. 233 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez wywiedzenie z materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego i w konsekwencji uznanie, że toku prowadzonego postępowania Powódka wykazała, iż miała zamiar wynająć część piwnicy w celu spłaty kredytu zaciągniętego na zakup przedmiotowej nieruchomości, pomimo, że w toku procesu Powódka nie przedstawiła żadnego dowodu, który by ten fakt potwierdzał, a ponadto nigdy faktycznie nie wynajmowała ww. części lokalu oraz złożyła oświadczenie, że od połowy 2010 r. nie planowała wynajmować piwnicy.

3.  naruszenie prawa materialnego art. 415 k.c., poprzez błędne przyjęcie, że w niniejszej sprawie zachodzi związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy działaniami G. (...) a szkodą w postaci wadliwie działającego przyłącza kanalizacyjnego w lokalu powódki podczas gdy powódka tego związku nie wykazała.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o :

1.  oddalenie apelacji w całości,

2.  zasądzenie od Pozwanej na rzecz Powódki zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja okazało się uzasadniona

Co do zarzutu naruszenia art. 2 § 1 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt. 1 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez przeprowadzenie postępowania pomimo zachodzącej niedopuszczalności drogi sądowej w zakresie roszczenia o zwrot nadpłaconego podatku.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, pojęcie drogi sądowej oznacza postępowanie przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym, a także przed sądami szczególnymi.

O tym, jakie sprawy są rozpoznawane przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy rozstrzyga art. 2 kodeksu postępowania cywilnego stanowiący, że do drogi sądowej należą sprawy cywilne, o ile przepisy szczególne nie przekazują ich do właściwości innych organów. O tym, czy sprawa oddana pod osąd jest sprawą cywilną (art. 1 k.p.c.), decyduje przedmiot procesu, czyli dochodzone przed sądem roszczenie i przytoczony przez powoda stan faktyczny, obejmujący zdarzenia, z których wynikają konsekwencje cywilnoprawne; sprawa cywilna w znaczeniu materialnym.

Sprawa, która nie zalicza się do wskazanych kategorii, nie jest sprawą cywilną, zatem nie należy do drogi sądowej, a pozew wniesiony w takiej sprawie podlega odrzuceniu na podstawie art. 199 § 1 k.p.c. wobec istnienia negatywnej przesłanki procesowej (postanowienie SN z 20 marca 2019 r., sygn. akt V CSK 655/17, www.sn.pl, z powołaniem się na wcześniejsze orzecznictwo).

Z analizy licznych orzeczeń wynika, że dla oceny dopuszczalności drogi sądowej w sprawach, których tłem są należności podatkowe, istotne jest, czy istnieje w prawie publicznym uregulowanie pozwalające na działanie organu publicznego w danej materii, czy organ administracyjny ma lub miał prawo rozstrzygnąć określoną indywidualną sprawę w sposób władczy decyzją administracyjną, szerzej – czy dysponuje lub dysponował środkami prawnymi, które mógłby zastosować na podstawie prawa publicznego, czy istnieją przekonujące przesłanki aksjologiczne, z uwzględnieniem specyfiki należności publicznoprawnych, uzasadniające zastosowanie konstrukcji właściwej dla prawa cywilnego oraz czy powód opiera jego roszczenie na zdarzeniach prawnych, które mogą stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych równych podmiotów.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie powódka swoje roszczenie o zwrot nadpłaconego podatku od nieruchomości nie opiera o żadne zdarzenie prawne, które mogłoby być źródłem stosunków cywilnoprawnych, a ponadto kwestia związana z podatkiem od nieruchomości została uregulowana w sposób kompleksowy w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.(Dz.U.2019.1170 tj.)

Przepisy, tej ustawy regulują kwestie związane z wysokością stawek , zmianą wysokości stawek oraz wygaśnięciem obowiązku podatkowego. Ponadto co istotne o wszystkich tych kwestiach w tym również o zmianach w wysokości podatku lub jego wygaśnięciu decydują organy podatkowe.

Nie ulega więc wątpliwości, że sprawa o zwrot podatku od nieruchomości nie należy do drogi sądowej , a więc w tym zakresie należało uchylić zaskarżony wyrok i pozew odrzucić o czym Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie I wyroku.

Zasadne okazały się również pozostałe zarzuty apelacji.

Powódka w niniejszej sprawie domagała się odszkodowania od Gminy za to , że w okresie od 1 sierpnia 2010 r. do 30 września 2013 r. z uwagi na zalewanie pomieszczeń piwnicznych nie mogła ich wynajmować i w związku z tym poniosła stratę w postaci nie uzyskiwania czynszu dzierżawnego za wyżej wymienione pomieszczenia piwniczne .

Powódka upatrywała więc szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans).

Utracone korzyści to m.in. wartość aktywów, które nie weszły do majątku wskutek zdarzenia wyrządzającego szkodę. Przyjmuje się, że powinno się tu brać pod uwagę tylko te korzyści, które z wysokim prawdopodobieństwem znalazłyby się w majątku poszkodowanego. W judykaturze nie wymaga się wykazania, że utrata korzyści wystąpiła "na pewno", lecz wystarcza "graniczące z pewnością" prawdopodobieństwo takiego stanu rzeczy, co pozwala na stosowanie zasad charakterystycznych np. dla wiązanego w nauce z konstrukcją domniemania, dowodu prima facie - a więc konstrukcji prawnej, opartej o wnioskowanie, że wobec faktów ustalonych istnieje na tyle duże prawdopodobieństwo zaistnienia faktu dowodzonego, iż na stronie przeciwnej podmiotowi prowadzącemu dowód spoczywać powinien ciężar wykazania okoliczności (faktów) konkurencyjnych dowodzonemu. Innymi słowy, powództwo dotyczące utraconych korzyści może zostać uwzględnione wyłącznie wówczas, gdy poszkodowany wykaże, w stopniu graniczącym z pewnością, że gdyby nie wystąpiło zdarzenie, z którym związany jest obowiązek odszkodowawczy, uzyskałby on tę korzyść.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę , że zgodnie z art. 382 k.p.c. Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z regulacji tej wynika, że postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy. Oznacza to z kolei, że wyrok sądu drugiej instancji musi opierać się na jego własnych ustaleniach faktycznych i prawnych poprzedzonych ponowną oceną materiału procesowego.

Wykonując ten obowiązek Sąd Apelacyjny dokonał własnej oceny przedstawionego pod osąd materiału procesowego i w jej wyniku odmiennie niż Sąd pierwszej instancji ocenił zasadność roszczenia powódki o odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści uznając, że w analizowanym przypadku powódka, pomimo ciążącego na niej w tym zakresie ciężaru, nie zdołała wykazać że poniosła szkodę obejmującą utracone korzyści (lucrum cessans) w postaci utraty czynszu dzierżawnego za wynajem części pomieszczeń piwnicznych w okresie od 1 sierpnia 2010 r. do 30 września 2013 r.

Sąd nie podziela argumentów sądu okręgowego , który dokonał błędnej oceny materiału dowodowego.

W ocenie sądu apelacyjnego naprowadzone na tą okoliczność dowody nie spełniają tego wymogu , że wykazane zostało z dużą dozą prawdopodobieństwa , graniczącą z pewnością , iż te korzyści powódka mogłaby uzyskać.

Powódka przedstawiała na tą okoliczność dowód z zeznań dwóch świadków – pracowników swojej restauracji- (...) oraz M. Ś., którzy w sposób bardzo ogólnikowy zeznali , że były jakieś osoby które chciały wynająć część pomieszczeń piwnicznych. Dalej partner powódki – świadek M. B. również w jednym zdaniu zeznań stwierdził , że powódka wzięła kredyt na zakup nieruchomości i będąc zmuszona do spłaty tego kredytu chciała wynająć część lokalu.

I wreszcie zeznania samej powódki w których twierdziła , że prowadziła rozmowy z dwoma potencjalnymi klientami którzy byli skłonni wynająć cześć pomieszczeń, przy czym rozmowy nie wyszły poza fazę bardzo ogólnych kwestii , nie uzgodniono nawet orientacyjne ceny czy też wielkości ewentualnie wynajmowanych powierzchni piwnicznych. Dalej powódka mimo ,że twierdziła , że ma dane jednego z tych potencjalnych klientów to tych danych nie wskazała. Twierdziła , że ogłaszała się w jakimś portalu internetowym ale nie potrafiła podać konkretnie jaki to portal był . A to na powódce spoczywał ciężar wykazania tych okoliczności

Biorąc to wszystko pod uwagę oraz fakt , że po usunięciu awarii w 2013 r mimo ,że mogła już wynajmować bez przeszkód pomieszczenia piwniczne tego nie robiła, należało przyjąć , że powódka nie uprawdopodobniła w wysokim stopniu graniczącym z pewnością, iż mogłaby uzyskać za lata 2010 – 2013 korzyść w postaci czynszu dzierżawnego . Tym samym co już było wskazane sąd nie podziela stanowiska sądu I instancji , że okoliczność ta została ponad wszelką wątpliwość wykazana.

W przypadku powódki możemy co najwyżej mówić o wystąpieniu przypadku tzw. szkody ewentualnej (utraty szansy na uzyskanie korzyści), która nie podlega naprawieniu.

I wreszcie należy podnieść ,że ustalona w oparciu o treść opinii biegłego hipotetyczna wartość, czynszu dzierżawnego którą powódka mogłoby uzyskać za okres od 1 sierpnia 2010 r. do 30 września 2013 r., nie może być zakwalifikowana prawnie jako szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. (utracone korzyści). Wyliczenie biegłego przyjęte przez Sąd za podstawę ustalenia szkody obrazuje bowiem jedynie rozmiar tzw. szkody hipotetycznej (ewentualnej), która to kategoria pozostaje prawnie obojętna dla określenia granic obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i powództwo o odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści oddalił w całości .( art. 386§ 1 k.p.c.).

Konsekwencją zmiany wyroku była również zmiana orzeczenia o kosztach postępowania za I instancję . Skoro powódka przegrała sprawę w całości to zgodnie z art. 98 k.p.c. to ona ponosi koszty postępowania na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego oraz wydatki na biegłego.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108§ 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust.1 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych. ( Dz.U. z 2018 poz. 265).

Ryszard Marchwicki

"Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej) jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym"

St. sekr. sąd. Katarzyna Surażyńska