Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Kaźmierczak

Sędziowie: SSA Mariola Głowacka

SSA Małgorzata Gulczyńska /spr./

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Wierzytelności (...)siedzibą w W.

przeciwko Z. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 8 czerwca 2017 r. sygn. akt I C 438/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 4.050 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Mariola Głowacka Małgorzata Kaźmierczak Małgorzata Gulczyńska

I ACa 10/18

UZASADNIENIE

Pozwem z 25 czerwca 2015 r. powód (...) Wierzytelności (...) z siedzibą w W. wniósł do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny pozew o zapłatę kwoty 80.320,25 zł przeciwko Z. S..

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny uwzględnił powództwo nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym.

Pozwany w sprzeciwie wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o rozłożenie dochodzonych należności na raty na podstawie art. 320 k.p.c. oraz o niezasądzanie kosztów procesu na podstawie art. 102 k.p.c. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podniósł, że nie otrzymał zawiadomienia o przelewie wierzytelności i kwestionuje dokonanie tej czynności prawnej, zarzucił bankowi udostępnienie bez jego zgody danych osobowych. Stwierdził, że w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu przez bank podjął negocjacje ugodowego zakończenia sprawy. W piśmie z 5 października 2016 r. pozwany zarzucił, że powód nie udowodnił, w jaki sposób nabył prawa i obowiązki przysługujące mu przeciwko pozwanemu, nie przedłożył umowy kredytu ratalnego, umowy cesji wierzytelności, zawiadomienia dłużnika o cesji z potwierdzeniem nadania pisma listem poleconym, nie przedłożył harmonogramu spłat, które to dowody powinien złożyć już z pozwem. Podniósł również zarzut przedawnienia twierdząc, że roszczenie stało się wymagalne 16 sierpnia 2012 r., tj. w dniu rozwiązania umowy.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od Z. S. na rzecz (...) Wierzytelności Detaliczne Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny z siedzibą w W. kwotę 80.320,25 zł z ustawowymi odsetkami od 25 czerwca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r., a od 1 stycznia 2016 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty i zasądził od pozwanego na rzecz powoda 4.622 zł tytułem kosztów procesu.

Podstawą orzeczenia były następujące ustalenia i rozważania.

W dniu 4 lutego 2009 r. (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. zawarł ze Z. S. umowę o „Kredyt na miarę” na kwotę 77.900 zł. Umowa w § 10 ust. 1 stanowi, że: „Klient wyraża zgodę na dokonanie przez Bank przelewu wierzytelności z tytułu niniejszej umowy na osoby trzecie oraz na udostępnianie tym osobom informacji objętych tajemnicą bankową dotyczących tej umowy. Ponadto zgodnie z postanowieniem przepisu art. 92 c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe, Klient wyraża zgodę na przelew przez Bank wierzytelności z tytułu przedmiotowej Umowy na Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych tworzące fundusz sekurytyzacyjny albo na fundusz sekurytyzacyjny, jak również poddaje się egzekucji na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego, który nabędzie taką wierzytelność.”

Rozwiązanie umowy nastąpiło w dniu 16 sierpnia 2012 r.

Decyzją z 29 sierpnia 2011 r. Komisja Nadzoru Finansowego zezwoliła na utworzenie przez instytucję kredytową (...) SA z siedzibą w A., (...)banku w formie spółki akcyjnej pod firmą (...) SA. Postanowieniem z dnia 23 września 2011 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego wykreślił z KRS podmiot (...) SA. Jak wynika z uzasadnienia, w dniu 19 września 2011 r. został wpisany do rejestru (...) SA, który powstał wskutek wniesienia wszystkich składników majątkowych Oddziału (...) SA na mocy art. 42 a ustawy Prawo Bankowe. (...) SA z siedzibą w W. w myśl art. 42 e ust 2 i 3 ustawy Prawo Bankowe wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki instytucji kredytowej ( (...) SA Oddział w Polsce).

(...) SA w W. 3 października 2012 r. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny (dalej b.t.e.) przeciwko Z. S. na kwotę 61.500,48 zł z tytułu umowy o „Kredyt na miarę” zawartej 4 lutego 2009 r. Postanowieniem z 2 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy w Kole w sprawie o sygn. akt I Co 1643/12 nadał temu b.t.e. klauzulę wykonalności – z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do kwoty 200.000 zł oraz zasądził od dłużnika na rzecz wierzyciela kwotę 81,76 zł tytułem kosztów postępowania.

W dniu 31 grudnia 2012 r. nastąpiło połączenie prawne (...) Bank (...) SA. W rezultacie oba banki stały się jednym podmiotem, występującym pod marką (...) Bank (...) SA. (...) Bank (...) SA wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki (...) SA, stał się stroną umów zawartych pomiędzy (...) SA i jego klientami, w tym również z pozwanym.

Postanowieniem z 28 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w Kole w sprawie I Co 258/13 nadał klauzulę wykonalności b.t.e. wystawionemu przez (...) SA z siedzibą w W. w dniu 3 października 2012 r. na rzecz następcy prawnego wierzyciela, tj. (...) Bank (...) SA z siedzibą w W. oraz zasądził od dłużnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 127 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W dniu 7 października 2014 r. (...) sp. z o.o. we W. zawarł z (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W., reprezentowanym przez (...) SA z siedzibą we W., przedwstępną umowę sprzedaży wierzytelności. Strony miały zamiar zawrzeć umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem miało być nabycie przez Fundusz wierzytelności z tytułu umów bankowych przysługujących (...) Bank (...) SA jako wierzyciel pierwotny wskazany w załączniku nr (...) do umowy przyrzeczonej

Aktem notarialnym z 8 października 2014 r. (...) sp. z o.o. oraz (...) Bank (...) SA oświadczyły, że są jedynymi (...) sp. z o.o. sp. komandytowej z siedzibą w W.. Zgodnie z postanowieniem zawartym w § 2 umowy zmiany (...) Bank (...) SA, jako komandytariusz spółki komandytowej wniósł do spółki komandytowej wkład niepieniężny w postaci wymagalnych wierzytelności pieniężnych wynikających z umów kredytowych, których stroną jest (...) Bank (...) SA i do chwili obecnej niespłaconych. Ze względu na tajemnicę bankową komandytariusz zobowiązał się przekazać spółce komandytowej odrębnie dokładne dane dotyczące wierzytelności na nośniku elektronicznym oraz kod umożliwiający przyporządkowanie wierzytelności określonej indywidualnie nadanym numerem do jej danych znajdujący się na nośniku elektronicznym

W oświadczeniu z 7 sierpnia 2015 r., z udziałem (...) Bank (...) SA z siedzibą w (...) sp. z o.o. sp. komandytową z siedzibą w W., bank stwierdził, że aktem notarialnym z 8 października 2014 r., stając się komandytariuszem spółki (...), wniósł do niej wkład w postaci wymagalnych wierzytelności pieniężnych wynikających z umów kredytowych, których jest stroną. Ze względu na tajemnicę bankową, każda wierzytelność została zanonimizowana poprzez oznaczenie jej indywidualnym numerem określonym w załączniku do aktu notarialnego. Powyższy załącznik przyporządkowuje indywidualny numer wierzytelności do danych konkretnej wierzytelności będącej przedmiotem wkładu niepieniężnego, na które składają się w szczególności dane indywidualizujące osobę dłużnika, czynność bankową, z której wynika wierzytelność i wysokość wierzytelności. W załączniku do oświadczenia jest wyszczególniona i zindywidualizowana wierzytelność wobec Z. S..

W dniu 24 października 2014 r. została zawarta umowa świadczenia w miejsce wykonania pomiędzy (...) sp. z o.o. sp. komandytową z siedzibą w W. a (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W.. (...) sp. z o.o. sp. komandytowa w celu zwolnienia się ze spełnienia świadczenia pieniężnego przelała na rzecz Funduszu wierzytelności z tytułu umów bankowych przysługujących poprzednio (...) Bank (...) SA, a wskazanych w załączniku nr (...) do Umowy Uzupełniającej. W dniu 12 sierpnia 2015 r., w celu usunięcia wszelkich wątpliwości dotyczących wierzytelności wchodzących w skład portfela wierzytelności, który na podstawie umowy został przeniesiony na Fundusz, spisano Aneks nr (...) do powyższej umowy. Strony zmieniły brzmienie litery B preambuły umowy, nadając jej brzmienie: „w dniu 7 października 2014 r. (...) sp. z o.o. i Fundusz podpisały umowę przedwstępną sprzedaży wierzytelności (…), w której jej strony zobowiązały się zawrzeć Umowę przyrzeczoną przelewu wierzytelności z tytułu umów bankowych, przysługujących poprzednio (...) Bank (...) SA jako wierzycielowi pierwotnemu, wskazanych pierwotnie w załączniku nr (...) do umowy uzupełniającej (dalej „Umowa uzupełniająca”), a które zostały wskazane w załączniku nr (...) do niniejszej umowy i załączniku nr (...) do Umowy, z zastrzeżeniem, że załącznik nr (...) obejmuje elektroniczne zestawienie wszelkich wierzytelności i pisemne zestawienie wierzytelności stwierdzone tytułem egzekucyjnym, a załącznik nr (...) pisemne zestawienie pozostałych wierzytelności.” Strony dodały do umowy załącznik nr (...) wskazujący pisemną listę pozostałych wierzytelności. W załączniku nr (...), pod poz. 32430, znajduje się wierzytelność wobec Z. S. z tytułu umowy z 4 lutego 2009 r.

Powód w dniu 26 czerwca 2015 r. wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego wobec Z. S. na kwotę 80.320,25 zł.

Powód w piśmie z 20 kwietnia 2017 r. wskazał, że należna kwota kapitału wynosi 55.552,48 zł, odsetki od niespłaconego kapitału naliczone od dnia 5 lutego 2009 r. do 16 sierpnia 2012 r. według 17,90% (zgodnie z Regulaminem Kredytu na miarę) wynoszą 5.514 zł, a skapitalizowane niezaspokojone odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia w kwocie 19.019,77 zł naliczono od kwoty kapitału 55.752,48 od 17 sierpnia do 3 października 2012 r. (tj. do dnia sporządzenia b.t.e. nr 5770 (...)) według ustawowej stopy procentowej, a począwszy od 4 października 2012 r. do dnia 24 czerwca 2015 r. (do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu) według ustawowej stopy procentowej. Na kwotę 234 zł z tytułu opłat windykacyjnych składa się sześć opłat za obsługę nieterminowej płatności w wysokości po 30 zł (zgodnie z tabelą Opłat i Prowizji Kredytu na miarę).

Uznając powództwo za zasadne Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany nie kwestionował faktu zawarcia umowy kredytu bankowego. Do umowy tej ma zastosowanie art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe. Pozwany nie wywiązał się zawartej umowy, wobec czego została skutecznie wypowiedziana w dniu 16 sierpnia 2012 r.

W myśl art. 92a ust. 1 pkt 1 prawa bankowego, bank może zawrzeć z towarzystwem funduszy inwestycyjnych tworzącym fundusz sekurytyzacyjny albo z funduszem sekurytyzacyjnym umowę przelewu wierzytelności. Z art. 509 k.c. wynika, że zasadą jest, że wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią bez zgody dłużnika. Regulacja zawarta w art. 92c prawa bankowego, która stanowiła wyjątek od art. 509 k.c. została uchylona z dniem 13 stycznia 2009 r. (Dz.U.2008.231.1546), a więc nie miała zastosowana w niniejszej sprawie. Wbrew twierdzeniu pozwanego nie jest wymagane dla skuteczności cesji zawiadomienia dłużnika o cesji wraz z potwierdzeniem nadania tego pisma listem poleconym na adres pozwanego. Ponadto w umowie kredytu pozwany wyraził zgodę na dokonanie przez bank przelewu wierzytelności na osoby trzecie oraz na udostępnianie tym osobom informacji objętych tajemnicą bankową dotyczących tej umowy.

Za niezasadne Sąd uznał zarzuty nieprzedłożenia umowy kredytu, umowy cesji, harmonogramu spłat. Powód przedłożył zarówno umowę kredytu, jak i dokumenty (umowy), na podstawie których nastąpiła cesja wierzytelności. Przedłożonymi dokumentami wykazał fakt przejścia uprawnień przysługujących (...) SA Oddział w Polsce z siedzibą w W. z tytułu umowy zawartej z pozwanym 4 lutego 2009 r., w tym przejścia wierzytelności przysługujących (...) Bank (...) SA na rzecz (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego, istnienie zobowiązania, jego wymagalność, wysokość i skuteczność dokonanego wypowiedzenia umowy.

Za chybiony uznano zarzut przedawnienia roszczenia. Wypowiedzenie umowy nastąpiło w dniu 16 sierpnia 2012 r., wówczas roszczenie stało się wymagalne i rozpoczął się bieg terminu przedawnienia (art. 120 § 1 k.c.). Trzyletni termin przedawnienia upływał z dniem 16 sierpnia 2015 r. (art. 118 k.c.). Pozew został skutecznie wniesiony w dniu 25 czerwca 2015 r., a więc przed upływem terminu przedawnienia.

Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania art. 320 k.p.c., ponieważ pozwany nie uzasadnił swego wniosku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. i 99 k.p.c.

Wyrok w całości zaskarżył pozwany, zarzucając naruszenie:

– art. 509 § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie do stanu faktycznego niniejszej sprawy co skutkowało uznaniem, że w niniejszej sprawie doszło do zawarcia ważnej umowy cesji wierzytelności,

– art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu przez Sąd I instancji granicy swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie oraz braku wszechstronnego ich rozważenia,

– art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. a tym samym naruszenie zasady bezstronności sądu i równości stron w procesie oraz zasady kontradyktoryjności poprzez zobowiązanie strony powodowej reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, do przełożenia do akt sprawy dokładnie wskazanych i określonych dokumentów uprawdopodabniających dochodzone roszczenie, które w świetle prawa procesowego strona powodowa winna przedłożyć już w pozwie.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Koninie.

Nadto, w przypadku oddalenia apelacji, na podstawie art. 102 k.p.c. wniósł o nieobciążanie go kosztami niniejszego postępowania, z uwagi na trudną sytuację finansową.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Uznając apelację za niezasadną Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Nie są uzasadnione zarzuty naruszenia prawa procesowego.

Pozwany nie kwestionuje podstawowych w sprawie faktów – zawarcia w dniu 4 lutego 2009 r. umowy kredytu oraz niewywiązania się z warunków spłaty, co doprowadziło do wypowiedzenia umowy przez bank. Zarzuty podnoszone przed Sądem pierwszej instancji i w apelacji nie są wystarczające do osiągnięcia celu, którym ma być pozbawienie możliwości egzekucji zobowiązań wynikających z zawartej umowy.

Nieskuteczne są zarzuty co do skutków niezłożenia przez powoda wszystkich dokumentów dowodzących przysługującego mu roszczenia już w pozwie. Mając informację, że poprzednicy prawni uzyskali bankowe tytuły egzekucyjne, które zostały przez sądy zaopatrzone w klauzulę wykonalności i że dotychczas pozwany nie kwestionował swoich zobowiązań z umowy (pozwany przyznał, że próbował doprowadzić do ugodowego zakończenia sprawy), powód mógł pozostawać w przekonaniu, że szczegółowe dokumentowanie zobowiązania już w pierwszym piśmie procesowym jest zbędne. Przedłożenie kwestionowanych przez pozwanego dokumentów dopiero w toku postępowania nie może w tej sytuacji prowadzić do oddalenia powództwa.

Powód rzeczywiście nie przedłożył harmonogramu spłat, ale takim dokumentem dysponował także pozwany. Mógł go więc złożyć i wskazać, jakie korzystne dla siebie skutki prawne z tego dokumentu wywodzi.

Wbrew zarzutom apelacji powód właściwie wykazał przejście na niego uprawnień wynikających z umowy „Kredyt na miarę”. Wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda nie był jedynym dokumentem, który miał tego faktu dowodzić.

Przedstawione twierdzenia i dowody pozwalają na odtworzenie, jak wierzytelność przysługująca wobec pozwanego była oznaczana w kolejnych umowach i w jaki sposób można ją zidentyfikować.

Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał, że brak poinformowania pozwanego o umowie cesji miałby znaczenie wyłącznie w sytuacji, gdyby pozwany spłacił wierzytelność na rzecz poprzedniego wierzyciela (art. 512 k.c.), co w sprawie nie miało miejsca. Ani art. 509 k.c., ani żaden inny przepis, nie wymaga dla skuteczności cesji zawiadomienia dłużnika. Jest też bezsporne, że w sprawie nie miał zastosowania art. 514 k.c., ponieważ strony umowy „Kredyt na miarę” nie zastrzegły zakazu przelewu wierzytelności, a wręcz przeciwnie, pozwany na taki przelew się zgodził.

Powód wykazał też, w jaki sposób została wyliczona należność dochodzona pozwem. Niespłacony kapitał wyniósł 55.552,48 zł, od niego – zgodnie z umową – naliczono odsetki od 5 lutego 2009 r. do 16 sierpnia 2012 r. w wysokości 17,90% (5.514 zł), a po wypowiedzeniu umowy naliczano niższe ustawowe odsetki za opóźnienie (19.019,77 zł), do tego doliczono opłaty windykacyjne (234 zł). Do żadnej z tych pozycji pozwany się nie odniósł. Nie przedstawił zatem Sądowi argumentów, które pozwalałyby je zakwestionować. W szczególności nie wskazał jaką i kiedy kwotę wpłacił tytułem wykonania zobowiązania, nie podważał ani wysokości zastosowanej stopy procentowej, ani rozliczenia wpłaconych kwot. Jest niesporne, że pozwany otrzymał od Banku kwotę 77.900 zł, a zatem przewyższającą kwotę kapitału dochodzoną niniejszym pozwem. Powód nie jest w stanie przedstawić dowodów na okoliczność negatywną, tj. brak wpłat. Twierdzenia, że kredyt został spłacony w większej wysokości niż wskazana w pozwie może wykazać tylko pozwany, przedstawiając dowody wpłat dokonanych w związku z zawarciem umowy na wysokość przewyższającą 22.347,52 zł (77.900 zł – 55.552,48 zł). Tylko w tym wypadku można było bowiem rozważać czy dokonane wpłaty zostały prawidłowo rozliczone – przy uwzględnieniu terminu spłat i umówionego oprocentowania. Tymczasem pozwany nie tylko nie przedstawił takich dowodów, ale nawet twierdzeń co do wysokości dokonanych wpłat.

Nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy wyższe kwoty żądania, wskazywane w wezwaniu spółki (...) i ewentualne błędy w tym wezwaniu, skoro powód takich kwot w procesie nie dochodził. Pozwany nie wskazał też, jakie skutki należy wiązać z nieprzedłożeniem umowy serwisowej łączącej powoda z tą spółką.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalono.

Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c. Z twierdzeń pozwanego jednoznacznie wynika, że miał świadomość zaległości w związku z umową kredytu. Nie przedstawił w sprawie żadnych twierdzeń, które pozwoliłyby uznać, że jego wątpliwości co do wysokości zadłużenia są usprawiedliwione. W szczególności na żadnym etapie postępowania nie wskazał jakie kwoty z tytułu kredytu spłacił. O ile mógł mieć początkowo wątpliwości co do zmian podmiotowych po stronie wierzyciela, to po ich wyjaśnieniu, wobec nieprzedstawienia realnych zastrzeżeń co do wysokości zobowiązania, nie było podstaw do unikania jego realizacji. Decydując się na kontynuowanie procesu pozwany winien mieć świadomość negatywnych skutków finansowych, jakie wiążą się z jego przegraną. Dlatego też o kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., ustalając wysokość kosztów zastępstwa procesowego powoda na podstawie § 15 ust. 1, § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

Mariola Głowacka Małgorzata Kaźmierczak Małgorzata Gulczyńska