Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

26 lutego 2021 roku

Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Joanna Wardak

po rozpoznaniu 26 lutego 2021 roku w Siedlcach na posiedzeniu niejawnym

odwołania D. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z 10 listopada 2020 roku, numer (...) - (...)

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż D. Ż. nie ma obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 1 do 30 września 2020 roku w wysokości 2466,60 (dwa tysiące czterysta sześćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy) wraz z odsetkami od dnia doręczenia decyzji do dnia zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia.

IV U 4/21

UZASADNIENIE

Stanowiska stron.

Decyzją z 10 listopada 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zmienił decyzję z 27 sierpnia 2020 roku w ten sposób, że przyznał D. Ż. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres do 31 sierpnia 2020 roku, odmówił przyznania tego świadczenia za okres od 1 września do 26 października 2020 roku oraz zobowiązał D. Ż. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 1 do 30 września 2020 roku w wysokości 2466,60 złotych wraz z odsetkami od dnia doręczenia tej decyzji do dnia zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia.

W złożonym odwołaniu D. Ż. wskazała, że domaga się zmiany zaskarżonej decyzji w zakresie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego domagała się oddalenia odwołania.

Stan faktyczny.

D. Ż. miała przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od 31 marca do 28 lipca 2020 roku. Decyzją z 27 sierpnia 2020 roku przedłużono okres tego świadczenia do 26 października 2020 roku.

Od 1 września 2020 roku D. Ż. podjęła zatrudnienie.

14 września 2020 roku D. Ż. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniosek o wstrzymanie wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za wrzesień i październik 2020 roku wskazując, że we wrześniu rozpoczęła pracę.

23 września 2020 roku organ rentowy wypłacił D. Ż. świadczenie rehabilitacyjne za okres od 1 do 30 września 2020 roku w wysokości 2466,60 złotych brutto (2047,60 złotych netto). Decyzja w sprawie wstrzymania wypłaty zapadła z opóźnieniem z powodu sytuacji epidemicznej i zwiększonego wpływu wniosków do organu rentowego.

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie: pism organu rentowego (k. 12-13 i 18-19) oraz dokumentów znajdujących się w aktach rentowych.

Ocena dowodów i ocena prawna.

Odwołanie ubezpieczonej okazało się zasadne.

Przedmiotem sporu było zagadnienie, czy ubezpieczona ma obowiązek zwrotu świadczenia rehabilitacyjnego wypłaconego za wrzesień 2020 roku. Jako podstawę domagania się zwrotu tego świadczenia przez ubezpieczoną organ rentowy wskazał art. 17 i art. 22 ustawy z 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 202 r. poz. 870 z późn. zm.). W ocenie sądu powyższy stanowisko okazało się błędne.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 powyższej ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. W myśl art. 22 ustawy do świadczenia rehabilitacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 17.

Bezsporna była okoliczność, że ubezpieczona miała przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 1 do 30 września 2020 roku, a od 1 września 2020 roku podjęła zatrudnienie. We wniosku z 14 września 2020 roku domagała się wstrzymania wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za wrzesień 2020 roku z uwagi na rozpoczęcie zatrudnienia. Mimo złożonego wniosku organ rentowy 23 września 2020 roku wypłacił ubezpieczonej świadczenie rehabilitacyjne za okres od 1 do 30 września 2020 roku. Organ rentowy wyjaśnił, że decyzja w sprawie wstrzymania wypłaty zapadła z opóźnieniem z powodu sytuacji epidemicznej i zwiększonego wpływu wniosków do organu rentowego.

W opisanej sytuacji sąd podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z 17 lutego 2016 roku (III UZP 15/15, OSNP 2016/8/106) wskazujący na to, że „Przepis art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 159 ze zm.) nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy uzyskał zaświadczenie właściwego lekarza o odzyskaniu zdolności do pracy i w związku z tym zaświadczeniem podjął pracę zarobkową, o czym zawiadomiono organ rentowy”.

W swoich rozważaniach Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „Przepis art. 17 ust. 1 ma charakter represyjny, gdyż ustanawia sankcję za określone w nim delikty związane ze sposobem korzystania przez ubezpieczonego ze zwolnienia lekarskiego. Konstrukcja utraty prawa do zasiłku chorobowego przybrała przy tym postać normy szczególnej, zatem zgodnie z dyrektywą exceptiones non sunt excendendae nie może być interpretowana rozszerzająco (wyroki Sądu Najwyższego z 4 lipca 2000 r., II UKN 634/99, OSNAPiUS 2002 nr 2, poz. 48 i z dnia 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 152). (…) Z punktu widzenia przepisów prawa ubezpieczeń społecznych nie jest ważny powód wcześniejszego przyjścia do pracy (skrócenie okresu niezdolności do pracy przez lekarza, czy faktyczna rezygnacja ze zwolnienia). Nie jest więc istotne, czy pracownik już wyzdrowiał, czy też mimo choroby wyraża gotowość wykonywania pracy, by nie zmniejszać swoich dochodów, czy też chce uniknąć zastosowania przez pracodawcę art. 53 kp. (…) Żaden z podanych wyżej powodów wcześniejszego podjęcia pracy przez ubezpieczonego (rezygnacji ze zwolnienia) nie może uzasadniać zastosowania sankcji z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Przepis ten dotyczy bowiem wyłącznie sytuacji nadużycia prawa do zasiłku chorobowego. Rezygnacja ze zwolnienia (przez przyjście pracownika do pracy), albo skrócenie zwolnienia przez lekarza, nie jest nadużyciem prawa do zasiłku chorobowego. O sytuacji nadużycia prawa można mówić tylko wtedy, gdy ubezpieczony korzystając ze zwolnienia lekarskiego wykonuje jednocześnie pracę opłacaną zasiłkiem chorobowym. Sankcja określona w art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej oparta jest na domniemaniu nadużycia prawa do zasiłku chorobowego, czyli na założeniu, że ubezpieczony wykonujący w okresie przysługującego mu prawa do zasiłku pracę zarobkową nie jest niezdolny do pracy, a celem zwolnienia było otrzymanie zasiłku chorobowego mimo braku owej niezdolności. Stąd rezygnacja ze zwolnienia wyłącza możliwość zastosowania art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Przepis może mieć zastosowanie tylko wówczas, gdy w czasie zwolnienia lekarskiego ubezpieczony wykonuje pracę. Stwierdzenie tej sytuacji uzasadnia, po pierwsze - brak prawa do zasiłku chorobowego za czas wykonywania pracy (na tej podstawie, że za pracę wykonaną pracownikowi należy się wynagrodzenie) i po drugie - domniemanie, że praca była wykonywana przez cały wcześniejszy okres zwolnienia, co oznacza zastosowanie sankcji utraty prawa do zasiłku chorobowego za okres zwolnienia, o jakim mowa w art. 17 ust. 1 ustawy. Domniemanie nadużycia prawa do zasiłku chorobowego może jednak zostać obalone, np. gdy ubezpieczony wykaże, że przez znaczną część zwolnienia przed dniem kontroli przebywał w szpitalu. Konkludując, art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej jest sankcją za zrealizowany zamiar nadużycia prawa do zwolnienia lekarskiego i zasiłku chorobowego. Przepis ten nie może zatem być stosowany, jeśli takiego zamiaru nie było, a więc gdy ubezpieczony - w związku z uzyskaniem zaświadczenia właściwego lekarza o odzyskaniu zdolności do pracy - skrócił okres zwolnienia podejmując pracę zarobkową, o czym powiadomiono organ rentowy celem dokonania weryfikacji okresu, za jaki przysługuje zasiłek chorobowy.”.

Analogiczna sytuacja zaistniała w przedmiotowej sprawie. Ubezpieczona zrezygnowała z przyznanego świadczenia rehabilitacyjnego w związku z podjęciem zatrudnienia. O fakcie tym zawiadomiła organ rentowy przed datą wypłaty tego świadczenia. W tej sytuacji jej zachowania nie można określić mianem nadużycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, a tylko takie byłoby podstawą do nałożenia na nią obowiązku zwrotu wypłaconego świadczenia. Zauważyć należy, że po złożeniu przez ubezpieczoną wniosku o wstrzymanie wypłaty świadczenia na organie rentowym spoczął obowiązek dokonania weryfikacji okresu, za jaki powinno być wypłacone to świadczenie. Fakt, że organ rentowy nie uczynił tego w odpowiednim czasie i dopuścił do wypłaty świadczenia, nie może wywołać negatywnych skutków po stronie ubezpieczonej skutkujących zwrotem tego świadczenia.

Odwołanie ubezpieczonej podlegało więc uwzględnieniu na podstawie art. 17 ust. 1 w zw. z art. 22 ustawy z 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870 z późn. zm.) a contrario w zw. z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.