Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSO Katarzyna Antoniak
Protokolant	st. sekr. sądowy Dorota Malewicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 sierpnia 2017r. w S.

odwołania J. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 23 marca 2017 r. Nr (...) i z dnia 20 marca 2017r. Nr (...)

w sprawie J. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury i o wysokość kapitału początkowego

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z 23 marca 2017r. i ustala prawo J. Ś. do emerytury od dnia (...).;

II.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 20 marca 2017r.

Sygn. akt IV U 285/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 20 marca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił ubezpieczonemu J. Ś. wartość kapitału początkowego na kwotę 113 089,90 zł. Przy zastosowanych obliczeniach organ rentowy przyjął m. in., iż podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 1 132,38 zł, a ubezpieczony legitymuje się okresami składkowymi w wymiarze 23 lat, 1 miesiąca i 5 dni.

Odwołanie od w/w decyzji złożył J. Ś.. Ubezpieczony nie wyraził jednak sprecyzowanych zarzutów pod adresem zaskarżonej decyzji. Wniesienie odwołania zainicjowało sprawę pod sygn. akt IV U 286/17 (odwołanie k. 1-2v akt sprawy IV U 286/17).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, iż okres pracy w gospodarstwie rolnym uwzględniany przy ustaleniu prawa do emerytury nie jest uwzględniany, zgodnie z art. 174 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego (odpowiedź na odwołanie k. 3-4 akt sprawy IV U 286/17).

Decyzją z 23 marca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił ubezpieczonemu J. Ś. prawa do emerytury, gdyż nie wykazał on, by do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia. Organ rentowy podniósł, że udowodniony okres ubezpieczenia wynosi 23 lata, 1 miesiąc i 5 dni. Do tego okresu organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu czasu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 20 maja 1973r. do 7 września 1975r., ponieważ ubezpieczony uczęszczał do szkoły znajdującej się w znacznie oddalonej miejscowości od miejscowości, gdzie położone było gospodarstwo i stąd też niemożliwym było jednoczesne pobieranie nauki oraz stała praca w tym gospodarstwie.

Odwołanie od tej decyzji złożył J. Ś. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego do okresu wymaganego do emerytury zaliczyć należy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia, tj. od 20 maja 1973r. do 7 września 1975r. Ubezpieczony podał, iż szkoła, do której uczęszczał, była oddalona od rodzinnego gospodarstwa o ok. 42 km, a dojazd do niej- rowerem do P., a następnie pociągiem do S., zajmował mu od jednej do półtorej godziny. Dlatego też możliwym było świadczenie przez niego pracy w rolnictwie codziennie, w wymiarze co najmniej 4 godzin (odwołanie k.1-2v akt sprawy IV U 285/17).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 3-5 akt sprawy IV U 285/17).

W dniu 23 sierpnia 2017r. Sąd Okręgowy w Siedlcach dołączył do sprawy IV U 285/17 sprawę toczącą się pod sygn. akt IV U 286/17 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 13 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony J. Ś. w dniu (...)ukończył 60. rok życia. W dniu 10 marca 2017r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek z 10 maca 2017r. k.1-4 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 23 lat, 1 miesiąca i 5 dni, z czego na cały ten staż składają się okresy składkowe. Ponadto organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 19 lat, 10 miesięcy i 10 dni. Z uwagi na brak wymaganego ustawą stażu ubezpieczeniowego, decyzją z 23 marca 2017r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja k.16 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 20 marca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. ponownie ustalił kapitał początkowy J. Ś. na kwotę 113 089,90 zł (decyzja k. 27-28 akt z wniosku o ustalenie kapitału początkowego).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w M. (powiat (...)). Rodzice ubezpieczonego, H. i E. małż. Ś. w latach 1971-1986 byli właścicielami gospodarstwa rolnego o pow. 6,30 ha położonego w miejscowości M. (zaświadczenie Starostwa Powiatowego w Ł. z 16 stycznia 2017r. k.10 akt emerytalnych). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa (zaświadczenie o zameldowaniu wydane przez Urząd Gminy w P. w dniu 28 kwietnia 2005r. k.11 akt emerytalnych). Po ukończeniu szkoły podstawowej, ubezpieczony kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej Nr (...) w S.. Szkołę tę ukończył w dniu 12 czerwca 1975 r. (świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej Nr (...) w S. k.12 akt emerytalnych).

Poczynając od ukończenia 16. roku życia, co nastąpiło w dniu 19 maja 1973 r., poprzez okres nauki w (...) Szkole Zawodowej Nr (...) w S. aż do 7 września 1975r. (od 8 września 1975r. ubezpieczony podjął pierwszą pracę zawodową Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w W., Oddziale (...) w S.), ubezpieczony łączył naukę w szkole z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże oraz buraki, brukiew i ziemniaki. W gospodarstwie rolnym hodowane było bydło w ilości około 2-3 sztuk jednocześnie, owce ok. 12 sztuk, trzoda chlewna oraz drób, tj. kaczki i kury. Odległość od gospodarstwa rolnego rodziców do szkoły ubezpieczonego wynosiła ok. 42 km. Trasę tę ubezpieczony pokonywał częściowo rowerem (tj. ok. 4 km od M. do P.) oraz pociągiem (tj. ok. 38 km z P. do S.). Ubezpieczony wychodził z domu ok. godziny 6.00. Zajęcia w szkole odbywały się od godziny 8.00 do maksymalnie godziny 15.00 Do domu wracał około godziny 16.00-17.00. W jedną stronę dojazd łącznie rowerem i pociągiem zajmował ubezpieczonemu ok. 1 godz. i 10 min. Przed udaniem się do szkoły oraz po powrocie z zajęć szkolnych do godzin wieczornych, ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Codziennie zajmował się pracami związanymi z opieką nad zwierzętami, tj. podawał im wodę i pokarm, wymieniał ściółkę oraz rżnął sieczkę. Zajmował się również młóceniem zboża oraz seradeli, przy czym przed pójściem do szkoły ubezpieczony wykonywał prace związane z obrządkiem owiec. Oprócz tych czynności ubezpieczony wykonywał również sezonowe prace polowe, takie jak sianokosy, żniwa, wykopki. Praca w gospodarstwie rolnym zabierała ubezpieczonemu co najmniej 4 godziny dziennie, przy czym w okresach wakacyjnych, które ubezpieczony w całości spędzał w domu, wymiar tej pracy, w związku z nasileniem prac polowych, był wyższy. W rozpatrywanym okresie rodzice ubezpieczonego pracowali na roli, a z szóstki ich dzieci jedynie najmłodsze, tj. ubezpieczony mieszkał w domu rodzinnym. Dziadkowie ubezpieczonego nie mieszkali razem z jego rodzicami. Gospodarstwo rodziców ubezpieczonego nie było zmechanizowane (zeznania świadków M. C. i S. T. k.14v-15 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.13v-14 akt sprawy).

Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (oświadczenie - wniosek o emeryturę k. 2 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. Ś. od decyzji odmawiającej przyznania mu prawa do emerytury podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016r., poz.887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (mężczyzna co najmniej 25 lat), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego ogólnego stażu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat. Bezspornym było, iż ubezpieczony spełnia pozostałe, wyrażone w przywołanych wyżej przepisach, warunki do nabycia emerytury w wieku obniżonym.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że wniosek ubezpieczonego o zaliczenie do okresu wymaganego do emerytury okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16. roku życia, tj. od 19 maja 1973r. do 7 września 1975r. (2 lata, 3 miesiące i 19 dni) zasługuje na uwzględnienie. Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego, że za niezaliczeniem wskazanego okresu przemawia odległość między miejscem zamieszkania ubezpieczonego a szkołą w S.. Z ustaleń Sądu wynika, że odległość tę (wynoszącą około 42 km) ubezpieczony pokonywał w jedną stronę przez około godzinę. A zatem podróż do szkoły i z powrotem zajmowała ubezpieczonemu około dwóch- dwóch i pół godziny dziennie. W ocenie Sądu, mając na uwadze powyższe, pamiętając, iż zajęcia w szkole odbywały się w godzinach od 8 maksymalnie do 15, ubezpieczony był w stanie stale – codziennie w wymiarze co najmniej 4 godziny pracować w gospodarstwie rolnym rodziców. Co do potrzeby pracy ubezpieczonego w tym gospodarstwie nie może być wątpliwości. Przedmiotowe gospodarstwo było stosunkowo duże, gdyż miało ponad 6 ha powierzchni i prowadzono w nim uprawy roślinne i hodowlę zwierząt. Mając na uwadze realia pracy w rolnictwie w spornym okresie, kiedy to większość prac wykonywana była ręcznie, stwierdzić należy, iż prowadzona w gospodarstwie rolnym małżonków Ś. uprawa ziemi oraz hodowla zwierząt wymagała dużego codziennego nakładu pracy. Zeznania świadków –ówczesnych mieszkańców miejscowości M. oraz samego ubezpieczonego potwierdzają, że ubezpieczony zarówno rano, jak i po powrocie ze szkoły wykonywał wszystkie konieczne prace w gospodarstwie. Były to prace przy zwierzętach, prace w obejściu oraz prace polowe. Nie może być przy tym wątpliwości, że praca ubezpieczonego miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa, które jako wskazano wyżej było stosunkowo dużym gospodarstwem, wymagającym intensywnej pracy nie tylko od jego właścicieli (rodziców ubezpieczonego), ale i domowników. W spornym zaś okresie jedynie ubezpieczony, jako jedyny z rodzeństwa, mieszkał z rodzicami i pracował w rodzinnym gospodarstwie rolnym. Pamiętać należy, iż ubezpieczony uczęszczał do szkoły zawodowej. Program nauczania w tego typu placówkach nastawiony jest również na wymiar praktyczny zajęć, dlatego zasadne jest stwierdzenie, iż obowiązki związane z nauką nie były tak znaczące (w zestawieniu przykładowo z programem nauczania w liceum ogólnokształcącym), by wykluczały możliwości świadczenia przez ubezpieczonego pracy w rolnictwie w wymiarze 4 godzin dziennie. Mając na uwadze powyższe okoliczności, zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd uznał, że wskazany wyżej okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym podlega doliczeniu do okresu wymaganego do emerytury, sprawiając że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 25-letnim okresem ubezpieczenia.

W tej sytuacji J. Ś. spełnia wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ §2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury od (...)., tj. od dnia, w którym ubezpieczony ukończył 60. rok życia.

Jako niezasadne należy natomiast uznać odwołanie ubezpieczonego od decyzji dotyczącej ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Sąd stwierdza, iż nie ma podstaw do kwestionowania prawidłowości powyższej decyzji. Zaznaczyć należy, iż ubezpieczony nie skorzystał z prawa do sformułowania precyzyjnych zarzutów odnoszących się do rozstrzygnięcia organu rentowego w przedmiocie ustalenia wysokości kapitału początkowego. Jednocześnie, Sąd nie doszukał się uchybień przy wydaniu omawianej decyzji. Sposób ustalania wysokości kapitału początkowego reguluje art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podkreślić należy, iż jak trafnie stwierdził organ rentowy, żaden z przepisów nie daje uprawnienia do zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego, od którego zależy wysokość kapitału początkowego, przypadających przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Zaliczenie tych okresów, jak okresów składkowych, do stażu uprawniającego do emerytury, przewiduje art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tymczasem przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, w myśl art. 174 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uwzględnia się okresy składkowe o których mowa w art. 6 tej samej ustawy. A zatem, przepis ten nie zawiera odesłania do art. 10 ust. 1 pkt 3 omawianej ustawy. Tym samym nie jest możliwe, by okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 19 maja 1973r. do 7 września 1975r. mógł zostać zaliczony do okresów składkowych wpływających na wysokość kapitału początkowego. Nie ma również podstaw do zarzucania, by organ rentowy nieprawidłowo ustalił także pozostałe wartości mające wpływ przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego, w tym. m. in. podstawę jego wymiaru.

Z tego też względu odwołanie od decyzji z dnia 20 marca 2017r. ustalającej wysokość kapitału początkowego podlegało oddaleniu na mocy art.477 ¹⁴ §1 kpc.