Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Kraśnik - Mazurek

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Biarda

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2017 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa E. O.

przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w G.

o ochronę dóbr osobistych

I.  zobowiązuje Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. do przesłania na adres powódki E. O. w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku listu poleconego zawierającego pisemne przeprosiny napisane czcionką T. N. R.nie mniejszą niż nr 14 o następującej treści: „ Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. ul. (...), przeprasza Panią E. O. za naruszenie jej dóbr osobistych poprzez bezprawne udostępnienie nieuprawnionej osobie jej dokumentacji medycznej”;

II.  zasądza od Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w G. na rzecz E. O. kwotę 20.000 (dwadzieścia tysięcy) zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 listopada 2017r. do dnia zapłaty;

III.  w pozostałej części powództwo oddala;

IV.  nie obciąża powódki E. O. kosztami procesu;

V.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa od Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w G. 1600 (jeden tysiąc sześćset) zł tytułem opłat sądowych.

Sygn. akt I C 1095/16

UZASADNIENIE

27 marca 2017 roku do Sądu Okręgowego w Siedlcach wpłynął pozew E. O., w którym wskazując na naruszenie jej dóbr osobistych przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. wnosiła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia 30 listopada 2016r do dnia zapłaty, zobowiązanie pozwanego do pisemnego złożenia oświadczenia i przeprosin skierowanych do powódki następującej treści: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. ul. (...) przeprasza za naruszenie dóbr osobistych Pani E. O. poprzez bezprawne udostępnienie nieuprawnionej osobie trzeciej jej dokumentacji medycznej, ustalenie odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości, obciążenie pozwanego kosztami procesu.

Pozwany Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. wnosił o oddalenie powództwo, obciążenie powódki kosztami procesu. Z ostrożności procesowej podniósł, iż w sytuacji gdyby Sąd uznał, że doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powódki, to wystarczającym środkiem usunięcia skutków dokonanego naruszenia są przeprosiny.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 10 do 17 sierpnia 2009r. powódka była pacjentką Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w G. Oddziału Położniczego. 13 lipca 2012 r. Kancelaria Adwokacka (...) przekazała pozwanemu wezwania do zapłaty E. O. i A. Ż. z powodu błędu medycznego przy porodzie /k.6-7/. Wzywające były pacjentkami tego samego lekarza, mieszkały na tym samym terenie, a ich dzieci doznały tych samych uszkodzeń przy porodzie. W stosunku do powódki firma ubezpieczeniowa odmówiło wypłaty odszkodowania, zaś A. Ż. przyznała. W 2014r. M. Ż. reprezentowany przez matkę A. Ż. wystąpił do Sądu Okręgowego w Warszawie przeciwko pozwanemu z powództwem o zasądzenie renty, odszkodowanie za krzywdę doznaną z powodu błędu medycznego personelu szpitala. Sprawa jest prowadzona pod sygnaturą II C 660/14. A. Ż. reprezentuje ten sam pełnomocnik, który reprezentował powódkę. Sąd Okręgowy na rozprawie 31 maja 2016 r. zakreślił stronom procesu termin na złożenie ewentualnych wniosków dowodowych pod rygorem ich pominięcia. W odpowiedzi na postanowienie Sądu, 27 czerwca 2016 r. pozwany wystąpił do Sądu i pełnomocników procesowych z pismem, w którym złożył wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu oceny technicznej aparatury medycznej, który w oparciu o badanie USG E. O. miał określić klasę tego aparatu, dołączył jako załącznik dokumentację dotyczącą zgłoszenia szkody na osobie W. O., córki powódki / k.14-16/. Pismo z 27 czerwca 2016r. z załącznikami wysłał również do strony procesu A. Ż.. Załączniki obejmowały zgłoszenie szkody, wezwanie do zapłaty E. O., sporządzone przez adwokata R. O. 06 lipca 2012r., kartę ciąży powódki z widocznymi i czytelnymi danymi powódki jej imię i nazwisko, adres zamieszkania, daty urodzin, wzrost, waga, tętno, ciśnienie krwi, numer PESEL, informacje o chorobach w rodzinie powódki, informacje o przeprowadzonych badaniach położniczych, kartę informacyjną leczenia szpitalnego z opisem rozpoznania, wynikami badań diagnostycznych, informacje o zastosowanym leczeniu, zaleceniach lekarskich, grupę krwi powódki, opis USG płodu z imieniem, nazwiskiem i wiekiem powódki, opis noworodka, pisma (...) S.A z dnia 1l grudnia 2012r. skierowane do pełnomocnika powódki w sprawie odmowy wypłaty odszkodowania. A. Ż. poinformowała E. O. o otrzymanej przez nią dokumentacji, która jest nadal w jej posiadaniu.

Pismem z 06 lipca 2016r., powódka zwróciła się do pozwanego z wnioskiem o zajęcie stanowiska w celu wyjaśnienia dlaczego SPZOZ Szpital w G. udostępnił jej dokumentację medyczne osobom trzecim. 30 listopada 2016r. pozwany wyraził ubolewanie za zaistniałą sytuację oraz oświadczył, że w jego zdaniem nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powódki.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które zasługują w pełni na wiarę i nie były kwestionowane przez strony.

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Katalog dóbr osobistych określony w art. 23 k.c. ma charakter otwarty. Ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 k.c. objęte są wszelkie dobra osobiste rozumiane jako pewne wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym są uznawane za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. Do katalogu dóbr osobistych należy również prawo do intymności i prywatności. Prawo do prywatności jest prawem każdej osoby do samodzielnego i wyłącznego decydowania o tym, w jakim zakresie chce zachować swą anonimowość, a jakie informacje o niej mogą być udostępniane osobom trzecim. Jest odpowiednikiem prawa do zachowania tajemnicy, w tym danych medycznych. Jego naruszenie polega między innymi na ujawnieniu wiadomości przez osobę zobowiązaną do zachowania ich w tajemnicy, a więc także danych objętych tajemnicą medyczną. Zgodnie z treścią art. 47 Konstytucji każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego prywatność rozumie się jako prawo „do życia własnym życiem, układanym według własnej woli z ograniczeniem do niezbędnego minimum wszelkiej ingerencji zewnętrznej”. Konstytucja w art. 51 ust.1 gwarantuje obywatelowi prawo do ochrony życia prywatnego, prawo do ochrony przed ujawnianiem informacji dotyczących jego osoby. Prawo do prywatności i wypływająca z niego autonomia informacyjna znajduje swe zabezpieczenie również w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Opiera się ona na ogólnym założeniu, że przetwarzanie danych osobowych w zasadzie nie jest dopuszczalne bez zgody zainteresowanego. Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 każdy ma prawo do ochrony danych osobowych, a ich przetwarzanie może mieć miejsce ze względu na dobro publiczne, dobro osoby, której dane dotyczą lub dobro osób trzecich w zakresie i trybie określonym ustawą. Art. 27 ustawy limituje możliwość przetwarzania wrażliwych danych osobowych, do kategorii których zalicza się informacje o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, mieszczące się w sferze prywatności i objęte tajemnicą medyczną. Przetwarzanie ich może nastąpić wyłącznie w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych. Ponadto jest ono dopuszczalne tylko wówczas, gdy są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. w art.26 ust. 1 mówi, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. A. Ż. nie była osobą upoważnioną przez powódkę do otrzymania dokumentacji medycznej. Art. 13 Ustawy stwierdza, iż pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Zachowanie tajemnicy medycznej jest obowiązkiem podmiotów udzielających świadczenia zdrowotne. Zgodnie z art. 40 ust. 2 ustawy z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 z póź. zm.) obowiązku zachowania tajemnicy nie stosuje się w przypadkach: gdy tak stanowią ustawy; badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw, organów i instytucji wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje; gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób; gdy pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyrażą zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia; gdy zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie lekarzowi sądowemu; gdy zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innemu lekarzowi lub uprawionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń przy czym ujawnienie tajemnicy może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie. Żadna z wymienionych przypadków, uprawniających do zwolnienia z tajemnicy lekarskiej nie zachodziła. Bezspornym pozostaje, że powódka nie wyraziła zgody na ujawnienie tajemnicy lekarskiej jakiejkolwiek osobie.

Zdaniem Sądu nie zaszła żadna z przyczyn wyłączających odpowiedzialność pozwanego za naruszenie dóbr osobistych powódki. Do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych zalicza się działanie w ramach porządku prawnego, to jest działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego, działanie w obronie uzasadnionego interesu. Dla uchylenia się od odpowiedzialności konieczne jest stwierdzenie przesłanek wyłączających bezprawność (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 16 maja 2014 roku w sprawie I ACa 1567/13, LEX nr 1477197). Nie zwalnia pozwanego z odpowiedzialności fakt, iż przesłana dokumentacja związana była z realizowaniem jego prawa do obrony w toczącym się postępowaniu cywilnym. Powódka nie jest stroną prowadzonego postępowania cywilnego, a przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują konieczności doręczania pism procesowych i załączników bezpośrednio stronie reprezentowanej przez pełnomocnika, w związku z czym nie było podstaw, aby doręczać ją A. Ż..

Formy ochrony dóbr osobistych zostały określone w art. 24 § 1 k.c., który stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Dla udzielenia ochrony dóbr osobistych, na gruncie przepisu art. 24 k.c. konieczne jest ustalenie trzech elementów: dobra osobistego podlegającego ochronie, naruszenia tego dobra oraz bezprawności takiego naruszenia. Zdaniem Sądu wydanie przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. osobie nieuprawnionej dokumentacji medycznej obejmującej dane objęte tajemnicą lekarską pacjenta w sytuacji, gdy nie zachodziły okoliczności uzasadniające zwolnienie z tej tajemnicy określone w art. 40 ust. 2 ustawy z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634) stanowi naruszenie dóbr osobistych pacjenta w postaci prawa do prywatności oraz prawa do pozostawania w tajemnicy danych wynikających z historii choroby. Pozwany doręczył A. Ż. dokumentację medyczną E. O., w sposób zawiniony naruszył jej prawo do prywatności, do pozostawania w tajemnicy danych wynikających z historii choroby czyli zachowania tajemnicy lekarskiej, w związku z tym ponosi odpowiedzialność cywilną za jego naruszenie. Zdaniem Sądu wskazana w pozwie forma oświadczenia jaką ma złożyć pozwany jest adekwatna do naruszenia dobra osobistego E. O., gdyż da on satysfakcję poszkodowanej, a jednocześnie nie zawiera w swej treści elementów represyjnych i nie prowadzić do upokorzenia pozwanego. W związku z powyższym Sąd zobowiązał pozwanego do przesłania na adres powódki w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku listem poleconym pisemnych przeprosin następującej treści: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. ul. (...) przeprasza za naruszenie dóbr osobistych Pani E. O. poprzez bezprawne udostępnienie nieuprawnionej osobie trzeciej jej dokumentacji medycznej, określił czcionkę jaką mają być one napisane. Sąd dokonał niewielkich technicznych korekty w stosunku do żądania powódki, tak aby były one możliwe do wykonania.

Zgodnie z treścią art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywd lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Szerokie ujęcie art. 448 k.c. pozwala na zasądzenie zadośćuczynienia za naruszenie każdego dobra osobistego, a w rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z zawinionym działaniem pozwanego. Dane dotyczące stanu zdrowia są ściśle związane ze sferą prywatności człowieka, a ich ujawnienie może powodować uczucie wstydu, stać się powodem dyskryminacji ze strony otoczenia. Przesłana A. Ż. dokumentacja E. O. nadal jest w jej posiadaniu, ryzyko zetknięcia się z dokumentami przez osoby trzecie jest duże, a ilość ujawnionych dokumentów jest znaczna. A. Ż. i powódka mieszkają w tej samej wsi, ich życie rodzinne, towarzyskie oraz społeczne ogranicza się do małej społeczności, powódka jest panną, a dziecko jest dzieckiem panieńskim, w małych środowiskach brak jest tolerancji do takiego postępowania. Udostępnienie dokumentacji medycznej poprzez ujawnienie z niej tak intymnych i osobistych informacji o kobiecie jak: informacji o stanie jej zdrowia, przebiegu ciąży, jej powikłaniach, stanu zdrowia jej dziecka i problemów związanych z jego porodem, może narazić E. O. na komentarze. Jej obawy potęguje również okoliczność, iż dokumentacja nadal znajduje się w posiadaniu A. Ż. i nie można wykluczyć, czy nie zostanie okazana innym osobom. Powyższe uzasadnia zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz powódki w kwocie 20 000 zł, jest odpowiednie do rozmiaru krzywdy E. O., adekwatne do stopnia naruszenia jej dóbr osobistych i nie spowoduje wzbogacenia się powódki. Żądanie przekraczające tą sumę, jest wygórowane i podlegało oddaleniu. Kwotę tą Sąd zasądził z ustawowymi odsetkami od dnia wyroku, uznając, iż wcześniej pozwany nie pozostawał w opóźnieniu.

Powódka żądała ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość. Żądanie powódki mogłoby mieć podstawę w art. 189 k.p.c., który mówi, iż każdy możne żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności za ewentualną szkodę na przyszłość, może mieć miejsce wówczas, gdy istnieje obiektywna niepewność stanu faktycznego. Zdaniem Sądu nie istnieje żaden interes prawny w ustaleniu stosunku prawnego. W przypadku kolejnego naruszenia dóbr osobistych powódki, może być on przedmiotem kolejnego postępowania w związku z czym żądanie w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa opłatę stosunkową od pozwu w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia oraz opłatę stałą od pozwu w zakresie ochrony dóbr osobistych. Powódka co do zasady wygrała proces, przegrała tylko częściowo w zakresie wysokości zasądzonego na jej rzecz zadośćuczynienia, w tym zakresie Sąd nie obciążał jej kosztami wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego, uznając, iż w jej sytuacji finansowej byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak wyroku.