Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2024r.

Sąd Rejonowy w Radomiu V Wydział Gospodarczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Wojciech Karwat

Protokolant: Kamil Waniek

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2024 roku w Radomiu

na rozprawie

sprawy z powództwa: R. Z.

przeciwko: S. L., D. L.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy: wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach VII Wydziału Gospodarczego z dnia 5 kwietnia 2019
roku, sygn. akt VII Ga 77/19, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2019 roku, w całości;

I.  zasądza solidarnie od S. L. i D. L. na rzecz R. Z. kwotę (...) (pięć tysięcy sto sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt V GC 1416/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 maja 2019 roku powód R. Z., reprezentowany przez pełnomocnika będącego adwokatem, domagał się pozbawienia w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach VII Wydział Gospodarczy z dnia 5 kwietnia 2019 r., sygn. akt VII Ga 77/19 powołując się na złożone w dniu 19 maja 2019 r. przez powoda pozwanym oświadczenie o potrąceniu wierzytelności wynikającej z faktury VAT z dnia 7 marca 2017 r. nr FAS (...) (pozew – k. 4-5).

W odpowiedzi na pozew pozwani S. L. i D. L., reprezentowani przez pełnomocnika będącego adwokatem, wnosili o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu strona pozwana podnosiła, że potrącenie może być podstawą powództwa opozycyjnego tylko wtedy, gdy zarzut potrącenia nie mógł być zgłoszony na etapie postępowania rozpoznawczego, a powód w toku sprawy przed Sądem Rejonowym w Kielcach i w toku postępowania apelacyjnego podnosił zarzut potrącenia, nieskutecznie. Ponadto pozwani powoływali się na wygaśnięcie wierzytelności powoda zgłoszonej do potrącenia na skutek wcześniejszego oświadczenia o potrąceniu strony pozwanej z 27 marca 2017 r. Na końcowym etapie postępowania, w piśmie procesowym z 12 kwietnia 2024 r. (k. 202-203) pozwani podnosili, że posiadają w stosunku do powoda jeszcze jedną nieopłaconą wierzytelność w kwocie 36.319,98 zł, wynikającą w faktury VAT nr (...) i jest to wcześniejsza wierzytelność niż wierzytelność wynikająca z faktury nr (...) i to ona mogłaby ewentualnie zostać potrącona z wierzytelnością przysługującą powodowi względem pozwanych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2019 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VII Ga 77/19 Sąd Okręgowy w Kielcach zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Kielcach V Wydziału Gospodarczego z dnia 28 września 2018 roku w sprawie o sygn. akt V GC 1901/17 i zasądził od R. Z. na rzecz S. L. i D. L. solidarnie kwotę 30.996 zł z odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 28 lutego 2017 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu (d: akta sprawy dołączonych: V GC 1901/17 i VII Ga 77/19 wyrok – k. 159 i 250). Podstawą dochodzonego roszczenia była należność objęta fakturą VAT nr (...) (k. 12 akt sprawy V GC 1901/17 Sądu Rejonowego w Kielcach).

W dniu 6 marca 2017 r. została wystawiona faktura VAT nr (...) potwierdzająca sprzedaż przez wspólników spółki cywilnej (...) i R. Z. towaru za kwotę 227.574,60 zł brutto (d: faktura – k. 10 akt sprawy VII GC 98/20 Sądu Okręgowego w Kielcach). W dniu 27 marca 2017 r. S. L. złożył oświadczenie o kompensacie powyższej kwoty z należnością wynikającą z faktury VAT nr (...) na kwotę 33.035,46 zł (d: oświadczenie o potrąceniu – k. 10v akt sprawy VII GC 98/20 Sądu Okręgowego w Kielcach). W konsekwencji pozwem złożonym w postępowaniu nakazowym do Sądu Okręgowego w Kielcach (późniejsza sygn. akt VII GC 98/20) D. L. i S. L. domagali się zasądzenia od R. Z. pozostałej części kwoty objętej fakturą VAT nr (...) w wysokości 194.539,10 zł (d: pozew – k. 2-3 akt sprawy VII GC 98/20 Sądu Okręgowego w Kielcach).

R. Z. oświadczeniem z dnia 19 maja 2019 roku dokonał potrącenia wzajemnych wierzytelności tj. wierzytelności przysługującej mu wobec S. L. i D. L. w wysokości 33.035,46 zł, wynikającej z faktury Vat nr (...) z dnia 7 marca 2017 roku z wierzytelnością R. L. i D. L. wobec niego w wysokości 30.996 zł, wynikającą z faktury Vat nr (...) z dnia 15 lutego 2017 roku, zasądzoną prawomocnie tytułem wykonawczym, którego dotyczyło żądanie pozwu w niniejszym postępowaniu (d: oświadczenie o potrąceniu – k. 11, faktura Vat nr (...) – k. 12, faktura Vat nr (...) – k. 12 akt sprawy V GC 1901/17 Sądu Rejonowego w Kielcach). Oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone S. L. i D. L. w dniu 22 maja 2019 roku (d: potwierdzenie odbioru – k. 11v.). W dniu 25 maja 2019 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Szydłowcu A. K. na podstawie tytułu wykonawczego tj. wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 28 września 2018 roku w sprawie o sygn. akt V GC 1901/17 oraz wyroku Sądu Okręgowego z dnia 5 kwietnia 2019 roku w sprawie o sygn. akt VII Ga 77/19 z wniosku S. L. i D. L. wszczęła egzekucję wobec R. Z. (d: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji w sprawie GKm 20/19 – k. 29 akt egzekucyjnych).

W dniu 16 sierpnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Kielcach VII Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt VII GNc 229/17 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i nakazał R. Z., aby zapłacił solidarnie S. L. i D. L. kwotę 194.539,10 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 29 marca 2017 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu (d: orzeczenie – k. 13 akt sprawy VII GNc 229/17 Sądu Okręgowego w Kielcach). Na skutek zarzutów R. Z. od wydanego w sprawie nakazu zapłaty Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie o sygn. akt VII GC 98/20 w dniu 5 października 2022 roku wydał wyrok, w którym utrzymał w mocy nakaz zapłaty co do kwoty 76.828,14 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia w transakcjach handlowych od dnia 29 marca 2017 roku do dnia zapłaty, w pozostałej części nakaz zapłaty uchylił i powództwo oddalił oraz orzekł o kosztach procesu (d: wyrok – k. 781 akt sprawy VII GC 98/20 Sądu Okręgowego w Kielcach). Wskutek apelacji R. Z. od ww. wyroku Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I AGa 331/22 wyrokiem z dnia 11 stycznia 2024 roku uchylił nakaz zapłaty wydany w sprawie o sygn. akt VII GNc 229/17 wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 16 sierpnia 2017 roku przez Sąd Okręgowy w Kielcach i oddalił powództwo w całości oraz orzekł o kosztach procesu (d: wyrok – k. 858 akt sprawy VII GC 98/20 Sądu Okręgowego w Kielcach). Z ustaleń dokonanych przez ten Sąd w uzasadnieniu wyroku z 11 stycznia 2024 r. wynikało, że „ ze względu na wadliwość dostarczonych skór i istnienie wady istotnej umowa zakupu skór w ilości 3125 sztuk i w cenie 10 zł brutto za sztukę została skutecznie wypowiedziana wobec istotnej wady przedmiotu umowy” (k. 885 akt sprawy VII GC 98/20). W konsekwencji roszczenie objęte fakturą nr (...) nie istniało z uwagi na odstąpienie od umowy na skutek istotnej wady przedmiotu sprzedaży.

Powyższe ustalenia faktyczne zostały dokonane na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach spraw dołączonych. Prawdziwość dokumentów, z których część posiadała walor dokumentów urzędowych, nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony. W ocenie Sądu dowody w postaci dokumentów były wystarczające do dokonania prawidłowych i wyczerpujących ustaleń w sprawie i nie było potrzeby przeprowadzania dowodów pochodzących z osobowych źródeł dowodowych, które w postępowaniu w sprawach gospodarczych mogą być dopuszczone wyłącznie posiłkowo (por. art. 458 ¹⁰ kpc).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 kpc, dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

Powód w niniejszej sprawie domagał się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności powołując się na zdarzenie, które nastąpiło po powstaniu tytułu egzekucyjnego, czyli oświadczenie o potrąceniu z 19 maja 2019 r. Oświadczenie to, wbrew stanowisku pozwanych, zostało złożone w sposób ważny i skuteczny, dotarło do pozwanych w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, a wskazanie w treści oświadczenia oraz w potwierdzeniu nadania przesyłki poleconej, obok obojga pozwanych, także R. L. w żaden sposób nie zmieniało tej oceny. W oświadczeniu precyzyjnie określono obie wierzytelności i skutek w postaci umorzenia wierzytelności niższej, która była objęta spornym tytułem wykonawczym.

Podkreślenia wymaga, że z treści cytowanego art. 840 § 1 pkt 2 kpc nie wynika brak możliwości oparcia powództwa opozycyjnego na zarzucie potrącenia w sytuacji możliwości jego zgłoszenia w toku postępowania, w którym ten tytuł został wydany. Zarówno obecna treść powołanego przepisu, jak i treść sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 1469), takiego ograniczenia nie zawierały, co wynika z literalnej wykładni tych przepisów. W niniejszej sprawie zastosowanie miał przepis art. 840 § 1 pkt 2 kc w obecnym brzmieniu, na podstawie art. 9 ust. 2 powołanej ustawy z 4 lipca 2019 r.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawała zatem kwestia czy powód w toku postępowania przed Sądem w sprawie V GC 1901/17 podnosił zarzut potrącenia, skoro obecnie powoływał się na oświadczenie o potrąceniu złożone pismem z 19 maja 2019 r., czyli po powstaniu tytułu egzekucyjnego.

Kolejną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu było istnienie wierzytelności objętej oświadczeniem powoda o potrąceniu, a wynikającej z faktury VAT nr (...), gdyż pozwani powoływali się na jej wygaśnięcie wobec złożonego uprzednio przez siebie oświadczenia o potrąceniu z 27 marca 2017 r., które miało doprowadzić do jej wygaśnięcia. Zasadność roszczenia pozwanych obejmującego wierzytelność wynikającą z faktury VAT nr (...) (zgłoszoną przez pozwanych do potrącenia oświadczeniem z 27 marca 2017 r.) była przedmiotem procesu w sprawie VII GC 98/20 Sądu Okręgowego w Kielcach. Niniejsze postępowanie pozostawało nawet czasowo zawieszone do czasu rozstrzygnięcia sprawy VII GC 98/20. Ostatecznie powództwo w sprawie VII GC 98/20 zostało prawomocnie oddalone. Tym samym Sąd Apelacyjny w Krakowie w sprawie sygn. akt I AGa 331/22, oddalając powództwo o zapłatę kwoty 194.539,10 zł, pozostałej po potrąceniu dokonanym oświadczeniem z 27 marca 2017 r., przesądził o nieistnieniu roszczenia wynikającego z faktury VAT nr (...). Z uzasadnienia tego orzeczenia w żadnym wypadku nie wynika, aby inna ocena dotyczyła tej części wierzytelności, która nie została zgłoszona w pozwie, gdyż miała być objęta potrąceniem. Sąd był związany treścią tego rozstrzygnięcia na podstawie art. 365 kpc.

W konsekwencji bezzasadny okazał się zarzut strony pozwanej o braku możliwości potrącenia w dniu 19 maja 2019 r. wierzytelności wynikającej z faktury nr (...) wobec jej wcześniejszego wygaśnięcia.

Na końcowym etapie postępowania pozwani powoływali się także na istnienie wcześniej wymagalnej wierzytelności wynikającej z faktury nr (...) i argumentowali, że oświadczenie o potrąceniu z 19 maja 2019 r. mogłoby w pierwszej kolejności objąć tę wierzytelność (jako wcześniej wymagalną) zamiast wierzytelności wynikającej ze spornego tytułu wykonawczego. Pomijając fakt, że zgłoszenie tego zarzutu było spóźnione i nastąpiło z naruszeniem zasad prekluzji procesowej, należy wskazać, że był on całkowicie bezzasadny. Zgodnie bowiem z art. 503 kc, przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje się odpowiednio do potrącenia. Z treści art. 451 kc, mającego tu odpowiednie zastosowanie, wynika, iż dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia (odpowiednio: przy złożeniu oświadczenia o potrąceniu) wskazać, który dług chce zaspokoić. Wierzycielowi przysługuje natomiast jedynie uprawnienie do zaliczenia tego co przypada na poczet danego długu przede wszystkim na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne, a nie na inny dług. Skoro powód w oświadczeniu o potrąceniu wskazał, że obejmuje nim wierzytelność wynikającą ze spornego tytułu wykonawczego, to wskazanie to było dla pozwanych wiążące i wywołało zamierzone skutki prawne.

Mając na względzie przytoczone okoliczności oraz powołane przepisy, a także art. 498 § 1 kc, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

Orzeczenie o kosztach zapadło w oparciu o art. 98 § 1 kpc. Pozwani, jako strona przegrywająca, zobowiązani byli zwrócić powodowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia roszczenia, które obejmowały: kwotę 1550 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł opłaty od pełnomocnictwa oraz kwotę 3600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ustaloną na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2022 r., poz. 2726 ze zm.).