Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2025 roku

Sąd Rejonowy w Radomiu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodnicząca: asesor sądowy Magdalena Mital

Protokolant: Dorota Szymczak

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2025 roku w Radomiu na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. G.

przeciwko I. L.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 763/24

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 29 marca 2024 roku (data prezentaty) Ł. G. domagał się zasądzenia od I. L. na jego rzecz kwoty 17.014,80 złotych wraz
z ustawowymi odsetkami oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że Sąd Okręgowy w Radomiu postanowieniem z dnia 10 marca 2022 roku w sprawie I C 200/22 w trybie zabezpieczenia na czas trwania procesu zobowiązał Ł. G. do uiszczania alimentów na rzecz swoich dzieci Z. G.
i P. G. w kwocie 3.400 złotych miesięcznie do rąk ich matki I. L.. Na skutek wniesionego zażalenia, postanowieniem z dnia 4 lipca 2022 roku, Sąd zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek I. L. o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych w całości. W okresie od lutego do czerwca 2022 roku I. L. otrzymała od Ł. G. kwotę 2.700 złotych tytułem alimentów oraz od komornika sądowego kwotę 13.329,10 złotych w drodze prowadzonego postępowania egzekucyjnego pod sygnaturą Kmp 14/22. Komornik sądowy umorzył postępowanie egzekucyjne w związku z upadkiem postępowania zabezpieczającego, a Ł. G. poniósł koszty egzekucji
w kwocie 985,70 złotych. Skierował do I. L. wezwanie do zapłaty z dnia 4 marca 2024 roku, jednak do dnia wniesienia pozwu nie uiściła ona wymaganej należności,
na którą składają się nienależnie pobrane alimenty na dzieci oraz niesłusznie poniesione przez Ł. G. koszty postępowania egzekucyjnego wraz z odsetkami (pozew – k. 3-4).

I. L. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz od Ł. G. kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, o ile w sprawie zostanie ustanowiony pełnomocnik, wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Uzasadniając odpowiedź na pozew podniosła, że nie występuje po jej stronie legitymacja bierna do występowania w procesie w charakterze pozwanej. Wskazuje,
że Ł. G. swoje roszczenie wywodzi z faktu oddalenia wniosku o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych na rzecz małoletnich dzieci stron, a zatem skoro dochodzi on zwrotu uiszczonych na rzecz małoletnich dzieci alimentów, to legitymowani biernie w tego sprawie mogą być jedynie uprawnieni, a nie osoba ich reprezentująca. Nadto wskazała
na treść art. 411 pkt 2 kc oraz 133 § 1 kro, podnosząc, że obowiązek utrzymania dzieci spoczywał na rodzicach, toteż trudno uznać, że przekazanie im przez Ł. G. określonej kwoty, która została spożytkowana na zaspokojenie ich potrzeb, stanowi świadczenie nienależne, a także że przekazane tytułem zabezpieczenia kwoty zostały zużyte na bieżące potrzeby małoletnich, a zatem wygasł obowiązek ich wydania w świetle art. 409 kc (odpowiedź na pozew – k. 29-31).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem, wydanym w sprawie I C 200/22 w dniu 10 marca 2022 roku
w związku z wnioskiem I. G. o zabezpieczenie alimentów na rzecz małoletnich Z. G. i P. G. na czas toczącego się postępowania rozwodowego, Sąd Okręgowy w Radomiu zobowiązał Ł. G. do łożenia na rzecz małoletnich dzieci kwot po 1.700 złotych na każde z nich płatnych do 10-go dnia każdego miesiąca do rąk ich matki I. G. (postanowienie – k. 124 akt I C 200/22 SO w Radomiu).

Ł. G. przekazał przelewem na rachunek bankowy I. G. środki dla dzieci w wysokości 1.000 złotych w dniu 11 lutego 2022 roku oraz 1.700 złotych dniu 13 marca 2022 roku. Wobec wpłacania niepełnych kwot alimentów wynikających
z zabezpieczenia I. G. złożyła u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w R. J. K. wniosek o wszczęcie egzekucji i na tej podstawie komornik wyegzekwował od Ł. G. tytułem alimentów oraz kosztów postępowania egzekucyjnego łącznie kwotę 14.314,80 złotych (potwierdzenie zlecenia płatniczego – k. 12 i 13; karta rozliczeniowa – k. 9; tabela wyegzekwowanych należności – k. 10).

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2022 roku Sąd Okręgowy w Radomiu, na skutek zażalenia Ł. G., zmienił postanowienie z dnia 10 marca 2022 roku w ten sposób, że oddalił w całości wniosek I. G. o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych (postanowienie – k. 170 akt I C 200/22).

Wobec powyższego komornik, na wniosek Ł. G., postanowieniem wydanym w dniu 18 sierpnia 2022 roku (Kmp 14/22) umorzył postępowanie egzekucyjne
w związku z upadkiem postanowienia zabezpieczającego z dnia 10 marca 2022 roku sygn. akt I C 200/22 (postanowienie – k. 7).

Pismem z dnia 4 marca 2024 roku Ł. G. wezwał I. L. (poprzednio G.) do zapłaty na jego rzecz kwoty 17.014,80 złotych tytułem nienależnych świadczeń z tytułu alimentów na dzieci Z. G. i P. G. w okresie od lutego do czerwca 2022 roku oraz z tytułu niesłusznie poniesionych przez niego kosztów egzekucji (wezwanie do zapłaty – k. 16).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się
w aktach sprawy niniejszej oraz aktach sprawy I C 200/22 Sądu Okręgowego w Radomiu, bowiem ich wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie budziła wątpliwości ani pod względem formalnym, ani pod względem materialnym, a nadto nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Roszczenie powoda oparte było o założenie, że przekazana przez niego oraz wyegzekwowana w drodze egzekucji komorniczej kwota 17.014,80 złotych tytułem alimentów, która wypłacona została w oparciu o postanowienie o zabezpieczeniu, które następnie w wyniku zażalenia zostało zmienione poprzez oddalenie wniosku
o zabezpieczenie, stała się świadczeniem nienależnym.

Zgodnie z art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Jak wynika jednak z treści art. 411 kc, nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli: spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięciu przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej; spełnienie świadczenia czyniło zadość zasadom współżycia społecznego; świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu; świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.

W niniejszej sprawie bezspornym było, iż postanowieniem z dnia 10 marca 2022 roku Sąd Okręgowy w Radomiu zobowiązał Ł. G. do łożenia na rzecz małoletnich dzieci kwot po 1.700 złotych na każde z nich, a Ł. G. przekazał przelewami
na rachunek bankowy I. G. środki dla dzieci w wysokości 1.000 złotych oraz 1.700 złotych, zaś komornik wyegzekwował od niego tytułem alimentów oraz kosztów postępowania egzekucyjnego łącznie dalszą kwotę 14.314,80 złotych, czego pozwana nie kwestionowała. Poza sporem pozostawało także, że postanowieniem z dnia 4 lipca 2022 roku Sąd Okręgowy w Radomiu zmienił postanowienie z dnia 10 marca 2022 roku i oddalił
w całości wniosek I. G. o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych, w związku
z czym komornik umorzył postępowanie egzekucyjne.

Spornym natomiast pomiędzy stronami pozostawało, czy pozwana ma obowiązek zwrócić powodowi kwotę 17.014,80 złotych stanowiącą nadpłacone w związku z upadkiem zabezpieczenia alimenty na rzecz ich wspólnych małoletnich dzieci.

Pozwana, wnosząc o oddalenie powództwa, w pierwszej kolejności podniosła zarzut niewykazania istnienia legitymacji procesowej biernej.

O istnieniu czy też braku legitymacji procesowej, zarówno czynnej, jak i biernej, decyduje prawo materialne związane z konkretną sytuacją będącą przedmiotem sporu między stronami. Strona ma legitymację procesową wówczas, gdy na podstawie przepisów prawa materialnego jest uprawniona do występowania w określonym procesie cywilnym
w charakterze powoda (legitymacja procesowa czynna) lub pozwanego (legitymacja procesowa bierna), to jest gdy z wiążącego strony procesu stosunku prawnego wynika zarówno uprawnienie powoda do zgłoszenia konkretnego żądania, jak również obowiązek pozwanego do jego spełnienia. Legitymacja procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną, a sąd dokonuje oceny jej istnienia w chwili orzekania co do istoty sprawy. Brak legitymacji procesowej, czynnej bądź biernej, zawsze prowadzi do oddalenia powództwa.

W ocenie Sądu za trafny należało zatem uznać zarzut pozwanej dotyczący braku istnienia po jej stronie legitymacji procesowej do występowania w niniejszym postępowaniu w charakterze pozwanej. Sąd doszedł bowiem do przekonania, iż alimenty uiszczane przez powoda nie były przeznaczone na rzecz pozwanej, lecz na rzecz małoletnich dzieci stron Z. G. i P. G., co wprost wynikało z tytułu egzekucyjnego. Powód w tym zakresie nie wykazał, że to pozwana I. L. była uprawniona do tych świadczeń, co było niezbędne dla stwierdzenia posiadania przez nią legitymacji procesowej biernej. Zgodnie
z art. 101 § 1 kro rodzice obowiązani są sprawować zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, a zatem – jak wyraźnie wskazuje treść przepisu – I. L. zgodnie z treścią postanowienia zabezpieczającego roszczenie alimentacyjne, przysługiwał jedynie zarząd majątkiem małoletnich dzieci, tj. zabezpieczonymi alimentami, jednak z założeniem, że majątek ten jest przekazywany na rzecz dzieci i przeznaczony
na zaspokajanie ich potrzeb, nie zaś potrzeb I. L.. Innymi słowy niewątpliwym jest, że uprawnionymi w tamtym czasie do otrzymywania świadczeń alimentacyjnych były dzieci stron, a nie pozwana, która w postępowaniu zabezpieczającym nie działała we własnym imieniu, lecz w imieniu dzieci jako ich przedstawicielka ustawowa. Zauważenia wymaga, że również komornik egzekwował należności alimentacyjne na rzecz wierzycieli, którymi były dzieci stron, a nie na rzecz I. L., zaś do rąk matki tylko przekazywał wyegzekwowane kwoty. Z tych względów żądanie pozwu skierowane przeciwko matce uprawnionych do alimentów małoletnich dzieci winno zostać oddalone, bo to one, a nie ich matka stały się beneficjentami tego świadczenia.

Ubocznie wskazać należy, iż istotnie rozważenia wymaga kwestia, czy pobrane alimenty na dzieci oraz poniesione przez Ł. G. koszty postępowania egzekucyjnego są świadczeniami nienależnymi, jednakże powództwo w tym zakresie winno być wytoczone przeciwko wierzycielom, w tym przypadku przeciwko dzieciom stron,
na rzecz których zabezpieczono alimenty.

Z uwagi na brak legitymacji procesowej I. L. do występowania
w charakterze pozwanej w niniejszej sprawie Sąd oddalił powództwo, o czym orzekł jak
w sentencji.

asesor sądowy Magdalena Mital

Zarządzenie: (…)

09.05.2025 r. asesor sądowy Magdalena Mital