Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

(postanowienia z dnia 18 kwietnia 2025 roku)

Ad pkt I.

W dniu 24 marca 2021 roku do Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim wpłynął wniosek M. R. (1) o otwarcie i ogłoszenie testamentu notarialnego S. R. sporządzonego w dniu 18 grudnia 2020 roku oraz stwierdzenie nabycia spadku na jego podstawie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu wniosku (k. 3 – 4).

Uczestnicy postępowania E. K., R. R., M. K. (1) i M. R. (2) uznali wniosek.

Uczestniczka postępowania D. R. (1) uznała wniosek co do zasady i wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po mężu S. R. na podstawie testamentu notarialnego sporządzonego w dniu 15 marca 2016 roku z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek (k. 40 – 41v.).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. R. zmarł (...) 2021r. w R., ostatnie miejsce zwykłego pobytu miał w R.. W chwili śmierci był żonaty z D. R. (1).

Nie miał dzieci własnych małżeńskich, pozamałżeńskich ani przysposobionych. Jego rodzice zmarli przed nim. Pozostawił jako spadkobierców rodzeństwo: M. R. (1), M. K. (2) oraz bratanków po zmarłym w 2005 roku bracie H. R.: E. K., M. R. (2) oraz R. R.. (bezsporne)

W dniu 15 marca 2016 roku spadkodawca S. R. sporządził przed notariuszem B. P. w kancelarii notarialnej w P. testament notarialny za Rep. A Nr (...)/2016, w którym do całego spadku powołał żonę D. C. R.. Testament ten został ogłoszony i otwarty w dniu 31 marca 2021 roku w Sądzie Rejonowym w Radzyniu Podlaskim w sprawie sygn. akt I Ns (...)/21.

W marcu 2020 roku u spadkodawcy rozpoznano guz śródpiersia, guz płuca prawego, nadciśnienie wtórne. Spadkodawca rozpoczął leczenie onkologiczne. Od 14 maja 2020 roku do 27 lipca 2020 roku odbył III kursy chemoterapii I linii PE, a od 6 do 13 sierpnia 2020 roku podczas leczenia na Oddziale Onkologii Klinicznej szpitala w B. odbył chemioterapię (...). C. tej odbył III kursy w okresie od 12 sierpnia do 23 września 2020 roku. W szpitalu tym spadkodawca S. R. przebywał na jednodniowych pobytach w dniach 2 i 23 września oraz 5 października 2020roku. W okresie od 23 listopada do 12 grudnia 2020 roku spadkodawca przebywał na Oddziale F. i Onkologii Pulmonologicznej szpitala w B., gdzie rozpoznano u niego zapalenie płuc w przebiegu (...)19, guz niedrobnokomurkowy – neuroendokrynny wielokomórkowy płuca prawego, niedokrwistość.

W okresie od 30 grudnia 2020 roku do 7 stycznia 2021 roku spadkodawca ponownie był leczony na Oddziale Onkologii Klinicznej szpitala w B., a następnie w dniach od 7 do 13 stycznia 2021 roku przebywał w Hospicjum (...) w B..

W dniu 21 listopada 2020 roku spadkodawca sporządził dwa testamenty własnoręczne, w których odwołał wcześniej sporządzony testament oraz powołał do dziedziczeniach żonę J. R., brata M. R. (1), siostrę M. K. (2) oraz bratanicę E. K. po ¼ części każde z nich. Testamenty te zostały ogłoszone i otwarte w dniu 18 lutego 2022 roku w Sądzie Rejonowym w Radzyniu Podlaskim w sprawie sygn. akt I Ns (...)/21.

W dniu 18 grudnia 2020 roku spadkodawca S. R. sporządził przed notariuszem K. G. w kancelarii notarialnej w P. testament notarialny za Rep. A Nr (...)/2020, w którym odwołał wszystkie wcześniej sporządzone testamenty oraz powołał do dziedziczenia żonę D. R. (1), brata M. R. (1), siostrę M. K. (1) oraz bratanicę E. K. po ¼ części każde z nich. Testament ten został ogłoszony i otwarty w dniu 31 marca 2021 roku w Sądzie Rejonowym w Radzyniu Podlaskim w sprawie sygn. akt I Ns (...)/21.

W chwili sporządzania wszystkich testamentów spadkodawca był osobą świadomą i zorientowaną w czasie i przestrzeni. Nie nadużywał alkoholu, nie leczył się psychiatrycznie. Spadkodawca umiał czytać i pisać, zaś sam testament sporządził świadomie, dobrowolnie, bez przymusu, groźby, podstępu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów w postaci: odpisu skróconego aktu zgonu spadkodawcy (k. 15), odpisu skróconego aktu urodzenia M. R. (3) (k. 16), odpisu skróconego aktu małżeństwa M. K. (1) (k. 17), odpisu zupełnego aktu małżeństwa E. K. (k. 18 – 19) dokumentacji medycznej spadkodawcy (k. 82 – 84, 86 – 97, 104 – 108, 111 – 140, 146, 148 – 148v., 151 – 176, 189 – (...)), odpisów testamentów własnoręcznych z dnia 21 listopada 2020 (k. 183, 185 – 185v.), protokołów otwarcia i ogłoszenia testamentów z dnia 18 lutego 2025 roku (k. 184, 1836) odpisów testamentów notarialnych z dnia 15 marca 2016 roku i 18 grudnia 2020 roku oraz protokołów otwarcia tych testamentów z dnia 31 marca 2021 roku (akta I Ns (...)/21 Sądu Rejonowego w Radzyniu Podlaskim), zapewnienia spadkowego złożonego przez uczestnika postępowania M. R. (1) (k. 141 – 142, zeznań świadków L. C. (k. 1166v. – 1167v.), U. C. (k. 1167v. – (...)), A. D. (k. 1168 – 1169), R. D. (k. 1169 – 1169v.), N. D. (k. 1169v.), I. H. (k. 1169 – 1169a), S. C. (k. 1169a) oraz wnioskodawcy M. R. (1) (k. 1234v. – (...)) i uczestników postępowania D. R. (1) (k. 1234v.), E. K. (k. 1235), M. R. (2) (k. 1235), R. R. (k. 1235v.), M. K. (1) (k. 1235v.) a także opinii sądowo – psychiatrycznej i psychologicznej biegłych M. M. i B. O. (k. 1070 – 1079, 1108 – 1108v.) opinii biegłego psychiatry M. M. (k. 1184 – 1188).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku przedmiotem postępowania jest ustalenie osoby spadkodawcy, sposobu powołania spadkobierców do spadku, kręgu spadkobierców oraz udziałów przypadających spadkobiercom w spadku.

Zgodnie z przepisem art. 926 § 1 kc powołanie do spadku wynika z ustawy albo testamentu. § 2 tego przepisu wskazuje, że w przypadku gdy spadkodawca co do całości spadku nie pozostawił testamentu spadkobiercy dziedziczą na podstawie ustawy. Przepis ten wyraża zasadę pierwszeństwa dziedziczenia na podstawie testamentu.

Testament, aby było to ważne rozrządzenie majątkiem spadkodawcy na wypadek śmierci musi być sporządzony przez osobę posiadającą zdolność do czynności prawnych (art. 941 kc) oraz w przewidzianej prawem formie (art. 949 kc – 955 kc).

Testament spadkodawcy z dnia 18 grudnia 2020 roku został sporządzony w przepisanej prawem formie aktu notarialnego (art. 950 kc).

Uczestniczka postępowania D. R. (1) podnosił, iż w chwili sporządzania tego testamentu, na skutek choroby onkologicznej, spadkodawca S. R. znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, co powoduje nieważność testamentu (art. 945§1 pkt 1 kc).

Na wniosek uczestniczki postępowania D. R. (1) Sąd zgromadził dokumentację medyczną spadkodawcy oraz wywołał opinię biegłych psychiatry i psychologa na okoliczności zdolności spadkodawcy do świadomego i swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli.

Biegli w sposób stanowczy i jednoznaczny po przeanalizowaniu całości dostępnego w aktach materiału dowodowego wypowiedzieli się w przedmiocie wniosku dowodowego i stwierdzili, iż w chwili sporządzania wszystkich testamentów spadkodawca miał zdolność do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli.

Brak jest podstaw do zakwestionowania przez Sąd opinii sporządzonej przez osoby z wieloletnim doświadczeniem w zawodzie, posiadające konieczną i wystarczająca wiedzę w opiniowanym przedmiocie. Stanowisko uczestniczki postępowania D. R. (1) opiera się na polemice z opinią biegłych, przy czym uczestniczka postępowania nie przedstawiła żadnych argumentów podważających opinię biegłych poza własną, subiektywną oceną zachowania spadkodawcy, który w jej ocenie nie był zdolny w grudniu 2020 roku do prawidłowego sporządzenia testamentu. Zarówno zeznania uczestniczki postępowania jak zeznania wyżej wymienionych świadków opisują zachowanie spadkodawcy w okresie jego choroby jednakże ich stwierdzenia o braku zdolności do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli są ich interpretacją nie opartą na znajomości przedmiotu i dogłębnej wiedzy. Mając na uwadze powyższe sąd obdarzył wiarą dowody z zeznań świadków oraz uczestniczki D. R. (2) w części w jakiej opisują one zaobserwowane zdarzenia jako szczere i prawdziwe. Ich interpretacja jednak została przyjęta w oparciu o opinię wyżej wymienionych biegłych.

Ponieważ testament notarialny sporządzony w dniu 18 grudnia 2020 roku został w sposób zgodny z przepisami prawa, odwołał on poprzednie testamenty i powołał do dziedziczenia osoby w nim wskazane w udziałach wskazanych w treści testamentu.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdził, iż spadek po S. R. synu W. i K., PESEL (...), zmarłym w dniu (...) 2021 roku w miejscowości R., mającym ostatnie miejsce zwykłego pobytu w R. na podstawie testamentu notarialnego sporządzonego w dniu 18 grudnia 2020 roku, przed notariuszem K. G. w Kancelarii Notarialnej w P. za Rep. A Nr (...)/2020, otwartego i ogłoszonego w dniu 31 marca 2021 roku w Sądzie Rejonowym w Radzyniu Podlaskim w sprawie sygn. akt I Ns (...)/21 dziedziczą, z dobrodziejstwem inwentarza:

- żona D. R. (1) córka H. i K., urodzona (...) w P., w ¼ części,

- brat M. R. (1), syn W. i K., urodzony (...) w R., w ¼ części,

- siostra M. K. (1), córka W. i K., urodzona (...) w R., w ¼ części,

- bratanica E. K., córka H. i H., urodzona (...) w L., w ¼ części.

Ad. pkt III.

Zgodnie z przepisem art. 520§2 kpc zd. 1 „Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości.”

Ponieważ uczestniczka postępowania D. R. (1) wnosiła o dopuszczenie dowodu dokumentacji medycznej spadkodawcy oraz z opinii biegłych psychiatry i psychologa, Sąd, nie uwzględniając jej stanowiska co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy, na podstawie art. 520§2 kpc nałożył na nią obowiązek zwrotu na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim) wszystkich kosztów związanych z uzyskaniem powyższej dokumentacji oraz wywołaniem opinii biegłych wynikających z postanowień z: 10 lutego 2022 roku (k. 142), 15 lutego 2022 roku (k. 181), 4 marca 2022 roku (k. 1054), 8 listopada 2022 roku (k. 1083), 16 lutego 2023 roku (k. 1112), 7 października 2024 roku (k. 1191) w łącznej wysokości 3.531,43 zł uwzględniając zaliczkę w wysokości 1000 zł (k. 1176) uiszczoną przez uczestniczkę postępowania D. R. (1).

Z przytoczonych wyżej względów i z mocy powołanych przepisów Sąd orzekł jak w pkt I i III postanowienia.