Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 marca 2017 roku skierowanym przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. pełnomocnik powodów K. W. i M. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 15.782,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty. Wniesiono także o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż powodowie w dniu 30 marca 2016 roku zawarli z pozwanym umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...) na czas określony 120 miesięcy. Na podstawie zawartej umowy pozwany udzielił powodom kredytu w kwocie 153.764,04 zł, a oni zobowiązali się do zapłaty na rzecz pozwanej prowizji w kwocie 16.914,04 zł. Z dniem 30 listopada 2016 roku a zatem przed terminem spłaty określonym w umowie, nastąpiła całkowita spłata kredytu udzielonego na podstawie umowy. Powodowie pismem z dna 16 stycznia 2017 roku wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 15.782,74 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pozwany pismem z dnia 24 stycznia 2017 roku odmówił dobrowolnego spełnienia roszczenia powodów z tego powodu, że prowizja tytułem udzielenia kredytu jest wynagrodzeniem banku za jednorazowe czynności związane z rozpatrzeniem wniosku kredytowego, oceną zdolności kredytowej, przygotowaniem umowy kredytowej i jej wysokości nie jest powiązana czy też uzależniona od okresu obowiązywania umowy kredytowej, wobec czego nie podlega zwrotowi na podstawie art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. W ocenie powodów nie sposób zgodzić się z taką argumentacja pozwanego zwłaszcza w kontekście art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim. Roszczenie powodów stało się wymagalne w dniu 15 grudnia 2016 roku. Od tego też dnia dochodzą odsetek ustawowych za opóźnienie.

(pozew k. 2 - 4)

W odpowiedzi na pozew z dnia 25 kwietnia 2017 roku pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postepowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazano, iż bezspornym w sprawie jest, iż w dniu 30 marca 2016 roku strony zawarły umowę kredytu konsolidacyjnego, w ramach której pozwany udzielił powodom kredytu w kwocie 153.764,04 zł. Pozwany nie zaprzeczył również, iż powodowie dokonali przedterminowej spłaty całego kredytu. W ocenie pozwanego brak jest podstaw by twierdzić, że prowizja za udzielenie kredytu pobrana przez pozwanego przekraczała rozsądne koszty związane z udzieleniem kredytu skoro jej wartość nie odbiegała od wartości średnio – rynkowych a wręcz była niższa.

(odpowiedź na pozew k. 36 – 38)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 marca 2016 roku pomiędzy (...) Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a K. W. i M. W. została zawarta umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) na podstawie której, (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. udzielił kredytobiorcom kredyt w wysokości 153.764,04 zł, na okres 120 miesięcy na warunkach określonych niniejszą umową. Zgodnie z umową prowizja z tytułu udzielenia kredytu wynosiła 16.914,04 zł, która została obliczona według mnożnika stanowiącego 11 % kwoty brutto kredytu czyli kwoty 153.764,04 zł. O wysokości prowizji decydowały następujące parametry:

1.  Marża pozwanego – 5,73 %

1.  Koszty ryzyka – 2,5 %

2.  Koszty kapitału – 2,77 %.

Pożyczka została oprocentowana według zmiennej stopy procentowej wynoszącej w dniu zawarcia umowy 7,99 % w skali roku. Całkowity koszt kredytu miał wynieść 87.469,07 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 11,26 %. Spłata pożyczki miała następować w 120 ratach kapitałowo – odsetkowych. (dowód: umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...) k. 12 - 21, twierdzenia powodów k. 85 v – 86, pismo k 89 i v.)

W dniu 30 listopada 2016 roku powodowie dokonali przedterminowej spłaty całego kredytu udzielonego na podstawie umowy z dnia 30 marca 2016 roku.

(okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 16 stycznia 2017 roku powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 15.782,74 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem rozliczenia kredytu konsolidacyjnego z dnia 30 marca 2016 roku o nr (...). Jest to kwota o jaką winna być zdaniem powodów pomniejszona prowizja pobrana przez bank od udzielonego kredytu w związku z przedterminową spłatą kredytu obliczona na zasadzie proporcji w stosunku do okresu spłaty kredytu określonego w umowie do okresu przez jaki powodowie korzystali ze środków pieniężnych kredytu do jego całkowitej spłaty.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 16 stycznia 2017 roku k. 22 – 23)

Pozwany pismem z dnia 24 stycznia 2017 roku odmówił dobrowolnego spełnienia roszczenia powodów z uwagi na to, że prowizja tytułem udzielenia kredytu jest wynagrodzeniem banku za jednorazowe czynności związane z rozpatrzeniem wniosku kredytowego, oceną zdolności kredytowej, przygotowaniem umowy kredytowej i jej wysokości i nie jest powiązana czy też uzależniona od okresu obowiązywania umowy kredytowej, wobec czego nie podlega zwrotowi na podstawie art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

(dowód: pismo z dnia 24 stycznia 2017 roku k. 25 – 26)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów uznając je za wiarygodne albowiem dokumenty te korzystają z domniemania określonego w art. 244 k.p.c. i art. 245 k.p.c., a żadna ze stron przedmiotowego postępowania nie udowodniła, że zawarte w nich oświadczenia są niezgodne z prawdą (art. 252 k.p.c. i art. 253 k.p.c.).

Należy wskazać, iż okoliczności faktyczne sprawy, istotne dla rozstrzygnięcia, nie były pomiędzy stronami sporne. Pozwany nie negował istnienia zobowiązania z tytułu kredytu, jak również faktu jego przedterminowej spłaty przez powodów. Pozwany jedynie twierdził, iż prowizja tytułem udzielenia kredytu jest wynagrodzeniem banku za jednorazowe czynności związane z rozpatrzeniem wniosku kredytowego, oceną zdolności kredytowej, przygotowaniem umowy kredytowej i jej wysokości nie jest powiązana czy też uzależniona od okresu obowiązywania umowy kredytowej, wobec czego nie podlega zwrotowi na podstawie art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Przedmiotem niniejszego postępowania było żądanie powodów K. W. i M. W. zasądzenia od pozwanego (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedziba w W. kwoty 15.782,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty z tytułu prowizji , którą powodowie zapłacili na rzecz pozwanego.

W sprawie okolicznością bezsporną było, iż w dniu 30 marca 2016 roku K. W. oraz M. W. zawarli z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę kredytu konsolidacyjnego jak również iż dokonali przedterminowej spłaty kredytu w dniu 30 listopada 2016 r. Niewątpliwym jest, iż umowa kredytu łącząca strony zawarta w dniu 30 marca 2016 r. jest umową o kredyt konsumencki. Nie przekracza ona wysokości 255 550 zł., a została zawarta pomiędzy bankiem, który zawodowo zajmuje się udzielaniem kredytów a powodami na potrzeby nie związane z prowadzoną przez powodów działalnością zawodową lub gospodarczą. Okoliczność ta była przez strony przyznana. Do oceny prawnej zawartej przez strony umowy będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz.. (...) ze zm.).

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Z literalnego brzmienia cytowanego przepisu wynika, że obejmuje on swoim zakresem całkowity koszt kredytu. Termin „całkowity koszt kredytu” został zaś zdefiniowany w art. 5 pkt 6 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem obejmuje on: wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu

- z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta”.

Z powyższego wynika, że art. 49 ust. 1 ustawy nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Podkreślić należy, że obowiązek obniżenia kosztów kredytu w związku z przedterminową spłatą kredytu nie pozostaje w zależności od tego czy koszty te zostały poniesione przez konsumenta przed spłatą kredytu, czy też nie. Fakt obciążenia powodów prowizją z tytułu udzielenia kredytu w chwili zawarcia umowy nie stanowi zatem przeszkody do uznania, iż prowizja ta podlega obniżeniu na podstawie art 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Powyższe oznacza to, że intencją ustawodawcy było, aby nie różnicować możliwości obniżenia kosztu kredytu w zależności od tego jaki charakter ma ten koszt i w jakim czasie został poniesiony. Za takim sposobem wykładni art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim przemawia również implementowania do ustawy o kredycie konsumenckim treść art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. 133 z 22.5.2008, s. 66-92 z późn. zm). Wynika z niego, że konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Jak wynika z lakonicznego wyjaśnienia przez pozwanego zasad ustalania wysokości prowizji od udzielonego kredytu na jej wielkość mają wpływ czynniki rozłożone w czasie. Są to m.in. koszt miesięczny obsługi kredytu, koszt zarządzania, koszty osobowe, a także wysokość ryzyka niespłacenia kredytu, jak i koszt pozyskania środków pieniężnych (pismo procesowe pełnomocnika pozwanego k. 129). Stwierdzić tym samym należy, że koszt prowizji ponoszonej przez konsumenta ustalonej przez bank w związku z udzieleniem kredytu jest uzależniony od okresu kredytowania. Konsekwencją wcześniejszej spłaty kredytu przez konsumenta jest zaś faktyczne obniżenie wysokości kosztów jakie bank ponosi w związku z udzieleniem kredytu, a wpływających na wysokość pobranej prowizji za udzielenie kredytu.

Zauważyć należy, że ustawodawca nie określił szczegółowych zasad obniżania wysokości całkowitego kosztu kredytu. Jedynym kryterium na jakie wskazuje jest zaś kryterium czasu. Wobec powyższego przyjąć należy, iż do obniżenia wysokości kosztów kredytu, w szczególności odnoszących się do kosztów innych niż odsetki okresowe, należy przyjąć zasadę proporcjonalnej redukcji kosztów w odniesieniu do czasu na jaki została zawarta umowa kredytu i czasu poprzedzającego jego przedterminową spłatę. Przyjęcie takiego mechanizmu redukcji kosztów pozbawia podstawy prawnej wszelkie koszty kredytu za okres, o który skróceniu uległ czas jego spłaty – także te, które zostały już spełnione na rzecz kredytodawcy. Ponadto uniemożliwia kredytodawcom obchodzenie przepisów ustawy przez rozkładanie konsumentom rat w taki sposób, że w pierwszym okresie kredytowania ulegać będą spłacie koszty kredytu z pominięciem kapitału.

Reasumując stwierdzić należy, że art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę, z tymże wyjątkiem, iż redukcja ta ma charakter proporcjonalny, tj. odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie.

Z powyższego zatem wynika powinność obniżenia kosztu kredytu. Jak wyżej wskazano maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, do których należy prowizja jest powiązana i zależna od okresu kredytowania.

Faktyczny okres czas przez jaki powodowie korzystali ze środków pochodzących z udzielnego przez pozwanego kredytu wynosił 245 dni tj. od dnia udzielenia kredytu (30.03.2016 r.) do dnia jego całkowitej spłaty (30.11.2016 r.). Łączny czas na jaki pozwany bank udzielił powodom kredytu wynosił zaś 3 663 dni tj. od dnia 30.03.2016 r. do dnia 10.04.2026 r. stanowiącego ostateczny termin spłaty. Wysokość prowizji z tytułu udzielnego kredytu pobrana przez bank wynosiła zaś 16 914,04 zł. Dokonując proporcjonalnej redukcji tegoż kosztu do czasu od dnia faktycznej spłaty kredytu stwierdzić należy, że pozwany obowiązany jest do zwrotu kwoty 15 782,74 zł. Należna pozwanemu Bankowi prowizja za faktyczny okres kredytowania wynosić winna bowiem 1 131,30 zł.

Powyższe wyliczenie zostało dokonane w sposób następujący: 245 dni/3 663 dni x 16 914,04 zł. (kwota prowizji) = 1 131,30 zł. (kwota należnej prowizji). 16 914,04 zł. - 1 131,30 zł. = 15 782,74 zł. (kwota prowizji za okres od całkowitej spłaty kredytu).

Wobec powyższego Sąd uwzględnił powództwo i zasądził na rzecz powodów kwotę 15.782,74 zł.

Podstawę prawną niniejszego roszczenia stanowi art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Na podstawie poczynionych przez Sąd rozważań należało bowiem uznać, że świadczenie pobrane przez pozwanego od powodów miało charakter świadczenia nienależnego, czego konsekwencją jest konieczność jego zwrotu. Zgodnie z treścią art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to było niemożliwe do zwrotu jej równowartości. Zgodnie z art. 410 k.c. przepis ten stosuje się do świadczenia nienależnego. Definicję świadczenia nienależnego ustawodawca zawarł w § 2 powołanego przepisu, zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany, lub nie był zobowiązany względem osoby względem osoby której świadczył, albo jeżeli odpadła podstawa prawna świadczenia lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do spełnienia świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Zdaniem Sądu pozwany nie był uprawniony do zatrzymania całej kwoty pobranej prowizji z uwagi na przedterminową spłatę kredytu. W konsekwencji podstawa świadczenia przez powodów kwoty 15.782,74 zł. tytułem prowizji za okres kredytowania pod całkowitej spłacie kredytu odpadła. Bank jest tym samym zobowiązany do zwrotu kredytobiorcom wskazanej kwoty.

Rozstrzygnięcie o odsetkach uzasadnia treść art. 481 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§1). Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (§2).

W niniejszej sprawie roszczenie powodów stało się wymagalne w dniu 15 grudnia 2016 roku tj. następnego dnia po upływie 14 dniowego terminu na rozliczenie kredytu z konsumentem stosownie do art. 52 ustawy o kredycie konsumenckim.

Z uwagi na powyższe Sąd zasądził żądaną pozwem kwotę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty.

W myśl art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach procesu w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. ustanawia natomiast ogólną regułę, według której strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, którymi są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Powodowie ponieśli koszty w postaci: kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 złotych (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz.U. z 2015 roku, poz. 1800) i opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Dlatego też Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt II wyroku).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016 roku, poz. 623), odpowiednio do zastosowanej zasady rozstrzygnięcia o kosztach procesu z art. 98 k.p.c., Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - od pozwanego kwotę 790 zł (punkt III wyroku) z tytułu nieuiszczonej opłaty od pozwu od której powodowie zostali zwolnieni a która została poniesiona tymczasowo ze Skarbu Państwa

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.