Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski

Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Protokolant Sekretarz sądowy Emilia Trąbka

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2014 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa „(...)" Spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w L.

o zapłatę kwoty 18682,50 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 stycznia 2014

roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w

Lublinie z dnia 3 czerwca 2014 roku, w sprawie II C 263/14

I. oddala apelację;

II. zasądza od „(...)" Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 1208,40 zł (tysiąc dwieście osiem złotych czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 703/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 9 stycznia 2014 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie najpóźniej w dniu 15 stycznia 2014 roku, powód – „(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i orzeczenie nim, aby pozwany – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. zapłacił powodowi kwotę 18682,50 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 3-7).

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że jest wierzycielem G. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...). Na podstawie tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu z dnia 27 marca 2012 roku, sygnatura akt X GNc 2154/12, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 15 maja 2012 roku, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi Kamil Pietrasik prowadzi postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 20690/12. G. K. w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zawierał z (...) Spółką Akcyjną umowy o roboty budowlane. Po realizacji umów o roboty budowlane G. K. wystawiał na rzecz pozwanego faktury VAT.

Powód wskazał, że w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego Komornik Sądowy Kamil Pietrasik pismem z dnia 14 sierpnia 2012 roku zajął wierzytelności przysługujące G. K. względem (...) Spółki Akcyjnej. Zajęcie wierzytelności doręczone zostało dłużnikowi w dniu 20 sierpnia 2012 roku. Na skutek dokonanego zajęcia wierzytelności przysługujących G. K., (...) Spółka Akcyjna przekazała Komornikowi Sądowemu Kamilowi Pietrasikowi część wynagrodzenia należnego dłużnikowi z tytułu wykonanych robót budowlanych. W zakresie pozostałej kwoty pozwany dokonał potrącenia wierzytelności G. K. z wierzytelnościami wynikającymi z not obciążeniowych z tytułu kar umownych. Pismem z dnia 23 kwietnia 2013 roku (...) Spółka Akcyjna udzieliła Komornikowi Sądowemu pisemnej informacji dotyczącej wierzytelności przysługujących dłużnikowi G. K., z której wynika, iż co do kwoty 30725,67 zł pozwany dokonał potrącenia. Wskazane pismo wprost wskazuje daty wystawienia not obciążających oraz daty dokonywanych potrąceń. Wszystkie powoływane zdarzenia nastąpiły po terminie dokonanego zajęcia.

W ocenie powoda potrącenie dokonane przez pozwanego w niniejszej sprawie nie zostało dokonane w warunkach dopuszczających kompensatę zajętej wierzytelności. Na podstawie art. 504 k.c. wyłączona została bowiem możliwość potrącenia zajętych wierzytelności, gdy dłużnik zajętej wierzytelności stał się wierzycielem swojego wierzyciela po dokonaniu zajęcia. Skoro zaś wyłączona została możliwość potrącenia zajętej wierzytelności, uznać należy, że nie doszło do umorzenia wierzytelności G. K. do wysokości potrąceń, to jest do kwoty 30725,67 zł.

Powód wskazał, że żąda naprawienia szkody w wysokości 18682,50 zł. Kwota ta obejmuje należność główną pozostałą do wyegzekwowania od G. K. w sprawie Km 20690/12 w wysokości 17103,15 zł oraz kwotę skapitalizowanych odsetek w wysokości 1579,35 zł, liczonych do dnia wniesienia pozwu (k. 3-7)

*

Nakazem zapłaty z dnia 28 lutego 2014 roku, wydanym w sprawie II Nc 58/14, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 152)

*

Od nakazu zapłaty z dnia 28 lutego 2014 roku pozwany wniósł sprzeciw i zaskarżył nakaz w całości. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych (k. 158-165).

W toku postępowania strony podtrzymywały dotychczasowe stanowiska.

*

Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (k. 242).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że G. K. w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zawarł z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w L. następujące umowy:

a) umowę o roboty budowlane z dnia 27 grudnia 2010 roku, nr (...),

b) umowę o roboty budowlane z dnia 10 maja 2011 roku, nr (...),

c) umowę o roboty budowlane z dnia 22 czerwca 2011 roku, nr (...),

d) umowę o roboty budowlane z dnia 24 czerwca 2011 roku, nr (...),

e) umowę o roboty budowlane z dnia 24 czerwca 2011 roku, nr (...),

f) umowę o roboty budowlane z dnia 6 lipca 2011 roku, nr (...),

g) umowę o roboty budowlane z dnia 29 lipca 2011 roku, nr (...),

h) umowę o roboty budowlane z dnia 3 sierpnia 2011 roku, nr (...),

i) umowę o roboty budowlane z dnia 4 sierpnia 2011 roku, nr (...),

j) umowę o roboty budowlane z dnia 4 sierpnia 2011 roku, nr (...).

Sąd ustalił, że po realizacji umów o roboty budowlane G. K. wystawił na rzecz pozwanego następujące faktury VAT:

1) fakturę z dnia 20 listopada 2012 roku, nr (...), na kwotę 5658 zł,

2) fakturę z dnia 30 listopada 2012 roku, nr (...), na kwotę 5658 zł,

3) fakturę z dnia 30 listopada 2012 roku, nr (...), na kwotę 5412 zł,

4) fakturę z dnia 14 maja 2012 roku, nr (...), na kwotę 5904 zł,

5) fakturę z dnia 5 grudnia 2012 roku, nr (...), na kwotę 1413,90 zł,

6) fakturę z dnia 17 stycznia 2013 roku, nr (...), na kwotę 5353 zł,

7) fakturę z dnia 1 lutego 2013 roku, nr (...), na kwotę 1722 zł,

8) fakturę z dnia 26 lutego 2013 roku, nr (...), na kwotę 5412 zł,

9) fakturę z dnia 27 lutego 2013 roku, nr (...), na kwotę 5043 zł,

10) fakturę z dnia 21 marca 2013 roku, nr (...), na kwotę 5658 zł,

11) fakturę z dnia 21 marca 2013 roku, nr (...), na kwotę 5658 zł.

Sąd wskazał, że powyższe umowy dotyczyły robót budowlanych, które miały być wykonane przez G. K., jako wykonawcę. W każdej z umów wynagrodzenie wykonawcy zostało określone do kwoty maksymalnej, jaką wykonawca może otrzymać z tego tytułu, natomiast ostateczne rozliczenie pomiędzy stronami umowy miało nastąpić na podstawie zatwierdzonego przez zamawiającego kosztorysu powykonawczego. Wykonawca mógł również żądać wynagrodzenia za roboty dodatkowe, o ile powstałaby konieczność ich wykonania.

Sąd Rejonowy ustalił, że „(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. jest wierzycielem G. K.. Nakazem zapłaty Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu z dnia 27 marca 2012 roku, sygnatura akt X GNc 2154/12, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności w dniu 15 maja 2012 roku, zasądzono od G. K. na rzecz „(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 44567,11 zł z odsetkami. W oparciu o powyższy tytuł wykonawczy Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi Kamil Pietrasik prowadzi postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 20690/12. W ramach tego postępowania egzekucyjnego Komornik Sądowy Kamil Pietrasik pismem z dnia 14 sierpnia 2012 roku zajął wierzytelności przysługujące G. K. względem (...) Spółki Akcyjnej, przy czym wierzytelności te nie zostały przez Komornika skonkretyzowane, a wskazane jedynie jako „wierzytelności dłużnika należne mu od (...) S.A. O/W., jako dłużnika wierzytelności z tytułu wszelkich należności i praw przysługujących dłużnikowi z tytułu jakichkolwiek umów cywilno-prawnych”. Zawiadomienie o zajęciu wierzytelności doręczone zostało (...) Spółce Akcyjnej w dniu 20 sierpnia 2012 roku. Na skutek zajęcia wierzytelności przysługujących G. K., (...) Spółka Akcyjna przekazała Komornikowi Sądowemu Kamilowi Pietrasikowi część wynagrodzenia należnego dłużnikowi z tytułu wykonanych robót budowlanych, natomiast co do kwoty 30725,67 zł (...) Spółka Akcyjna dokonała potrącenia wierzytelności G. K. z wierzytelnościami wynikającymi z not obciążeniowych z tytułu kar umownych, o czym powiadomiła Komornika pismem z dnia 23 kwietnia 2013 roku.

Sąd ustalił, że powyższe potrącenie wynikało z uprzedniego odstąpienia przez (...) Spółkę Akcyjną od umów zawartych z G. K. i wystawienia na rzecz G. K. not księgowych z tytułu kar umownych.

Sąd Rejonowy wskazał, że powód wywodził swe roszczenia odszkodowawcze względem pozwanego z faktu dokonania przez pozwanego potrącenia wierzytelności G. K. z wierzytelnościami wynikającymi z not obciążeniowych z tytułu kar umownych w okolicznościach wykluczających, zdaniem powoda, prawną możliwość takiego potrącenia. Powód wskazywał, jako podstawę prawną swych roszczeń, przepisy art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 886 § 3 k.p.c. i art. 902 k.p.c. i wyjaśnił, że do samej kwestii możliwości potrącenia wierzytelności w przypadku jej zajęcia, odnosi się przepis art. 504 k.c., stanowiący, iż zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później, aniżeli wierzytelność zajęta.

Sąd Rejonowy przytoczył stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 stycznia 2006 roku, III CK 335/05, i wskazał, że zajęcie dokonane w dniu 14 sierpnia 2012 roku nie wskazywało żadnej wierzytelności G. K. względem pozwanego w sposób na tyle zindywidualizowany, ażeby mogło dojść do skutecznego zajęcia. Zajęcie dotyczyło wierzytelności G. K. względem (...) S.A. O/W., (...)-(...) W., ul. (...)”, a zatem podmiotu o innej nazwie i innej siedzibie, niż pozwany.

Sąd Rejonowy wskazał, że w dacie 14 sierpnia 2012 roku nie istniała jeszcze wierzytelność G. K. względem pozwanego z tytułu umów o roboty budowlane, wymienionych wyżej, gdyż wierzytelności te zostały skonkretyzowane dopiero z chwilą dokonania ostatecznego rozliczenia i wystawienia przez G. K. faktur VAT, z których pierwsza wystawiona została w dniu 20 listopada 2012 roku, a zatem z datą późniejszą, niż miało miejsce zajęcie. Skoro zaś nie doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności przysługujących G. K. względem pozwanego, zatem mające następnie miejsce potrącenie wierzytelności pozwanego względem G. K. z tytułu kar umownych z wierzytelnościami G. K. względem pozwanego z tytułu wykonanych robót budowlanych było dopuszczalne i nie stanowiło naruszenia wymienionych przepisów.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 3 czerwca 2014 roku apelację wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości. Powód zarzucił:

„1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 896 k.p.c. poprzez jego wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie, co doprowadziło do naruszenia art. 504 k.c. przez jego niezastosowanie w przedmiotowej sprawie. Naruszenie polegało na uznaniu, że wierzytelność przysługująca G. K. względem pozwanego (...) S.A. nie została skutecznie zajęta w ramach postępowania egzekucyjnego o sygnaturze akt KM 20690/12prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi Kamila Pietrasika, ponieważ zdaniem Sądu I instancji, wierzytelność ta nie była wystarczająco zindywidualizowana oraz w dacie zajęcie nie istniała, a tym samym nie podlegała zakazowi potrącania przewidzianemu w art. 504 k.c., w sytuacji gdy, zajęcie istniejącej już wierzytelności dokonane pismem z dnia 14 sierpnia 2012 roku na podstawie zaprezentowanych w uzasadnieniu argumentów, stanowiska Sądu Najwyższego oraz zachowania samego pozwanego polegającego na zastosowaniu się do zajęcia wierzytelności było skuteczne i rodziło po stronie pozwanego zaakceptowany przez niego obowiązek powstrzymywania się od uiszczania do rąk G. K. wierzytelności.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie na skutek przyjęcia, iż w sprawie nie doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności G. K. względem pozwanego oraz że w dacie zajęcia wierzytelność ta nie istniała, co skutkowało nieudzieleniem powodowi poszukiwanej ochrony prawnej poprzez oddalenie powództwa, podczas gdy na podstawie zaprezentowanych w uzasadnieniu argumentów, stanowiska Sądu Najwyższego oraz zachowania samego pozwanego polegającego na zastosowaniu się do zajęcia wierzytelności było skuteczne i rodziło po stronie pozwanego zaakceptowany przez niego obowiązek powstrzymywania się od uiszczania do rąk G. K. wierzytelności. (…)

3. naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dokonaniu oceny zgromadzonych w sprawie dowodów z pominięciem dyrektywy wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i jego dowolną ocenę, poprzez nieuwzględnienie przy ustalaniu skuteczności zajęcia oraz istnienia zajętej wierzytelności zachowania się pozwanego polegającego na uznaniu się związanym zajęciem i zastosowaniu się do niego, a w konsekwencji przekazywaniu Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi Kamilowi Pietrasikowi wynagrodzenia należnego dłużnikowi z tytułu wykonanych robót budowlanych tj. pominięcie dowodu dokumentu w postaci pisma pozwanego z dnia 23 kwietnia 2013 r. załączonego do pozwu co jednoznacznie wskazuje, że wierzytelność istniała a zajęcie było skonkretyzowane na tyle, że pozwany zidentyfikował wierzytelności nim objęte i do zajęcia się zastosował. Zarzucił także sprzeczność ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym polegające na pominięciu wyżej wymienionego dowodu z dokumentu co skutkowało błędnym ustaleniem, że nie doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności”.

Powód wniósł o:

„1. o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy zgodnie z treścią żądania pozwu.

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych”1 (k. 257-264).

*

W odpowiedzi na apelację pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 273-277).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda popierał apelację. Pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania na rzecz pozwanego (k. 282-282v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Przepis art. 886 § 3 k.p.c. stanowi, że pracodawca, który nie zastosował się do wezwania z art. 881 i 882 lub w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia bądź złożył oświadczenie przewidziane w art. 882 niezgodne z prawdą albo dokonał wypłaty zajętej części wynagrodzenia dłużnikowi, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę.

Przepis art. 902 k.p.c. stanowi, że o skutków zajęcia stosuje się odpowiednio art. 885, 887 i 888, a do skutków niezastosowania się do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia – art. 886.

Przepis art. 902 k.p.c. ma zastosowanie do egzekucji z innych wierzytelności niż wymienione w Działach II i III Tytułu II „Egzekucja świadczeń pieniężnych” Kodeksu postępowania cywilnego.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy zasadniczo podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego.

÷

Punktem wyjścia dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy jest wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

Z przepisów art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c. wynika, że odpowiedzialność dłużnika zajętej wierzytelności jest wyłącznie odpowiedzialnością za szkodę. Nie jest to natomiast odpowiedzialność gwarancyjna za wierzyciela zajętej wierzytelności. Dłużnik zajętej wierzytelności, który nie zastosował się do się do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia, nie przejmuje obowiązków wierzyciela zajętej wierzytelności, jako dłużnika, względem wierzyciela egzekwującego2.

Przyjmuje się, że odpowiedzialność dłużnika zajętej wierzytelności, o której mowa w art. 889 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c., jest odpowiedzialnością odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym i to odpowiedzialnością odszkodowawczą opartą na zasadzie winy3.

Przesłankami odpowiedzialności, o której mowa, są zatem:

a) niezastosowanie się dłużnika zajętej wierzytelności do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia,

b) powstanie szkody w majątku wierzyciela egzekwującego,

c) istnienie normalnego związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem dłużnika zajętej wierzytelności wskazanym w punkcie a) a szkodą wierzyciela egzekwującego,

d) zawinienie w niezastosowaniu się dłużnika zajętej wierzytelności do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia, mające chociażby postać nienależytej staranności (art. 355 k.c.).

Jak już wyżej wskazano, odpowiedzialność dłużnika zajętej wierzytelności na podstawie art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c. nie ma charakteru odpowiedzialności gwarancyjnej za zobowiązanie wierzyciela zajętej wierzytelności względem wierzyciela egzekwującego, lecz jest odpowiedzialnością opartą na odrębnej podstawie faktycznej.

Jedną z przesłanek odpowiedzialności, o której mowa w art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c., jest powstanie szkody w majątku wierzyciela egzekwującego. Brak takiej szkody powoduje, że nie można mówić o odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika zajętej wierzytelności względem wierzyciela egzekwującego, nawet jeżeli dłużnik ten nie zastosował się do się do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia.

W rozpoznawanej sprawie wierzyciel – „(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. nie wykazał, aby poniósł szkodę na skutek jakiegokolwiek zachowania (...) Spółki Akcyjnej w L., do oceny którego mógłby mieć zastosowanie art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c., a więc zachowania polegającego na niezastosowaniu się dłużnika zajętej wierzytelności do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia.

W szczególności należy podkreślić, że już w pozwie powód nie wskazywał, aby poniósł jakąkolwiek szkodę i nie wskazywał, na czym ta szkoda miałaby polegać. Odpowiedzialności pozwanego powód upatruje, jak się wydaje, w stanowisku, że niezastosowanie się dłużnika zajętej wierzytelności do wezwań komornika oraz do obowiązków wynikających z zajęcia rodzi odpowiedzialność gwarancyjną dłużnika zajętej wierzytelności. Takie stanowisko powoda wynika chociażby z wskazania przez powoda, że dochodzona kwota 18682,50 zł obejmuje należność główną pozostałą do wyegzekwowania od G. K. w sprawie Km 20690/12 (17103,15 zł) oraz kwotę „skapitalizowanych” odsetek liczonych do dnia wniesienia pozwu (1579,35 zł). Powód nie wskazuje natomiast, na czym jego szkoda miałaby polegać. Nie wskazuje również tego w wezwaniu pozwanego do zapłaty zawartym w piśmie z dnia 21 listopada 2013 roku, ani też na rozprawie przed Sądem pierwszej instancji.

Oczywiście w konkretnym wypadku może się okazać, że wysokość szkody wierzyciela egzekwującego pokrywa się w wysokością roszczenia pozostałego do wyegzekwowania od dłużnika egzekwowanego (wierzyciela zajętej wierzytelności), jednak i w takim wypadku nie oznacza to, że dłużnik zajętej wierzytelności ponosi odpowiedzialność za wierzyciela zajętej wierzytelności.

Szkoda wierzyciela egzekwującego, której wysokość może odpowiadać wysokości świadczenia pozostałego do wyegzekwowana od wierzyciela zajętej wierzytelności, może zaistnieć w szczególności wówczas, gdy:

1) nie jest możliwe wyegzekwowanie od dłużnika egzekwowanego tej części świadczenia przy zastosowaniu innych środków egzekucyjnych niż egzekucja z zajętej wierzytelności, a jednocześnie

2) wartość świadczenia dłużnika zajętej wierzytelności, które należało przekazać komornikowi, była tego rodzaju, że świadczenie to wystarczałoby na zaspokojenie roszczenia pozostałego do wyegzekwowania, gdyby przekazane zostało komornikowi; należy tutaj mieć także na względzie to, że z przekazanego przez dłużnika zajętej wierzytelności świadczenia musiałyby zostać również pokryte koszty egzekucyjne należne komornikowi.

W rozpoznawanej sprawie należy podkreślić, że powód nie tylko nie wskazywał, że nie jest możliwe wyegzekwowanie od G. K. pozostałej części roszczenia w sprawie egzekucyjnej Km 20690/12, ale analiza akt tej sprawy nie pozwala na ustalenie, że nie będzie możliwe wyegzekwowanie od tego dłużnika całego roszczenia objętego tytułem wykonawczym w tej sprawie. Postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 20690/12 nie zostało jeszcze zakończone i na obecnym jego etapie nie ma podstaw do przyjęcia, że pewne jest, iż zakończy się bezskutecznie.

÷

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych należy stwierdzić, że nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów zawartych w art. 896 k.p.c. Przede wszystkim należy stwierdzić, że powołane przepisy są przepisami prawa procesowego, nie zaś przepisami prawa materialnego. Po drugie, regulują one sposób działania komornika, nie zaś sądu. Nie mogły być zatem naruszone przez Sąd Rejonowy w rozpoznawanej sprawie. Zagadnienie, czy doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności przysługującej G. K. w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L., należy do sfery ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, nie zaś do stosowania przez ten Sąd przepisów prawa materialnego. Ustalenie tej istotnej okoliczności (skutecznego zajęcia) powinno być dokonane przez pryzmat przepisów prawa procesowego i wymaga przeprowadzenia oceny, czy spełnione zostały określone w tych przepisach przesłanki dokonania zajęcia4.

Trafnie Sąd Rejonowy przyjął, że w rozpoznawanej sprawie nie doszło do skutecznego zajęcia przez Komornika wierzytelności G. K. w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej w L.. W uzasadnieniu wyroku z dnia 11 stycznia 2006 roku, III CK 335/055, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „określenie minimum wymagań, jakie muszą zostać spełnione, aby można było uznać zajęcie "innej" wierzytelności za dokonane”, „powinno uwzględniać cel postępowania egzekucyjnego, jakim jest zaspokojenie wierzyciela, a także potrzebę poszanowania uprawnień procesowych uczestników tego postępowania oraz praw osób trzecich. Niewątpliwie konieczną przesłanką dokonania zajęcia wierzytelności jest oznaczenie jej dłużnika. Wymóg ten jest oczywisty i nie wymaga uzasadnienia. Niezbędne jest także wskazanie rodzaju tytułu prawnego, z którego wynika zajmowana wierzytelność. Bez spełnienia tego warunku nie jest możliwe zakwalifikowanie wierzytelności jako "innej" niż wierzytelności z tytułu umowy o pracę lub rachunku bankowego, a w konsekwencji wdrożenie właściwego sposobu postępowania. Trzeba pamiętać, że egzekucja każdej z wymienionych wierzytelności uregulowana została w nieco odmienny sposób. Jeśli zaś chodzi o bliższe określenie tytułu prawnego, z którego wynika zajmowana wierzytelność, to wystarczy skonkretyzowanie go w taki sposób, aby wierzytelność tę można było zidentyfikować. Wskazane wyżej wymagania można syntetycznie ująć w jeszcze bardziej zwięzłej formule. Wezwanie adresowane do dłużnika konkretnej wierzytelności prowadzi – w świetle art. 896 k.p.c. – do zajęcia tej wierzytelności jedynie wtedy, gdy indywidualizuje ją w sposób, który nie wywołuje wątpliwości, że o tę wierzytelność chodzi. Z treści art. 896 § 2 pkt 1 i 2 k.p.c. wynika, że nie wszystkie elementy konkretyzujące zajmowaną wierzytelność muszą być komornikowi znane już w chwili kierowania wezwania do poddłużnika. Wyjaśnieniu wszelkich niejasności w tym zakresie, a w konsekwencji usunięciu ewentualnych nieścisłości, błędów i omyłek popełnionych w wezwaniu służy prawidłowe wykonanie przez poddłużnika obowiązków informacyjnych przewidzianych w powołanych unormowaniach. Takie rozumienie art. 896 k.p.c. harmonizuje z wykładnią tego przepisu przeprowadzoną przez Sąd Najwyższy w (…) wyroku z dnia 19 sierpnia 1971 r. W orzeczeniu tym wskazano, że zajęcie wierzytelności uregulowane przepisami art. 895 i nast. k.p.c. obejmuje tylko wierzytelność istniejącą i przysługującą poddłużnikowi na podstawie określonego stosunku prawnego. Podobną myśl, tyle że na gruncie postępowania zabezpieczającego, wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 kwietnia 1955 r., IV CZ 72/55, OSNCK 1956/3/69 stwierdzając, że wniosek o zabezpieczenie roszczenia pieniężnego przez zajęcie wierzytelności wymaga zindywidualizowania wierzytelności mającej służyć jako środek zabezpieczenia tak, aby sąd w razie uwzględnienia wniosku miał możliwość w swym postanowieniu dokładnie określić sposób i zakres zabezpieczenia”.

Mając na uwadze wskazane wyżej kryteria skuteczności zajęcia wierzytelności dłużnika egzekwowanego należy zwrócić uwagę, że w rozpoznawanej sprawie wierzyciel nie skonkretyzował w jakikolwiek sposób „innych” wierzytelności dłużnika, których dotyczy sposób egzekucji wskazany we wniosku egzekucyjnym. Wierzyciel nie wnosił również we wniosku o zlecenie Komornikowi poszukiwania majątku dłużnika. Na skierowane przez Komornika do wierzyciela wezwanie o złożenie oświadczenia o żądaniu podjęcia czynności mających na celu poszukiwanie majątku dłużnika, jeżeli wierzyciel jest zainteresowany złożeniem takiego zlecenia Komornikowi, wierzyciel nie zajął stanowiska (k. 39-40 akt Km 20690/12).

W dniu 20 sierpnia 2012 roku (...) Spółce Akcyjnej w L. doręczone zostało pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi – Kamila Pietrasika, w którym Komornik wskazał, że zajmuje wierzytelności dłużnika należne mu od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L.. W treści pisma Komornik wskazał, że zajęcie dotyczy „wszelkich należności i praw przysługujących dłużnikowi z tytułu jakichkolwiek umów” (k. 39-40 akt Km 20690/12 – pismo i potwierdzenie odbioru).

W odpowiedzi na pismo (...) Spółka Akcyjna w L. wskazała w piśmie z dnia 24 sierpnia 2012 roku, że „informuje, iż z G. K. posiada zawarte umowy na realizację robót”, a „dokonanie płatności nastąpi po otrzymaniu faktur potwierdzających wykonanie przedmiotów umów zgodnie z terminami określonymi w umowach” (k. 45 akt Km 20690/12).

W dniu 7 grudnia 2012 roku G. K. złożył do Komornika Sądowego Kamila Pietrasika pismo z kopiami faktur VAT numer (...), z dnia 30 listopada 2012 roku, 5 grudnia 2012 roku i 6 grudnia 2012 roku (k. 65-71 akt Km 20690/12).

Odpis pisma z dnia 7 grudnia 2012 roku Komornik przesłał bezpośrednio wierzycielowi. W dniu 13 grudnia 2012 roku odpis pisma dłużnika doręczony został wierzycielowi (k. 81 akt Km 20690/12).

W piśmie z dnia 11 kwietnia 2013 roku Komornik zwrócił się do (...) Spółki Akcyjnej w L. o udzielenie wyjaśnień, czy i kiedy wierzytelności przysługujące dłużnikowi względem (...) Spółki Akcyjnej w L. z tytułu wykonywanych przez G. K. prac budowlanych zostały uregulowane. W piśmie Komornik wskazał, że pytanie dotyczy wszystkich wierzytelności przysługujących G. K. względem (...) Spółki Akcyjnej w L., w szczególności wierzytelności wynikających z faktur VAT numer (...). Przedmiotowe pismo doręczone zostało adresatowi w dniu 18 kwietnia 2013 roku (k. 108-109).

W dniu 30 kwietnia 2013 roku do Komornika Sądowego Kamila Pietrasika wpłynęło pismo (...) Spółki Akcyjnej w L. zawierające stosowną informację (k. 112-113 akt Km 20690/12).

Z przedmiotowego pisma wynikało w jakich datach, na podstawie jakich faktur praz jakie kwoty (...) Spółka Akcyjna w L. wpłaciła Komornikowi, a także jakie kary umowne naliczono wobec G. K. (na podstawie jakich „not” i w jakiej wysokości).

Mając na uwadze powyższe rozważania prawne oraz powyższe ustalenia, należy wskazać, że pismo Komornika z dnia 14 sierpnia 2012 roku nie pozwalało na jakąkolwiek konkretyzację wierzytelności, których zajęcie miałoby dotyczyć. Nie wskazane zostały, nawet w sposób opisowy, konkretne umowy, z których wynikałyby wierzytelności G. K. mające być przedmiotem zajęcia. Jednocześnie należy podkreślić, że wierzyciel egzekwujący – „(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie zlecał Komornikowi poszukiwania majątku dłużnika.

Zajęcie wierzytelności na podstawie art. 896 k.p.c. dotyczy zawsze konkretnej wierzytelności lub konkretnych wierzytelności, nawet jeżeli dłużnik egzekwowany posiada więcej wierzytelności w stosunku do tego samego (swojego) dłużnika. Kodeks postępowania cywilnego nie zna instytucji zajęcia wszelkich wierzytelności dłużnika egzekwowanego, tak samo jak nie występuje instytucja zajęcia wszystkich ruchomości dłużnika egzekwowanego. Zajęcie ruchomości lub nieruchomości może odnosić się tylko do konkretnych nieruchomości dłużnika, nawet jeżeli tych rzeczy jest więcej niż jedna i występują w znacznej ilości.

Prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił, że G. K. i (...) Spółka Akcyjna w L. zawarli szereg odrębnych umów o roboty budowlane w okresie od dnia 27 grudnia 2010 roku do dnia 4 sierpnia 2011 roku. Nie można uznać, że zajęcie wierzytelności, dokonane przez Komornika pismem z dnia 14 sierpnia 2012 roku, pozwalało na uznanie, że odnosi się ono właśnie do dziesięciu wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wynikających właśnie z tych konkretnych umów.

Sam fakt, że (...) Spółka Akcyjna w L. dokonała niektórych wskazanych w karcie rozliczeniowej wpłat do rąk Komornika, a wymienionych dodatkowo w piśmie z dnia 23 kwietnia 2014 roku, nie oznacza, że wierzytelności, których te wpłaty dotyczyły, zostały zajęte przez Komornika. W chwili doręczenia (...) Spółce Akcyjnej w L. pisma dotyczącego zajęcia nie było bowiem w ogóle wiadomo jakich wierzytelności zajęcie dotyczy i kwestia ta nie została skonkretyzowana ani przez wierzyciela, ani też później przez organ egzekucyjny. Z powyższych ustaleń można wyprowadzić wniosek, że wpłaty dokonywane przez (...) Spółkę Akcyjną w L. do rąk Komornika wynikały z faktu, że Spółka ta była przeświadczona, iż może dokonywać wszelkich wpłat Komornikowi zamiast swojemu dłużnikowi (G. K.), gdyż zażądał tego Komornik, jednak nie da się obiektywnie stwierdzić, że Spółka ta miała świadomość, że wpłaty wynikały z faktu zajęcia konkretnych wierzytelności G. K., wynikających z konkretnych umów.

W omawianym zakresie nie są zatem uzasadnione zarzuty przytoczone w punkcie 3 części wstępnej apelacji.

Nie jest natomiast prawidłowe ustalenie Sądu pierwszej instancji, że wierzytelności G. K. w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej w L. nie istniały w chwili otrzymania przez tę Spółkę w dniu 20 sierpnia 2012 roku pisma Komornika dotyczącego zajęcia wierzytelności. Umowy o roboty budowlane zawierane były w okresie od 27 grudnia 2010 roku do dnia 4 sierpnia 2011 roku. Wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia wynikającego z tych umów istniały na datę doręczenia pisma w przedmiocie zajęcia, tyle tylko, że wierzytelności te nie były jeszcze wówczas wymagalne.

Prawidłowa ocena czy w rozpoznawanej sprawie miał zastosowanie przepis art. 504 k.c., czy też nie, wymagałaby hipotetycznego założenia, że doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności G. K. w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej w L., a ponadto szczegółowych ustaleń dotyczących wymagalności poszczególnych wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia, wynikających z poszczególnych umów o roboty budowlane, a także szczegółowych ustaleń dotyczących chwili powstania i chwili wymagalności wierzytelności (...) Spółki Akcyjnej w L. w stosunku do G. K. z tytułu kar umownych, a wreszcie chwil, w których doszło do złożenia G. K. oświadczeń o potrąceniu wierzytelności.

W związku jednak z tym, że powód nie wykazał, aby doszło do skutecznego zajęcia wierzytelności G. K., a ponadto powód nie wykazał, aby poniósł szkodę, czynienie ustaleń we wskazanym wyżej zakresie jest bezprzedmiotowe.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od „(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 1208,40 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja powoda została oddalona w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powinien zatem zwrócić pozwanemu poniesione w tym postępowaniu koszty. Koszty te obejmują:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wykonującego zawód radcy prawnego – 1200 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 – tekst jednolity),

b) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych obejmujących odpowiedź na apelację i odpis odpowiedzi na apelację – 4,20 zł i 4,20 zł (k. 273, 278).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych.

2 Por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 30 września 1982 roku, I CZ 101/82, Lex nr 8467.

3 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 lutego 1982 roku, II CR 8/82, OSN C 1982, z. 8-9, poz. 135; uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 października 2010 roku, I CSK 707/09, Lex nr 784901.

4 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 stycznia 2006 roku, III CK 335/05, Lex nr 176064.

5 Jak w przypisie 4.