II Ca 237/13 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Lublinie z 2013-06-06
Sygn. akt II Ca 237/13
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2013 roku
Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny – Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski
Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Lebowa
Protokolant Starszy protokolant sądowy Emilia Trąbka
po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2013 roku w Lublinie, na rozprawie
sprawy z wniosku M. F.
z udziałem Z. M. –. F.
o podział majątku wspólnego
na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 30 listopada 2012 roku, w sprawie I Ns 119/11
postanawia:
I. zmienić częściowo zaskarżone postanowienie:
a) w punkcie 4 w ten sposób, że zasądzoną od Z. M. –. F.na rzecz M. F.kwotę 31161,39 zł (trzydzieści jeden tysięcy sto sześćdziesiąt jeden złoty trzydzieści dziewięć groszy) podwyższyć do kwoty 37880,68 zł (trzydzieści siedem tysięcy osiemset osiemdziesiąt złotych sześćdziesiąt osiem groszy), płatnej w terminie do dnia 6 lipca 2013 roku z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi płatności;
b) w punkcie 5 w ten sposób, że zasądzoną od M. F.na rzecz Z. M. –. F.kwotę 12970 zł (dwanaście tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi od dnia po upływie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia obniżyć do kwoty 2410,40 zł (dwa tysiące czterysta dziesięć złotych czterdzieści groszy) z odsetkami ustawowymi od dnia po upływie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia, to jest od dnia 7 lipca 2013 roku, i oddalić żądanie Z. M. –. F.zapłaty kwoty 10559,60 zł (dziesięć tysięcy pięćset pięćdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt groszy) z tytułu zwrotu wydatków na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w L.w budynku przy ul. (...), z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia po upływie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia;
II. oddalić apelację w pozostałej części;
III. zasądzić od M. F.na rzecz Z. M. –. F.kwotę 1077,80 zł (tysiąc siedemdziesiąt siedem złotych osiemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;
IV. przyznać radcy prawnemu I. K. kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego radcę prawnego z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 414 zł (czterysta czternaście złotych) z tytułu podatku od towarów i usług, i kwotę tę nakazać wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie.
Sygn. akt II Ca 237/13
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 30 listopada 2012 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie postanowił:
1. ustalić, że majątek wspólny M. F.i Z. M. –.obejmuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), o powierzchni użytkowej 59,5 m 2, wraz z wyposażeniem, w budynku mieszkalnym położonym przy ul (...)w L., będącym w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w L.wraz z wkładem budowlanym o wartości 244545 zł oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym przez Bank (...) S.A.I Oddział w L.” na rzecz M. F., kwocie 13510,29 zł;
2. ustalić, że udział w majątku wspólnym Z. M. –. F.wynosi 80 %, zaś M. F.20 %;
3. dokonać podziału majątku wspólnego opisanego w pkt 1 postanowienia w ten sposób, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...)wraz z wyposażeniem oraz wkładem budowlanym, w budynku mieszkalnym położonym w L.przy ul (...)w L., będącym w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w L., przyznać Z. M. –. F., zaś środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz M. F.przez Bank (...) S.A.I Oddział w L.” kwocie 13510,29 zł przyznać na rzecz M. F.;
4. zasądzić tytułem spłaty od Z. M. –. F.na rzecz M. F.kwotę 31161,39 zł, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia, z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;
5. zasądzić od M. F.na rzecz Z. M. –. F.tytułem nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej kwotę 12970,46 zł, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia, z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;
6. ściągnąć od Z. M. –. F.na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Lublin – Zachód L.kwotę 1205,38 zł tytułem kosztów sądowych;
7. przejąć na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, od których M. F.był zwolniony;
8. nakazać wypłacić z sum Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin –Zachód Lublinie na rzecz radcy prawnego I. K.kwotę 2952 zł (w tym VAT) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu;
9. (stwierdzić, że – D.I.) każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie”.
÷
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że Z. M. –. F.i M. F.pozostawali w związku małżeńskim w okresie od dnia 6 grudnia 1975 roku do dnia 1 października 2009 roku. Małżeństwo to zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 1 października 2009 roku, bez orzekania o winie, który uprawomocnił się w dniu 23 października 2009 roku.
Sąd ustalił, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 4 maja 2009 roku ustanowiono rozdzielność majątkową pomiędzy M. F.i Z. M. –. F.z dniem 4 września 2008 roku.
Sąd wskazał, że Z. M.początkowo zamieszkiwała w lokalu nr (...), przy ul. (...)w L.. Złożyła wniosek o wpisanie do rejestru kandydatów na członków w (...) Spółdzielni Mieszkanioweji została zarejestrowana do rejestru w dniu 4 lutego 1974 roku. W dniu 4 lipca 1974 roku złożyła deklarację przystąpienia do (...) Spółdzielni Mieszkaniowejw L.. Na wniosek Z. M. –. F.po zawarciu związku małżeńskiego z M. F.została ona przyjęta w dniu 20 listopada 1981 roku w poczet członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w L.z zaliczeniem okresu oczekiwania w (...) Spółdzielni Mieszkaniowejod dnia 23 lipca 1974 roku, po wpłaceniu na wkład budowlany kwoty 316189 zł (starych) z tytułu likwidacji książeczki mieszkaniowej nr M 14-(...), które wpłynęły na konto Spółdzielni w dniu 28 czerwca 1988 roku, oraz kwoty 807211 zł (starych), która wpłynęła w dniu 4 lipca 1988 roku. W dniu 14 kwietnia 1988 roku Z. M. –. F.złożyła wniosek o zmianę prawa lokatorskiego na własnościowe, który został uwzględniony. Po długim oczekiwaniu w dniu 11 lipca 1988 roku został wydany przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...)w L.przydział nr (...)na własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...), składającego się z czterech izb o powierzchni użytkowej 59,5 m 2, na rzecz Z. M. –. F.i M. F..
Sąd ustalił, że wartość rynkowa własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...) została ustalona przez biegłego sądowego T. R. na kwotę 244545zł.
Sąd ustalił, że w lokalu przy ul. (...)wraz Z. M. –. F.i M. F.zamieszkiwali: wspólny syn – P. F.oraz syn uczestniczki – M. M.. M. F.częściowo przeznaczał zarobione pieniądze na potrzeby rodziny. Znaczną część zarobionych pieniędzy przeznaczał na swoje hobby – trzymanie gołębi i królików. Często spotykał się z kolegami, z którymi spożywał alkohol. Na alkohol także przeznaczał znaczną część zarobionych pieniędzy. W trakcie wspólnego zamieszkiwania, na skutek zachowania M. F., będącego często pod wpływem alkoholu, dochodziło do awantur, bójek, podczas których był niszczony sprzęt i wyposażenie mieszkania. M. F.znęcał się nad żoną Z. M. –. F.i M. M.od stycznia 2006 roku do dnia 25 marca 2008 roku i za to został skazany na karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby 3 lat i grzywnę. W trakcie małżeństwa M. F.był wielokrotnie karany za jazdę pod wpływem alkoholu. Na skutek licznych wypadków M. F.był wielokrotnie karany, przebywał w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz był obciążany grzywnami, kosztami sądowymi i odszkodowaniami na rzecz zakładów ubezpieczeń. Lokal przy ul. (...), w którym zamieszkiwał, zmuszony był opuścić z uwagi na nieporozumienia z uczestniczką i synami. Uczestniczka wymeldowała M. F.i zmuszony został zamieszkać u znajomej. W lokalu pozostały stare, częściowo zniszczone, meble i sprzęt. Synowie uczestniczki zakupili sprzęt rtv i agd – telewizor (...), fotel, chłodziarkę C., pralkę W., telewizor.
Sąd Rejonowy ustalił, że na działce stanowiącej własność Z. M. –. F., ogrodzonej starą siatką, została postawiona z rozebranej starej budy altanka ogrodowa z częścią na narzędzia, posadzone zostały drzewka owocowe i ozdobne. M. F.postawił na działce gołębnik, w którym trzymał gołębie w ilości około 100 sztuk oraz króliki. Wobec codziennego pobytu na działce związku z hodowlą gołębi wykonywał różne prace porządkowe, spotykał się z kolegami. Oboje małżonkowie wraz z matką uczestniczki często przebywali na działce, uprawili warzywa i odpoczywali. Z. M. –. F.sprzedała działkę.
Sąd ustalił, że M. F.pracował, wykonując różne zawody. Z. M. –. F.pracowała jako technik rtg w Wojewódzkim Szpitalu (...)w L..
Sąd ustalił, że po ustaniu wspólności ustawowej Z. M. –.dokonywała na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w L.opłat czynszowych za lokal przy ul. (...)w kwocie 10873,09 zł oraz za ocieplenie budynku przy ul. (...).
Sąd ustalił, że samochód F. (...)został zakupiony przez M. F.na rzecz P. F.za pieniądze pożyczone od B. F..
Sąd wskazał, że w trakcie trwania związku małżeńskiego i obowiązywania wspólności ustawowej małżeńskiej M. F.posiadał środki pieniężne na swoim rachunku bankowym. Stan rachunku bankowego, prowadzonego na rzecz M. F., na dzień 4 września 2008 roku wynosił 13510,29 zł.
Sąd wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, i wyjaśnił, że dał wiarę dokumentom zgromadzonym w niniejszej sprawie. Dokumenty prywatne, jak i dokumenty urzędowe, nie zostały zakwestionowane przez strony i nie budziły wątpliwości Sądu co do swojej wiarygodności. Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd podzielił wnioski biegłego T. R., zawarte w opinii, odnoście wartości rynkowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Opinia ta została opracowana przez osobę posiadającą odpowiednie wiadomości specjalne, wieloletniego biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości. Swoje wnioski biegły poparł rzeczową argumentacją, w której przytoczył zarówno informacje zasięgnięte z akt sprawy, jak i uzyskane w toku osobistych oględzin nieruchomości. W swojej opinii biegły przedstawił szczegółowy opis nieruchomości, jak i wskazał podstawy dokonanej wyceny. Opinia nie zawiera sprzeczności, ani błędów logicznych. Ostatecznie opinia biegłego nie została zakwestionowana przez wnioskodawcę i uczestniczkę.
W ocenie Sądu Rejonowego zeznania uczestniczki zasługują na wiarę w całości. Jej zeznania znajdują potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym, zarówno w dokumentach, jak i w zeznaniach świadków. Zeznania wnioskodawcy zasługują na wiarę jedynie w tej części, w której znajdują potwierdzenie w zeznaniach uczestniczki i zeznaniach świadków. Z zeznań uczestniczki, jak i zeznań przesłuchanych świadków wynika, że wnioskodawca przeznaczał większość zarobionych pieniędzy na swoje hobby i alkohol oraz na grzywny, mandaty i odszkodowania, które były skutkiem nagannego zachowania wnioskodawcy. Wnioskodawca był wielokrotnie karany, w tym za znęcanie się nad członkami rodziny, jazdę pod wpływem alkoholu. W ocenie Sądu naganne postępowanie zostało potwierdzone zeznaniami uczestniczki, świadków, a także wyrokami sądów, dołączonych jako dowody w sprawie.
Sąd wskazał, że strony nie zawierały umowy dotyczącej podziału majątku wspólnego, a więc z uwagi na złożenie wniosku przez wnioskodawcę i jego uznanie co do zasady przez uczestniczkę, konieczne było dokonanie sądowego podziału majątku wspólnego.
Sąd wyjaśnił, że dla oceny stosunków majątkowych wynikających z powstania i podziału majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w brzmieniu aktualnie obowiązującym, z zastrzeżeniem wynikającym z art. 5 ust. 2 i art. 5 ust. 5 ustawy z dnia z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691).
Sąd wyjaśnił, że w niniejszej sprawie wspólność majątkowa małżeńska pomiędzy M. F.a Z. M. –. F.powstała jeszcze w czasie obowiązywania wcześniej obowiązujących przepisów, nie mniej jednak jej ustanie – na skutek ustanowienia rozdzielności majątkowej wyrokiem Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 4 maja 2009 roku – nastąpiło już po wejściu w życie obecnie obowiązujących przepisów. Zgodnie zaś z ogólną regułą wyrażoną w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, przepisy ustawy stosuje się do stosunków w niej unormowanych, chociażby powstały przed jej wejściem w życie. Nie mniej jednak do kwestii ustalenia składu majątku wspólnego, zastosowanie mają przepisy art. 32 i 33 k.r.o. w brzmieniu poprzednio obowiązującym. Wynika to z treści art. 5 ust. 5 pkt 1 powołanej ustawy, zgodnie, z którym przepisy dotychczasowe stosuje się do oceny skutków czynności zobowiązujących lub rozporządzających małżonków i ich odpowiedzialności za zobowiązania sprzed wejścia w życie ustawy.
Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 43 § 1 k.r.o. i stwierdził, że zasada równych udziałów małżonków w majątku wspólnym obowiązuje bez względu na stopień, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego i niezależnie od przyczyny ustania wspólności. Ustalenie nierównych udziałów ma charakter wyjątkowy. Następuje tylko na wniosek zgłoszony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, gdy równocześnie zachodzą ważne powody i małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Ważny powód ustalenia nierównych udziałów zachodzi wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu zgłoszone jest żądanie ustalenia nierównych udziałów, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Nie ma przy tym decydującego znaczenia obciążająca jedno z małżonków wina rozkładu pożycia małżeńskiego. O istnieniu ważnych powodów nie świadczy też okoliczność, że jedno z małżonków nie przyczyniło się do powstania majątku wspólnego z przyczyn przez siebie niezawinionych, niezależnych, bądź z innych powodów usprawiedliwionych, na przykład z powodu choroby, bezrobocia, konieczności pobierania nauki, podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Sąd wskazał, że z kolei przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokajanie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków i innych dochodów osiąganych przez każdego z nich. Znaczenie ma więc nie tylko wysokość osiąganych dochodów, ale także gospodarowanie nimi, jak również osobiste starania czynione na rzecz wspólnej rodziny. Oczywistą kwestią jest to, że ocena ta powinna dotyczyć całego okresu trwania wspólności majątkowej, nie zaś niektórych jej etapów.
Sąd uznał, że w rozpoznawanej sprawie są podstawy do ustalenia nierównych udziałów, bowiem zostały spełnione przesłanki określone w art. 43 §1 k.r.o. Zachodzi różnica pomiędzy przyczynieniem się do powstania majątku wspólnego przez każdego z małżonków, a także zachodzą ważne powody odstąpienia od zasady określonej w art. 43 § 1 k.r.o. Ważnym powodem jest to, że wnioskodawca w sposób rażący i uporczywy nie przyczynił się do powstania dorobku, stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych, bowiem zarobione pieniądze przeznaczał na własne potrzeby, w tym alkohol, kary, grzywny, odszkodowania, które powstały na skutek nagannego postępowania wnioskodawcy pod wpływem alkoholu. Wnioskodawca nie przekazywał pieniędzy na utrzymanie rodziny, a na alkohol, pod działaniem którego znęcał się nad członkami swojej rodziny. Ponadto przebywał w zakładzie karnym, a także był tymczasowo aresztowany.
Mając na uwadze zgromadzony materiał dowodowy, Sąd uznał, że udział wnioskodawcy w majątku wspólnym wynosi 20 %, zaś uczestniczki 80 %.
Sąd wskazał, że przedmiotem podziału powinien być cały majątek objęty wspólnością, zgodnie z art. 1038 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o.
Sąd wskazał, że jako zasadę przyjmuje się, że w toku postępowania o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Przedmiot podziału zaś stanowi majątek według stanu z daty dokonywania podziału, czyli podziałem objęte są składniki majątku wspólnego należące do niego w dacie ustania wspólności, a istniejące w chwili dokonywania działu.
Sąd Rejonowy omówił pojęcie dorobku małżonków oraz pojęcie majątku odrębnego w świetle przepisów art. 32 k.r.o. i art. 33 k.r.o. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku i wskazał, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...), o wartości 244545 zł.
Sąd wskazał, że o przynależności danego przedmiotu do majątku wspólnego małżonków decydują ogólne przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w świetle których ustalenia wymagają data nabycia danego przedmiotu oraz pochodzenie środków na jego nabycie (z majątku osobistego, dawnej odrębnego, czy z majątku wspólnego).
Sąd wskazał, że konieczne jest uwzględnienie przepisów o charakterze szczególnym w stosunku do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Do takich właśnie przepisów należy art. 215 § 2 ustawy – Prawo spółdzielcze, stanowiący, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przydzielone obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należy wspólnie do obojga małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe.
Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...) nastąpił pod rządami ustawy z dnia 16 września 1982 roku i skutki tego zdarzenia należy oceniać według tej ustawy, czyli także w oparciu o art. 215 § 2 tej ustawy. Przydział prawa nastąpił w trakcie trwania małżeństwa i okoliczność ta nie była kwestionowana, zatem prawo do lokalu weszło do majątku obojga małżonków.
Sąd wskazał, że także do majątku wspólnego stron weszła kwota 13510,29 zł zgromadzona w trakcie trwania wspólności majątkowej stron na rachunku bankowym wnioskodawcy prowadzonym w „ Banku (...) I Oddział w L.”.
Sąd wskazał, że przy rozstrzyganiu o podziale majątku sąd zobowiązany jest w pierwszym rzędzie kierować się treścią zgodnego wniosku uczestników, co do sposobu podziału (art. 687 k.p.c., art. 622 § 2 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c. i w związku z art. 567 § 3 k.p.c.). Zatem uwzględniając zgodny wniosek stron Sąd przyznał uczestniczce własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...) wraz z wyposażeniem oraz wkładem budowlanym, zaś wnioskodawcy zgromadzone na rachunku bankowym środki pieniężne w kwocie 13510,29 zł. Wyposażenie lokalu stron stanowiły przedmioty w znacznej części zużyte i uszkodzone, nieprzedstawiające większej wartości. Uczestniczka „zgłaszała możliwość”, aby przyznać uczestnikowi te rzeczy, lecz uczestnik nie zgłosił wniosku o ich przyznanie. Mając na uwadze, że rzeczy te nie stanowią większej wartości dla stron, Sąd uznał, iż należy je pozostawić w przyznanym uczestniczce lokalu.
Sąd wyjaśnił, że wejście spółdzielczego prawa do lokalu do majątku obojga małżonków nie pozbawiło uczestniczki możliwości odzyskania w ramach podziału majątku wspólnego środków pochodzących z jej majątku osobistego. W tej sytuacji należy bowiem dokonać rozliczenia wymienionych wyżej kwot, jako nakładu z majątku osobistego uczestniczki na majątek wspólny małżonków.
Sąd wskazał, że w niniejszej sprawie uczestniczka zgłosiła nakłady poczynione ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Wnioskodawca zgłosił do rozliczenia nakłady poniesione z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki. W ocenie Sądu wnioskodawca nie wykazał i nie udowodnił, że należy się zwrot nakładów poniesionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki, to jest działkę, którą zbyła uczestniczka.
Sąd Rejonowy wskazał, że podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 5 października 1990 roku, III CZP 55/90 (OSNC 1991, z. 4, poz. 48), że wartość nakładu z majątku odrębnego jednego z małżonków na ich majątek wspólny, polegającego na wpłacie dokonanej przez tego małżonka na wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym prawem do lokalu, odpowiada w chwili podziału tego majątku takiej części wartości spółdzielczego prawa do lokalu, jaką część stanowiła ta wpłata w stosunku do całego wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez małżonków, od zgromadzenia którego uzależniony był przydział mieszkania.
Sąd Rejonowy wskazał, że z informacji udzielonej przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w L. wynika, że przed uzyskaniem przydziału został uiszczony wkład budowlany w wysokości 100 % wartości prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...), a jego wysokość stanowiła kwotę 1123400 zł (starych). Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika natomiast, że środki na ten wkład pochodziły w kwocie 316189 zł (starych) z likwidacji książeczki mieszkaniowej uczestniczki, a pozostała kwota 807211 zł (starych) z wpłat wspólnych małżonków.
Sąd wskazał, że kwota z książeczki mieszkaniowej wynosiła 28 % całego wkładu. Odnosząc „to” do wartości prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...), ustalonej przez biegłego w kwocie 244545 zł, wartość nakładu uczestniczki wynosi 68472,60 zł. Wkład budowlany po odliczeniu nakładu uczestniczki wynosi 176072,40 zł (244545 zł – 68471,60 zł). Do kwoty 176072,40 zł należało dodać kwotę 13510,29 zł, co daje kwotę 189582,69 zł wartości majątku wspólnego.
Sąd wskazał, że uwzględniając udziały stron przyczynienia się do powstania majątku stron, udział wnioskodawcy wynosi 37916,53 zł, zaś uczestniczki 151666,15 zł.
Sąd wskazał, że od kwoty należnej wnioskodawcy 37916,53 zł należało odjąć kwotę 6775,14 zł (1/2 część kwoty na rachunku bankowym wnioskodawcy należna uczestniczce), co daje kwotę 31161,39 zł, którą należało zasądzić od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty.
Sąd wskazał, że wnioskodawczyni poniosła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci opłat za lokal za okres od marca 2008 roku do listopada 2012 roku w kwocie 21746,18 zł, a 1/2 część stanowi kwotę 10873,09 zł. Z tytułu ocieplenia budynku poniosła kwoty 3903,20 zł i 291,55 zł, co „podzielone na 1/2 części” daje kwotę 2097,37 zł. Zatem łączna kwota należna uczestniczce od wnioskodawcy z tytułu 1/2 części nakładu z majątku osobistego uczestniczki na majątek wspólny stron wynosi 12970,46 zł (10873,09 zł + 2097,37 zł), którą Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki, płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty.
*
Od postanowienia z dnia 30 listopada 2012 roku apelację wniósł M. F., reprezentowany przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża to postanowienie w części:
„1. w pkt 2 – co do ustalenia, że udział w majątku wspólnym wnioskodawcy M. F.wynosi 20% , a uczestniczki Z. M. F. 80%
2. w pkt 4 – co do zasądzenia od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 31161,00 zł, zamiast 128208,42 zł,
3. w pkt 5 – co do zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 12970,00 zł”.
M. F.wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia:
„1. w pkt. 2 sentencji – poprzez ustalenia, iż udziały w majątku wspólnym wnioskodawcy i uczestniczki wynoszą po 50%,
2. w pkt. 4 sentencji – poprzez zasądzenia spłaty od uczestniczki Z. M. F.na rzecz wnioskodawcy M. F.kwotę 97047 ,42 zł, płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty,
3. w pkt. 5 sentencji – poprzez oddalenie wniosku o zwrot nakładów z tytułu ponoszonych opłat za lokal mieszkalny i docieplenie w kwocie 12970 zł,
4. zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania wg norm przepisanych za II instancję”.
Wnioskodawca wskazał, że „zarzuty apelacji stanowią przepisy prawa materialnego, a mianowicie
• art. 31 kro w zw. z art. 43 k.r.o poprzez przyjęcie, że uczestniczka obaliła domniemanie, że środki na dobra nabyte w czasie wspólności małżeńskiej pochodzą z jej majątku, że strony mają nierówne udziały w majątku wspólnym, wnioskodawca 20%, uczestniczk 80 %,
• art. 206 kc poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie przez Sąd I Instancji wniosku o nieobciążanie wnioskodawcy opłatami za lokal którego korzystania został całkowicie pozbawiony,
• art. 45 k.r.o w zw. z art. 567 kpc polegającego na przyjęciu, że istnieje obowiązek zwrotu nakładów” 1 (k. 432-439).
*
W piśmie procesowym z dnia 4 lutego 2013 roku pełnomocnik powoda wskazał, że:
„Odnośnie pkt. 4 postanowienia – nie zaskarża się zasądzenia kwoty 31161,39 zł a też terminu zapłaty kwoty 31161,39 zł określonego na 1 miesiąc od uprawomocnienia się postanowienia. Wnosi się od zmianę pkt 4 sentencji postanowienia – poprzez zasądzenie spłaty od uczestniczki Z. M. F.na rzecz wnioskodawcy M. F.kwoty 128208,42 zł, płatną w terminie miesiąca od uprawomocnienia się z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty. Wskazanie terminu 14 dniowego nastąpiło na skutek omyłki pisarskiej” (k. 445).
*
Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy oświadczył, że popiera apelację i wnosi również o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego w związku z udzieleniem pomocy prawnej z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone w całości, ani w części (k. 455v).
Pełnomocnik uczestniczki wnosił o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 455v).
*
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Apelacja wnioskodawcy jest zasadna częściowo.
Na wstępie należy wskazać, że zakres rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd Okręgowy wyznaczony jest przede wszystkim przez zakres zaskarżenia postanowienia Sądu pierwszej instancji. Z treści apelacji wnioskodawcy wynika, że postanowienie z dnia 30 listopada 2012 roku zostało zaskarżone częściowo.
M. F.zaskarżył następujące rozstrzygnięcia:
1) w całości zawarte w punkcie 2 postanowienia rozstrzygnięcie ustalające nierówne udziały małżonków w majątku wspólnym;
2) częściowo zawarte w punkcie 4 postanowienia rozstrzygnięcie zasądzające od Z. M. –. F.na rzecz M. F.kwotę 31161,39 zł będącą wynikiem rozliczeń z tytułu dopłaty oraz nakładów z majątku odrębnego Z. M. –. F.na majątek wspólny, z odsetkami; wnioskodawca wnosił o podwyższenie tej kwoty do kwoty 128208,42 zł, czyli w istocie zakresem zaskarżenia powinno zostać objęte niezasądzenie dodatkowej dopłaty w kwocie 97047,03 zł (= 128208,42 zł – 31161,39 zł), z odsetkami; wnioskodawca zaskarżył jednak niezasądzenie na jego rzecz kwoty 97047,42 zł tytułem dopłaty;
3) w całości zawarte w punkcie 5 postanowienia rozstrzygnięcie zasądzające od M. F.na rzecz Z. M. –. F.kwotę 12970,46 zł z tytułu nakładów, z odsetkami.
M. F.nie zaskarżył postanowienia z dnia 30 listopada 2012 roku między innymi w zakresie:
- rozstrzygnięcia ustalającego skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi,
- rozstrzygnięcia o sposobie podziału tego majątku,
- rozstrzygnięcia zasądzającego kwotę 31161,39 zł z odsetkami i wskazującego termin zapłaty tej kwoty,
- nieuwzględnienia roszczenia wnioskodawcy o rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny (osobisty) uczestniczki.
÷
Jeżeli chodzi o ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w zakresie istotnym dla rozpoznania i rozstrzygnięcia apelacji, to są one tylko częściowo prawidłowe.
Na wstępie należy wskazać, że uzasadnienie postanowienia Sądu pierwszej instancji z dnia 30 listopada 2012 roku zostało sporządzone niestarannie, zawiera liczne błędy pisarskie, w tym interpunkcyjne, stanowiące oczywiste omyłki w znaczeniu określonym przez przepis art. 350 k.p.c., co w zasadzie nie uniemożliwia odczytania właściwej treści uzasadnienia, choć niewątpliwie stanowi utrudnienie w takim odczytaniu i zrozumieniu niektórych wypowiedzi.
Przepis art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1999 roku o języku polskim 2 stanowi, że do ochrony języka polskiego są obowiązane wszystkie organy władzy publicznej oraz instytucje i organizacje uczestniczące w życiu publicznym. Z przepisu art. 3 ust. 1 tej ustawy wynika między innymi, że ochrona języka polskiego polega w szczególności na dbaniu o poprawne używanie języka i doskonaleniu sprawności językowej jego użytkowników oraz na stwarzaniu warunków do właściwego rozwoju języka jako narzędzia międzyludzkiej komunikacji.
÷
Nie jest prawidłowe ustalenie Sądu Rejonowego, że Z. M. –. F.i M. F.pozostawali w związku małżeńskim od dnia 6 grudnia 1975 roku do dnia 1 października 2009 roku. W dniu 1 października 2009 roku wydany został dopiero wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie orzekający rozwód wnioskodawcy i uczestniczki (k. 7).
Wyrok orzekający rozwód jest wyrokiem konstytutywnym, a więc wywołuje określone w nim skutki prawne, w szczególności rozwiązanie małżeństwa, dopiero od chwili uprawomocnienia się wyroku. Z adnotacji na odpisie wyroku z dnia 1 października 2009 roku, którego kserokopia znajduje się w aktach sprawy, wynika, że wyrok ten stał się prawomocny dopiero od dnia 23 października 2009 roku, czyli, innymi słowy, stał się prawomocny z upływem dnia 22 października 2009 roku.
Zwrócić również należy uwagę na oczywiście nieprawidłowy zapis działania matematycznego przedstawionego na stronie 17 uzasadnienia wyroku. O ile wynik tego działania podany jest w zasadzie prawidłowo, o tyle sposób przedstawienia działania matematycznego, które doprowadziło do tego wyniku, jest sprzeczny z podstawowymi zasadami matematyki.
Sąd wskazał, że „z tytułu ocieplenia budynku (uczestniczka – DI) poniosła kwoty 3903,20 zł i 291,55 zł co podzielone na 1/2 części daje kwotę 2097,37 zł”. Wypowiedź Sądu Rejonowego wyraża się zatem następującym równaniem:
(3903,20 zł + 291,55 zł) : 0,5 = 2097,37 zł
Przedstawione równanie jest oczywiście błędne (nieprawdziwe), gdyż wynik tak przedstawionego działania matematycznego z całą pewnością nie jest równy 2097,37 zł. Prawidłowy wynik takiego działania to 8389,50 zł.
(3903,20 zł + 291,55 zł) : 0,5 = 8389,50 zł
Z okoliczności sprawy wynika, że prawdopodobnie zamiarem Sądu Rejonowego było obliczenie ilorazu sumy liczb 3903,20 i 291,55 zł i liczby 2, a nie ilorazu sumy liczb 3903,20 i 291,55 zł i liczby 1/2.
Prawidłowo zapisane równanie powinno mieć zatem następującą postać:
(3903,20 zł + 291,55 zł) : 2 = 2097,38 zł 3
÷
Błędne są ustalenia Sądu pierwszej instancji co do tego w jakiej wysokości został uiszczony na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w L.wkład budowlany, jak również błędne jest ustalenie wysokości nakładu z majątku odrębnego Z. M. –. F.na majątek wspólny wnioskodawcy i uczestniczki.
Z dokumentu z dnia 15 kwietnia 2009 roku, wystawionego przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w L. oraz z pisma z dnia 21 lipca 2010 roku, których treści nie kwestionowali wnioskodawca i uczestniczka, wynika jednoznacznie, że kwota 1123400 zł (starych) nie stanowiła pełnej wysokości wkładu budowlanego związanego ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w L., a jedynie wymaganą zaliczkę na wkład, którą należało uiścić przed wydaniem przydziału (k. 30, 137).
Przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wydany został w dniu 11 lipca 1988 roku (k. 12), natomiast stosowne wpłaty na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L., składające się na kwotę 1123400 zł (starych), dokonane zostały:
a) w dniu 28 czerwca 1988 roku – kwota 316189 zł (starych) z tytułu likwidacji książeczki mieszkaniowejZ. M. –. F.,
b) w dniu 4 lipca 1988 roku – kwota 807211 zł (starych) – wpłata na wkład.
Wskazane wyżej wpłaty stanowiły jedynie zaliczkę na wkład i nie pokrywały całego wkładu. Wynika to jednoznacznie z zaświadczenia z dnia 15 kwietnia 2009 roku. Z zaświadczenia tego wynika ponadto, że pozostała część wkładu pokryta została z kredytu zaciągniętego przez Spółdzielnię na budowę lokalu. Kredyt ten spłacany był ze środków stanowiących majątek wspólny M. F.i Z. M. –. F., czego w rozpoznawanej sprawie nie kwestionowano.
W okresie od III kwartału 1988 roku do końca 1990 roku na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L. dokonane zostały wpłaty na łączną kwotę 6040300 zł (starych).
Łącznie zatem w okresie od czerwca 1988 roku do końca 1990 roku wpłacony został pełny wkład w kwocie 7163700 zł (starych).
1123400 zł (starych) + 6040300 zł (starych) = 7163700 zł (starych)
Sąd pierwszej instancji ustalił, że pełny wkład budowlany wynosił 1123400 zł, co jednak pozostaje w sprzeczności z treścią przedstawionych przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w L. dokumentów, które Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne (k. 30, 137).
Zachodzi zatem sprzeczność ustalenia Sądu Rejonowego z zebranymi w omawianym zakresie dowodami.
÷
Kolejne zagadnienie związane z ustaleniem wysokości nakładu Z. M. –. F.z jej majątku odrębnego na majątek wspólny, podlegającego rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego, wiąże się z ustaleniem nominalnej kwoty, jaka pochodziła z tego majątku. Ustalenie Sądu Rejonowego w tym zakresie jest również błędne.
Sąd Rejonowy ustalił, że nominalna wysokość nakładu uczestniczki z jej majątku odrębnego na pokrycie wkładu budowlanego wyniosła 316189 zł (starych) i odpowiadała kwocie, jaką uczestniczka uzyskała z tytułu likwidacji jej książeczki mieszkaniowej założonej przed zawarciem małżeństwa.
Ustalenie Sądu Rejonowego jest w przeważającej części błędne i pozostaje w sprzeczności z treścią przepisu art. 32 § 1 i 2 pkt 2 k.r.o. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw.
Przepis art. 32 § 1 k.r.o. stanowił, że dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Przepis art. 32 § 2 pkt 2 k.r.o. stanowił, że w szczególności stanowią dorobek małżonków dochody z majątku wspólnego, jak również z odrębnego majątku każdego z małżonków.
Z powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że dochody z majątku odrębnego każdego z małżonków stanowiły ich dorobek, a więc składnik majątku wspólnego. Wprawdzie apelacja nie zarzuca naruszenia powołanych przepisów, jednak należy mieć na uwadze, że Sąd Okręgowy, jako sąd odwoławczy, w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę naruszenie prawa materialnego przez Sąd pierwszej instancji, nawet bez powołania się na nie stron 4.
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego (k. 363 – pismo Spółdzielni z dnia 7 lutego 2012 roku) jednoznacznie wynika, że na kwotę 316189 zł (starych), pochodzącą z likwidacji książeczki mieszkaniowej uczestniczki, składały się następujące pozycje:
1) zgromadzony wkład – 27000 zł (starych),
2) naliczona premia gwarancyjna – 263270 zł (starych),
3) naliczone odsetki – 25919 zł (starych).
(1) Jeżeli chodzi o wkład w kwocie 27000 zł (starych), to z dokumentów znajdujących się w aktach członkowskich Z. M. –. F.wynika, że został on zgromadzony jeszcze przed zawarciem małżeństwa.
M. F.i Z. M. –. F.zawarli związek małżeński w dniu 6 grudnia 1975 roku. We wniosku uczestniczki o przydział mieszkania, który wpłynął do (...) Spółdzielni Mieszkaniowejw dniu 4 lipca 1974 roku, wskazano, że na książeczce mieszkaniowej zostały zgromadzone środki w kwocie 27000 zł (starych) (k. 4-5v akt członkowskich).
We wniosku uczestniczki o przydział mieszkania, który wpłynął do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w dniu 7 września 1978 roku, wskazano, że wkład na książeczce mieszkaniowej wynosi 27000 zł (starych) i został zgromadzony w lipcu 1974 roku (k. 11-12v akt członkowskich).
Taki sam zapis jak wyżej znalazł się we wniosku uczestniczki o przydział mieszkania, który wpłynął do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L. w dniu 4 kwietnia 1986 roku (k. 20-21v akt członkowskich).
Ze wskazanych wyżej dokumentów wynika, że kwota 27000 zł (starych) znajdowała się na książeczce mieszkaniowej Z. M. –. F.już na początku lipca 1974 roku, a więc jeszcze przed zawarciem małżeństwa, a ponadto, że po zawarciu małżeństwa na książeczkę tę nie były już dokonywane żadne wpłaty.
Kwota 27000 zł (starych) stanowi zatem niewątpliwie nakład z majątku odrębnego uczestniczki na majątek wspólny jej i wnioskodawcy.
(2) Jeżeli chodzi o premię gwarancyjną w kwocie 263270 zł (starych), to na podstawie art. 32 § 1 i 2 pkt 2 k.r.o. (w pierwotnym brzmieniu) stanowiła ona w całości składnik majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestnika, gdyż była dochodem uzyskanym w czasie trwania wspólności majątkowej.
(3) Jeżeli chodzi o odsetki w kwocie 25919 zł (starych), to zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na precyzyjne ustalenie, jaka część tych odsetek powstała w okresie do dnia 5 grudnia 1976 roku, a więc do dnia poprzedzającego zawarcie małżeństwa przez wnioskodawcę i uczestniczkę i postanie wspólności majątkowej, a jaka część od dnia 6 grudnia 1976 roku do dnia likwidacji książeczki mieszkaniowej. Jeżeli weźmie się pod uwagę, że od początku lipca 1974 roku do 5 grudnia 1976 roku upłynęło siedemnaście miesięcy, jak również to, że kwota 27000 zł (starych) nie została wpłacona na książeczkę jednorazowo, lecz była gromadzona przez dłuższy czas, to można przyjąć szacunkowo, że około 1/5 odsetek przypada na okres przed zawarciem małżeństwa. Kwota 27000 zł (starych) stanowiła w lipcu 1974 roku równowartość około 8,5 przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń z tego roku, a więc mało prawdopodobne jest, aby uczestniczka dokonała wpłaty jednorazowej. Z wyjaśnień i zeznań uczestniczki nic takiego przy tym nie wynika.
Podsumowując, można przyjąć, że kwota około 5000 zł (starych) z tytułu odsetek na książeczce mieszkaniowej stanowiła nakład z majątku odrębnego wnioskodawczyni.
Skoro nakład uczestniczki na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu stanowiła kwota 32000 zł (starych) (= 27000 zł (starych) + 5000 zł (starych)), to nakład ten stanowi 0,0045 wartości całego wkładu budowlanego.
32000 zł (starych) : 7163700 zł (starych) = 0,0045
Odnosząc otrzymany współczynnik do aktualnej wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przy ul. (...) w L., uzyskamy kwotę 1100,45 zł, która stanowi wysokość nakładu uczestniczki z jej majątku odrębnego na majątek wspólny, podlegającą rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego.
244545 zł · 0,0045= 1100,45 zł
÷
Poza sporem w rozpoznawanej sprawie była aktualna wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul.(...), która wynosi 244545 zł.
Udowodnione również zostało, że w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej na rachunku bankowym M. F., prowadzonym przez Bank (...) Spółkę Akcyjnąw W.– I Oddział w L., znajdowały się środki finansowe w kwocie 13510,29 zł (k. 361 – pismo Banku z dnia 6 lutego 2012 roku).
Rozliczenia z tytułu poniesionego przez uczestniczkę nakładu i z tytułu podziału majątku wspólnego przedstawiają się zatem następująco:
(1) W związku z tym, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przyznane zostało Z. M. –. F., to wartość jej nakładu z majątku odrębnego na majątek wspólny można rozliczyć odejmując wartość tego nakładu od wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.
244545 zł – 1100,45 zł = 243444,55 zł
Kwota 243444,55 zł jest wartością spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego już po rozliczeniu nakładu uczestniczki i związku z tym może być przyjęta do dalszych rozliczeń z tytułu podziału majątku wspólnego.
(2) Wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi wynosi zatem 256954,84 zł.
243444,55 zł + 13510,29 zł = 256954,84 zł
Wprawdzie wątpliwe jest, czy kwota 13510,29 zł znajdowała się na rachunku bankowym wnioskodawcy na datę podziału, czyli orzekania przez Sąd Rejonowy, jednak okoliczność ta nie ma znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia apelacji. Po pierwsze, postanowienie Sądu pierwszej instancji nie zostało w tej części zaskarżone. Po drugie, nawet jeżeli kwoty tej nie było już na rachunku na datę orzekania przez Sąd Rejonowy, to udowodnione zostało ponad wszelką wątpliwość, że kwota ta znajdowała się na rachunku wnioskodawcy na datę ustania wspólności majątkowej. Jeżeli nawet została potem wypłacona przez wnioskodawcę, to rozliczeniu podlega jej wartość, i to niezależnie od tego, na jaki cel pochodzące z wypłaty środki zostały wydatkowane. Wydatkowanie to nastąpiłoby bowiem po ustaniu wspólności majątkowej.
(3) W związku z tym, że udział wnioskodawcy z majątku wspólnym wynosi 0,2 części (20 %), zaś udział uczestniczki w tym majątku wynosi 0,8 części (80 %), to wartość udziałów osób uczestniczących w podziale przedstawia się następująco:
a) wartość udziału wnioskodawcy wynosi 51390,97 zł,
256954,84 zł · 0,2 = 51390,968 zł ≈ 51390,97 zł
b) wartość udziału uczestniczki wynosi 205563,87 zł,
256954,84 zł · 0,8 = 205563,872 zł ≈ 205563,87 zł
(4) Uczestniczka otrzymała w wyniku podziału składnik o wartości 243444,55 zł. Wnioskodawca otrzymał w wyniku podziału „składnik” o wartości 13510,29 zł.
W związku z tym, że otrzymany przez wnioskodawcę składnik o wartości 13510,29 zł nie pokrywa wartości należnego mu udziału w majątku wspólnym (51390,97 zł), to różnica w kwocie 37880,68 zł, jako dopłata celem wyrównania wartości udziału, powinna zostać uiszczona przez uczestniczkę na rzecz wnioskodawcy.
51390,97 zł – 13510,29 zł = 37880,68 zł
Należy w tym miejscu wskazać, że błędnie Sąd Rejonowy odliczał od wartości należnej wnioskodawcy dopłaty (a nie spłaty, jak wskazano to w treści zaskarżonego postanowienia), połowę kwoty znajdującej się na rachunku bankowym w chwili ustania wspólności. W ten sposób nastąpiło nieuzasadnione pomniejszenie należnej wnioskodawcy dopłaty. Kwota, która znajdowała się na rachunku bankowym, została rozliczona w ten sposób, że jako składnik majątku wspólnego została doliczona do masy podziałowej, a następnie „przyznana” wnioskodawcy. Różnice wartości udziałów wyrównuje się wówczas przez dopłaty pieniężne.
------------
Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zmienić częściowo zaskarżone postanowienie w punkcie 4 w ten sposób, że zasądzoną od Z. M. –. F.na rzecz M. F.kwotę 31161,39 zł podwyższyć do kwoty 37880,68 zł, płatnej w terminie do dnia 6 lipca 2013 roku z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi płatności.
Termin miesięczny do zapłaty całej zasądzonej kwoty jest w okolicznościach sprawy wystarczający. Zasądzona „podwyżka” jest nieznaczna, zaś Z. M. –. F.zaakceptowała termin zapłaty ustalony przez Sąd Rejonowy, czego wyrazem jest postawa wyrażająca się w tym, że nie uczestniczka zaskarżyła postanowienia z dnia 30 listopada 2012 roku.
*
Uzasadniona jest częściowo apelacja wnioskodawcy w zakresie obejmującym rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 5.
Z treści zaskarżonego postanowienia wynika, że Sąd Rejonowy zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 12970,46 zł tytułem „nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej”. Nakłady te miały polegać na uiszczaniu opłat związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego w okresie od marca 2008 roku do listopada 2012 roku, a także na uiszczeniu kwot 3903,20 zł i 291,55 zł na docieplenie budynku.
Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w omawianym zakresie Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o., przy czym z uzasadnienia postanowienia nie wynika, czy chodzi o przepis w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 stycznia 2005 roku, czy też od dnia 20 stycznia 2005 roku.
Niezależnie od brzmienia przepisu art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o. należy stwierdzić, że w ogóle nie ma on zastosowania w odniesieniu do żądania, które dotyczy okresu po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Przepis ten dotyczy rozliczenia nakładów i wydatków na majątek wspólny, z czego wynika w sposób oczywisty, że nie może mieć zastosowania do zwrotu nakładów i wydatków na majątek, który nie jest już majątkiem wspólnym, a więc nie może mieć zastosowania do zwrotu nakładów i wydatków poczynionych po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.
W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy wspólność majątkowa małżeńska ustała z dniem 4 września 2008 roku, na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 4 maja 2009 roku (k. 29).
Jeżeli zatem chodzi o okres objęty żądaniem uczestniczki, to przepis art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o., i to w aktualnym brzmieniu, mógłby mieć jedynie zastosowanie do oceny zasadności tej części żądania, która odnosi się do okresu od marca 2008 roku do dnia 3 września 2008 roku. Żądanie uczestniczki zwrotu wydatków za ten okres jest bezzasadne, gdyż wydatki te pochodziły ze środków stanowiących majątek wspólny małżonków F., a nie ze środków stanowiących majątek osobisty uczestniczki. Nawet sama Z. M. –. F.nie twierdzi, aby w odniesieniu do tego okresu było inaczej.
Jeżeli chodzi o okres od dnia 4 września 2008 roku do końca listopada 2012 roku, to podstawę prawną oceny zasadności żądania uczestniczki za ten okres stanowi przepis art. 207 k.c., którego jednak Sąd pierwszej instancji nie zastosował. Powołany przepis stanowi, że pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.
Przepis art. 46 k.r.o. stanowi, że w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.
Mają zatem odpowiednie zastosowanie przepisy art. 1035 k.c. i następne.
Z kolei przepis art. 1035 k.c. stanowi, że jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.
Przepis art. 207 k.c. ma zatem odpowiednie zastosowanie w rozpoznawanej sprawie na podstawie art. 1035 k.c. w zw. art. 46 k.r.o.
Z przepisów art. 207 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i w zw. z art. 46 k.c. wynika zatem, że od chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej małżonkowie lub byli małżonkowie ponoszą w stosunku do wielkości udziałów w majątku wspólnym wydatki i ciężary związane z rzeczami lub innymi niż własność prawami majątkowymi, które wcześniej wchodziły w skład majątku wspólnego. W pojęciu wydatków i ciężarów mieszczą się również nakłady na rzecz lub inne prawo niż własność.
Skoro zatem w rozpoznawanej sprawie udziały wnioskodawcy i uczestniczki w majątku wspólnym nie były równe, to wnioskodawca i uczestniczka ponoszą wydatki i ciężary w stosunku do wielkości udziałów – wnioskodawca 20 %, uczestniczka 80 %.
Jeżeli chodzi o wydatki poniesione przez Z. M. –. F.w okresie od 4 września 2008 roku do 30 listopada 2012 roku, to możliwe jest domaganie się przez uczestniczkę zwrotu części takich wydatków, które są niezależne od faktu zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym przez nią i synów, a więc takich, które byłyby poniesione nawet wówczas, gdyby w mieszkaniu tym nikt nie mieszkał. Częściowo wnioskodawczyni uwzględniła tę okoliczność przy określeniu rozmiarów swojego żądania.
÷
Dokonane przez uczestniczkę w okresie od 4 września 2008 roku do 30 listopada 2012 roku wpłaty na rzecz Spółdzielni mieszkaniowej (...) w L. przedstawiają się następująco:
●
W okresie od dnia 4 września 2008 roku do dnia 28 lutego 2011 roku uczestniczka dokonała następujących wpłat na rachunek Spółdzielni z tytułu opłat mieszkaniowych:
1) 397,18 zł (k. 235 – potwierdzenie wpłaty),
2) 433,43 zł, 419,37 zł, 387,27 zł, 468,17 zł, 468,17 zł, 748,90 zł (k. 237 – potwierdzenia wpłat),
3) 414,22 zł, 468,17 zł, 505,32 zł, 406,68 zł, 486,32 zł, 529,58 zł (k. 238 – potwierdzenia wpłat),
4) 648,17 zł (k. 239 – potwierdzenie wpłaty),
5) 431,88 zł, 513,21 zł, 486,32 zł, 476,51 zł, 514,26 zł, 514,26 zł (k. 241 – potwierdzenia wpłat),
6) 433,19 zł, 514,26 zł, 514,26 zł, 449,89 zł, 719,47 zł, 514,26 zł (k. 242 – potwierdzenia wpłat),
7) 513,56 zł (k. 243 – potwierdzenie wpłaty),
8) 523,05 zł (k. 245 – potwierdzenie wpłaty),
9) 471,24 zł (k. 246 – potwierdzenie wpłaty).
Łącznie w okresie od dnia 4 września 2008 roku do dnia 28 lutego 2011 roku uczestniczka wpłaciła kwotę 14172,57 zł.
●
W okresie od dnia 1 marca 2011 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku uczestniczka dokonała następujących wpłat na rachunek Spółdzielni z tytułu opłat mieszkaniowych:
1) 635,66 zł, 555,29 zł, 573,42 zł, 555,29 zł, 555,29 zł, 638,42 zł (k. 343 – potwierdzenia wpłat),
2) 555,29 zł, 555,29 zł, 586,38 zł, 555,29 zł (k. 344 – potwierdzenia wpłat).
Łącznie w okresie od dnia 1 marca 2011 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku uczestniczka wpłaciła kwotę 5765,62 zł.
●
W okresie od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 31 marca 2012 roku uczestniczka dokonała następujących wpłat na rachunek Spółdzielni z tytułu opłat mieszkaniowych:
1) 557,99 zł (k. 390 – potwierdzenie wpłaty),
2) 561,41 zł, 331,50 zł (k. 391 – potwierdzenia wpłat).
Łącznie w okresie od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 31 marca 2012 roku uczestniczka wpłaciła kwotę 1450,90 zł.
●
W okresie od dnia 1 kwietnia 2012 roku do dnia 30 listopada 2012 roku uczestniczka dokonała następujących wpłat na rachunek Spółdzielni z tytułu opłat mieszkaniowych:
1) 501,82 zł, 292,80 zł (k. 407 – potwierdzenia wpłat),
2) 437,64 zł, 561,49 zł, 561,49 zł (k. 408 – potwierdzenia wpłat),
3) 561,49 zł, 561,49 zł, 561,49 zł (k. 409 – potwierdzenia wpłat).
Łącznie w okresie od dnia 1 kwietnia 2012 roku do dnia 30 listopada 2012 roku uczestniczka wpłaciła kwotę 4039,71 zł.
-----------
Łącznie w okresie od dnia 4 września 2008 roku do dnia 30 listopada 2012 roku uczestnika wpłaciła na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) kwotę 25428,80 zł.
14172,57 zł + 5765,62 zł + 1450,90 zł + 4039,71 zł = 25428,80 zł
÷
W ocenie Sądu Okręgowego, ponieważ wnioskodawca w czasie obejmującym okres od dnia 4 września 2008 roku do dnia 30 listopada 2012 roku nie zamieszkiwał w lokalu przy ul. (...), nie powinny go obciążać należności, których wysokość uzależniona jest albo od liczby osób zamieszkujących w lokalu albo od stopnia zużycia tak zwanych mediów. W konkretnej sprawie chodzi o należności z tytułu:
a) zużycia zimnej wody i używania kanalizacji,
b) wywozu śmieci,
c) zużycia gazu oraz
d) zużycia ciepłej wody.
W swoich obliczeniach uczestniczka pominęła ten czwarty element, w związku z czym niezbędne było jego uwzględnienie przy rozliczeniach.
Wysokość omawianych opłat za okres od dnia 4 września do dnia 30 listopada 2012 roku przedstawia poniższe zestawienie. W kolejnych punktach ujęto okresy cząstkowe, w których miesięczne opłaty z omawianych tytułów były stałe.
1. od 4 września 2008 roku do 31 października 2008 roku – 229,84 zł.
(43,27 zł + 13,26 zł + 20,04 zł + 38,35 zł) · 2 = 114,92 zł · 2 = 229,84 zł
2. od 1 listopada 2008 roku do 28 lutego 2009 roku – 569,88 zł.
(43,27 zł + 37,35 zł + 22,68 zł + 39,17 zł) · 4 = 142,47 zł · 4 = 569,88 zł
3. od 1 marca 2009 roku do 31 lipca 2009 roku – 795,30 zł.
(60,20 zł + 19,20 zł + 22,68 zł + 56,98 zł) · 5 = 159,06 zł · 5 = 795,30 zł
4. od 1 sierpnia 2009 roku do 31 października 2009 roku – 522,72 zł.
(60,20 zł + 19,20 zł + 37,86 zł + 56,98 zł) · 3 = 174,24 zł · 3 = 522,72 zł
5. od 1 listopada 2009 roku do 28 lutego 2010 roku – 716,48 zł.
(60,20 zł + 19,20 zł + 37,86 zł + 61,86 zł) · 4 = 179,12 zł · 4 = 716,48 zł
6. od 1 marca 2010 roku do 31 października 2010 roku – 1450,96 zł.
(61,25 zł + 20,40 zł + 37,86 zł + 61,86 zł) · 8 = 181,37 zł · 8 = 1450,96 zł
7. od 1 listopada 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku – 355,38 zł.
(61,25 zł + 20,40 zł + 31,86 zł + 64,18 zł) · 2 = 177,69 zł · 2 = 355,38 zł
8. od 1 stycznia 2011 roku do 28 lutego 2011 roku – 358,92 zł.
(61,86 zł + 20,61 zł + 32,19 zł + 64,80 zł) · 2 = 179,46 zł · 2 = 358,92 zł
9. od 1 marca 2011 roku do 31 marca 2011 roku – 182,94 zł.
(65,34 zł + 20,61 zł + 32,19 zł + 64,80 zł) · 1 = 182,94 zł
10. od 1 kwietnia 2011 roku do 31 marca 2012 roku – 2267,88 zł.
(65,34 zł + 20,61 zł + 32,19 zł + 70,85 zł) · 12 = 188,88 zł · 12 = 2267,88 zł
11. od 1 kwietnia 2012 roku do 30 listopada 2012 roku – 1534,88 zł.
(68,21 zł + 20,61 zł + 32,19 zł + 70,85 zł) · 8 = 191,86 zł · 8 = 1534,88 zł
---------
Suma kwot wskazanych w punktach od 1 do 11 wynosi 8985,18 zł i stanowi kwotę, za której zwrot wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialności.
---------
Za podstawę powyższych ustaleń Sąd Okręgowy przyjął w pierwszej kolejności przedstawione przez uczestniczkę dokumenty pochodzące od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L., a zawierające określenie wysokości tak zwanych opłat eksploatacyjnych i przedstawienie składników tych opłat i ich wysokości. Są to:
- pismo z dnia 17 lipca 2008 roku (k. 248),
- pismo z dnia 22 października 2008 roku (k. 249),
- pismo z dnia 25 lutego 2009 roku (k. 250),
- pismo z dnia 20 lipca 2009 roku (k. 251),
- pismo z dnia 19 października 2009 roku (k. 252),
- pismo z dnia 19 lutego 2010 roku (k. 253),
- pismo z dnia 21 września 2010 roku (k. 254),
- pismo z dnia 10 grudnia 2010 roku (k. 256),
- pismo z dnia 23 lutego 2011 roku (k. 331),
- pismo z dnia 17 marca 2011 roku (k. 330).
Pismo z dnia 27 września 2010 roku (k. 255) nie stanowiło podstawy ustaleń, gdyż wskazane w nim stawki nie weszły w życie. Nową wysokość stawek od dnia 1 stycznia 2011 roku określiło pismo z dnia 10 grudnia 2010 roku (k. 256).
W związku z tym, że pismo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L. z dnia 17 marca 2011 roku (k. 330) jest ostatnim dokumentem, jaki został przedstawiony jako dowód na okoliczność wysokości opłat na rzecz tej Spółdzielni, za okres od dnia 1 kwietnia 2011 roku przyjęto stawki opłat wynikające z tego pisma, z jedną korektą dotyczącą okresu od dnia 1 kwietnia 2012 roku, a mianowicie co do stawki zaliczki za zimną wodę i kanalizację, w kwocie 68,21 zł miesięcznie. W piśmie procesowym z dnia 19 listopada 2012 roku uczestniczka przyznała bowiem, że z tego właśnie tytułu stawka za okres od dnia 1 kwietnia 2012 roku wynosiła 68,21 zł miesięcznie (k. 406v).
Jeżeli chodzi o rozliczenia z tytułu wydatków na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przy ul. (...)w L., to omówienia wymaga jeszcze kwestia ponoszenia przez wnioskodawcę i uczestniczkę kosztów związanych z centralnym ogrzewaniem w okresie od dnia 4 września 2008 roku do dnia 30 listopada 2012 roku. Z treści żądania uczestniczki, a ściślej z okoliczności wskazanych jako podstawa faktyczna tego żądania, wynika, że uczestnika domaga się również rozliczenia z tego tytułu. Wprawdzie w piśmie procesowym z dnia 19 października 2011 roku, złożonym na rozprawie w tym samym dniu (k. 329, 333), wyrażone zostało incydentalnie stanowisko, że Z. M. –. F. nie domaga się rozliczenia należności z tego tytułu za okres ośmiu miesięcy od dnia 1 lutego 2011 roku, jednak wcześniejsza, jak i późniejsza treść żądań powódki i okoliczności przytoczone jako podstawa faktyczna żądań, w tym także za okres od dnia 1 lutego 2011 roku do dnia 30 września 2011 roku, wskazują, że uczestniczka domaga się jednak rozliczenia z tego tytułu.
Poniższe zestawienie przedstawia, jakie kwoty należało uiścić i jakie zostały uiszczone w okresie od dnia 4 września do dnia 30 listopada 2012 roku z tytułu zaliczek na poczet kosztów centralnego ogrzewania. W kolejnych punktach ujęto okresy cząstkowe, w których miesięczne opłaty z omawianych tytułów były stałe.
1. od 4 września 2008 roku do 31 października 2008 roku – 173,74 zł.
86,87 zł · 2 = 173,74 zł
2. od 1 listopada 2008 roku do 28 lutego 2009 roku – 326,04 zł.
81,51 zł · 4 = 326,04 zł
3. od 1 marca 2009 roku do 31 lipca 2009 roku – 407,55 zł.
81,51 zł · 5 = 407,55 zł
4. od 1 sierpnia 2009 roku do 31 października 2009 roku – 244,53 zł.
81,51 zł · 3 = 244,53 zł
5. od 1 listopada 2009 roku do 28 lutego 2010 roku – 338,16 zł.
84,85 zł · 4 = 338,16 zł
6. od 1 marca 2010 roku do 31 października 2010 roku – 676,32 zł.
84,85 zł · 8 = 676,32 zł
7. od 1 listopada 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku – 174,68 zł.
87,34 zł · 2 = 174,68 zł
8. od 1 stycznia 2011 roku do 28 lutego 2011 roku – 176,42 zł.
88,21 zł · 2 = 176,42 zł
9. od 1 marca 2011 roku do 31 marca 2011 roku – 88,21 zł.
88,21 zł · 1 = 88,21 zł
10. od 1 kwietnia 2011 roku do 31 marca 2012 roku – 1327,68 zł.
110,64 zł · 12 = 1327,68 zł
11. od 1 kwietnia 2012 roku do 30 listopada 2012 roku – 885,12 zł.
110,64 zł · 8 = 885,12 zł
----------
Łącznie w omawianym okresie została uiszczona ze wskazanego tytułu kwota 4818,45 zł.
Stanowisko wyrażone w piśmie z dnia 19 października 2011 roku może wskazywać, że należności związane z kosztami centralnego ogrzewania mają jednak (przynajmniej częściowo) charakter związany ze stopniem zużycia ciepła na ogrzewanie mieszkania. Faktem jest przy tym, że częściowo mieszkanie musi być też ogrzewane w sezonie grzewczym, niezależnie od tego, czy ktoś w nim zamieszkuje. Sąd Okręgowy uznał zatem, że około 0,9 części kosztów centralnego ogrzewania powinno zostać poniesione przez osoby faktycznie w nim zamieszkujące, w tym wypadku przez uczestniczkę i jej synów, zaś pozostała część powinna zostać rozliczona w ramach rozliczenia wydatków poniesionych wyłącznie przez jednego uprawnionego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Rozliczeniu takiemu nie podlega zatem kwota 4391,62 zł.
Przechodząc do dalszych rozważań, należy wskazać, że wydatki na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L., poniesione przez uczestniczkę w okresie od dnia 4 września 2002 roku do dnia 30 listopada 2012 roku, wyniosły łącznie 25428,80 zł.
Część tych wydatków, związana ściśle z samym faktem korzystania z lokalu i zależna od stopnia zużycia tak zwanych mediów i liczby osób zajmujących lokal, to kwota 13376,80 zł.
13376,80 zł = 8985,18 zł + 4391,62 zł
Kwota wydatków podlegających rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego, to kwota 12052 zł.
12052 zł = 25428,80 zł – 13376,80 zł
Udział M. F.w wydatkach podlegających rozliczeniu wynosi 0,2 (20 %).
Wartość udziału M. F.w wydatkach podlegających rozliczeniu to kwota 2410,40 zł.
12052 zł · 0,2 = 2410,40 zł
--------
W ocenie Sądu Okręgowego nie może zostać uwzględnione dodatkowe roszczenie uczestniczki o zapłatę kwot 1951,60 zł i 145,77 zł z tytułu połowy środków wyłożonych na docieplenie budynku. Ze wskazanych wyżej pism Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L. (248-254, 256, 330-331) jednoznacznie wynika, że miesięczne opłaty eksploatacyjne obejmują już stawkę („odpis”) na docieplenia, która jest uiszczana przez uczestniczkę w ramach bieżących opłat. Uczestniczka nie przedstawiła dowodów, które by wskazywały, że oprócz kwot, płaconych w ramach miesięcznych opłat eksploatacyjnych, uiściła dodatkowo należności na poczet kosztów docieplenia budynku. Pismo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 5 grudnia 2011 roku zawiera jedynie informację o wysokości należności z tytułu docieplenia budynku, jaka została uiszczona do dnia 31 listopada 2011 roku (k. 345). Z pisma tego nie wynika jednak, aby wpłaty dokonywane były niezależnie od należności wskazanych w pismach Spółdzielni, określających wysokość i składniki bieżących (miesięcznych) opłat eksploatacyjnych.
Nie podlega również uwzględnieniu roszczenie o zapłatę wydatków za okres do dnia 3 września 2008 roku, co wyjaśniono już poprzednio.
÷
W związku z powyższym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zmienić częściowo zaskarżone postanowienie w punkcie 5 w ten sposób, że zasądzoną od M. F.na rzecz Z. M. –. F.kwotę 12970,46 zł z odsetkami ustawowymi od dnia po upływie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia obniżyć do kwoty 2410,40 zł z odsetkami ustawowymi od dnia po upływie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia, to jest od dnia 7 lipca 2013 roku, i oddalić żądanie Z. M. –. F.zapłaty kwoty 10560,06 zł z tytułu zwrotu wydatków na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w L.w budynku przy ul. (...), z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia po upływie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia.
*
W pozostałej części apelacja wnioskodawcy jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
Poza ustaleniami faktycznymi uznanymi przez Sąd Okręgowy za nieprawidłowe, pozostałe ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego są prawidłowe. Dotyczy to w szczególności stopnia, w jakim wnioskodawca przyczynił się do powstania majątku wspólnego, oraz okoliczności faktycznych wskazujących, że istnieją ważne powody przemawiające za ustaleniem nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Ponowne szczegółowe przytaczanie ustaleń faktycznych w tym zakresie jest zbędne.
Odnosząc się do zarzutów apelacji w tym zakresie należy wskazać, że wnioskodawca nietrafnie łączy zagadnienie poniesienia nakładów z majątku odrębnego uczestniczki ze stopniem przyczynienia się do powstania tego majątku. Są to dwa odrębne zagadnienia i Sąd pierwszej instancji ich nie łączy.
Wskazać należy, że na stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego wpływają nie tylko zachowania, których skutkiem jest pomniejszanie substancji tego majątku, ale również takie zachowania, a zwłaszcza zaniechania, których skutkiem jest niepodejmowanie starań w celu powiększenia tego majątku, pomimo posiadania stosownych możliwości w tym zakresie. Z oboma rodzajami przejawów tego rodzaju zachowań mamy do czynienia po stronie wnioskodawcy. Omówił je szczegółowo Sąd pierwszej instancji.
Sąd Rejonowy prawidłowo również zastosował przepis art. 43 § 2 zd. 1 k.r.o.
÷
Jeżeli chodzi o zasądzoną ostatecznie kwotę 2410,40 zł z tytułu wydatków poniesionych przez uczestniczkę na lokal po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, to nie ma znaczenia okoliczność, że w tym okresie wnioskodawca nie zamieszkiwał w przedmiotowym mieszkaniu. Ponieważ stanowiło ono przedmiot wspólnego prawa (choć o różnych udziałach) wnioskodawca zobowiązany jest do zwrotu tej części stałych wydatków poniesionych przez uczestniczkę, która przypadała na niego z tytułu jego udziału we wspólnym prawie.
Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 206 k.c. Przepis ten nie dotyczy rozliczeń współwłaścicieli z tytułu wydatków i nakładów na rzecz, lecz uprawnienia do współposiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej.
÷
Odnosząc się do wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia przez Sąd pierwszej instancji wskazać dodatkowo należy, że w rozpoznawanej sprawie miały zastosowanie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego co do zasady w brzmieniu wynikającym z ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691). Przepis art. 5 tej ustawy stanowi bowiem, że przepisy ustawy stosuje się do stosunków w niej unormowanych, chociażby powstały przed jej wejściem w życie, chyba że przepisy ust. 2-7 stanowią inaczej.
Przepis art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku stanowi, że jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy stosunki majątkowe małżonków podlegały wspólności ustawowej, składniki majątków istniejące w tym dniu zalicza się do majątku wspólnego albo do majątków osobistych, stosownie do przepisów ustawy. Chodzi zatem o zaliczenie stosownie do przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku, przy czym, stosownie do art. 5 ust. 5 pkt 1 tej ustawy przepisy dotychczasowe stosuje się do oceny skutków czynności zobowiązujących lub rozporządzających małżonków i ich odpowiedzialności za zobowiązania sprzed wejścia w życie ustawy.
Do oceny skutków czynności prawnych dokonanych przez małżonków M. przed dniem 20 stycznia 2005 roku będą zatem miały zastosowanie przepisy dotychczasowe, czyli sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku 5. Do oceny skutków czynności prawnych dokonanych przez małżonków M. od dnia 20 stycznia 2005 roku będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku.
*
Na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zasądzić od M. F.na rzecz Z. M. –. F.kwotę 1077,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
Przepis art. 520 § 2 k.p.c. stanowi, że jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników.
Przepis art. 520 § 2 k.p.c. na podstawie art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu apelacyjnym.
W pewnym sensie przepis art. 520 § 2 k.p.c. pełni podobną funkcję jak przepis art. 100 zd. 1 k.p.c. w procesie. W każdym razie mechanizm stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania nieprocesowego jest taki sam, jak w procesie.
Zastosowanie przepisu art. 520 § 2 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym i stosunkowe rozdzielenie kosztów tego postępowania pomiędzy wnioskodawcę i uczestniczkę jest uzasadnione tym bardziej, że apelacja wnioskodawcy obejmowała swoim zakresem wyłącznie rozstrzygnięcia zasądzające należności pieniężne, w zakresie których sprzeczne były interesy wnioskodawcy i uczestniczki. Spór na etapie postępowania apelacyjnego dotyczył zatem wyłącznie istnienia i zakresu roszczeń pieniężnych, a więc funkcjonalnie podobny był do takiego sporu w procesie, którego przedmiotem jest roszczenie o świadczenie podzielne.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w postanowieniu z dnia 31 stycznia 1991 roku, II CZ 255/90 6, stosunkowy podział kosztów procesu (art. 100 k.p.c.) dotyczy ich całości, co oznacza przyjęcie za podstawę obliczeń sumy należności obu stron, ustalonych stosownie do zasad z art. 98 § 2 i 3 k.p.c. (oraz art. 99 k.p.c.), w wypadkach tam wskazanych. Sumę tę dzieli się proporcjonalnie do stosunku, w jakim strony utrzymały się ze swymi roszczeniami lub obroną, otrzymując w wyniku kwoty, stanowiące ich udziały w całości kosztów. Jeżeli poniesione przez stronę koszty przewyższają obciążający ją udział – zasądzeniu na jej rzecz podlega różnica.
Powyższe stanowisko można odnieść odpowiednio do postępowania nieprocesowego, w tych wypadkach, w których sąd orzeka o kosztach tego postępowania w oparciu o zasadę ich stosunkowego rozdzielenia (art. 520 § 2 k.p.c.).
Ogółem koszty postępowania odwoławczego wyniosły w rozpoznawanej sprawie 4600 zł.
Koszty wnioskodawcy obejmują kwotę 2800 zł, na którą składają się:
a) opłata od apelacji – 1000 zł (k. 446),
b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego 1800 zł, ustalone na podstawie § 6a ust. 1 pkt 10 w zw. z § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zmianami).
Wprawdzie wnioskodawca nie poniósł kosztów wynagrodzenia swojego pełnomocnika i nie ma obowiązku ich poniesienia, jednak koszty te muszą być wzięte pod uwagę przy rozliczaniu kosztów postępowania. Gdyby się bowiem okazało, że w wyniku stosunkowego rozliczenia kosztów to wnioskodawca byłby uprawniony do otrzymania całości lub tylko części kosztów, to w zakresie, w jakim koszty wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawcy ponosiłaby na rzecz wnioskodawcy uczestniczka, Skarb Państwa zwolniony byłby od ponoszenia tych kosztów.
Uczestniczka poniosła koszty w kwocie 1800 zł, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, wykonującego zawód adwokata, ustalone na podstawie § 7 ust. 1 pkt 10 § 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348 ze zmianami).
Uczestniczka „przegrała” sprawę w drugiej instancji w 0,157 części, ponieważ w takim zakresie została uwzględniona apelacja.
(6719,29 zł + 10560,06) : (97047,42 zł + 12970,46 zł) =
= 17279,35 zł : 110017,88 zł = 0,157
Wnioskodawca „przegrał” sprawę w 0,843 części.
Udział w sumie kosztów postępowania odwoławczego obciążający wnioskodawcę wynosi 3877,80 zł (= 4600 zł · 0,843). Udział w sumie kosztów postępowania odwoławczego obciążający uczestniczkę wynosi 722,20 zł.
Ponieważ poniesione przez uczestniczkę koszty (1800 zł) o 1077,80 zł przewyższają obciążający ją udział, zasądzeniu na jej rzecz tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego podlega ta właśnie różnica.
*
Na podstawie art. 22 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (Dz. U. Nr 10 z 2010 roku, poz. 65 – tekst jednolity ze zmianami) oraz na podstawie § 2 ust. 3 i § 15 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu Sąd Okręgowy postanowił przyznać radcy prawnemu I. K. kwotę 2214 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego radcę prawnego z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 414 zł z tytułu podatku od towarów i usług, i kwotę tę nakazać wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie.
Koszty te stanowią opłatę w wysokości 1800 zł, ustaloną na podstawie § 6a ust. 1 pkt 10 w zw. z § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług (23 %) – 414 zł.
*
Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.
1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych oraz sformułowania określającego zakres zaskarżenia postanowienia, z zachowaniem zastosowanej przez autora apelacji pisowni i interpunkcji, a ściślej – z brakami w tym zakresie.
2 Dz. U. Nr 43 z 2001 roku, poz. 224 – tekst jednolity ze zmianą.
3 Wynik tego działania matematycznego to 2097,375 zł, przy czym kwotę tę należy zaokrąglić do dwóch miejsc po przecinku, co da kwotę 2097,38 zł.
4 Por.: wyrok SN z dnia 15 maja 2001 roku, I CKN 350/00, Lex nr 52667; postanowienie SN z dnia 4 października 2002 roku, III CZP 62/02, OSN C 2004, z. 1, poz. 7; wyrok z dnia 11 marca 2004 roku, V CK 328/03, Lex nr 183779; wyrok SN z dnia 14 lipca 2004 roku, IV CK 544/03, Lex nr 116591; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2005 roku, V CK 704/04, Lex nr 180875; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2004 roku, I PK 22/03, OSN P 2005, z. 6, poz. 80; uchwała SN z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSN C 2008, z. 6, poz. 55.
5 Por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 stycznia 2008 roku, V CSK 355/07, Lex nr 371389.
6 OSP 1991, z 11-12, s. 530.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Lublinie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra, Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski , Sądu Okręgowego Tomasz Lebowa
Data wytworzenia informacji: