Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Małgorzata Rokicka – Radoniewicz (spr.)
Sędziowie:	SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska SO del. do SA Bożenna Rolińska
Protokolant: stażysta Joanna Malena

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 r. w Lublinie

sprawy K. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego rolników

na skutek apelacji wnioskodawcy K. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 18 września 2013 r. sygn. akt VIII U 886/12

oddala apelację.

III AUa 1376/13

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego postanowieniem z dnia 16 marca 2011 r. na podstawie przepisów art. 58 § 1 kpa w zw. z art. 5a ust. 4 i ust. 7 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz.U. z 2008r., Nr 50, poz. 291 ze zm.) odmówił K. S. przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za lata 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 i 2010r. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca nie wyjaśnił przyczyny niezgłoszenia faktu prowadzenia działalności gospodarczej ani nie podał żadnych okoliczności usprawiedliwiających ten fakt.

Od tego postanowienie odwołanie do Sądu Okręgowego w Lublinie złożył wnioskodawca K. S., powołując się na trudności dotyczące jego stanu majątkowego oraz problemy rodzinne. Wskazywał nadto, że prowadzenie przez niego działalności pozarolniczej jest jedynie dodatkową formą jego dochodu, znikomą i skromną oraz że na skutek pomyłki i przeoczenia doszło do nieświadomego ukrycia prowadzonej działalności.

Wyrokiem z dnia 18 września 2013 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie. Sąd Okręgowy ustalił, że K. S. od dnia 1 stycznia 1983r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, a od dnia 18 grudnia 1996 roku prowadził działalność gospodarczą w zakresie usług transportowych. Działalność była wpisana do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Wójta Gminy J. pod numerem (...)

Od dnia 2 lipca 2004 roku wnioskodawca rozszerzył profil prowadzonej działalność zmieniając jej zakres wpisany do ewidencji z usług transportowych na transport drogowy pojazdami specjalizowanymi, sprzedaż detaliczną wyrobów włókienniczych, sprzedaż detaliczną drobnych wyrobów metalowych farb i szkła oraz sprzedaż detaliczną kwiatów, roślin i nawozów. Od tego czasu zaczął prowadzić sklep rolno-metalowy, czynny w godzinach od 8.00 do 15.00, zaprzestał zaś faktycznego prowadzenia działalności transportowej, składając zgłoszenie zawieszenie działalności w tym zakresie od dnia 7 lipca 2004 roku. Od tamtej pory do dnia 31 grudnia 2011r. wnioskodawca nie zaprzestawał prowadzenia działalności w zakresie posiadanego sklepu.

Pismem z dnia 28 czerwca 2004 roku organ rentowy poinformował wnioskodawcę o zmianach dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników, wprowadzonych przepisami ustawy z dnia 2 kwietnia 2004r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 91 poz. 873). W treści pisma wskazano obowiązek osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą informowania KRUS do dnia 14 lutego każdego roku, po rozliczeniu każdego roku podatkowego o wysokości podatku należnego za rok poprzedni, składając zaświadczenie właściwego organu podatkowego o wysokości podatku należnego za rok poprzedni, a ponadto o obowiązku udokumentowania formy opodatkowania, a w przypadku prowadzenia działalności w 2003r. – także wysokości (każdego, bez względu na formę opodatkowania) podatku należnego za rok 2003.

Cytowane pismo zawierało również indywidualnie skierowaną do wnioskodawcy informację, że w związku z faktem, iż pozarolniczą działalność rozpoczął przed 2004r. w terminie do 30 września 2004r. obowiązany jest przedłożyć w placówce KRUS dokument organu podatkowego informujący o formie opodatkowania oraz wysokości (każdego, bez względu na formę opodatkowania) podatku należnego za rok 2003. Niedostarczenie żądanych dokumentów miało spowodować ustanie ubezpieczenia społecznego rolników z końcem III kwartału 2004r.

Decyzją z dnia 23 lipca 2004roku o zmianie warunków opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą Prezes KRUS stwierdził obowiązek K. S. opłacania kwartalnej składki na ubezpieczenie społeczne rolników (wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie i emerytalno-rentowe) w podwójnej wysokości, począwszy od II kwartału 2004 roku. W dniu 23 lipca 2004 r. do organu rentowego wypłynęło wystawione przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. zaświadczenie o wysokości należnego zryczałtowanego podatku. Z zaświadczenia tego wynikało, że w roku 2003 r. wnioskodawca był podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych pobieranego w formie ryczałtu. W zaświadczeniu wskazano również, że wnioskodawca złożył w Urzędzie Skarbowym druk NIP-1 o zawieszeniu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 7 lipca 2004 r.

W tym samym dniu do KRUS wpłynęło oświadczenie skarżącego, że od dnia 1 stycznia 1997 r. chce podlegać ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pracy w gospodarstwie jako rolnik oraz, że dotychczas od dnia 1 stycznia 1991r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik.

Decyzją o zmianie warunków podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników dla osób, które zaprzestały prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej z dnia 20 sierpnia 2004 r. organ rentowy stwierdził, że w związku z zaprzestaniem od dnia 7 lipca 2004r. prowadzenia przez skarżącego działalności i wobec dalszego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z końcem III kwartału ustaje wobec niego obowiązek opłacania składki kwartalnej w podwójnej wysokości na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe.

Mimo stale prowadzonej działalności w postaci sklepu i wykazywaniu z tego tytułu przychodu wnioskodawca nie złożył w terminie do dnia 14 lutego 2005r. zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. zaświadczenia o wysokości należnego zryczałtowanego podatku za rok 2004, jak również za kolejne lata 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010.

W dniu 10 stycznia 2011 roku do organu rentowego wpłynęło zaświadczenie o zmianie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej wnioskodawcy , wraz z wnioskiem o wpis do ewidencji datowanym na dzień 22 grudnia 2010 r. Z dokumentów tych wynikało, że od dnia 23 grudnia 2010r. zmianie uległ wpis w zakresie rodzaju działalności gospodarczej prowadzonej przez K. S..

Po otrzymaniu powyższych informacji organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające odnośnie ustalenia okresu podlegania przez odwołującego się ubezpieczeniu społecznemu rolników, o czym poinformował wnioskodawcę.

W dniu 18 lutego 2011 r. K. S. złożył wniosek o przywrócenie terminu na złożenie zaświadczeń o wysokości obrotu w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych za lata 2004-2010. Do pisma dołączył wymagane zaświadczenia za wyżej wskazane lata, wystawione przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w P..

Z uzyskanego przez organ rentowy w drodze postępowania wyjaśniającego zaświadczenia od Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. wynikało, że działalność gospodarcza wnioskodawcy jest zarejestrowana od dnia 20 grudnia 1996r. do nadal; zawieszenie tej działalności od dnia 7 lipca 2004r. do nadal, wykazane w zeznaniach PIT-28 i PIT 28/A przychody z działalności gospodarczej za lata 1997-2009. Wnioskodawca wykazywał przychody z prowadzonej działalności za lata 1997-2000 oraz 2002-2011. W zeznaniu PIT-28 za rok 2001 wykazał przychód w kwocie 0,00 zł. Jako podatnik opodatkowany w formie ryczałtu ewidencjonowanego K. S. nie miał ustawowego obowiązku składania informacji dotyczących przerw i zawieszenia w prowadzeniu działalności oraz zawiadomień w sprawie jej wznowienia.

Zaskarżonym w przedmiotowej sprawie postanowieniem z dnia 16 marca 2011r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za lata 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 i 2010. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zgodnie z treścią art. 5a ust. 5 ustawy USR w brzmieniu obowiązującym od dnia 2 maja 2004r. osoby prowadzące dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą były zobowiązane do złożenia Kasie zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości podatku należnego za rok 2004. Zgodnie z art. 37 wskazanej ustawy rolnik ma obowiązek nie czekając na wezwanie w ciągu 14 dni zgłaszać osoby podlegające ubezpieczeniu w jego gospodarstwie oraz informować organ rentowy o okolicznościach mający wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianach tych okoliczności. Organ wskazał, że fakt prowadzenia działalności gospodarczej został ujawniony w dniu 10 stycznia 2011r. na podstawie druku (...)1 z Urzędu Gminy J., nadto skarżący nie uzasadnił przyczyny niezgłoszenia faktu prowadzenia pozarolniczej działalności, ani nie podał okoliczności usprawiedliwiających.

W tym samym dniu organ rentowy wydał również decyzję o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników i ustaniu obowiązku opłacania składek od dnia 1 kwietnia 2005 roku w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno-rentowego, decyzję oraz o ustaleniu nadpłaty należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników w kwocie 6230,20 zł.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o wskazane dowody z dokumentów dotyczących podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz zeznania wnioskodawcy.

Oceniając zasadność wydanego postanowienia Sąd Okręgowy orzekł powołując się na treść przepisu art. 5a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2008r., nr 50, poz. 291 ze zm.) określający warunki wyboru rolniczego ubezpieczenia społecznego przez rolnika rozpoczynającego prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, że w tymi warunkami wiąże się ustalony ustawowo mechanizm, zgodnie z którym osoby uprawnione do wyboru systemu ubezpieczenia społecznego mają przedstawić organom rentowym stosowne dokumenty oraz złożyć stosowne oświadczenia.

Z treści art. 5a ust. 3 ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 23 sierpnia 2005r. wynikało, że rolnik lub domownik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujący przy prowadzeniu tej działalności podlegający ubezpieczeniu zobowiązany jest po rozliczeniu roku podatkowego złożyć zaświadczenie właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku za miniony rok – do dnia 14 lutego każdego roku (w brzmieniu od dnia 23 sierpnia 2005r. – do dnia 31 maja każdego roku).

Od dnia 23 sierpnia 2005r. została wprowadzona (na skutek nowelizacji ustawy) możliwość przywrócenia tego terminu na wniosek zainteresowanego jeśli rolnik lub domownik udowodni, że niedochowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych (art. 5a ust. 7 ustawy USR). Możliwości tej nie było na dzień 14 lutego 2005r., zaś do tego dnia istniał wówczas obowiązek złożenia zaświadczenia o wysokości należnego podatku. Oznacza to, iż w dacie, kiedy odwołujący się winien był złożyć oświadczenie o wysokości należnego podatku za rok 2004 – tj. do dnia 14 lutego 2005r. powinności tej nie dopełnił mimo, iż był prawidłowo poinformowany o takiej konieczności.

W przedmiotowym postępowaniu wnioskodawca wskazywał, że niedochowanie przez niego terminu do złożenia wyżej wskazywanego zaświadczenia wynikło z przyczyn losowych oraz podniósł, iż nie czytał dołączonych do decyzji organu rentowego pouczeń i nigdy nie interesował się jakie dokumenty musi składać do KRUS. Wywodził, że dostawał decyzje odnośnie wysokości składek i w takiej wysokości składki ubezpieczeniowe uiszczał.

Zdaniem Sądu Okręgowego wskazana argumentacja nie uzasadnia jednak niedopełnienia przez wnioskodawcę ciążącego na nim obowiązku. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że wnioskodawca faktycznie, od daty rejestracji nieprzerwanie prowadził działalność gospodarczą. Zawieszenie w roku 2004 dotyczyło tylko części tej działalności w zakresie usług transportowych, skarżący nadal prowadził bowiem sklep. Niewątpliwym jest również, iż w roku 2004r. uzyskał przychód z tej działalności i rozliczył się z niej z Urzędem Skarbowym uiszczając należny podatek. Pouczenia dołączone do przesyłanych do niego decyzji oraz zawarte w piśmie z dnia 28 czerwca 2004r. odnośnie obowiązków wnioskodawcy były jednoznaczne i precyzyjne. O fakcie ich zrozumienia przez K. S. świadczy okoliczność, iż w lipcu 2004r. złożył on stosowne oświadczenie o kontynuowaniu działalności rolniczej i chęci podlegania z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik, a także zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego dotyczące wysokości osiągniętego przychodu i należnego zryczałtowanego podatku za rok 2003. Ustawowych obowiązków nie dopełnił zaś kilka miesięcy później – do dnia 14 lutego 2005r. W tej dacie tej nie istniała możliwość przywrócenia uchybionego terminu. Jednakże przy przyjęciu, że wnioskodawca mógł skutecznie wnioskować o przywrócenie terminu do złożenia stosownego zaświadczenie, to dla jego uwzględnienia winien on wykazać zdarzenie losowe, które uniemożliwiło mu wywiązanie się z ustawowego obowiązku. Niewątpliwie takiego zdarzenia odwołujący się nie wykazał we wniosku złożonym w KRUS, ani przed Sądem Okręgowym.

Sąd Okręgowy wskazał, że ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie definiuje pojęcia zdarzenia losowego, niemniej jednak należy przyjąć zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, że może to być jedynie nadzwyczajna i nieprzewidziana okoliczność, której nie można było przezwyciężyć. Pojęciem tym należy zatem określić każdy przypadek działania siły wyższej, zachodzący w sposób nieprzewidziany i nieuchronny, który uniemożliwił stronie dopełnienie obowiązku (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2012r., I UK 330/11, OSNP 2013/3-4/42).

Pojęcie siły wyższej zgodnie z doktryną i orzecznictwem oznacza przyczyna zdarzeń, której nie dało się uniknąć ani unieszkodliwić poprzez użycie środków leżących w granicach zwyczajnej ludzkiej zapobiegliwości. Pojęcie to nie obejmuje natomiast zdarzeń pochodzących od jednostki. Zachorowania rolnika lub członków jego rodziny, które wymagają jego aktywności związanej ze sprawowaniem opieki mogą stanowić podstawę wniosku o przywrócenie terminu. Istotnym jest jednak aby przyczyna opóźnienia uniemożliwiała dokonanie czynności w znaczeniu obiektywnym.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie udowodnił, iż w 2004 r. wystąpiło zdarzenie losowe uniemożliwiające mu złożenie stosownego oświadczenia. Nie wykazał, że w tym czasie opiekował się chorymi członkami rodziny oraz, że konieczność osobistego sprawowania opieki nad nimi wyłączyła możliwość wywiązania się z ustawowego obowiązku. Dołączona przez niego dokumentacja w postaci odpisów skróconych aktów zgonu dotyczy okresu związanego z upływem kilku lat od 2005r., podobnie jak dołączona dokumentacja medyczna oraz zaświadczenia o skutkach powodzi, która dotknęła jego gospodarstwo dopiero w 2010r. Okoliczności powyższe nie stanowią zdarzenia losowego, w taki sposób nie można również potraktować niewiedzy odwołującego się o ciążących na nim obowiązkach zwłaszcza, że niespełna rok wcześniej zastosował się do wskazań organu rentowego i dołączył stosowną dokumentację.

Od tego wyroku apelację wniósł wnioskodawca K. S., zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez naruszenie art.,233 kpc w związku z art.232 kpc polegające na błędnym przyjęciu przez Sąd, że ubezpieczony nie wykazał, że w spornym okresie opiekował się chorymi rodzicami, a także na uznaniu, że ubezpieczony został w sposób prawidłowy poinformowany przez KRUS o obowiązkach wynikających z art.,5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz naruszenie art.5a ust.7 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i odmówienie mu przywrócenia terminu do złożenia oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników po wznowieniu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go postanowienia organu rentowego i przywrócenie terminu do złożenia zaświadczeń właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za lata 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Istotą sprawy było ustalenie, czy wnioskodawca spełnia warunki do przywrócenia mu terminu do złożenia zaświadczenia urzędu skarbowego o wysokości należnego podatku z tytułu przychodu z działalności pozarolniczej i tylko w tym zakresie Sąd Okręgowy dokonywał ustaleń i wydał rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny stwierdza, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy i zgodny z obowiązującymi przepisami i zasadami wykładni prawa.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i przeprowadził trafny wywód prawny w przedmiocie przesłanek przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia Urzędu Skarbowego o wysokości podatku dochodowego za lata 2004-2010 według przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 roku, Nr 50, poz. 291 ze zm.). Sąd II instancji podziela dokonane ustalenia faktyczne, które przyjmuje również za podstawę swojego rozstrzygnięcia, jak też podziela zaprezentowaną przez Sąd Okręgowy oraz wykładnię przepisów prawa.

Istotą postępowania w sprawie niniejszej było ustalenie, czy istnieją przesłanki do zastosowania przepisu art.5a ust.7 ustawy o ubezpieczeniu społeczny rolników i przywrócenia terminu do złożenia zaświadczeń odpowiedniego urzędu skarbowego o wysokości należnego podatku za lata 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010 a zatem rozstrzygnięcia o tym czy odwołujący udowodnił, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.

Okolicznością bezsporną jest fakt dokonania przez wnioskodawcę, spełniającego warunki do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą wyboru ubezpieczenia społecznego rolników. W związku z wejściem w życie w dniu 2 maja 2004 r. ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 91, poz. 873) organ rentowy wydał w dniu 23 lipca 2004 roku decyzję o zmianie zasad opłacania przez wnioskodawcę składki na ubezpieczenie rolników wnioskodawcę przez zobowiązanie do opłacania składki w podwójnej wysokości. Jednocześnie organ rentowy odrębnym pismem z dnia 28 czerwca 2004 roku powiadomił wnioskodawcę o zmianach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i zasadach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez osoby prowadzące jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą. O innych obowiązkach wynikających z tej ustawy wnioskodawca został pouczony przy decyzji z dnia 20 sierpnia 2004 roku, w tym również o obowiązku powiadamiania o podjęciu pozarolniczej działalności i składania zaświadczeń o wysokości podatku dochodowego (decyzja – k.19 akt).

W myśl znowelizowanego przez powołana ustawę z dnia 2 kwietnia 2004 roku ust. 5 art.5a powołanego artykułu, do dnia 14 lutego każdego roku rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujący przy prowadzeniu tej działalności, podlegający ubezpieczeniu, zobowiązany był po rozliczeniu roku podatkowego złożyć w KRUS zaświadczenie właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku za miniony rok. W myśl art. 5 ust. 1, 2 i 3 ustawy nowelizującej z dnia 2 kwietnia 2004 r., rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników w dacie wejścia w życie tego aktu, był zobowiązany, w terminie do dnia 30 września 2004 r., udokumentować Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w jakiej formie jest opodatkowana prowadzona przez niego pozarolnicza działalność gospodarcza, a w przypadku prowadzenia działalności w 2003 r., udokumentować również wysokość należnego podatku za ten rok. Niedostarczenie dokumentów, o których mowa w ust. 1 tego artykułu, powodowało ustanie ubezpieczenia z końcem trzeciego kwartału 2004 r. Rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą i zamierzający nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników powinien, zgodnie z ust. 5 tego artykułu w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z dnia 2 kwietnia 2004 r. oraz ust. 3 i 4 tego artykułu w redakcji wprowadzonej ustawą zmieniającą z dnia 1 lipca 2005 r., udokumentować kwotę należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy zaświadczeniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego, złożonym w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do dnia 14 lutego 2004 roku, a w od 2005 roku latach następnych do dnia 31 maja każdego roku podatkowego. Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy wnioskodawca został powiadomiony o treści tych przepisów i zasadach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez rolnika, który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, jak również o obowiązkach nałożonych na takiego rolnika przez ustawodawcę. Wnioskodawca złożył zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. o formie opodatkowania działalności i wysokości podatku za 2003 rok. Zaświadczenie to zostało opatrzone adnotację o złożeniu przez wnioskodawcę do urzędu druku NIP-1-0 zawieszeniu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 7 lipca 2004 roku (zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. -k.14 akt rentownych). W oparciu o tę informację organ rentowy wydał w dniu 20 sierpnia 2004 roku decyzję o zmianie warunków podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników dla osób, które zaprzestały prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i ustaniu obowiązku opłacania podwójnej składki na ubezpieczenie rolników (decyzja k.19 akt). Na tę decyzję powołuje się w apelacji pełnomocnik wnioskodawcy argumentując, że organ rentowy wprowadził wnioskodawcę w błąd co do jego obowiązków. Stanowisko to jest całkowicie nieuzasadnione – to nie organ rentowy wprowadził w błąd wnioskodawcę, ale on sam składając zaświadczenie o zawieszeniu prowadzenia działalności pozarolniczej i zatajając, że działalność taką nadal kontynuował w innej dziedzinie – sprzedaży detalicznej wprowadził w błąd organ rentowy, który wydał decyzję o zmianie zasad opłacania składki na ubezpieczenie rolników. Nawet przy przyjęciu, jak sugeruje pełnomocnik wnioskodawcy, że informacja ta była przekazana przez osobę trzecią (Naczelnika Urzędu Skarbowego), to należy zauważyć, ze wnioskodawca, otrzymując decyzję o zmianie zasad opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników po przyjęciu przez organ rentowy, że jego działalność została zawieszona, powinien niezwłocznie zawiadomić organ rentowy o fakcie dalszego prowadzenia takiej działalności. Pełnomocnik wnioskodawcy usiłuje wykazać, że jest on osobą nieporadną, niezdającą sobie sprawy z konsekwencji działań, wręcz niedorozwiniętą i nierozumiejącą przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ale argumentacja ta jest co najmniej wątpliwa pod względem logicznym – wnioskodawca jest nie tylko rolnikiem pracującym we własnym gospodarstwie rolnym, ale też osobą prowadzącą na własny rachunek od 1996 roku pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie transportu i handlu detalicznego. Przedstawianie wnioskodawcy przez jego pełnomocnika jako osoby nieumiejącej czytać ze zrozumieniem, jest dla niego krzywdzące.

Zgodnie z treścią przepisu art. 5a ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników terminy do złożenia zaświadczeń o wysokości podatku mogą zostać przywrócone na wniosek zainteresowanego rolnika, jeżeli rolnik ten udowodni, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych. Ustanawiając w art. 5a ust. 7 przesłanki przywrócenia terminu ustawodawca nie nawiązał do regulacji uzależniających przywrócenie terminu od braku winy, lecz odwołał się wyłącznie do przesłanki obiektywnej, tj. zdarzenia losowego, czyli okoliczności nieprzewidzianej, której nie można było przezwyciężyć.

Jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy zdarzenie losowe, uniemożliwiające dopełnienie w terminie czynności, należy definiować jako przypadek siły wyższej, zachodzący w sposób nieprzewidywalny, a także o inne zdarzenia "przypadkowe" (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1930 r., III. 2 C. 167/30, PS 1931, poz. 498, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1952 r., CR 962/51, OSN 1954 Nr I, poz. 2; z dnia 7 lutego 1953 r., I С. 60/53, OSN 1954 nr 2, poz. 35; z dnia 9 lipca 1962 r., I CR 54/62, OSNCP 1963 nr 12, poz. 262; z dnia 28 września 1971 r., II CR 388/71, OSNCP 1972 Nr 3, poz. 58; z dnia 18 grudnia 2002 r., I PK 12/02, OSNP 2004 Nr 12, poz. 206 oraz uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia 12 października 1995 r., III AZP 19/95, OSNAPiUS 1996 nr 10, poz. 133). Ważne, by przyczyna, która spowodowała opóźnienie, była tego rodzaju, że uniemożliwiała dokonanie czynności w znaczeniu obiektywnym, a zatem aby uchybienie terminowi miało charakter zarówno obiektywny, jak i zewnętrzny w stosunku do rolnika.

Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje powyższe poglądy, jak też podziela stanowisko Sądu I instancji, że okoliczności wskazywane przez wnioskodawcę dotyczące stanu zdrowia jego rodziców, nie mogą być uznane za zdarzenie losowe w rozumieniu przepisu art. 5a ust. 7 powołanej ustawy, także z tej przyczyny, że stan ten istniał przez długi okres i zdarzenia te nie miały charakteru nagłego, uniemożliwiającego działalnie wnioskodawcy w każdym roku podatkowym w okresie do dnia 31 maja.. Tymczasem już z treści odwołania wynika, że te okoliczności nie wystąpiły nagle w terminach przewidzianych do złożenia przedmiotowych zaświadczeń. Nawet samo nastąpienie zdarzenia losowego (które w niniejszej sprawie nie zostało wykazane) nie jest wystarczające do przywrócenia terminu na podstawie art. 5a ust. 7 ustawy. Wymagane jest jeszcze, aby niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych, a więc istnienie związku przyczynowego między tym zdarzeniem a niezachowaniem terminu. W sprawie niniejszej brak jest związku przyczynowego, pomiędzy koniecznością sprawowania opieki nad rodzicami a niezachowaniem terminu do złożenia zaświadczeń odpowiednio do 31 maja w latach 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010.

Sąd Apelacyjny zauważa, że w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy rozpoznawał wyłącznie odwołanie wnioskodawcy od postanowienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmawiającego przywrócenia terminu do złożenia zaświadczeń o wysokości podatku dochodowego, a nie odwołanie do decyzji stwierdzającej ustanie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Kwestia wyłączenia odwołującego z ubezpieczenia społecznego rolników jest przedmiotem innego postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Lublinie w sprawie VIII U 357/12 i nie mogła być przedmiotem badania w toku niniejszego postępowania. Zbędne zatem jest odnoszenie się do okoliczności i twierdzeń pełnomocnika wnioskodawcy zawartych w apelacji podważających zasadność wyłączenia wnioskodawcy z ubezpieczenia. Dla przywrócenia terminu, o którym mowa w art. 5a. ust. 7 w/w ustawy nie mają znaczenia ewentualne niekorzystne dla skarżącego skutki wynikające z utraty ubezpieczenia rolników, bowiem skutki te nie należą do przesłanek przywrócenia terminu wymienionych w tym przepisie. W sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego treść decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu. W odniesieniu do niniejszej sprawy oznacza to, że istota postępowania sprowadzała się wyłącznie do rozważenia, czy istnieją przesłanki do przywrócenia terminu do złożenia zaświadczeń o wysokości podatku, przede wszystkim, czy niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.

Z tych względów i na mocy powołanych powyżej przepisów oraz na podstawie art.385 KPC Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.