Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia

(del.) Iwona Jawor-Piszcz

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2025 r. w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy W. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do niezrealizowanego świadczenia wspierającego

na skutek apelacji W. B. (1), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 10 kwietnia 2025 r. sygn. akt IV U 758/24

oddala obie apelacje.

Iwona Jawor-Piszcz

Sygn. akt III AUa 311/25

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2025 roku w S., po rozpoznaniu odwołania W. B. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 26 września 2024 roku znak (...) o prawo do niezrealizowanego świadczenia wspierającego zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił prawo W. B. (1) do wypłaty niezrealizowanego świadczenia wspierającego należnego I. B. za miesiąc wrzesień 2024 roku.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

I. B., matka odwołującego się W. B. (2) zmarła (...), w wieku (...) lat. Do dnia śmierci, tj. (...) I. B. zamieszkiwała z W. B. (3) i wspólnie prowadzili gospodarstwo domowe. Na mocy decyzji Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności nr (...) ustalono poziom potrzeby wsparcia dla I. B. na 100 punktów. Decyzja ta stała się prawomocna w dniu 28 sierpnia 2024 roku. W dniu 8 sierpnia 2024 roku wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek W. B. (1) będącego pełnomocnikiem ubezpieczonej I. B. o ustalenie świadczenia wspierającego dla osoby z niepełnosprawnością. Postępowanie w sprawie o świadczenie wspierające zostało umorzone w związku ze śmiercią I. B..

Po śmierci I. B. w dniu 26 września 2024 roku W. B. (1) wystąpił do organu rentowego o wypłatę niezrealizowanego świadczenia wspierającego po I. B.. Zaskarżoną decyzją z 26 września 2024 roku organ rentowy odmówił W. B. (1) prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia wspierającego z przyczyn wskazanych na wstępie uzasadnienia.

Dokonując oceny prawnej Sąd Okręgowy przytoczył regulację prawną art.2 ust. 1 i 2 ustawy z 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dz.U. 2023, poz.1429) stanowiącą o przesłankach świadczenia. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż zgodnie z art.3 ust.1 i 2 wyżej wymienionej ustawy wynika, że celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w art.6b3 ust.1 ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2023 poz.100, tekst jednolity ze zm.), w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art.4b ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Z kolei w art. 4 ust. 3 ustawy z 7 lipca 2023 roku ustawodawca przewidział, że w razie śmierci osoby, o której mowa w art. 3 ust. 2, świadczenie wspierające pobierane przez tę osobę przysługuje osobie wspólnie z nią zamieszkującej i gospodarującej za pełny miesiąc, w którym nastąpił zgon, o ile świadczenie to nie zostało za ten miesiąc wypłacone już osobie, o której mowa w art.3 ust.2.

Odnosząc powyższe uregulowania do okoliczności sprawy Sąd Okręgowy wskazał, że wbrew stanowisku organu rentowego W. B. (1) przysługuje prawo do wypłaty niezrealizowanego świadczenia wspierającego należnego I. B. za miesiąc wrzesień 2024 roku. Sąd pierwszej instancji argumentował, że I. B. w dacie śmierci, tj. (...) spełniała przesłanki nabycia prawa do świadczenia wspierającego. Poza sporem pozostaje, że w chwili śmierci I. B. miała ukończony 18. rok życia, posiadała obywatelstwo polskie i zamieszkiwała na terytorium Polski. Niesporne jest również, że na mocy decyzji Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności nr (...) ustalono poziom potrzeby wsparcia dla I. B. na 100 punktów.

W ocenie Sądu Okręgowego W. B. (1), mieszkając
z I. B. i prowadząc wspólnie gospodarstwo domowe spełniał przesłanki do wypłaty niezrealizowanego świadczenia wspierającego po I. B. za (...), tj. za miesiąc, w którym nastąpił zgon I. B..

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że W. B. (1) przysługuje prawo do wypłaty niezrealizowanego świadczenia po I. B. w postaci świadczenia wspierającego za miesiąc(...).

Z wyrokiem nie zgodziły się obie strony procesu.

Pozwany skarżąc wyrok w całości, podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego art. 4 ust.3 ustawy z 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym poprzez przyznanie W. B. (1) prawa do świadczenia wspierającego za miesiąc (...) w sytuacji, gdy I. B. nie pobierała świadczenia wspierającego przed datą śmierci.

Podnosząc powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia organ rentowy argumentował, iż by powstało prawo do świadczenia niezrealizowanego powinno zostać ono, stosownie do art. 3 ust. 2 ustawy o świadczeniu wspierającym wypłacone osobie niepełnosprawnej. Zamierzając przyznać świadczenie niezrealizowane osobie wspólnie zamieszkującej i gospodarującej w sytuacji niezrealizowania jego wypłaty ustawodawca nie użyłby sformułowania w art. 4 ust. 3 ustawy świadczenie wspierające pobrane przez tą osobę lecz świadczenie przysługujące osobie o której mowa art.3ust 2 ustawy. Interpretacja przepisu art. 4 ust 3 ustawy dokonana przez Sąd Okręgowy, jest zdaniem organu rentowego, interpretacją rozszerzającą, sprzeczną z celem ustawy. Samo złożenie wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego wskazane w art. 9 ustawy nie jest wystarczające do ubiegania się przez osobę wspólnie zamieszkującą o wypłatę jej świadczenia niezrealizowanego. Zgodnie z art. 4 ust 3 ustawy świadczenie to jest wypłacane tylko w sytuacji jego wcześniejszego pobierania przez osobę niepełnosprawną. I. B. złożyła wniosek w dniu 8 sierpnia 2024 roku ale nie został on rozpoznany do dania jej śmierci. Art. 13 ustawy wskazuje co prawda że przyznanie świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji przez ZUS, jednak musi być poprzedzone udostępnieniem osobie ubiegającej się o nie informacji o jego przyznaniu oraz zgłoszeniem do ubezpieczenia zdrowotnego na profilu informacyjnym ZUS. Zamieszczenie informacji jest warunkiem koniecznym wypłaty świadczenia, a zatem możliwości jego pobierania w rozumieniu art.4 ust.3 ustawy. W dacie śmierci informacja taka nie została przez ZUS udostępniona, prawo do świadczenia nie zostało ustalone. Reasumując nie pobieranie świadczenia przez osobę uprawniona przed śmiercią wyklucza możliwość przyznania tego świadczenia osobie wspólne zamieszkałej po śmierci osoby uprawnionej.

Natomiast wnioskodawca we wniesionej apelacji zaskarżył wyrok w części w zakresie daty początkowej przyznanego prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia, domagając się zmiany w tej części zaskarżonego wyroku i ustalenia prawa do wypłaty świadczenia wspierającego za okres od 29 lipca 2024 roku do 30 września 2024 roku.

Powyższe żądanie opierał na zarzucie obrazy prawa materialnego art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniu wspierającym poprzez nieuwzględnienie posiadania przez I. B. decyzji ustalającej potrzeby wsparcia wydanej (...) w W. z 29 lipca 2024 roku tj. nie uwzględniono wypłaty świadczenia z wyrównaniem od dnia, od którego (...) przyznał uprawniające punkty I. B. potrzeby wsparcia w 100%.

W uzasadnieniu wskazał, iż art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniu wspierającym określa jednoznacznie kryterium czasowe na podstawie daty wydania decyzji, a nie innych okoliczności, gdyż kluczową datą przyznania świadczenia jest dzień, którym (...) przyznał uprawniające punkty potrzeby wsparcia dla mamy określając je na 100%. Faktem bezsprzecznym jest to, że ustawodawca nie pozostawia tu żadnych wątpliwości, zaś odwołujący się od początku tj. już wobec ZUS, a potem w Sądzie pierwszej instancji legitymował się decyzją z dnia 29 lipca 2024 roku ustalającą poziom potrzeby wsparcia przez (...) w W.. W tym stanie wnioskodawca wskazał, iż domaga się wypłaty świadczenia od świadczenie należnego nie tylko za (...), ale także od dnia 29 lipca 2024 roku.

Wnioskodawca złożył też odpowiedź na apelację pozwanego organu wnosząc o jej oddalenie w całości. Podniósł prawidłowe zastosowanie przez Sąd Okręgowy wobec niego art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniu wspierającym bowiem wspólnie zamieszkiwał ze swoją matką, gospodarując z nią do dnia jej śmierci.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Obie apelacja są niezasadne. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Ponowna analiza materiału dowodowego, a także analiza zastosowanych w sprawie przepisów prawa i ich subsumcja, doprowadziła do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia i rozważania zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, ponieważ rozpoznając sprawę Sąd pierwszej instancji nie naruszył ani norm prawa materialnego, ani zasad postępowania. Sąd Okręgowy przedstawił jednoznaczne ustalenia sprawy i odwołał się do dowodów stanowiących podstawę ustaleń. Nadto Sąd precyzyjnie wskazał na przepisy prawa materialnego, znajdujące zastosowanie w sprawie, przedstawił trafną interpretację i dokonał prawidłowej subsumcji, dając temu wyraz w pisemnych motywach.

Obie apelacje nie kwestionują stanu faktycznego sprawy ograniczając podniesione zarzuty do obrazy prawa materialnego, zatem na obecnym etapie pozostają sporne jedynie kwestie natury prawnej.

Sąd Apelacyjny w całości aprobuje przedstawione rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które wynikają, z prawidłowego odkodowania treści art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dz.U. 2023 poz.1429). Analizując powyższy przepis należy wskazać, iż zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy o świadczeniu wspierającym jeżeli w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, zostanie złożony wniosek, prawo do świadczenia wspierającego ustala się od miesiąca, w którym złożono wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. W art. 4 ust. 3 analizowanej ustawy świadczenie, o którym mowa jest świadczeniem, do którego prawo wypłaty przysługuje uprawnionemu w chwili śmierci (zgodnie z dyspozycją art. 26 ust. 2), a nie o świadczenie, które zostało pozostawione w dyspozycji tej osoby, bowiem na ten fakt (czynności organu rentowego m.in. opisanych w apelacji ZUS) żadnego wpływy nie ma osoba uprawniona. Nie jest sporne, iż przesłanki materialno-prawne, jak i formalne świadczenia wspierającego I. B. zrealizowała, składając 19 stycznia 2024 roku wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, która to decyzja, określająca 100 punktów wydana została 3 lipca 2024 roku i stała się ostateczna z dniem 23 sierpnia 2023 roku. W tym też miesiącu sierpniu, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o świadczeniu wspierającym, pełnomocnik ubezpieczonej I. B. złożył wniosek o ustalenie świadczenia wspierającego dla osoby z niepełnosprawnością. Fakt, iż organ rentowy procedował ten wniosek i do dnia śmierci nie wydał decyzji potwierdzającej prawo do świadczenia wspierającego dla I. B. za okres obejmujący miesiąc złożenia wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy nie zmienia istoty, iż wymieniona wobec treści prawomocnej decyzji ustalającej poziom wsparcia, składając w terminie art. 9 ust.2 ustawy o świadczeniu wspierającym wniosek o świadczenie wspierające spełniła wszystkie ustawowe przesłanki tego prawa i w świetle ustawy o świadczeniu wspierającym stała się osobą uprawnioną do wypłaty świadczenia wspierającego.

Wobec tego zarzuty apelacyjne pozwanego nie mogą być podzielone jako trafne.

Natomiast odnosząc się do apelacji wnioskodawcy należy uznać za nietrafne argumenty jakie podniósł skarżący na poparcie swego żądania. Przede wszystkim wnioskodawca stracił z pola widzenia całość regulacji zawartej w powołanym przez niego przepisie art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniu wspierającym. Przepis ten reguluje uprawnienie do wypłaty niezrealizowanego świadczenia, statuując przesłanki podmiotowe, które - czego pozwany nie kwestionuje - wnioskodawca spełniał. Jednakże powołany przepis, ogranicza też zakres czasowy wypłaty świadczenia wspierającego jako niezrealizowanego. Zgodnie z jednoznacznym brzmieniem powołanego przepisu wypłaty świadczenia wspierającego jako niezrealizowanego można domagać się tylko za miesiąc, w którym nastąpił zgon osoby, której przysługuje świadczenie wspierające. Zatem żądanie wypłaty świadczenia wspierającego należnego zmarłemu uprawnionemu za inny - dłuższy okres nie jest możliwe wobec jednoznacznej regulacji prawnej zwartej w art. 4 ust. 3 ustawy o świadczeniu wspierającym.

Zaskarżony wyrok odpowiada prawu. Zarzuty apelacyjne pozwanego organu rentowego oraz wnioskodawcy nie znajdują uzasadnienia i w ocenie Sądu Apelacyjnego w żadnej mierze nie podważyły prawidłowego rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

Mając na uwadze powyższe w konsekwencji przedstawionej oceny prawnej, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje.

Iwona Jawor-Piszcz