Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Elżbieta Gawda
Sędziowie:	SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska SA Elżbieta Czaja (spr.)
Protokolant: stażysta Kinga Panasiuk-Garbacz

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2015 r. w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji J. K. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 17 listopada 2014 r. sygn. akt IV U 312/14

I.  oddala obie apelacje;

II.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 83/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 stycznia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu J. K. obliczenia emerytury na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazując, że decyzją z dnia 15 października 2012 r. została ubezpieczonemu przyznana emerytura według dotychczasowych zasad.

Odwołanie od tej decyzji złożył J. K. wnosząc o jej zmianę i obliczenie mu emerytury na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz zarzucając naruszenie przez organ rentowy przepisów prawa materialnego i postępowania administracyjnego, a w szczególności naruszenie art. 55, 26, 53, 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, art. 75 w zw. z art. 77 § 1 kpa, art. 7 kpa, 77 § 1 kpa, 107 § 3 kpa, 8 kpa i 39 kpa. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 17 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż J. K. przysługuje prawo do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. od 1 stycznia 2014 r. (pkt I) oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz J. K. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy opał na następujących podstawach faktycznych i prawnych.

J. K., ur. (...), w dnia 28 września 2012 r. złożył wniosek do organu rentowego o przyznanie mu prawa do emerytury. We wniosku wskazał, że wnosi o przyjęcie wynagrodzenia do ustalenia podstawy wymiaru emerytury z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2011 r. Ubezpieczony w treści złożonego wniosku wskazał również, że nie wnosi o obliczenie wysokości emerytury w myśl nowych zasad. Decyzją z dnia 15 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał J. K. emeryturę od dnia 1 września 2012 r. tj. od miesiąca w którym złożono wniosek o emeryturę. Po uzyskaniu prawa do emerytury ubezpieczony od dnia 1 października 2012 r. kontynuuje zatrudnienie na czas nieokreślony w Wydawnictwie (...) Spółka z o.o. w W. i składał wnioski do organu rentowego o zmianę stażu pracy.

Dnia 3 stycznia 2014 r. ubezpieczony złożył do organu rentowego wniosek o przeliczenie emerytury według nowych zasad z uwzględnieniem wysokości kapitału początkowego. Zaskarżoną decyzją z 23 stycznia 2014 r. organ rentowy odmówił mu prawa do ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Ubezpieczony ukończył 65 lat w dniu (...) Do dnia 27 września 2012 r. był zatrudniony w Wydawnictwie (...) Spółka z o.o. w W., a następnie ponownie, od 1 października 2012 r., został zatrudniony na czas nieokreślony we wskazanym wydawnictwie.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie wnioskodawcy było uzasadnione.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 55 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008r., może być obliczona emerytura na podstawie art.26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art.53.

Powołany w przytoczonym uregulowaniu przepis art. 27 ustawy stanowi, że ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli osiągnęli określony w tym przepisie wiek emerytalny – w przypadku ubezpieczonego wiek 65 lat (ust.3 pkt 1 przepisu) i mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący w przypadku mężczyzny co najmniej 25 lat.

Ubezpieczony osiągnął wskazany wiek emerytalny w dniu (...)Niespornym było, że posiada on ponad 25 letni okres składkowy i nieskładkowy, bowiem na datę wydania zaskarżonej decyzji udowodnił 47 lat, 2 miesiące i 27 dni okresów składkowych. Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony spełnia warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 55 ustawy dalszym warunkiem do nabycia prawa do obliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy jest, aby osoba spełniająca warunki do emerytury na podstawie art. 27, po osiągnięciu wskazanego wieku emerytalnego kontynuowała ubezpieczenia emerytalne i rentowe i z wnioskiem o przyznanie emerytury (obliczonej na podstawie art. 26) wystąpiła po dniu 31 sierpnia 2008 r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że ubezpieczony spełnia te warunki. Po osiągnięciu wieku emerytalnego 65 lat ((...)) ubezpieczony kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyż był zatrudniony do 27 września 2012 r., a następnie od 1 października 2012 r. w Wydawnictwie (...) Sp. z o.o. w W.. Zgodnie zaś z art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Niesporne jest również, że z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury ubezpieczony wystąpił po 31 grudnia 2008 r. tj. w dniu 28 września 2012 r., jak również w wnioskiem o obliczenie emerytury na podstawie art.26 ustawy, tj. w dniu 3 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przepis art. 55 ustawy znajduje się w rozdziale 4 dotyczącym ustalenia wysokości emerytur, o których mowa w art. 27-50e, tym samym nie dotyczy przyznania prawa do emerytury, tylko sposobu jej obliczenia. Wobec powyższego z brzmienia art. 55 nie można wysnuć wniosku, że skorzystanie z tego przepisu jest możliwe wyłącznie w sytuacji złożenia pierwszego wniosku o świadczenie. W konsekwencji ubezpieczony urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który osiągnął powszechny wiek emerytalny, kontynuował i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r., może złożyć wniosek o wyliczenie tego świadczenia według reguł art. 26 niezależnie od tego, czy wcześniej nabył emeryturę w wieku obniżonym lub emeryturę wcześniejszą. Fakt, że ubezpieczony decyzją z dnia 15 października 2012 r. ma przyznane prawo do emerytury na podstawie art. 27, która została obliczona na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie pozbawia go możliwości złożenia wniosku o jej obliczenie również na podstawie art. 26 w zw. 55 wymienionej ustawy. Organ rentowy, wydając decyzję z dnia 15 października 2012 r., nie obliczył wysokości emerytury ubezpieczonemu na podstawie ar. 26, chociaż ubezpieczony spełniał wówczas przesłanki z art. 55 ustawy. Wobec powyższego ubezpieczonemu przysługuje prawo do jej obliczenia na nowych zasadach.

Sąd Okręgowy stwierdził, że zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa do emerytury na podstawie art. 27 przy jednoczesnym jej obliczaniu na nowych zasadach (art. 26) musi wiązać się z przeprowadzeniem przez organ rentowy symulacji, mającej na celu stwierdzenie, która z emerytur (obliczana wedle art. 26 czy art. 53) jest kwotowo korzystniejsza dla wnioskodawcy, do czego ZUS jest zobowiązany. Natomiast kontrowersje wywołuje sprawa wyliczenia kapitału początkowego dla osób składających wnioski o przyznanie emerytury z art. 55, tj. osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. Faktem jest bowiem, że kapitał ów ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (art. 173 ust. 1). W piśmiennictwie uznano, że osobom spełniającym warunki z art. 55 należy jednak doliczyć kapitał początkowy z uwagi na powiązanie tego przepisu z nowym (dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.) sposobem obliczenia emerytury, określonym w art. 26 odsyłającym do art. 25, który przewiduje uwzględnianie kapitału początkowego w podstawie obliczenia emerytury.

Mając powyżej na uwadze Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelacje od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości, zarzucił we wniesionej apelacji: 1/ naruszenie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie tego przepisu i przyznanie ubezpieczonemu, mającemu już prawo do emerytury przyznanej na podstawie art. 27 i wyliczonej zgodnie z art. 53, prawa do obliczenia emerytury zgodnie z art. 55 cyt. ustawy; 2/ naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Ubezpieczony J. K. zaskarżył wyrok w części, w której Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję z 23 stycznia 2014 r. ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2014 r. Zarzucił: 1/ naruszenie art. 55 oraz art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez ustalenie ubezpieczonemu wysokości emerytury w oparciu o metodę kapitałową na podstawie art. 26 cyt. ustawy ze skutkiem od 1 stycznia 2014 r., zamiast ze skutkiem od 1 września 2012 r. pomimo, że już od 1 września 2012 r. zostały spełnione przesłanki ustalenia korzystniejszej wysokości emerytury, określone w art. 55 cyt. ustawy; 2/ naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak uzasadnienia w wyroku przyznania prawa do ustalenia wysokości emerytury w oparciu o metodę kapitałową od 1 stycznia 2014 r.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez zmianę decyzji organu rentowego z 23 stycznia 2014 r. w ten sposób, że ubezpieczonemu J. K. przysługuje prawo do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 26 w związku z art.55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od dnia 1 września 2012 r. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 września 2012 r. do dnia zapłaty. Nadto wnosił o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego ubezpieczony J. K. wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Po uzupełnieniu postępowania dowodowego Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Obie apelacje są niezasadne i podlegają oddaleniu.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie przedstawiając logiczną argumentację prawną. Ustalenia sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w niniejszej sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 r., sygn. II UKN 61/97 - OSNAP 1998 r., nr 3, poz. 104; wyrok Sądu Najwyższego z 8 października 1998 r., sygn. II CKN 923/97 - OSNC 1999 r., z. 3, poz. 60; wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1999 r., sygn. I PKN 21/98 - OSNAP 2000, nr 4, poz. 143).

Zauważyć jedynie należy, że treść zaskarżonego wyroku zawiera w sobie pewną nieprawidłowość, będącą konsekwencją nieprecyzyjnego rozstrzygnięcia organu rentowego w zaskarżonej decyzji. Przypomnieć należy, że ubezpieczony J. K. złożył w dniu 3 stycznia 2014 r. wniosek o przeliczenie emerytury według nowych zasad, z uwzględnieniem wysokości kapitału początkowego. Natomiast organ rentowy, w odpowiedzi na powyższy wniosek, nie orzekł wprost o odmowie przeliczenia świadczenia w żądany sposób, jak również świadczenia nie przeliczył. Zaskarżoną decyzją z 23 stycznia 2014 r. „odmówił przyznania emerytury z przyczyn podanych w uzasadnieniu”, co było niepoprawne, zważywszy na treść wniosku oraz fakt, że wnioskodawca miał już przyznane prawo do emerytury. Dopiero w uzasadnieniu decyzji organ rentowy odniósł się do istoty sprawy i wyjaśnił, z jakich przyczyn nie jest zasadne, w jego ocenie, uwzględnienie wniosku o przeliczenie świadczenia na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Okręgowy zmieniając zaskarżoną decyzję powielił sformułowanie organu rentowego w niej zawarte i orzekł, że ubezpieczonemu „przysługuje prawo do obliczenia wysokości emerytury” na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, mając na uwadze całokształt zaskarżonej decyzji, stwierdzić jednak należy, że wyrok Sądu I instancji rozstrzyga o meritum sprawy, jest jasny w swej treści i nadaje się do wykonania.

Odnosząc się wprost do zarzutów zawartych w apelacji pozwanego organu stwierdzić należy, że nie są one zasadne.

Jak wyżej wskazano, Sąd Okręgowy przedstawił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku logiczną, a zarazem szczegółową i wyczerpującą argumentację prawną, którą Sąd Apelacyjny w pełni podziela.

Z brzmienia art. 55 nie wynika, wbrew twierdzeniom skarżącego organu, że skorzystanie z tego przepisu jest możliwe wyłącznie w sytuacji złożenia pierwszego wniosku o świadczenie. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy, ubezpieczony urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który osiągnął powszechny wiek emerytalny, kontynuował i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r., może złożyć wniosek o wyliczenie tego świadczenia według reguł art. 26 niezależnie od tego, czy wcześniej nabył prawo do emerytury w wieku obniżonym lub emeryturę wcześniejszą. Fakt, że ubezpieczony decyzją z dnia 15 października 2012 r. ma przyznane prawo do emerytury na podstawie art. 27, która została obliczona na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie pozbawiał go możliwości złożenia wniosku o jej obliczenie również na podstawie art. 26 w zw. 55 wymienionej ustawy.

Z uwagi na treść przepisu art. 55 cyt. ustawy, w którym mowa jest o możliwości obliczenia emerytury na podstawie art. 26, o ile będzie ona wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53, Sąd Apelacyjny postanowił uzupełnić materiał dowodowy w sprawie i zobowiązał organ rentowy do przedłożenia hipotetycznego obliczenia emerytury przysługującej wnioskodawcy na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 10 kwietnia 2015 r. wskazał, że według hipotetycznego obliczenia na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po waloryzacji wysokość emerytury od 1 marca 2014 r. wynosiłaby 7.103,98 zł, a od 1 marca 2015 r. 7.152,29 zł.

Z ostatniej decyzji w przedmiocie przeliczenia emerytury z dnia 4 listopada 2014 r. wynika, że świadczenie emerytalne określone zostało wówczas na 5.649,24 zł (k. 69 a.r.), co stanowi kwotę niższą, niż obliczona dla potrzeb niniejszego procesu na podstawie art. 26 cyt. ustawy.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został prawidłowo zastosowany w niniejszej sprawie. Za niezasadny uznać zatem należy podnoszony w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego chybiony jest również zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów. Powyższy zarzut nie został w żaden sposób rozwinięty, ani uzasadniony w złożonej apelacji. W sytuacji niespornego stanu faktycznego nie sposób dopatrzeć się naruszenia powyższego przepisu ze strony Sądu I instancji.

Odnosząc się do zarzutów apelacji ubezpieczonego stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy istotnie nie wskazał wprost w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, z jakich względów orzekł o możliwości przeliczenia emerytury ubezpieczonego od dnia 1 stycznia 2014 r. Wskazać jednakże trzeba, że uchybienie to nie uniemożliwiło merytorycznej kontroli orzeczenia w jego skarżonej części.

Sąd Okręgowy zasadnie orzekł o przeliczeniu świadczenia od daty 1 stycznia 2014 r. Takie rozstrzygnięcie znajduje oparcie w treści art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z powyższym przepisem świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem.

Przepis ten należy stosować analogicznie przy przeliczeniu świadczenia.

Wniosek o przeliczenie emerytury i ustalenie jej wysokości z uwzględnieniem kapitału początkowego, a więc wniosek o przeliczenie świadczenia na podstawie art. 55 cyt. ustawy, ubezpieczony złożył w dniu 3 stycznia 2014 r. Wobec powyższego, w świetle cyt. wyżej przepisu, Sąd Okręgowy prawidłowo jako datę przeliczenia wskazał 1 stycznia 2014 r., tj. miesiąc, w którym wpłynął przedmiotowy wniosek.

Jednocześnie, stwierdzić należy, że ubezpieczony ewidentnie we wniosku o emeryturę z dnia 28 września 2012 r. nie wnosił o obliczenie emerytury na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przeciwnie, wskazał, że nie wnosi o obliczenie wysokości emerytury w myśl nowych zasad ( dział II, pkt 6 wniosku, k. 1v a.r.).

W wyroku z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. II UK 143/13, Sąd Najwyższy stwierdził, że skorzystanie z prawnej możliwości obliczenia wyższej wysokości emerytury nie wymaga od uprawnionego wskazania „korzystniejszej" metody obliczenia przysługującej mu emerytury w wyższej wysokości (od ustalonej na podstawie dotychczasowych zasad), ani nie pozostaje do uznania dla organu rentowego (nie jest "fakultatywne").

Sąd Apelacyjny podziela powyższe stanowisko, jednakże w niniejszej sprawie stan faktyczny wykluczał uznanie, że organ rentowy powinien był działać z urzędu, w celu ustalenia najbardziej korzystnego wariantu obliczenia świadczenia. Z treści wniosku z 28 września 2012 r. wynika bowiem jasno, jakie było wówczas stanowisko ubezpieczonego co do sposobu obliczenia emerytury i w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko to było dla organu wiążące.

Reasumując, zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu i musi się ostać.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. mając na uwadze, że apelacje obu stron zostały w całości oddalone.