Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2024 roku

Sąd Apelacyjny w L. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Krzysztof Niezgoda

Protokolant stażysta Justyna Bukała

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2024 roku w L.

na rozprawie

sprawy z powództwa P. G. i M. G.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej J. (...) w J.

o uchylenie uchwał

na skutek apelacji powoda P. G. i pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w R.z dnia 13 stycznia 2023 roku, sygn. akt (...)

I.  na skutek apelacji pozwanej zmienia częściowo zaskarżony wyrok:

a)  pkt 1. w ten sposób, że oddala powództwo o uchylenie uchwały numer (...) Zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej w. J. nr (...) z dnia 21 marca 2019 roku „w sprawie przyjęcia sprawozdania finansowego Wspólnoty Mieszkaniowej za okres od 01.01.2018 r. – 31.12.2018 r.”;

b)  pkt 3. w ten sposób, że zasądza od powodów P. G. i M. G. na rzecz pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej J. (...) w J. kwoty po 188,50 zł (sto osiemdziesiąt osiem złotych i pięćdziesiąt groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację powoda P. G.;

III.  zasądza od powoda P. G. na rzecz pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej J. (...) w J. tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 460 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

Sygn. akt I ACa 1309/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 stycznia 2023 r. Sąd Okręgowy w R. (sygn. akt (...)):

1. uchylił uchwałę numer (...) Zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej w J. nr (...) z dnia 21 marca 2019 r. „w sprawie przyjęcia sprawozdania finansowego Wspólnoty Mieszkaniowej za okres od 01.01.2018r. – 31.12.2018r.”;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. koszty procesu między stronami wzajemnie zniósł.

Motywy rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy zawarł w pisemnym uzasadnieniu wyroku znajdującym się na kartach 273-279.

Skuteczną apelację od powyższego wyroku wniósł powód P. G. oraz pozwana Wspólnota Mieszkaniowa.

Powód P. G. złożył apelację, w której zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji i wskazując, że „na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego jako wadliwie finansowo sporządzone sprawozdanie Wspólnoty Mieszkaniowej J. za rok 2018 i udzielenia Zarządowi absolutorium za okres 01.01.2018r. do 31.12.2018r., który w obiektywnej ocenie narusza prawo w świetle określonych art. 25 u.w.l. przesłanek”, wniósł o jego zmianę w całości lub uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wniósł także o zasądzenie kosztów procesowych od strony pozwanej na jego rzecz.

W uzasadnieniu apelacji powód przedstawił bogatą argumentację, wskazując na szereg okoliczności, które jego zdaniem świadczą o nieprawidłowości wyroku. Wskazał m.in., że sprawozdanie zarządu oraz uchwała udzielająca Zarządowi absolutorium naruszają ustawę o własności lokali bowiem sprawozdanie finansowe sporządza administrator, pod którym się podpisuje i na rocznym zebraniu członków Wspólnoty ustnie zdaje relacje, co pozostaje w sprzeczności z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w L. w sprawie I (...) oraz utrudnia powodom kontrolę z działalności Zarządu i współdziałanie w zarządzaniu nieruchomością wspólną, że Zarząd niszczy ich mienie m.in. poprzez zagrzybianie mieszkań. Ponadto, powód podniósł, że proces był prowadzony stronniczo, ponieważ Sąd pierwszej instancji nie dopuścił kluczowych w ocenie powoda dowodów z wpłat i wypłat bankowych, na podstawie których można byłoby zweryfikować sporządzone sprawozdanie finansowe. Powód podniósł również, że sąd bezpodstawnie zarzucił powodom, że nie zdołali wykazać, aby dokumenty przedstawione przez administratora były nierzetelne, aby przedstawiały nieprawdziwy obraz funkcjonowania Wspólnoty w roku obrachunkowym, aby zawierały nieprawdziwe bądź nieprawidłowe dane. Apelujący wskazał, że powodowie wnieśli do sądu niepodważalne pisemne dowody, które potwierdzają, że sprawozdanie finansowe administrator sporządził na podstawie fikcyjnych kwot. W ocenie powoda powołanie biegłego sądowego jest zbędne, jednak stwierdził, że sąd mógł z urzędu dopuścić dowód z wpłat i wypłat bankowych i powołać biegłego. Apelujący wniósł o przeprowadzenie dowodu z historii płatności Zakładu Energetycznego od 01.01.2018 r. do 31.12.2019 r. na okoliczności wskazane w uzasadnieniu. Powód stwierdził również, że Sąd Okręgowy w trakcie zeznań świadka I. P. nie wyjaśnił dlaczego administrator ujął w sprawozdaniu finansowym fikcyjne, w ocenie powoda, kwoty. Zarzucił stronniczość i przewlekłość procesową, z powodu których ponosi straty finansowe. W odniesieniu do uchwały nr (...) powód podniósł, że sąd błędnie ocenił dowody zgromadzone w aktach sprawy, że członkowie Wspólnoty dokonali subiektywnej oceny pracy zarządu, że zarząd wspólnoty wykonuje prawidłowo swoje zadania. Ponownie wskazał na nieprawidłowości zawarte jego zdaniem w sprawozdaniu finansowym. Zarzucił, że udzielenie absolutorium było wynikiem szantażu ze strony zarządu, a we Wspólnocie działa zorganizowana grupa przestępcza. Na nieprawidłowe działania Zarządu wskazują w ocenie powoda także błędy zaistniałe w uprzednio prowadzonych postępowaniach cywilnych.

Apelacja powoda w części dotyczącej pkt 1. zaskarżonego wyroku została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego w L. z dnia 3 listopada 2023 r. Tym samym postanowieniem odrzucona została w całości apelacja powoda M. G..

Pozwana Wspólnota Mieszkaniowa zaskarżyła wyrok w części, w zakresie pkt 1. i zarzuciła:

1. obrazę prawa materialnego, a to art. 30 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy o własności lokali poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie, że sprawozdanie finansowe zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej musi być podpisane przez ten zarząd;

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego sprawy, polegającą na bezpodstawnym uznaniu, że jedynym dokumentem przedstawionym członkom wspólnoty, który może być uznany za sprawozdanie jest sprawozdanie administratora, co nie zwalniało zarządu z przedstawienia członkom wspólnoty mieszkaniowej własnego dokumentu umożliwiającego ocenę jego pracy, podczas gdy z zeznań przesłuchanych w charakterze pozwanego członków zarządu J. Z. i A. M., jak również z samego protokołu z zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej J. (...) z dnia 21 marca 2019 r. wynika, że administrator przedstawił sprawozdanie finansowe w imieniu Zarządu Wspólnoty;

3. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego sprawy, polegającą na bezpodstawnym uznaniu, że analizowane w niniejszym postępowaniu sprawozdanie nie zawierało części opisowej, a więc było nierzetelne, podczas gdy materiał dowodowy sprawy wskazuje, że część opisowa sprawozdania została przedstawiona ustnie na zebraniu członków wspólnoty mieszkaniowej w dniu 21 marca 2019 r. i poddana dyskusji.

Z uwagi na powyższe, pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny w L. zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej zasługiwała na uwzględnienie, natomiast apelacja powoda, jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Z uwagi na daleko idące konsekwencje procesowe w pierwszej kolejności należy odnieść się do podniesionego przez powoda wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. W myśl art. 386 § 2-4 k.p.c. poza wypadkami stwierdzenia nieważności postępowania, przyczyn odrzucenia pozwu lub podstaw do umorzenia postępowania, Sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo, gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W ocenie Sądu Apelacyjnego na gruncie niniejszej sprawy, nie zachodzi żadna ze wskazanych podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku, w związku z czym Sąd Apelacyjny rozpoznał sprawę mając na uwadze wniosek o jego zmianę.

Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności rozważył zasadność apelacji pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej z uwagi na fakt, że dotyczyła ona rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji zawartego w pkt (...). wyroku, dotyczącego uchylenia uchwały nr (...) Zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej w J. nr (...) z dnia 21 marca 2019 w sprawie przyjęcia sprawozdania finansowego Wspólnoty Mieszkaniowej za okres od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. Apelacja powoda w zakresie dotyczącym uchylenia uchwały nr (...) została odrzucona jako niedopuszczalna, gdyż wyrok Sądu Okręgowego był w tym zakresie dla powoda korzystny, a zatem nie posiadał on interesu prawnego w zaskarżeniu wyroku w tej części. Jednocześnie, zarzuty stawiane przez powoda w zakresie braku uchylenia uchwały nr (...) w przedmiocie udzielenia absolutorium opierają się m.in. na argumentacji dotyczącej uchylenia uchwały nr (...), stąd konieczność rozstrzygnięcia w pierwszej kolejności w zakresie podstaw ewentualnego uchylenia uchwały nr (...).

W pkt II. apelacji pozwana podnosi, że Sąd pierwszej instancji bezpodstawnie uznał, że jedynym dokumentem przedstawionym członkom Wspólnoty, który mógł być uznany za sprawozdanie zarządu, było sprawozdanie administratora. Pozwana podkreśla, że z zeznań członków zarządu J. Z. i A. M., jak również z protokołu zebrania wynika, że administrator przedstawił sprawozdanie finansowe w imieniu zarządu Wspólnoty.

Wskazać należy, że Sąd Okręgowy dokonał ustaleń faktycznych w zakresie jakie dokumenty zostały przedstawione członkom wspólnoty przed zebraniem członków, przez kogo były one podpisane oraz, że w protokole zebrania odnotowano, że Przewodniczący zebrania – I. P. przedstawił sprawozdanie w imieniu Zarządu Wspólnoty. Ocena czy przedstawione dokumenty oraz ich ustne zaprezentowanie i omówienie na zebraniu Wspólnoty może zostać zakwalifikowane jako sprawozdanie zarządu w rozumieniu art. 30 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (dalej jako „u.w.l.”) należy do sfery oceny prawnej roszczenia.

Podobnie, do sfery oceny prawnej roszczenia należy stwierdzenie, czy zaprezentowanie na zebraniu członków Wspólnoty przygotowanego i podpisanego przez administratora sprawozdania można uznać za jego część opisową, w rozumieniu ww. przepisu. Przedstawiony w pkt III. apelacji pozwanej zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w rzeczywistości również nie dotyczy sfery ustaleń faktycznych, a oceny kompletności i rzetelności sprawozdania, a zatem oceny prawnej powództwa.

Apelacja Wspólnoty Mieszkaniowej nie czyni skutecznych zarzutów względem ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy. Skutecznych zarzutów w tym zakresie nie podnosi także powód. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, czyniąc z nich podstawę swojego orzekania.

Sąd Apelacyjny zauważa jednocześnie, że w odniesieniu do prezentacji na zebraniu członków Wspólnoty przygotowanego przez administratora sprawozdania, Sąd Okręgowy ustalił jedynie treść protokołu tego Zebrania, w którym odnotowano, że Przewodniczący zebrania – I. P. przedstawił sprawozdanie w imieniu Zarządu Wspólnoty. Należy zatem uzupełniająco wskazać na fakt ustnego przedstawienia na zebraniu członków Wspólnoty sprawozdania przygotowanego i podpisanego przez administratora. O tym, że do takiej prezentacji doszło świadczy nie tylko treść ww. protokołu, ale także zeznania powoda P. G., który w swoich wyjaśnieniach informacyjnych złożonych w dniu 18 lutego 2020 r. (k. 72, 74), jak również w zeznaniach złożonych na rozprawie w dniu 23 stycznia 2023 r. (k. 253, 257), stwierdził, że administrator wykonał sprawozdanie fizycznie, jak i ustnie na zebraniu, omówił co zostało wykonane i kwoty wynikające ze sprawozdania. Także J. Z. na rozprawie w dniu 13 stycznia 2023 r. wskazał, że podczas zebrań rozmawiają z członkami Wspólnoty o tym co i jak zostało wykonane (k. 253v-254, 257). W toku postępowania powodowie wskazywali natomiast na nierzetelność kwot ujętych w tym sprawozdaniu i podnosili, że takie stanowisko prezentowali również w trakcie zebrania Wspólnoty.

Sąd Apelacyjny dokonał także dodatkowych ustaleń dopuszczając i przeprowadzając dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy prowadzonej przed Sądem Okręgowym w R. pod sygn. (...), które to akta zostały załączone do obecnie rozpoznawanej przed Sądem Apelacyjnym w L. sprawy sygn. (...), tj. wyroku Sądu Okręgowego w R. z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie (...) z powództwa P. G. przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej J. (...) w J. (k. 298 akt sprawy (...)) oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w L. z dnia 11 października 2007 r. sygn. akt I (...), wydanego na skutek apelacji od ww. wyroku (k. 330 akt sprawy (...)) oraz ich pisemnych uzasadnień (k. 300-308 i 331-336 akt sprawy (...)). Sąd Okręgowy wR. w ww. wyroku oddalił powództwo P. G. skierowane przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej J. (...) w J. m.in. o uchylenie uchwały o zatwierdzenie sprawozdania zarządu za 2005 rok. Orzeczenie to zostało zmienione wyrokiem Sądu Apelacyjnego w L. poprzez uchylenie uchwały nr (...) Zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej w J. nr (...) z dnia 11 marca 2006 r. w przedmiocie „zatwierdzenia sprawozdania finansowego zarządu z zarządzenia częścią wspólną wspólnoty za rok 2005”. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że w jego ocenie za sprawozdanie zarządu nie może być uznane sprawozdanie przedstawione przez zarządcę, albowiem nie pochodzi od podmiotu, który na jego podstawie ma zostać „oceniony” przez ogół członków wspólnoty. Sąd Apelacyjny w L. wskazał, że za takim stanowiskiem opowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie (...).

Sąd Apelacyjny dokonał także dodatkowych ustaleń w zakresie opłat należnych od Wspólnoty za lata 2017 i 2018 z tytułu wprowadzania gazów i pyłów do powietrza. Jak wynika z wykazu zawierającego informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza (k. 127-127v), opłata za rok 2017 wynosiła 3 244,99 zł, zaś za rok 2018 (k. 126-126v) wynosiła 1 796,25 zł.

Przechodząc do oceny prawnej roszczenia o uchylenie uchwały nr (...) w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania Zarządu Wspólnoty zasadny okazał się zarzut pozwanej dotyczący naruszenia art. 30 ust. 2 pkt 3 u.w.l. poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie, że sprawozdanie finansowe Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej musi zostać przez zarząd podpisane.

W dotychczasowym orzecznictwie sądów apelacyjnych ukształtowały się dwie linie orzecznicze w tym przedmiocie.

W ramach jednej z nich prezentowane jest stanowisko, że sprawozdanie zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej musi mieć formę pisemną, a ponadto powinno zostać opatrzone podpisami wszystkich członków tego zarządu, co wynika z odpowiedniego zastosowania art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 13 maja 2016 roku, V ACa 844/15, Lex 2138331; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 maja 2012 r., I ACa 171/12, Lex 1235645; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 lutego 2013 r., V ACa 533/12, Lex 1286524).

Analogiczne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w L. w sprawie I (...) z powództwa P. G. przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej J. (...) w J., przyjmując, że skoro sprawozdanie finansowe nie zostało opatrzone podpisami członków zarządu, nie stanowi ono dokumentu pochodzącego od zarządu.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę na drugą linię orzeczniczą, zgodnie z którą nie ma przeszkód by sprawozdanie zarządu zostało przedstawione na zebraniu chociażby ustnie przez członka zarządu lub osobę upoważnioną. Podkreśla się, że istotne jest jedynie by zarząd, w każdy dostępny sposób, wyraził wolę uznania sporządzonego dokumentu za własny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w L. z dnia 29 stycznia 2014 r., I ACa 652/13, Lex 1438094; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 stycznia 2013 r., I ACa 1171/12, Lex 1271923; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 lipca 2017 r., VI ACa 681/16, Legalis 2123340 i z dnia 25 października 2022 r., V ACa 115/22, Lex 3450511). Powyższe stanowisko oparte jest na przyjęciu, że sprawozdanie finansowe zarządu nie podlega rygorom określonym w ustawie o rachunkowości, w tym art. 52 ust. 2 tej ustawy, zaś ustawa o własności lokali nie precyzuje formy złożenia sprawozdania przez zarząd. W konsekwencji niedopełnienie wymogu jego podpisania przez członków zarządu nie prowadzi do sprzeczności sprawozdania z ww. art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości i nie skutkuje koniecznością uchylenia uchwały zatwierdzającej takie sprawozdanie.

Powyższe znajduje uzasadnienie w wyrażonym przez Sąd Najwyższy stanowisku, że do działalności Wspólnoty Mieszkaniowej stosuje się przepisy ustawy o rachunkowości jedynie w bardzo ograniczonym zakresie, z uwzględnieniem specyfiki prowadzonej przez nie działalności. Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że Wspólnota Mieszkaniowa nie ma obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego zgodnego z wymogami ustawy o rachunkowości, choć powinno ono spełniać podstawowe kryteria stosowane przy ocenie dokumentów o podobnym charakterze, pozwalających na dokonanie analizy pod kątem jego poprawności merytorycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2021 r., I CSKP 45/21, Lex 3158985).

Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, opowiada się za stanowiskiem wynikającym z drugiej linii orzeczniczej, a zatem za przyjęciem, że dla uznania, że dokument przedstawiony pod głosowanie jako sprawozdanie zarządu pochodzi od zarządu Wspólnoty wystarczające jest by członkowie zarządu dali wyraz temu, że dokument ten uznają za własny.

Na zebraniu członków Wspólnoty w dniu 21 marca 2019 r. obecni byli obaj członkowie Zarządu – J. Z. i A. M.. Nie sprzeciwiali się oni treści przygotowanego i podpisanego przez administratora sprawozdania. Nie sprzeciwiali się również jego ustnej prezentacji oraz umieszczeniu w protokole zebrania adnotacji, że Przewodniczący Zebrania przedstawił sprawozdanie w imieniu zarządu Wspólnoty. J. Z. na rozprawie w dniu 13 stycznia 2023 r. wskazał, że ma do administratora pełne zaufanie, a także że podczas zebrań rozmawiają z członkami Wspólnoty o tym co i jak zostało wykonane (k. 253v-254, 257). Członkowie zarządu pozwanej Wspólnoty nie wyrazili w żaden sposób stanowiska, że przygotowanego i przedstawionego sprawozdania nie aprobują, a zatem ich zachowanie świadczy o tym, że przyjmowali oni sporządzone sprawozdanie jako własne. Przyjąć również należy, że przedstawione ustnie sprawozdanie zawierało także część opisową, bowiem podczas zebrania omówiono co zostało wykonane oraz poszczególne kwoty.

Tym samym sprawozdanie Zarządu Wspólnoty podlegało ocenie pod kątem jego rzetelności i kompletności.

Pomimo uznania przez Sąd pierwszej instancji, że sprawozdanie nie zostało sporządzone przez uprawniony podmiot, rozstrzygając co do istoty sprawy sąd ten odniósł się do prezentowanych przez powodów zarzutów co do rzetelności sprawozdania, wskazując, że powodowie nie zdołali wykazać nieprawdziwości lub nieprawidłowości ujętych danych, iż zarzuty nie znalazły potwierdzenia w zeznaniach świadków oraz, że ich udowodnienie wymagało wiadomości specjalnych, a w tym zakresie co najmniej weryfikacji przez biegłego sądowego dokumentów źródłowych.

Sąd Apelacyjny podziela wyżej wskazane stanowisko Sądu pierwszej instancji. Nie zostały wykazane żadne przyczyny mogące skutkować wzruszeniem uchwały nr (...).

Sprawozdanie finansowe za okres od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r., sporządzone w formie pisemnej i przedstawione ustnie w imieniu zarządu Wspólnoty na zgromadzeniu, dawało obraz sytuacji finansowej panującej we Wspólnocie, wskazywało na sposób rozliczenia zaliczek na bieżące utrzymanie, zawierało dane w zakresie funduszu remontowego i rozliczenia mediów. Ustalenie natomiast czy konkretne kwoty umieszczone w sprawozdaniu są zgodne ze stanem faktycznym istniejącym we Wspólnocie wymagało weryfikacji dokumentów źródłowych (prowadzonej ewidencji pozaksięgowej) z uwzględnieniem zasady ciągłości bilansowej. W tym zakresie, jak słusznie stwierdził Sąd Okręgowy, zabrakło odpowiedniej inicjatywy dowodowej po stronie powodów. Wbrew twierdzeniu powodów, dokonanie merytorycznej oceny rzetelności sporządzonego sprawozdania nie polega wyłącznie na dodawaniu i odejmowaniu poszczególnych kwot, lecz musi uwzględniać analizę czy w świetle zasad prawidłowej rachunkowości ujęte w sprawozdaniu przychody i koszty zostały odpowiednio przyporządkowane do poszczególnych okresów sprawozdawczych. Odpowiedzi w tym zakresie nie dałby natomiast wnioskowany przez powodów dowód z dokumentu zawierającego jedynie wpłaty i wypłaty z rachunków bankowych Wspólnoty.

Brak było jednocześnie podstaw, aby dowód w opinii biegłego sąd dopuścił z urzędu. Zasadą jest, że inicjatywa dowodowa spoczywa na stronach postępowania. Dopuszczenie dowodu z urzędu jest możliwe jedynie wyjątkowo, w przypadku gdy np. strona dąży do obejścia prawa, zachodzi podejrzenie wszczęcia fikcyjnego procesu, strona działająca bez profesjonalnego pełnomocnika jest rażąco nieporadna, czy w przypadku gdy istnieje wysokie prawdopodobieństwo zasadności dochodzonego roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CSK 202/11, Lex 1214614). Żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca w niniejszej sprawie. Powodowie, choć działają bez profesjonalnego pełnomocnika, nie są nieporadni, tym bardziej w stopniu rażącym. Podniesione przez nich zarzuty dotyczące poszczególnych kwot ujętych w sprawozdaniu, nie wskazują również na wysokie prawdopodobieństwo zasadności powództwa.

W toku postępowania powodowie podnosili, że sprawozdanie przedstawia nierzetelne dane, w szczególności w zakresie zakupu węgla i jego przeksięgowania, uiszczenia opłaty środowiskowej, spłaty kredytu oraz zaniżenia kwoty za energię elektryczną.

Analiza przedstawionych przez powodów danych nie wskazuje na oczywiste zawyżenie kosztów zakupu węgla. Powodowie w pozwie podnosili, że w 2017 r. dokonano zakupu 105,05 tony węgla, zaś w kolejnym 57,70 ton, iż Wspólnota w całym sezonie grzewczym nie jest w stanie zużyć ponad 100 ton węgla, a także nie ma gdzie takiego tonażu składować. W pozwie powodowie zawarli dane dotyczące faktur zakupu węgla dla Wspólnoty od datowanej na dzień 13 lutego 2015 r. do 31 stycznia 2019 r. Z danych tych wynika zarówno data zakupu, jak i tonaż zakupionego węgla. Wątpliwości powodów budzi faktura z dnia 12 grudnia 2017 r., która została przeksięgowana na rok 2018. Z przedstawionych przez powodów danych wynika, że Wspólnota sukcesywnie dokonywała zakupu węgla (średnio po około 27 ton), który na bieżąco zużywała (wg zeznań świadka M. S. - 10 ton miesięcznie, k. 151) lub gromadziła na kolejny sezon grzewczy. Sam fakt przeksięgowania faktury nie daje natomiast podstawy do stwierdzenia nierzetelności sprawozdania. Ustalenie czy przeksięgowanie faktury z 2017 r. na rok 2018 i ujęcie jej w podlegającym ocenie sprawozdaniu finansowym jest zgodne z zasadami prawidłowej rachunkowości wymagało przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego.

O wysokim prawdopodobieństwie zasadności powództwa nie świadczą również zarzuty dotyczące określenia w sprawozdaniu zarządu z 2018 r. poniesienia kosztu opłaty środowiskowej w kwocie 3 245 zł w sytuacji, gdy – jak wskazali powodowie (k. 118), w 2018 r. Wspólnota zapłaciła 1 796,25 zł. Jak wynika z wykazu zawierającego informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza (k. 127-127v), opłata za rok 2017 wynosiła 3 244,99 zł, zaś zgodnie z art. 285 § 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, opłata ta jest uiszczana do końca marca następnego roku. Opinii biegłego wymagało natomiast ustalenie czy ujęcie opłaty uiszczonej w 2018 r. za rok 2017 w sprawozdaniu finansowym za rok 2018 jest zgodne z zasadami prawidłowej rachunkowości.

Oczywistych niejasności nie zawierają także dane związane ze spłatą kredytu czy opłatami za energię elektryczną. Jak wynika z zeznań świadka A. T. (k. 150v), raty kredytu są spłacane z konta banku z pieniędzy na fundusz remontowy, stąd zaliczki na fundusz są wyższe. Brak jednak określenia czy kwota 91 410 zł wskazana jako przypis na fundusz remontowy zawiera w sobie również zaliczki wpłacane celem spłaty kredytu. Dokonanie dokładnych ustaleń w tym zakresie wymagałoby przeprowadzenia starannej analizy z zakresie wysokości uiszczanych zaliczek na fundusz remontowy oraz wszelkich wydatków poniesionych z funduszu remontowego, co również jest możliwe wyłącznie za pośrednictwem opinii biegłego.

Podobnie w odniesieniu do kosztów energii elektrycznej stwierdzić należy, że na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego brak jest możliwości dokonania ustaleń merytorycznych, jednak samo sprawozdanie nie rodzi w tym zakresie oczywistych zastrzeżeń. Rzeczywiście z przedłożonej do akt historii płatnika od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. wynika, że w 2018 r. Wspólnota Mieszkaniowa zapłaciła 6 faktur na łączną kwotę 4 963,78 zł, zaś w sprawozdaniu finansowym jako kwotę poniesioną tytułem energii elektrycznej wskazano kwotę niższą o 697,87 zł, tj. 4 265,91 zł (k. 19). Jak wynika jednak z rozliczenia mediów za 2017 r. (k. 130v) w rubryce „Zobowiązania wobec dostawców” uwzględniono kwotę 1 169,41 zł jako zobowiązanie wobec PGE Obrót, która to kwota odpowiada kwocie z pierwszej faktury wymienionej w ww. historii płatnika z dnia 25 stycznia 2018 r. Jednocześnie w bilansie za 2017 r. (k. 130) w aktywach ujęto kwotę 471,54 zł jako „Koszty 2018 (energia elektryczna)”. Różnica między ww. kwotami wynosi dokładnie 697,87 zł. Konieczne zatem było ustalenie jak zaksięgowano poszczególne wpłaty za energię elektryczną i jakich okresów one dotyczyły, a zatem także w tym zakresie niezbędne było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, o której dopuszczenie powodowie nie wnioskowali.

Wobec powyższego, powodowie nie zdołali wykazać by sprawozdanie Zarządu zawierało błędy, które wskazują na wysokie prawdopodobieństwo zasadności powództwa, co stanowiłoby podstawę dopuszczenia z urzędu i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, niezbędnej dla dokonania stanowczych ustaleń co do rzetelności merytorycznej sporządzonego sprawozdania.

Wobec powyższego, brak było podstaw do uchylenia zaskarżonej uchwały w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania Zarządu. Z tego względu, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w pkt I. i oddalił powództwo o uchylenie uchwały nr (...) Zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej w J. nr (...) z dnia 21 marca 2019 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania finansowego Wspólnoty Mieszkaniowej za okres od 1 stycznia 2018 r. – 31 grudnia 2018 r.

Oddaleniu podlegała natomiast apelacja powoda, kwestionująca rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji w zakresie oddalenia powództwa o uchylenie uchwały nr (...) Zebrania Wspólnoty Mieszkaniowej z dnia 21 marca 2019 r. w przedmiocie udzielenia absolutorium zarządowi Wspólnoty. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji w zakresie, w jakim sąd ten uznał, że powodowie nie wykazali nieprawidłowych działań członków Zarządu, a tym bardziej by udzielenie absolutorium było wynikiem szantażu ze strony zarządu, czy że we Wspólnocie działa zorganizowana grupa przestępcza. Na nieprawidłowe działania Zarządu nie wskazują także zawarte w apelacji twierdzenia powoda dotyczące rzekomych błędów zaistniałych w jego ocenie w uprzednio prowadzonych postępowaniach cywilnych. Powód nie wskazuje, aby prowadzone było jakiekolwiek postępowanie karne w tym przedmiocie.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie, w jakim sąd uznał, że udzielenie bądź odmowa udzielenia absolutorium zarządowi stanowi wyrażenie subiektywnej oceny członków Wspólnoty wobec działań Zarządu. Jednocześnie zauważyć należy stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 19 marca 2021 r. (sygn. akt I CSKP 45/21, Lex 3158985), zgodnie z którym przy ocenie uchwały o udzieleniu absolutorium kluczowe jest zbadanie czy członkowie Wspólnoty mieli dostateczną podstawę faktyczną do dokonania oceny wykonania obowiązków przez Zarząd. Brak jest podstaw do przyjęcia, że członkowie Wspólnoty takiej wiedzy nie posiadali.

Odnosząc się do treści przedłożonego wraz z apelacją postanowienia Sądu Rejonowego w R. z dnia 8 lipca 2021 r. (II Kp 419/21), w uzasadnieniu którego sąd wskazał, że w jego ocenie doszło do wyrządzenia szkody skarżącemu i innym mieszkańcom, zauważyć należy, że z uzasadnienia postanowienia nie wynika na czym szkoda ta miałaby polegać (k. 300). Powyższe nie uzasadnia żądania uchylenia uchwały w przedmiocie udzielenia absolutorium zarządowi Wspólnoty za 2018 rok, bowiem w sytuacji gdyby wspomniana w ww. postanowieniu szkoda została wyrządzona przed podjęciem uchwały na zebraniu w dniu 21 marca 2019 r., przyjąć należy, że członkowie Wspólnoty mieli świadomość jej ewentualnego wyrządzenia i mimo to udzielili absolutorium, natomiast w przypadku, gdy szkoda została wyrządzona później, nie miało to wpływu na udzielenie absolutorium za 2018 r.

Jak wskazał sam powód P. G. na rozprawie w dniu 13 stycznia 2023 r. pozostali członkowie Wspólnoty nie kierowali zarzutów względem działań zarządu (k. 253v, 257). Podstawy uchylenia uchwały nie mogą stanowić także kwestie związane ze złożonym sprawozdaniem, skoro powodowie nie wykazali jego nierzetelności. Nie sposób zatem przyjąć, by członkowie Wspólnoty, w momencie podejmowania uchwały o udzieleniu absolutorium, nie posiadali dostatecznej podstawy faktycznej do dokonania oceny działań Zarządu. Brak było zatem podstaw do zamiany orzeczenia w tym zakresie, a zatem na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja powoda podlegała oddaleniu.

Zmiana orzeczenia w zakresie oddalenia powództwa co do żądania uchylenia uchwały nr (...) spowodowała konieczność zmiany orzeczenia w zakresie kosztów procesu. Za stronę przegrywającą proces należy uznać powodów, w związku z czym to na nich, zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c., należało nałożyć obowiązek zwrotu kosztów procesu poniesionych przez pozwaną. Wspólnota w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji poniosła koszt wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 360 zł, ustalony zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800 ze zm.) oraz kwotę 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Z tego względu Sąd Apelacyjny dokonał zmiany pkt 3 wyroku i zasądził od powodów na rzecz pozwanej Wspólnoty kwotę 377 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W pkt III. wyroku Sąd Apelacyjny rozstrzygnął o kosztach postępowania apelacyjnego w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., uznając, że stroną przegrywającą jest powód i to on jest zobowiązany do zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez pozwaną Wspólnotę w postępowaniu odwoławczym, na które złożyła się opłata od apelacji w kwocie 200 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 270 zł, określone w oparciu o § 8 ust. 1 pkt (...) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800 ze zm.). Wyjaśnić należy, że apelacja powoda M. G. została odrzucona, dlatego jedynym zobowiązanym do zapłaty kosztów postępowania apelacyjnego, odmiennie od rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu przed Sądem pierwszej instancji, jest powód P. G..