Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSR Daniel Mychliński

Protokolant – Sylwia Gawarecka

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 27 stycznia 2016 r. w Ciechanowie

sprawy z powództwa spółki (...) sp. z o.o. w S.

przeciwko S. C., H. C., W. D. i M. T.

o zapłatę 11.021,65 zł

orzeka:

1.  zasądza solidarnie od pozwanych S. C., H. C., W. D. i M. T. na rzecz powódki spółki (...) sp. z o.o. w S. kwotę 9.587,12 zł (dziewięć tysięcy pięćset osiemdziesiąt siedem złotych dwanaście groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 18 września 2014 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  zasądza solidarnie od pozwanych S. C., H. C., W. D. i M. T. na rzecz powódki spółki (...) sp. z o.o. w S. kwotę 2.266,61 zł (dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt jeden groszy), tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 1020/14

UZASADNIENIE

Powódka spółka (...) sp. z o.o. w S. wniosła w dniu 18 września 2014 r. pozew przeciwko H. C., S. C., W. D. i M. T., żądając zasądzenia na swoją rzecz solidarnie od w/w pozwanych kwoty 11.021,65 zł wraz z odsetkami umownymi według zmiennej stopy procentowej stanowiącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że kwota dochodzona pozwem to niespłacona kwota pożyczki udzielonej - w oparciu o umowę pożyczki zawartej w dniu 28 października 2009 r. - Z. C., którego spadkobiercami są pozwani, a którą to wierzytelność powodowa spółka nabyła w drodze cesji.

Pozwani H. C., S. C., W. D. i M. T. wnosili o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 28 października 2009 r. doszło do zawarcia pomiędzy Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo - Kredytową im. F. S. w G. a Z. C. umowy pożyczki nr (...). Na mocy tej umowy udzielono Z. C. pożyczki w wysokości 10.0000,00 zł na okres od 28 października 2009 r. do 28 października 2014 r.

dowód: umowa pożyczki z dnia 28 października 2009 r. (k.10-11)

W dniu 19 września 2011 r. Z. C. zmarł. Zginął w następstwie aktu samobójczego.

bezsporne

Na dzień śmierci Z. C., zadłużenie z tytułu udzielonej mu pożyczki nr (...) wynosiło 7.279,91 zł. Po śmierci pożyczkobiorcy, w dniu 17 października 2011 r. zaksięgowano jeszcze wpłaty w łącznej wysokości 568,02 zł. W efekcie stan zadłużenia na dzień 17 października 2011 r. wynikający z w/w umowy pożyczki wynosił 6.947,05 zł.

dowód: raport spłaty (k. 41-42)

W związku ze śmiercią pożyczkobiorcy, S. (...) im. F. S. w G. zwróciła się do T. (...) celem wypłaty świadczenia z tytułu zabezpieczenia spłaty pożyczki udzielonej Z. C.. Ubezpieczyciel odmówił jednak wypłaty świadczenia, powołując się na § 7 ust. 1 pkt 6 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia i wskazując, że odpowiedzialność Towarzystwa jest wyłączona, gdy zgon ubezpieczonego nastąpił bezpośrednio lub pośrednio na skutek samookaleczenia się ubezpieczonego.

dowód: pismo (...) z dnia 9 listopada 2011 r. wraz z Ogólnymi Warunkami Grupowego Ubezpieczenia Następstw Nieszczęśliwych Wypadków (...) (k. 79-83verte)

Aneksem z dnia 31 stycznia 2013 r. do umowy zawartej w dniu 27 września 2012 r., S. (...) im. F. S. z siedzibą w G. sprzedała wierzytelność przysługującą jej wobec Z. C. spółce (...) S.a. r.l. w Luksemburgu. W tym samym dniu, tj. 27 września 2012 r. pomiędzy w/w spółką a (...) sp. z o.o. w S. została zawarta inna umowa cesji wierzytelności. Na mocy tej umowy i Aneksu do niej sporządzonego, wierzytelność przysługująca pierwotnie (...) im. (...) z siedzibą w G. wobec Z. C. została z kolei przeniesiona na rzecz powódki, tj. spółki (...) sp. z o.o. w S..

dowód: oświadczenia wraz z zestawieniami – k. 8 i k. 9 oraz umowy przelewu wierzytelności i Aneksy z zestawieniami wierzytelności – k. 85-89verte i k. 91-94verte

Z. C. (pożyczkobiorca) zmarł będąc bezdzietnym kawalerem. Jego ojcem był S. C., natomiast H. C., W. D. i M. T. byli jego rodzeństwem.

bezsporne

W związku z powyższym, spółka (...) sp. z o.o. w S. zwróciła się do pozwanych S. C., H. C., W. D. i M. T., jako ustawowych spadkobierców Z. C. o spłatę zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki nr (...).

dowód: wezwania do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki nr (...) wraz z potwierdzeniami odbioru wezwań (k. 16-23)

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2015 r., Sąd Rejonowy w Ciechanowie stwierdził, że spadek po Z. C., synu S. i G., zmarłym dnia 19 września 2011 r. w C., ostatnio stale zamieszkałym w C. na podstawie ustawy nabyli: ojciec S. C. w 3/6 części oraz rodzeństwo H. C., M. T. i W. D. w częściach równych po 1/6 części każde z dniach.

dowód: akta sprawy I Ns 586/14 - postanowienie Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 8 kwietnia 2015 r. (k. 37 tych akt)

Część okoliczności sprawy nie była sporna. Dotyczy to przede wszystkim daty i okoliczności śmierci Z. C., kręgu jego spadkobierców i faktu zawarcia umowy pożyczki. Okoliczności te albo były przyznane lub niekwestionowane przez pozwanych albo ustalono je w oparciu o niesporne dokumenty dołączone do pozwu i złożone przez stronę powodową w toku tego postępowania.

Stan zadłużenia ustalono w oparciu o umowę pożyczki i raport o stanie zadłużenia. Dokument umowy, jak i szczegółowe wyliczenie stanu zadłużenia z tytułu udzielonej Z. C. pożyczki nie zostały zakwestionowane przez pozwanych. Nie zgłosili oni żadnych uwag do tych dokumentów. Nie wykazali przede wszystkim, że Z. C. spłacił wyższą sumę pożyczki od tej, którą wykazywała strona powodowa.

Nie budzą też wątpliwości dowody świadczące o cesji wierzytelności obejmującej zobowiązanie Z. C. z tytułu niespłaconej pożyczki nr (...). Dołączone do akt sprawy umowy przelewu wierzytelności i aneksy do tych umów wprost traktują o sprzedaży szeregu wierzytelności dokonanej najpierw przez S. (...) im. F. S. w G. na rzecz spółki (...) S.a. r.l. w Luksemburgu, a zaraz potem przez tę spółkę (...) na rzecz (...) sp. z o.o. w S.. Wśród nich była również wierzytelność przysługująca pierwotnie S. (...) w stosunku do Z. C. z tytułu umowy pożyczki nr (...). Do każdej z tych umów dołączono bowiem załącznik z wykazem wierzytelności, których te umowy dotyczyły, a w każdym z tych załączników, pod pozycją 3672 opisana jest wierzytelność właśnie w stosunku do Z. C. z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 28 października 2009 r. (k. 89verte i k. 94verte). Dokumenty te nie zostały zakwestionowane przez pozwanych.

Z kolei porządek dziedziczenia po Z. C. ustalono na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 8 kwietnia 2015 r., wydanego w sprawie I Ns 586/14.

S ąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda co do zasady zasługuje na uwzględnienie. Nie mogło jednak zostać uwzględnione w pełnej wysokości.

Stosownie do art. 922 § 1 KC, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zgodnie z art. 926 § 1 KC, powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku – stosownie do § 2 tego artykułu – następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Pozwani S. C., H. C., M. T. i W. D. należą do kręgu spadkobierców ustawowych Z. C. i nabyli na mocy postanowienia Sądu po nim spadek. Nabyli więc prawa przysługujące wcześniej ich bratu, ale odpowiadają także za wszelkie jego zobowiązania. Jest to istota sukcesji uniwersalnej związanej z dziedziczeniem, która gwarantuje w pełnym zakresie przejście całości praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy na jego spadkobierców.

Niespornym jest, że zmarły Z. C. zawarł umowę pożyczki. Zgodnie zaś z art. 720 § 1 KC, biorący pożyczkę jest zobowiązany zwrócić tę samą ilość pieniędzy, którą otrzymał w ramach umowy. Do tego dochodzi – wynikający już z umowy – obowiązek zwrotu odsetek z tytułu korzystania z pożyczonych pieniędzy oraz odsetki karne w razie opóźnienia w spłacie pożyczki.

Zgodnie zaś z art. 509 § 1 KC, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki, stosownie do art. 509 § 2 KC. Na mocy dołączonych do akt sprawy umów przelewu wierzytelności, wierzytelność przysługująca pierwotnie Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo - Kredytowej im. F. S. w G. w stosunku do Z. C. została skutecznie przeniesiona na rzecz powódki, tj. spółki (...) sp. z o.o. w S..

Tym samym podstawą prawną powództwa stanowią tu przepisy art. 720 § 1 KC w związku z art. 509 § 1 i 2 KC.

W związku z tym, że po śmierci pożyczkobiorcy Z. C. pozostała nie zwrócona kwota pożyczki, ta należność została postawiona w stan natychmiastowej wykonalności. Stosownie bowiem do § 29 Regulaminu Udzielania Kredytów i P. Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej, w razie ustania członkostwa w spółdzielczej kasie oszczędnościowo - kredytowej, a ma to miejsce m.in. w chwili śmierci członka (§ 15 Statutu Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej im. F. S.), roszczenie o zwrot pożyczki lub kredytu staje się wymagalne z tym dniem. Powstaje zatem obowiązek zwrotu kwoty pożyczki. Na mocy dziedziczenia niewątpliwie obowiązek ten przechodzi na spadkobierców pożyczkobiorcy.

Należy jednak w tym miejscu wskazać, że spadkobierców pożyczkobiorcy nie można obciążyć odsetkami karnymi, albowiem nie mogą być w stosunku do nich zastosowane niekorzystne warunki umowy, określające obowiązek zapłaty odsetek karnych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku (maksymalnych). Nie można bowiem w stosunku do tych osób zastosować zapisów umowy o odsetkach karnych, skoro osoby te nie zawierały umowy pożyczki. Nie jest to bowiem w tym przypadku odpowiedzialność ex contractu, gdyż spadkobiercy pożyczkobiorcy nie wstępują w stosunek prawny z umowy pożyczki. Nie można zatem w stosunku do nich zastosować niekorzystnych zastrzeżeń o odsetkach karnych.

Należało zatem ustalić, jaki był stan zadłużenia na dzień otwarcia spadku po Z. C. (dzień ustania członkostwa i postawienia należności z umowy pożyczki w stan wymagalności). Na ten dzień zaległość wynosiła 7.279,91 zł. Po śmierci spadkodawcy, w dniu 17 października 2011 r., pożyczkodawca zaksięgował jednak jeszcze wpłaty w łącznej wysokości 568,02 zł. W efekcie stan zadłużenia na dzień 17 października 2011 r. wynikający z w/w umowy pożyczki (kapitał pożyczki) wynosił 6.947,05 zł, co wprost wynika z twierdzeń zawartych w pozwie (strona 2 pozwu – k. 2 verte) oraz z raportu spłaty (k. 41). Powódka w tej sytuacji przyjęła datę 17 października 2011 r. jako dzień wymagalności w/w należności i co za tym idzie dzień naliczania dalszych odsetek. Przyjmując tę datę, zgodnie z żądaniem pozwu, jako datę naliczania odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, należało jednak przy orzekaniu uwzględnić nie odsetki karne a odsetki ustawowe za opóźnienie, stosownie do art. 481 § 1 i 2 KC.

Tak więc kwota niespłaconego kapitału z tytułu pożyczki nr (...), na dzień 17 października 2011 r., wynosiła 6.947,05 zł. Ta należności na dzień 17 października 2011 r. była wymagalna w stosunku do spadkobierców pożyczkobiorcy. Jednak nieuzasadnione jest, co wywiedziono wyżej, żądanie od pozwanych odsetek karnych od w/w sumy. W związku z tym należą się od w/w kwoty od dnia 17 października 2011 r. tylko odsetki ustawowe za opóźnienie.

Biorąc pod uwagę, że powód skapitalizował odsetki karne, doliczając je do sumy zadłużenia, Sąd również dokonał kapitalizacji odsetek. Odsetki ustawowe za opóźnienie wyliczone od kwoty 6.947,05 zł za okres od dnia 17 października 2011 r. do dnia 17 września 2014 r. (dzień poprzedzający wniesienie pozwu) wyniosły 2.640,07 zł (k. 112).

Doliczając tę kwotę skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie do kwoty należności głównej, dało w sumie kwotę 9.587,12 zł (6.947,05 zł + 2.640,07 zł = 9.587,12 zł).

W związku z powyższym, Sąd w pkt 1 wyroku zasądził solidarnie od pozwanych S. C., H. C., W. D. i M. T. na rzecz powódki spółki (...) sp. z o.o. w S. kwotę 9.587,12 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 18 września 2014 r. do dnia zapłaty.

Zasądzenie dalszych odsetek za opóźnienie od kwoty 9.587,12 zł za okres od dnia 18 września 2014 r. (tj. od dnia wniesienia pozwu) do dnia zapłaty, znajduje podstawę w przepisie art. 481 § 1 KPC i art. 482 § 1 KPC. Zgodnie bowiem z art. 481 § 1 KC, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W tym zakresie zasądzone odsetki ustawowe za opóźnienie za okres do dnia 31 grudnia 2015 r. będą naliczane według zasad i w wysokości określonej przepisami dotychczas obowiązującymi w zakresie odsetek ustawowych, a od dnia 1 stycznia 2016 r. w wysokości określonej w § 2 art. 481 KC znowelizowanym ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015.1830). Z kolei art. 482 § 1 KC pozwala na naliczenie odsetek od zaległych odsetek od chwili wytoczenia powództwa.

Sąd zasądził tę należność wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie solidarnie od pozwanych, jako spadkobierców Z. C., albowiem stosownie do art. 1034 § 1 KPC, do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów.

Wskazać jednocześnie należy, że dla ustalenia tej odpowiedzialności nie ma znaczenia objęcie Z. C. ochroną ubezpieczeniową w związku z przystąpieniem przy zawieraniu umowy pożyczki do Grupowego (...) Następstw Nieszczęśliwych Wypadków. Wybór strony, przeciwko której zostanie skierowane roszczenie o zwrot niespłaconej pożyczki należy w tym wypadku do strony powodowej. Nie ma żadnych przepisów, które nakazywałyby pozywać w takim przypadku ubezpieczyciela.

Poza tym, co wynika z § 7 ust. 1 pkt 6 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, którym objęty był Z. C., odpowiedzialność ubezpieczyciela jest wyłączona jeżeli zgon, całkowita trwała niezdolność ubezpieczonego do pracy lub pobyt ubezpieczonego w szpitalu nastąpiły bezpośrednio lub pośrednio wskutek samookaleczenia się ubezpieczonego. W niniejszym zaś przypadku śmierć ubezpieczonego – czego nie kwestionowali pozwani – nastąpiła w wyniku samobójstwa.

W pozostałym zakresie powództwo zostało natomiast oddalone, o czym orzeczono w pkt 2 wyroku, tj. w zakresie żądania wyższej kwoty głównej i co do żądania odsetek karnych.

Uwzględniając powyższe, należało stwierdzić, że strona powodowa wygrała proces w 87% (9.587,12 zł to 86,98443% kwoty dochodzonej pozwem, tj. kwoty 11.021,65 zł). Mając powyższe na uwadze, Sąd postanowił koszty procesu stosunkowo rozdzielić między stronami, stosownie do art. 100 KPC. Z istoty stosunkowego rozdzielenia kosztów wynika, że w jego rezultacie procent wygrania, czy przegrania sprawy powinien odpowiadać procentowi poniesionych przez stronę kosztów procesu (por. Komentarz do art. 100 KPC, K. Piasecki, LEX 2015). Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 31 stycznia 1991 r. (II CZ 255/90, OSP 1991, Nr 11, poz. 279, s. 530), stosunkowy podział kosztów procesu dotyczy ich całości, co oznacza przyjęcie za podstawę obliczeń sumy należności obu stron, ustalonych na podstawie zasad z art. 98 § 2 i 3 KPC i art. 99 KPC w przypadkach tam wskazanych. Sumę tę dzieli się proporcjonalnie do stosunku, w jakim strony utrzymały się ze swymi roszczeniami lub obroną, otrzymując w wyniku kwoty stanowiące ich udziały w całości kosztów. Jeśli poniesione przez stronę koszty przewyższają obciążający ją udział - zasądzeniu na jej rzecz podlega różnica.

Na koszty procesu, jakie poniosła powódka złożyły się: 552,00 zł opłaty sądowej od pozwu, 2.400,00 zł kosztów zastępstwa procesowego ustalonych stosownie do § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) oraz 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W sumie powódka poniosła koszty w kwocie 2.969,00 zł. Sąd nie znalazł podstaw, by uwzględnić inne koszty zgłoszone w pozwie, albowiem nie są one – wbrew twierdzeniom powódki – związane z niniejszym procesem. Do rozliczenia kosztów mogą być uwzględnione jedynie „koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony”. Koszty związane z wystąpieniem strony powodowej o udostępnienie informacji na temat następców prawnych Z. C. do takich niezbędnych kosztów nie należą. Nie sposób ich ściśle powiązać z tą sprawą, zwłaszcza, że powódka zainicjowała też postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po Z. C..

Odpowiednio na koszty procesu, jakie ponieśli pozwani złożyły się: 2.400,00 zł kosztów zastępstwa procesowego ustalonych stosownie do § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) oraz dwie opłaty po 17,00 zł od pełnomocnictwa i pełnomocnictwa substytucyjnego. W sumie pozwani ponieśli koszty w kwocie 2.434,00 zł.

Łączna suma kosztów niniejszego procesu wyniosła więc 5.403,00 zł. Powódka przegrała proces w 13% (wygrała w 87%), a zatem powinna ponieść 13% tych kosztów, bo w takim zakresie przegrała tę sprawę, tj. kwotę 702,39 zł, a poniosła aż 2.969,00 zł. Skoro poniosła o 2.266,61 zł wyższe koszty niż powinna (2.969,00 zł – 702,39 zł = 2.266,61 zł), to tę różnicę należało zasądzić na jej rzecz solidarnie od pozwanych. Pozwani zaś ponieśli o 2.266,61 zł niższe koszty niż powinni, stosownie do wyniku tej sprawy. Przegrali bowiem ten proces w 87%, a zatem powinni ponieść łącznie 4.700,61 zł, a więc 87% wszystkich kosztów. Ponieśli zaś tylko 2.434,00 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt 3 wyroku, zasądził solidarnie od pozwanych S. C., H. C., W. D. i M. T. na rzecz powódki spółki (...) sp. z o.o. w S. kwotę 2.266,61 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji.