Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Edyta Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2025 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. B.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę 4224,00 zł

I powództwo oddala;

II zasądza od powoda P. B. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 917,00 zł ( dziewięćset siedemnaście złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Lidia Grzelak

Sygn. akt I C 348/24

UZASADNIENIE

Powód P. B. wniósł w dniu 13 czerwca 2024 r. ( data stempla operatora pocztowego ) do Sądu Rejonowego w Ciechanowie pozew przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W., żądając zasądzenia na swoją rzecz kwoty 4224,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu. Na kwotę dochodzoną pozwem składa się należność z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. wnosił o oddalenie powództwa. Wnosił ponadto o zasądzenie na swoją rzecz od powoda P. B. zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 grudnia 2021 r. w K. gmina R. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki A. nr rej. (...) stanowiący własność J. P.. Sprawca kolizji prowadzący pojazd marki A. o numerze rejestracyjnym (...) posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego pojazdu w Towarzystwie (...) S.A. w W. ( bezsporne ).

J. P. zgłosiła w dniu 14 grudnia 2021 r. szkodę do zakładu ubezpieczeń sprawcy kolizji e-mailem, wnosząc jednocześnie o informację w zakresie najmu pojazdu zastępczego, danych wypożyczalni i akceptowanych przez zakład ubezpieczeń stawek najmu. W dniu 16 grudnia 2021 r. zakład ubezpieczeń telefonicznie poinformował J. P. o możliwości najmu pojazdu zastępczego. J. P. wskazała, że nie potrzebuje pojazdu zastępczego. Pomimo tego, zakład ubezpieczeń przesłał jej ogólny schemat najmu pojazdu zastępczego, informację na temat najmu pojazdu zastępczego, ofertę zakładu ubezpieczeń w tym zakresie oraz informację o wysokości maksymalnych stawek najmu akceptowanych przez ubezpieczyciela. Jednocześnie J. P. została poinformowana, że jeżeli zdecyduje się na wynajęcie pojazdu zastępczego samodzielnie, za wyższa stawkę, to zakład ubezpieczeń nie uzna wyższych kosztów niż akceptowane ( rozmowa z 16.12.2021 r. – nagranie płyta CD koperta k. 121, ogólny schemat najmu pojazdu zastępczego k. 15 – 15 ).

W dniu 14 grudnia 2021 r. J. P. zawarła z P. B. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą NO.1 P. B. w W. umowę najmu pojazdu zastępczego, na mocy której w okresie od dnia 14 grudnia 2021 r. godz. 10:30 do dnia 13 stycznia 2022 r. godz. 12:50 ( 30 dni ) korzystała z pojazdu zastępczego marki T. (...) nr rej. (...). Cena najmu wynosiła 260,00 zł netto za dobę tj. łącznie za 30 dni – 9594,00 zł brutto przy uwzględnieniu rabatu za okres najmu powyżej 7 dni. W § 4 pkt 11 zawartej umowy najmu pojazdu zastępczego zamieszczony został zapis o naliczeniu kary umownej w wysokości 1000,00 zł, w przypadku rozwiązania umowy najmu przez najemcę z przyczyn nie leżących po stronie wynajmującego. Przedstawiciel firmy (...) skontaktował się telefonicznie z J. P. dwa dni po kolizji proponując najem pojazdu zastępczego. Poszkodowana nie zainteresowała się szczegółowo ofertą zakładu ubezpieczeń w zakresie najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem. W dniu 17 grudnia 2021 r. J. P. skontaktowała się e-mailem, na prośbę pracowników firmy (...), już po zawarciu z nim umowy, z zakładem ubezpieczeń z prośbą o przesłanie odpowiedzi na szereg szczegółowych pytań dotyczących najmu pojazdu zastępczego, w tym co do udziału własnego w szkodzie w pojeździe zastępczym, limitu kilometrów, kaucji, osób uprawnionych do korzystania z tego pojazdu, kosztów dodatkowych np. podstawienia pojazdu, klasy auta i czasu jego podstawienia, okresu trwania najmu w zależności od tego czy szkoda jest częściowa czy całkowita, korzystania z pojazdu w celu wyjazdu za granicę. Przedstawiciel firmy (...) zapewniał poszkodowaną, że koszty najmu pojazdu zastępczego pokryje ubezpieczyciel. Umowa najmu zawarta pomiędzy J. P., a P. B. nie zawiera zapisów odnoszących się do zawartych w e –mailu wątpliwości co do zasad najmu pojazdu zastępczego adresowanym do ubezpieczyciela. Jednocześnie strony zawarły umowę cesji wierzytelności, także w dniu 14 grudnia 2021 r. ( e-mail k. 16, faktura k. 17, umowa najmu pojazdu zastępczego k. 18, umowa cesji wierzytelności k. 9, zeznania świadka J. P. k. 290 – 292 ).

Pismem z dnia 10 lutego 2022 r. P. B. poinformował zakład ubezpieczeń o zawartej umowie cesji oraz wnosił o pokrycie przez Towarzystwo (...) S.A. kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 9594,00 zł. Decyzją z dnia 23 lutego 2022 r. ubezpieczyciel przyznał odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w kwocie 5370,00 zł brutto. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że przyznane odszkodowanie zostało ustalone w następujący sposób: 30 dni najmu x 179,00 zł stawka za dobę najmu, co daje kwotę przyznanego odszkodowania. Poszkodowana wynajęła pojazd samodzielnie, za stawkę wyższą, niż akceptowana przez ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel we wcześniejszych wiadomościach poinformował poszkodowaną o akceptowanych przez zakład ubezpieczeń stawkach najmu ( pismo z dnia 10 lutego 2022 r. k. 244, decyzja k. 19 ).

P. B. zgłosił roszczenie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego do Towarzystwo (...) S.A. w W. pismem z dnia 27 czerwca 2022 r. wzywając do zapłaty kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 4224,00 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pismem z dnia 18 lipca 2023 r. ubezpieczyciel poinformował P. B., że jego reklamacja z 27 czerwca 2022 r. nie została uwzględniona. Wskazano, że roszczenie wynikające z faktury nr (...) było już analizowane przez wydaniem decyzji o przyznaniu odszkodowania, nie zaistniały żadne nowe okoliczności, które mogłyby skutkować zmianą decyzji ubezpieczyciela. ( bezsporne ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt szkody ( k. 124 - 283 ) oraz zeznań świadka J. P. ( k. 290 - 292 ).

W ocenie Sądu, powyższe dowody są w pełni wiarygodne, żadna ze stron nie kwestionowała ich mocy dowodowej. Z zeznań świadka J. P. wynikało, że nie pamięta ona wielu istotnych kwestii, z uwagi na upływ czasu od chwili zdarzenia. Spór w niniejszej sprawie dotyczył stawki najmu pojazdu zastępczego. Uzasadniony okres najmu tego pojazdu zastępczego nie był sporny między stronami.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo P. B. nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód P. B. jako następca prawny J. P. dochodzi swego roszczenia na zasadach ogólnych, wynikających z art. 361 - 363 kc. Szkoda objęta odpowiedzialnością ubezpieczyciela podlega bowiem naprawieniu właśnie według tych ogólnych zasad. Wynika to z treści art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zgodnie zaś z art. 36 ust. 1 cyt. ustawy odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Z powyższego wynika, że dla oceny roszczeń odszkodowawczych powoda w związku z nabyciem wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego, należało określić – według ogólnych zasad prawa cywilnego – do jakich świadczeń byłby zobowiązany posiadacz lub kierowca samochodu, z którego winy nastąpiło zdarzenie drogowe. W niniejszej sprawie, Sąd ustalił, że odpowiedzialnym za zdarzenie drogowe z dnia 10 grudnia 2021 r. jest kierowca samochodu marki O. nr rej. (...), posiadający ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

W myśl art. 363 § 1 kc, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego: bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznała określona osoba w swych dobrach lub interesach. W efekcie owo naprawienie szkody ma zmierzać do odwrócenia w dobrach poszkodowanego skutków zdarzenia wyrządzającego mu szkodę i przywrócenia – w znaczeniu prawnym – stanu, jaki by istniał gdyby owo zdarzenie nie nastąpiło. Zgodnie z powszechnie przyjętym obecnie poglądem, odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11 ). Sąd Najwyższy podkreślił, że utrata możliwości korzystania z pojazdu stanowi negatywne następstwo majątkowe, a wydatki, które służą ograniczeniu ( wyłączeniu tego negatywnego następstwa ) należy kwalifikować jako szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela wynikającej z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Sąd Najwyższy podkreślił przy tym znaczenie dwóch kryteriów - celowości wydatków oraz ich ekonomicznego uzasadnienia.

Za wydatek niezbędny ( celowy ) należy uznać wydatek poniesiony na korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym ( ceny rynkowe za tego typu usługi ) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu.

Wskazać należy, że pozwany zakład ubezpieczeń przyznał decyzją z dnia 23 lutego 2022 r. i wypłacił powodowi P. B. w toku postępowania likwidacyjnego koszty najmu pojazdu zastępczego, przyjmując okres najmu pojazdu zastępczego na 30 dni, w dobowej stawce w wysokości 179,00 zł tj. łącznie 5370,00 zł brutto.

Jak wskazano powyżej, pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. zakwestionował w niniejszym procesie stawkę najmu pojazdu zastępczego wynikającą z umowy zawartej przez powoda z J. P.. Czas trwania najmu nie był sporny między stronami.

Odnosząc się do kwestii wysokości stawki najmu pojazdu zastępczego, podkreślić należy, że poszkodowana J. P. podczas zgłoszenia telefonicznego szkody, a następnie pisemnie, otrzymała od zakładu ubezpieczeń informację w zakresie możliwości organizacji pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela, jak też o akceptowanych stawkach tego najmu w przypadku zawarcia umowy najmu przez poszkodowaną z pominięciem zakładu ubezpieczeń, informując w rozmowie telefonicznej z dnia 16 grudnia 2021 r., że nie potrzebuje pojazdu zastępczego. J. P. skorzystała z możliwości zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego z pominięciem oferty zakładu ubezpieczeń sprawcy szkody, nie podejmując żadnych działań w celu sprawdzenia wysokości stawki najmu czy też możliwości udostępnienia jej pojazdu o zbliżonych parametrach przez firmę współpracującą z zakładem ubezpieczeń. Podkreślić należy, że – jak wskazano powyżej - ubezpieczyciel uprzedził również poszkodowaną o możliwości weryfikacji dobowych stawek najmu. Proponowane przez zakład stawki najmu pojazdu zastępczego, były zdecydowanie niższe, niż wynikające z umowy zawartej przez J. P. z P. B..

Wskazać należy, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym ze zdarzeniem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów ( art. 354 § 2 kc, art. 362 i 826 § 1 kc ). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu tylko wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. W ocenie zatem Sądu, zachowanie poszkodowanej J. P., która nie korzysta z korzystniejszej ekonomicznie oferty zakładu ubezpieczeń i zawiera umowę najmu pojazdu zastępczego w stawce dziennej znacząco przewyższającej stawki proponowane przez ubezpieczyciela, nie może zasługiwać na aprobatę. Powód P. B. nie wykazał, że pojazd wynajęty przez niego J. P. spełniał w wyższym stopniu kryteria przydatności; nie wykazał również, że samochód odpowiadający klasą pojazdowi poszkodowanej nie był w tym okresie dostępny w ofercie zakładu ubezpieczeń. Pomimo zakwestionowania wysokości stawki najmu przez zakład ubezpieczeń, który przedstawił ofertę najmu pojazdów w zdecydowanie niższej stawce, nie wykazał również, że stawka zaproponowana przez niego jest adekwatna do klasy pojazdu oraz ekonomicznie uzasadniona. W uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie III CZP 20/17 Sąd Najwyższy podkreślił, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela ( we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy ) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Należy też podkreślić, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów.

Podkreślić należy, że poszkodowana J. P. w istocie nie wyraziła żadnego zainteresowania ofertą ubezpieczyciela w zakresie najmu pojazdu zastępczego, nie chciała poznać bliżej jej warunków i nie dokonała oceny, czy oferta którą wybrała lepiej zaspokaja jej potrzeby, czy też może skorzystanie z pojazdu oferowanego przez ubezpieczyciela byłoby wystarczające, na co wskazuje jej e-mail zawierający szereg szczegółowych pytań dotyczących najmu pojazdu zastępczego, wysłany jednak dopiero po podpisaniu umowy z powodem. Jak przyznała świadek J. P. zapytanie zostało przesłane na prośbę firmy powoda, a nie z własnej inicjatywy i chęci zapoznania się z ofertą ubezpieczyciela. Należy również zauważyć, że wiele z tych okoliczności wskazanych jako pytania w e-mailu adresowanym do pozwanego ubezpieczyciela, nie było w ogóle przedmiotem umowy najmu pojazdu, którą J. P. zawarła z powodem, co wskazuje, że te warunki umowy, istotne w przypadku zawarcia umowy z wypożyczalnią współpracującą z ubezpieczycielem, nie miały żadnego znaczenia w przypadku zawarcia umowy w tym samym przedmiocie z powodem. J. P. w związku ze zgłoszeniem szkody e-mailem otrzymała w dniu 16 grudnia 2021 r. telefonicznie oraz pisemnie ofertę zakładu ubezpieczeń w tym zakresie; nie dokonała jednak porównania ofert i nie rozważyła zmiany firmy i pojazdu zastępczego na mający te same lub zbliżone parametry ale w zdecydowanie niższej stawce dobowej. Mając powyższe na uwadze, należało w ocenie Sądu przyjąć, iż poszkodowana pozostając bierną na przedstawioną jej propozycję pozwanego zakładu ubezpieczeń, nie dopełniła obowiązku współdziałania przy minimalizacji szkody, która dodatkowo została zwiększona przez wynajęcie pojazdu u podmiotu stosującego znacznie wyższe dobowe stawki najmu pojazdu. Ubezpieczyciel dokonał w toku czynności likwidacyjnych wszystkich czynności, jakie mogły zostać wykonane przy stwierdzonym stopniu współpracy poszkodowanej z pozwanym. To na poszkodowanej spoczywał obowiązek zbadania warunków najmu oferowanego przez towarzystwo ubezpieczeń. W tym kontekście, dla rozstrzygnięcia sprawy nie ma znaczenia fakt, iż poszkodowana J. P. poprosiła e-mailem o przedstawienie warunków najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, gdyż miało to miejsce już po podpisaniu umowy z powodem i nie wyraziła wprost woli zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela.

W zakresie czasu trwania najmu pojazdu zastępczego, nie było sporu między stronami. W decyzji o przyznaniu odszkodowania zakład ubezpieczeń uwzględnił okres najmu wskazany przez powoda tj. od 13 grudnia 2021 r. do 13 stycznia 2022 r. (30 dni ). W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo jako niezasadne.

Zgodnie z art. 98 kpc, strona przegrywająca proces jest zobowiązana zwrócić stronie przeciwnej koszty procesu. Sąd oddalił powództwo w całości, a zatem powód P. B. obowiązany jest zwrócić pozwanemu Towarzystwu (...) S.A. w W. poniesione przez niego koszty procesu. W związku z powyższym w pkt II wyroku Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na koszty te złożyły się: kwota 900,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Koszty zastępstwa procesowego ustalone zostały stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, przy uwzględnieniu wskazanej wartości przedmiotu sporu.