Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz (...)

Sygnatura akt

II Ko 45/24

1.  WNIOSKODAWCA

M. Z. (1)

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

13.500,00 (trzynaście tysięcy pięćset 00/100) złotych

ustawowe od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

50.000,00 zł (pięćdziesiąt tysięcy 00/100) złotych

ustawowe od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

3.

Inne

zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

7.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

W dniu 31.10.2022 roku M. Z. (1) tak jak co dzień wykonywał w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej usługę transportową. Tego dnia jej przedmiotem było dostarczenie papierowych opakowań dla firmy (...) do miejscowości P. na ul. (...) skąd został pokierowany do magazynu na ul. (...). Na miejscu rozładunku rozpoczął wyładowywanie towaru z pracownikiem tego magazynu, jednak z uwagi na kłopoty z wózkiem widłowym, rozładunek przerwano celem zorganizowania innego wózka, zaś w tym czasie wnioskodawca udał się do kabiny swojego samochodu celem sprawdzenia telefonu komórkowego który się tam ładował. W tym czasie pod magazyn podjechały też inne samochody.

Zeznanie M. Z.

k. 120v,

153 - 200

Wyjaśnienie M. S.

k. 58-60

Wyjaśnienie M. P.

k.63, 82-83-

Zapis monitoringu

k.50-54

3.1.2.

Gdy wnioskodawcza oczekiwał na dalszy rozładunek w wyniku akcji funkcjonariuszy celno-skarbowych został zatrzymany, podobnie jak wszystkie wówczas obecne na placu i w magazynie osoby. Następnie przedstawiano mu zarzuty działania w zorganizowanej grupie przestępczej oraz przestępstwa z k.k.s., przesłuchano oraz doprowadzono do Sądu Rejonowego w Płońsku na posiedzenie w przedmiocie tymczasowego aresztowania. M. Z. (1) został tymczasowo aresztowany postanowieniem z dnia 02.11.2022 roku Sądu Rejonowego w Płońsku w sprawie sygn. akt II Kp 263/22. Środek ten uchylono postanowieniem Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 29.11.2022 roku, uznając tymczasowe aresztowanie jako oczywiście niezasadne. Wnioskodawca od chwili zatrzymania w dniu 31.10.2022 roku był pozbawiony wolności do dnia 29.11.2022 roku, kiedy to został zwolniony po uchyleniu stosowanego względem niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w/w postanowieniem SO. W sumie jego pozbawienie wolności trwało 29 dni

Zeznanie M. Z.

k. 120v,

153 - 200

k. 6

k. 71-72

k. 64

Zawiadomienie

k. 70

Świadectwo zwolnienia

k. 11

3.1.3.

Po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego w całości ostatecznie postanowieniem z dnia 08.12.2023 roku postępowanie względem szeregu osób w tym m.in. wnioskodawcy M. Z. zostało umorzone. Postępowanie przygotowawcze wykazało iż w dniu 31.10.2022 roku gdy funkcjonariusze celno-skarbowi dokonywali zatrzymań w magazynie w P. przy ul. (...) zatrzymano wszystkie znajdujące sie osoby bez weryfikacji które uczestniczyły w procederze związanym z przemytem towarów akcyzowych, a które były tam w ramach normanie świadczonej pracy czy wykonywania działalności gospodarczej. Ostatecznie nie wykazano jakiegokolwiek związku wnioskodawcy z działalnością przestępczą w sprawie w której był aresztowany.

k. 12-22

Protokół oględzin

k. 73-80

Zeznania Ł. K.

k. 8081

sprawozdanie

k. 84-108

3.1.4

M. Z. (1) ma dwójkę dzieci. W momencie jego zatrzymania a następnie tymczasowego aresztowania, jego córka miała wówczas 19 lat, syn 16 lat i córka 4 lata. Żona wnioskodawcy pracowała w firmie poligraficznej jako pracownik fizyczny.

Przed osadzeniem, jak też obecnie M. Z. nadal prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług transportowych. Dochody z tej działalności kształtują się na poziomie 111-117 tysięcy złotych w skali roku.

Zdarzenie związane z zatrzymaniem a następnie tymczasowym aresztowaniem M. Z. odbiło się bardzo dużym stresem na nim samym oraz członkach jego najbliższej rodziny. W. po opuszczeniu aresztu miał i nadal miewa ataki silnego stresu związanego z normalnym wykonywaniem usług transportowych w obawie że ponownie zostanie zatrzymany mimo braku ku temu podstaw. Żona wnioskodawcy po jego aresztowaniu przebywała na zwolnieniu lekarskim oraz korzystała jednorazowo z pomocy psychiatry który przepisał jej leki uspokajające. Zdarzenie odbiło się też silnym stresem na dzieciach wnioskodawcy. Zaś cała rodzina była obiektem szykan i szyderstw ze strony sąsiadów i mieszkańców ich niewielkiej miejscowości związanych z rzekomym zamieszaniem wnioskodawcy w handel i przemyt nielegalnymi papierosami. Żona wnioskodawcy prosiła znajomych aby wykonali przynajmniej część kursów co zmniejszało straty prowadzonej działalności gospodarczej.

Zeznania M. Z.

k. 120v,

Zeznania A. Z.

k.122v-123v

Zeznania K. Z.

k. 123v-124

Księga przychodów i rozchodów

k. 23-24

Dokumentacja medyczna

k. 25-26

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1

Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy miało wpływu na przejście testów kwalifikacyjnych do służby w Policji

Zeznania M. Z.

k. 120v

Zeznania A. Z.

k. 123v-124

Zeznania K. Z.

k. 123v-124

4.  ocena DOWODów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1

zeznania M. Z.

Podstawą ustaleń faktycznych w sprawie były zeznania wnioskodawcy M. Z., które zasadniczo Sąd uznał za wiarygodne. W zakresie, w którym wnioskodawca relacjonował okoliczności mające miejsce przed zatrzymaniem oraz w chwili zatrzymania, zeznania jego były logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym w sprawie – zarówno dokumentarnym jak i osobowym. Wprawdzie M. Z. jest zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy, jednakże fakt ten nie czyni złożonych przez niego zeznań niewiarygodnymi – tym bardziej, że w przeważającym zakresie korespondują i uzupełniają się – jak wskazano powyżej – z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Zresztą jego depozycje znajdują odzwierciedlenie w całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przygotowawczym w zakresie jego osoby z którego dopuszczono dowód również w tym postępowaniu. Z jego zeznań wynika iż został zatrzymany podczas normalnego wykonywania swoich czynności zawodowych, niczego takiego wówczas się nie spodziewał, zaś jego następnie tymczasowe aresztowanie było dużym przeżyciem dla całej jego rodziny.

W powyższym zakresie Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić wiarygodności zeznaniom wnioskodawcy. Opisał on w nich zdarzenia, w których bezpośrednio uczestniczył, które były dla niego traumatyczne, stresujące, upokarzające. M. Z. opowiadał o swoich subiektywnych przeżyciach w trakcie izolacji penitencjarnej, co było dla niego sytuacją nową i bardzo stresującą, szczególnie w obliczu tego, że od samego początku utrzymywał, iż jest niewinny. Wnioskodawca obawiał się o swój los i los swojej rodziny, nie wiedząc przecież iż tymczasowe aresztowanie zakończy się w stosunkowo nie długim czasie.

3.1.1-3.1.4

Zeznania A. Z. i K. Z.

Zeznania świadków Sąd ocenił jako spójne i logiczne. Świadkowie to żona i córka wnioskodawcy. Ich zeznania były zbieżne z relacją wnioskodawcy – zarówno w zakresie zatrzymania go przez funkcjonariuszy, jak również z przebiegu tymczasowego aresztowania i jego wpływu na wzajemne relacje małżonków oraz między wnioskodawcą a jego dziećmi oraz na prowadzoną działalność gospodarczą .

Świadek A Z. szczegółowo opisała swoje rozterki i niepewność o los męża oraz rodziny. Świadek wskazała także wpływ tymczasowego aresztowania wnioskodawcy na znaczne pogorszenie sytuacji materialnej rodziny, bowiem M Z. nie był jedynym ale głównym żywicielem rodziny.

Podobnie relacjonowała córka wnioskodawcy.

Sąd nie znalazł podstaw do odmówienia wiarygodności ich zeznaniom .

Postanowienia, zarządzenia, protokoły oględzin i inne.

zaświadczenia

Dokumenty urzędowe. Sąd dał im w pełni wiarę.

Dokumentacja księgowa w postaci ksiąg przychodów i rozchodów

Dokumentacja sporządzona i udostępniona przez podmiot profesjonalny, nie kwestionowana przez strony. Sąd dał jej w pełni wiarę.

Dokumentacja urzędowa – nie kwestionowana przez strony. Potwierdza problemy zdrowotne wnioskodawcy, problemy natury psychologicznej u córki wnioskodawcy – L. E. oraz zdrowotne ojca wnioskodawcy – T. E. które mogą być – co najmniej pośrednio - związane z tymczasowym aresztowaniem wnioskodawcy.

Dokumentacja lekarska

0.1.4.2.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp.faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.1.16

Częściowo zeznania M. Z., A. Z., K. Z.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy i świadkom członkom jego rodziny w nieznacznym zakresie, tj. co do tego, że zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy było przyczyną tego że jego córka nie zdała testów do policji. Istotnie przedmiotowe testy miały miejsce w czasie kiedy wnioskodawca był tymczasowo aresztowany jednak twierdzenia w tym zakresie są całkowicie gołosłowne Córka wnioskodawcy – K. Z. (2) do chwili obecnej nie podjęła próby przejścia tej weryfikacji ponownie, zatem brak jest dowodów, iż oba te zdarzenia pozostają ze sobą w jakiejkolwiek korelacji.

3.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

13.500,00 (trzynaście tysięcy pięćset 00/100) złotych

ustawowe od dnia 16.04.2024 roku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną wniosku stanowi art. 552 § 4 k.p.k., zgodnie z którym odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wyniku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. W oparciu o w/w przepis szkoda w mieniu podlega stosownej restytucji w oparci o przepisy prawa cywilnego Szkoda na mieniu obejmuje pokrycie poniesionych strat (damnum emegens) jak i utraconych korzyści (lucrum sessans), podstawę roszczenia w tym wypadku stanowi przepis art. 361 § k.c.. Szkoda w analizowanym przypadku jest zmniejszenie aktywów na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania. Ustalenie tego rodzaju szkody następuje przy zastosowaniu metody dyferencyjnej, za pomocą której należy zbadać różnicę w stanie majątkowym przed zastosowaniem tych środków represji i po umorzeniu postępowania .

W prawie cywilnym wypracowano dwie metody ustalania wysokości szkody – obiektywną i dyferencyjną.

Metoda obiektywna związana jest z koncepcją szkody tzw. realnej (obiektywnej), która przedstawiana jest jako uszczerbek w naruszonych konkretnych dobrach, rozpatrywany niezależnie od stosunku tego dobra do całości majątku poszkodowanego i niezależnie od późniejszych następstw zdarzenia sprawczego. Nie uwzględnia się zatem związku szkody z majątkiem jako całości. Uwzględnia się jedynie bezpośrednie następstwa zdarzenia sprawczego w majątku poszkodowanego. Porównuje się tu dwa stany – przed i po zaistnieniu szkody ściśle związane z tylko jednym dobrem, którego dotyczy uszczerbek i które zostało naruszone. Nie bada się natomiast stosunku naruszonego dobra do całego majątku poszkodowanego i późniejszych następstw zdarzenia.

Przy metodzie dyferencyjnej bierze się pod uwagę cały majątek poszkodowanego, który uległ uszczupleniu oraz dokonuje się pewnego abstrakcyjnego założenia co do możliwości utraty aktywów. Stosując metodę dyferencyjną porównuje się dwa stany – przed i po wyrządzeniu szkody związane z majątkiem poszkodowanego jako zbiorem ściśle powiązanych ze sobą praw majątkowych. Należy zatem określić hipotetyczną sytuację majątkową, która mogłaby mieć miejsce, gdyby szkoda nie została wyrządzona zgodnie z zasadami normalnego związku przyczynowo-skutkowego (por. A. Duży, Dyferencyjna metoda..., s. 55 i n.). Dotyczy to przede wszystkim utraconych zarobków i wszelkich innych dochodów, jakie osoba taka mogłaby uzyskać, gdyby nie była niesłusznie represjonowana. W orzecznictwie wskazuje się, że na gruncie rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego pojęcie szkody jest tożsame z pojęciem, które wypracowano w prawie cywilnym. Jak wskazano powyżej, powszechnie przyjmuje się tzw. metodę dyferencyjną ustalania wysokości szkody materialnej, czyli ustalenie różnicy między stanem majątkowym obecnym a stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby nie wystąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. szkoda polega na stracie, którą poszkodowany poniósł oraz na utracie korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby zdarzenia wywołującego szkodę nie było (wyrok SN z 15.10.2020 r., II KK 16/20, LEX nr 3097169). D. emergens obejmuje także koszty poniesione przez oskarżonego na opłacenie obrońcy w toku postępowania karnego, także po uprawomocnieniu się wyroku. L. cessans to utracona korzyść, jaką poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Chodzi tu o brak przyrostu jego majątku na skutek niesłusznego represjonowania. Ustalenie utraconych korzyści następuje w sposób hipotetyczny. W orzecznictwie wskazuje się, że art. 361 § 2 k.c. w części dotyczącej utraconych korzyści wymaga przyjęcia hipotetycznego przebiegu zdarzeń i ustalenia wysokiego prawdopodobieństwa utraty korzyści. Ustawodawca nie wskazał bliższych kryteriów budowania tych hipotez, pozostawiając je wiedzy i doświadczeniu życiowemu składu orzekającego, stosowanym odpowiednio do okoliczności sprawy (por. wyrok SN z 14.10.2005 r., III CK 101/05, LEX nr 187042). Nie jest jednak wykluczone, że osoba niesłusznie skazana w ogóle nie poniesie szkody w tej postaci, np. gdy na zaspokojenie swoich potrzeb wydawała na wolności całość zarobków albo na wolności była utrzymywana przez inną osobę z uwagi na nieposiadanie żadnych dochodów (por. K. Cesarz, Szkody wynikłe..., s. 44 i n.). W orzecznictwie przyjmuje się, że do utraconych korzyści nie należy wartość odsetek ustawowych za utracone zarobki, jako rekompensata za brak możliwości swobodnego dysponowania kapitałem. „W przypadku utraconych korzyści (art. 361 § 2 kc) szkodę określa to co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego szkodę, czyli inaczej mówiąc to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło. W wypadku zatem utraconych zarobków szkodę stanowi równowartość utraconego wynagrodzenia netto, tj. tych środków pieniężnych, które nie weszły do majątku poszkodowanego z tytułu utraconych możliwości zarobkowych. To zaś, na jaki cel i w jakiej wysokości poszkodowany środki te zużytkuje, nie ma znaczenia dla ustalenia wysokości szkody” (wyrok SA w Katowicach z 19.11.2013 r., I ACa 748/13, LEX nr 1400309). Od szkody w postaci lucrum cessans należy bowiem odróżnić pojęcie szkody ewentualnej, przez którą rozumie się „utratę szansy uzyskania pewnej korzyści majątkowej”. Różnica wyraża się w tym, że w wypadku lucrum cessans hipoteza utraty korzyści graniczy z pewnością, a w wypadku szkody ewentualnej prawdopodobieństwo utraty korzyści jest zdecydowanie mniejsze. Przyjmuje się, że szkoda ewentualna nie podlega naprawieniu (wyrok SA w Katowicach z 19.12.2019 r., II AKa 306/19, LEX nr 3066325).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że do ustalenia wysokości odszkodowania konieczne jest nie tyle zachowanie proporcji dochodu osiąganego przez wnioskodawcę przed aresztowaniem i ówczesnej średniej płacy, ile ustalenie, jaka kwota pieniężna odpowiada realnej wartości dochodu utraconego przez niego w okresie tymczasowego aresztowania. Wartość ta powinna zostać powiązana nie ze średnią płacą, ale z zaistniałą od tego czasu zmianą wartości krajowego pieniądza (por. wyrok SN z 4.02.2014 r., V KK 250/13, LEX nr 1441203). W orzecznictwie wyrażono bowiem krytyczne uwagi co do przyjmowania przeciętnego wynagrodzenia jako miernika waloryzacji wartości utraconego dochodu, natomiast za prawidłowe uznano się przyjęcie jako podstawy waloryzacji wskaźnika inflacji (por. wyroki SN: z 5.03.1999 r., I PKN 591/98, OSNP 2000/9, poz. 347, oraz z 19.05.2010 r., I CSK 475/09, LEX nr 686081).

Na kanwie niniejszej sprawy adekwatną metodą ustalenia odszkodowania jest metoda dyferencyjna w postaci utraconych korzyści. Zresztą sam wnioskodawca dokumentując wysokość szkody do takiej metody zdaje się odwoływać przedkładając księgę przychodów i rozchodów za poszczególne miesiące i lata wykazał iż w miesiącu grudniu 2022r. dokumentującym przychody za miesiąc poprzedni, zatem za listopad 2022r. przez który to miesiąc wnioskodawca był tymczasowo aresztowany wykazał iż utracił zarobek w kwocie nie mniejszej niż 13.500 złotych dlatego odszkodowanie w takiej kwocie należało mu przyznać bowiem nie przewyższa ono w ten sposób ustalonej szkody. Na uwagę zasługuje fakt, iż w obliczu zgromadzonych dowodów prokurator choć nie jest on bezpośrednio reprezentantem zobowiązanego to jednak działa w interesie publicznym, uznał żądaną kwotę (k.125).

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

17.000,00 (siedemnaście tysięcy 00/100) złotych

ustawowe od uprawomocnienia się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną wniosku stanowi art. 552 § 4 k.p.k., zgodnie z którym odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wyniku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. Przy ocenie kwestii niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k. sąd powinien mieć na uwadze, czy zastosowanie tego środka przymusu procesowego nastąpiło z obrazą przepisów rozdziału 27 Kodeksu postępowania karnego, a tym samym, czy spowodował on dolegliwość, jakiej osoba zatrzymana nie powinna była doznać, analizując to zagadnienie w aspekcie całokształtu okoliczności zaistniałych w sprawie, w której doszło do zatrzymania, a znanych w dacie orzekania w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia, w tym także z uwzględnieniem prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w której nastąpiło zatrzymanie ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2006r., I KZP 5/06, OSNKW 2006/6/55). W trybie art. 552 § 4 k.p.k. nie wystarczy przy tym samo ustalenie, że zatrzymanie było niesłuszne, lecz należy ustalić wysoki stopień owej niesłuszności, to jest stwierdzić, że było „niewątpliwie” niesłuszne (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 listopada 2014r., II AKa 268/14, nie publikowany; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2018r., II AKa 576/17, Biul.SAKa (...) ). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 08 maja 2018 r. sygn.. II KK 452/17 niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie ma miejsce cyt. m.in. gdy z uwagi na rodzaj prawomocnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie (orzeczenie: uniewinniające czy umarzające postępowanie) stosowanie tego środka przymusu było niezasadne. Wówczas ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z perspektywy tego rozstrzygnięcia. Nadto w orzecznictwie akcentowany jest pogląd – na który zresztą powołał się wnioskujący – iżcyt.: prawomocne uniewinnienie, w zasadzie, stanie się zawsze podstawą ustalenia, że wcześniej stosowane tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne, i to bez względu na to, czy jego podstawą będzie pewne stwierdzenie, że przestępstwa w ogóle nie popełniono, albo że popełnił je kto inny, czy też stało się tak dlatego, że nie zdołano zebrać dostatecznych dowodów winy, a nawet wówczas, gdy zastosowanie miała reguła określona w art. 5 § 2 KPK".( vide w tym zakresie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.01.2002 r. sygn. akt II KKN 382/99).

W związku z powyższym, z treści art. 552 § 4 k.p.k. wynika, że w wypadku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania osobie pozbawionej wolności przysługuje prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia. Przesłankami koniecznymi do uznania zasadności roszczeń z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie są:

a)  zastosowanie wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania;

b)  niesłuszność zastosowania tego środka zapobiegawczego;

c)  wydanie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie;

d)  poniesienie szkody majątkowej i niemajątkowej (krzywdy) i określenia jej wysokości;

e)  istnienie związku przyczynowego pomiędzy odniesioną szkodą (zarówno materialną jak i niematerialną) a tymczasowym aresztowaniem.

Nie ulega wątpliwości, iż w sprawie niniejszej wszystkie powyższe przesłanki zaistniały. W realiach przedmiotowej sprawy, w ocenie sądu, stosowanie tymczasowego aresztowania wobec M. Z. (1) było niewątpliwie nieuzasadnione. Przed zatrzymaniem prowadził on ustabilizowany tryb życia, miał firmę transportową, utrzymywał rodzinę – a więc jego życie było ustabilizowane i skoncentrowane było w jednym miejscu. Skoro postawa procesowa i zachowanie M. Z. przed zatrzymaniem nie budziło zastrzeżeń, to obiektywnie uznać należy, że nie zachodziła z jego strony obawa, utrudniania prawidłowego toku postępowania.

Tymczasem w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową w Płońsku zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania wobec M. Z. – jako najbardziej dolegliwego i ingerującego w wolność człowieka środka zapobiegawczego, przy czym organy dysponowały przecież możliwością zastosowania mniej dolegliwych środków zapobiegawczych. Sprzeniewierzono się zasadzie obiektywizmu (art. 4 k.p.k.) oraz zasadzie swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.) – nie przyznano wiarygodności wyjaśnieniom M. Z. który konsekwentnie nie przyznawał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i konsekwentnie podawał że w miejscu zdarzenia znalazł się wykonując swoje zwyczajowe czynności związane z transportem, zresztą podobnie podawali również inni wówczas współpodejrzani m.in. magazynier pomagający wnioskodawcy rozpakować ładunek. Tym czasem organ prowadzący śledztwo a za nim sąd stosujący tymczasowe aresztowanie błędnie przyjęli, iż skoro podejrzany (wnioskodawca) był na miejscu zdarzenia to brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej której celem był przemyt i handel artykułami akcyzowymi. Na szczęście błąd w analizie materiału dowodowego dość szybko wychwycił Sąd Okręgowy rozpoznający zażalenie wnioskodawcy na zastosowanie tymczasowego aresztowania, słuszność tej tezy następnie potwierdził sam organ prowadzący śledztwo umarzając je nie tylko zresztą wobec wnioskodawcy zaś z uzasadnienia tej decyzji procesowej jasno wynika iż M. Z. w przestępczym procederze nie brał i w istocie analiza całej tej sprawy prowadzi do wniosku iż stał się on przypadkową ofiarą dość szablonowo działających w tej sprawie organów ścigania.

Sąd Okręgowy w Płocku w pełni podziela ugruntowany w judykaturze pogląd, zgodnie z którym oczywista bezzasadność zastosowania tymczasowego aresztowania ma miejsce w sytuacji, gdy jest wynikiem dowolności w ocenie materiału dowodowego albo też wypływa z braku podstaw do jego zastosowania (Postanowienie SN z 1.07.1998 r., V KKN 203/97, Prok.i Pr.-wk 1998, nr 11-12, poz. 22.). W ocenie Sądu przytoczone powyżej okoliczności, przesądzają w sposób oczywisty o niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania wnioskodawcy w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k. Tym samym roszczenie M. Z. wywodzone z powyższej podstawy należało uznać za zasadne. Co istotne zresztą – również Prokurator zasadności tego roszczenia co do zasady nie kwestionował , kwestionując jedynie żądaną kwotę ( k. 150 v). Wyniki postępowania dowodowego w sprawie niniejszej pozwalają konstatować, że konsekwencją niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania była krzywda, za którą przysługuje wnioskodawcy – M. Z. (1) zadośćuczynienie.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, to odszkodowanie za szkodę niematerialną wynikłą z wykonywania środka zapobiegawczego, które ma zrekompensować zarówno cierpienia moralne jak i fizyczne, jakich doznał wnioskodawca w czasie pozbawienia wolności. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę ma na celu zrekompensować niesłusznie tymczasowo aresztowanemu stratę niematerialną, będącą wynikiem negatywnych przeżyć psychicznych związanych z bezpodstawnym pozbawieniem wolności (vide: J. Skorupka (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015). Znaczenie dla określenia rozmiarów krzywdy i wysokości należnego zadośćuczynienia ma długość stosowania kary, środka przewidzianego w ustawie karnej lub środka przymusu, ich stopień dolegliwości oraz przeżycia natury moralnej z tego wynikające (uczucie przykrości, utrata dobrego imienia), konieczność poddania się rygorom związanym ze stosowaniem środka przymusu, jak również ewentualny ostracyzm środowiskowy (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 09 kwietnia 2008 r., II AKa 46/08, Lex nr 452605). Przyjąć przy tym należy, iż nawet krótkotrwałe bezprawne pozbawienie wolności człowieka wyrządza mu znaczną krzywdę (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16 listopada 2006 r., II AKa 359/06, Lex nr 297451). Kwota zadośćuczynienia, nie może być wygórowana i prowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia się wnioskodawcy. Dla określenia wysokości zadośćuczynienia znaczenie ma długotrwałość doznanych cierpień i rodzaj wywołanych nim skutków. Wysokość żądania powinna być utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadającym aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Zadośćuczynienie winno wyrównać doznane krzywdy ale też być "odpowiednie", natomiast ustalenie jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest "odpowiednia", opiera się na uznaniu sędziowskim.

Oceniając zasadność żądania wnioskodawcy, Sąd uznał, że na skutek zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w okresie od dnia od dnia 31 października 2022 r. do dnia 29 listopada 2022 r., M. Z. (1) doznał niewątpliwie krzywdy o charakterze niemajątkowym. Orzekając w zakresie wysokości zadośćuczynienia, Sąd miał na względzie przede wszystkim czas trwania tymczasowego aresztowania, warunki w jakich ono się odbywało, a także skutki jakie wywołało w życiu wnioskodawcy.

W toku rozprawy, wnioskodawca złożył w tym zakresie obszerne i zasadniczo wiarygodne zeznania. Opisał towarzyszące mu uczucia związane z tymczasowym aresztowaniem. Oczywistym pozostaje, że przy zatrzymaniu podczas normalnych czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą towarzyszyło mu uczucie wstydu, beznadziei, bezsilności. Wnioskodawca wcześniej nie był nigdy pozbawiony wolności, Jakkolwiek finalnie postępowanie względem wnioskodawcy zostało umorzone, tak w jego pamięci pozostaną wydarzenia z chwili jego zatrzymania. W ten sposób naruszono dobro osobiste wnioskodawcy, w postaci czci w jej zewnętrznym wymiarze, tj. poprzez wyrobienie sobie zdania o M. Z. przez lokalną społeczność, - jako o przestępcy. Na te okoliczności zeznawali żona i córka wnioskodawcy. Naruszono także nie mniej cenne dobro w postaci wolności osobistej – przez okres 29 dni – został pozbawiony możliwości normalnej, swobodnej egzystencji na wolności, w tym możliwości częstego spędzania z rodziną wolnego czasu i umacniania więzi, prowadzenia swojej działalności gospodarczej która była głównym źródłem utrzymania jego rodziny. Wnioskodawca co oczywiste został podporządkowany zasadom panującym w areszcie śledczym. Jak już wskazano - nie był on nigdy uprzednio tymczasowo aresztowany, mieszkał wspólnie z rodziną. Zastosowanie zatem wobec niego tymczasowego aresztowania, było dlań przeżyciem wstrząsającym i traumatycznym.

Pobyt w areszcie śledczym spowodował utratę zaufania do wymiaru sprawiedliwości, zaś następnie powodował traumę w normalnym świadczeniu usług transportowych z obawy iż zdarzenie może się powtórzyć.

Nie ulega wątpliwości, że okres tymczasowego aresztowania wnioskodawcy był trudny również dla jego bliskich – zwłaszcza dzieci ale i żony. Nawet po uchyleniu tymczasowego aresztowania, wnioskodawca nie mógł być pewny co do swojej przyszłości z obawy iż sytuacja się powtórzy, a postępowania względem jego osoby umorzono po ponad roku od aresztowania, przez który to czas żył w niepewności co do losów tej sprawy oraz swojego w niej charakteru mimo iż osobiście przekonany, iż całą sprawą nie miał nic wspólnego.

.

Sąd nie miał wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie wnioskodawcy zasadniczo należy się zatem zadośćuczynienie. Zważywszy na powyższe rozważania Sąd uznał, że słuszne zadośćuczynienie krzywdy wnioskodawcy, wynikłej z jego niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, będzie stanowiła wnioskowana kwota 17.000 zł, był on pozbawiony wolności 29 dni, zatem w zasadzie miesiąc, kwota powyższa daje średnio około 586 złotych za każdy dzień pozbawienia wolności. Nie ma więc ona charakteru symbolicznego i zarazem nie osiąga wygórowanego rozmiaru. W przekonaniu Sądu spełni zatem cel kompensacyjny, jaki ma osiągnąć oraz odpowiada obecnym realiom społecznym. Potwierdzają to także obecne judykaty sądów powszechnych w podobnych sprawach (por. m.in. wyrok SO w Warszawie z 10.11.22 r., sygn. XII Ko 21/22, LEX nr 3439571).

Całokształt w/w krzywd, nie uzasadnia przyznania zadośćuczynienia w żadnej kwocie, wnioskodawca nie pełnił żadnego eksponowanego stanowiska czy nie prowadził tego rodzaju działalności iż przedmiotowy epizod w jego życiu miałby dla jego dobrego imienia czy wykonywanej pracy znaczenie. Po opuszczeniu aresztu zaczął dalej wykonywać swoja prace z podobnym skutkiem i dochodami jak przed aresztowaniem więc tymczasowe aresztowanie nie miało generalnie znaczenia w tym aspekcie. Jego życie uległo normalizacji za wyjątkiem stanów lekowych na które się powołuje. To wszystko łącznie sprawia, iż kwotą słuszną jest przyznane zadośćuczynienie.

Inne

3.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

50.000 zł ( pięćdziesiąt tysięcy złotych) -zgodnie z wnioskiem

ustawowe od uprawomocnienia wyroku - zgodnie z wnioskiem

Inne

3.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia wyroku

Przytoczyć okoliczności

--------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Zgodnie z 554 § 4zd. 2 k.p.k. w razie uwzględnienia roszczeń choćby w części, wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika. Na tej podstawie Sąd zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płońsku na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 złotych tytułem zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru.

Pełnomocnik wnioskodawcy na rozprawie w dniu 18 czerwca 2024 r. złożył wniosek o przyznanie na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów procesu nie precyzując ich sposobu ani wysokości

Wobec powyższego przyznano wynagrodzenie według stawek określonych w § 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie - Dz. U. z 2015 r., poz. 1800z późn. zm). Ponadto ustalając wysokość żądanych kosztów, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy obrońcy, a także charakter sprawy i wkład pracy zastępcy prawnego w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (§ 15 ust. 3 pkt 1 i 3 cyt. rozporządzenia) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 09 czerwca 2020 r., sygn. akt IV KK 61/20, LEX nr 3224932).

W sprawie tej pełnomocnik sporządził wniosek i uczestniczył w jednym terminie rozprawy, nie wnosząc o przyznanie wynagrodzenia winnej kwocie należało orzec jak w pkt 3 wyroku na wskazanej wyżej podstawie.

3.

Na podstawie art. 554 § 4 k.p.k., wydatkami związanymi z niniejszym postępowaniem Sąd obciążył Skarb Państwa, zważywszy na to, że jest ono wolne od kosztów sądowych.

7.  PODPIS

sędzia Tomasz Mync