Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 sierpnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Łukasz Wilkowski
Protokolant:	Anna Sporczyk

po rozpoznaniu w dniu 03 sierpnia 2015 roku w Płocku na rozprawie

sprawy z powództwaR. G. (1)

przeciwko E. K. (1)

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

I.  uznaje za bezskuteczną wobec powoda R. G. (1) czynność prawną w postaci umowy darowizny nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr ewidencyjny 106 o powierzchni 472 m kw., położoną w W. W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W. XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) z dnia 1 marca 2013 roku zawartej przed notariuszem w W. M. R. Rep. A nr (...)pomiędzy R. K. (PESEL (...)), a E. K. (1) (PESEL (...)), w celu umożliwienia powodowi R. G. (1) zaspokojenia wierzytelności pieniężnej stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci aktu notarialnego sporządzonego w dniu 5 lipca 2012 roku przez notariusza w W. I. B. (1) Rep. A nr (...)opatrzonego klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie I Wydział Cywilny postanowieniem wydanym w sprawie I Co 1527/13 w dniu 13 listopada 2013 roku do kwoty 373.000,00 zł (trzysta siedemdziesiąt trzy tysiące złotych);

II.  uznaje za bezskuteczną wobec powoda R. G. (1) czynność prawną w postaci umowy sprzedaży:

- nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,31 ha, położonej w W., gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi aktualnie księgę wieczystą nr (...) oraz

- nieruchomości stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 8,90 ha, położonej w W., gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

z dnia 1 marca 2013 roku zawartej przed notariuszem w W. M. R. Rep. A nr 1084/2013 pomiędzy R. K. (PESEL (...)), a E. K. (1) (PESEL (...)), w celu umożliwienia powodowi R. G. (1) zaspokojenia wierzytelności pieniężnej stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci aktu notarialnego sporządzonego w dniu 5 lipca 2012 roku przez notariusza w W. I. B. (1) Rep. A nr 2408/2012, opatrzonego klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie I Wydział Cywilny postanowieniem wydanym w sprawie I Co 1527/13 w dniu 13 listopada 2013 roku do kwoty 373.000,00 zł (trzysta siedemdziesiąt trzy tysiące złotych);

III.  zasądza od pozwanej E. K. (1) na rzecz powoda R. G. (1) kwotę 25.867,00 zł (dwadzieścia pięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 7.200,00 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 1272/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 czerwca 2014 roku, skierowanym przeciwko E. K. (1) powód R. G. (1) wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda

a)  czynności darowizny nieruchomości z dnia 1 marca 2013 r., zawartej przed notariuszem w W. M. R. (nr Rep. A. 1079/2013), pomiędzy Panem R. K. (PESEL (...)) a Pozwaną - jego matką Panią E. K. (1) (PESEL (...)), mocą której Pan R. K. darował Pozwanej nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr ewid. 106 o powierzchni 472 m2, położoną w W. W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy M. w W. XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Umowa ta zawarta została z pokrzywdzeniem Powoda, któremu przysługuje względem Pana R. K. wierzytelność w maksymalnej wysokości 373.000,00 PLN (słownie: trzysta siedemdziesiąt trzy
tysiące złotych) stwierdzona tytułem wykonawczym w postaci aktu notarialnego sporządzonego w dniu 5 lipca 2012r. przez notariusza w W. Panią I. B. (1), za nr Rep. A. 2408/2012, opatrzonego klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie I Wydział Cywilny, postanowieniem wydanym w postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt I Co 1527/13;

b)  czynności sprzedaży nieruchomości z dnia l marca 2013 r., zawartej przed notariuszem w W. M. R. (nr Rep. A. 1084/2013), pomiędzy Panem R. K. (PESEL (...)) a Pozwaną - jego matką Panią E. K. (1) (PESEL (...)), mocą której Pan R. K. zbył na rzecz Pozwanej nieruchomość składającą się z działek gruntu nr (...) o łącznej powierzchni 9,2 ha, położoną w miejscowości W., gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Skierniewicach XI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w R. prowadzi księgę wieczystą nr LD l (...). Umowa ta zawarta została z pokrzywdzeniem Powoda, któremu przysługuje względem
Pana R. K. wierzytelność w maksymalnej wysokości 373.000.00
PLN (słownie: trzysta siedemdziesiąt trzy tysiące złotych) stwierdzona tytułem
wykonawczym w postaci aktu notarialnego sporządzonego w dniu 5 lipca
2012r. przez notariusza w W. Panią I. B. (2), za nr
Rep. A. (...), opatrzonego klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy
w Żyrardowie I Wydział Cywilny, postanowieniem wydanym w postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt I Co 1527/13;

oraz o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, iż jest wierzycielem dłużnika R. K. – syna pozwanej, który to na skutek dokonania przedmiotowych czynności prawnych stał się niewypłacalny, a czynności te dokonał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela (k. 3 – 10).

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, iż w jej ocenie dłużnik nie jest niewypłacalny, posiada majątek w postaci wierzytelności wynikających z weksli, nieruchomości oraz wierzytelności w stosunku do małżonków S., co do której jest prowadzone postępowanie egzekucyjne (k. 55 – 61).

W piśmie procesowym z dnia 17 września 2014 roku powód zmodyfikował powództwo w ten sposób, iż zmodyfikował ustęp b) roszczenia w zakresie treści czynności prawnej do następującej treści: „czynności sprzedaży nieruchomości z dnia l marca 2013 r., zawartej przed notariuszem w W. M. R. (nr Rep. A. 1084/2015), pomiędzy Panem R. K. (PESEL (...)) a Pozwaną - jego matką Panią E. K. (1) (PESEL (...)), mocą której Pan R. K. zbył na rzecz Pozwanej nieruchomość składającą się z działek gruntu nr (...) o łącznej powierzchni 9,21 ha, położoną w miejscowości W., gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Skierniewicach XI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w R. prowadzi księgi wieczyste nr LD l (...) 5 684/7 (dla działki nr ewid. (...) o powierzchni 0,31 ha) oraz LD1 (...) (dla działek nr ewid. 29/1, 29/2, 26/1 o łącznej powierzchni 8,90 ha). Umowa ta zawarta została z pokrzywdzeniem Powoda, któremu przysługuje względem Pana R. K. wierzytelność w maksymalnej wysokości 373.000,00 PLN (słownie: trzysta siedemdziesiąt trzy tysiące złotych) stwierdzona tytułem wykonawczym w postaci aktu notarialnego sporządzonego w dniu 5 lipca 2012r. przez notariusza w W. Panią I. B. (2) za nr Rep. A. (...), opatrzonego klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy w Żyrardowie I Wydział Cywilny, postanowieniem wydanym w postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt I Co 1527/13" (k. 134 – 147).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 lipca 2012 roku R. G. (1) udzielił R. K. pożyczki pieniężnej w kwocie 330.000,00 zł, a R. K. pożyczkę tę przyjął. Umowa pożyczki została zawarta pomiędzy stronami w formie aktu notarialnego przed notariuszem w W. I. B. (1) Rep. A nr (...). Strony ustaliły w niej, iż kwota pieniężna wskazana w umowie zostanie wypłacona przelewem na rachunek bankowy pożyczkobiorcy wskazany w tej umowie do dnia 10 lipca 2012 roku. Pożyczkobiorca zobowiązał się do spłaty tej pożyczki wraz z ustalonymi stałymi odsetkami umownymi wynoszącymi 10 % w skali roku i naliczonymi z góry do dnia 15 lipca 2013 roku w dwunastu równych ratach miesięcznych płatnych do 15-go każdego miesiąca poczynając od sierpnia 2012 roku. Jednocześnie pożyczkobiorca złożył w tej umowie oświadczenie o poddaniu się egzekucji wprost z aktu notarialnego w trybie art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c. w przypadku niezwrócenia pożyczki wraz z odsetkami do kwoty 373.000,00 zł i upoważnił pożyczkodawcę do wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności temu aktowi notarialnemu w terminie do dnia 15 października 2013 roku (umowa pożyczki – k. 14 – 15).

Umowa ta została wykonana przez pożyczkodawcę, a pożyczkobiorca nie spłacił żadnej kwoty z tytułu w/w umowy (bezsporne).

W związku z brakiem spłaty tej pożyczki wierzyciel wystąpił do Sądu Rejonowego w Żyrardowie z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności temu aktowi notarialnemu przeciwko R. K. i postanowieniem z dnia 13 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Żyrardowie w sprawie sygn. akt I Co 1527/13 nadał klauzulę wykonalności przedmiotowemu aktowi notarialnemu na rzecz R. G. (1) przeciwko dłużnikowi R. K., co do obowiązku zapłaty kwoty 373.000,00 zł oraz zasądził od dłużnika na rzecz wierzyciela kwotę 50,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (postanowienie Sądu Rejonowego w Żyrardowie z dnia 13.11.2013r – k. 16).

W oparciu o tak uzyskany tytuł wykonawczy R. G. (1) wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Żoliborza w W. M. W. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko R. K.. Postępowanie to na skutek tego wniosku prowadzone było w sprawie sygn. akt KM 777/13 i postanowieniem Komornika z dnia 24 kwietnia 2014 roku zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, albowiem w toku tego postępowania nie ustalono ruchomości posiadających wartość handlową i podlegających zajęciu, nie ustalono źródła utrzymania dłużnika, a egzekucja z ruchomości, wierzytelności i kont bankowych okazała się bezskuteczna (postanowienie z dnia 24.04.2014r – k. 17).

R. K. zajmował się udzielaniem pożyczek i obrotem nieruchomościami. Współpracował z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. Spółka ta zakończyła działalność po tym, jak w 2012 roku Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego wszczęła postępowanie przygotowawcze i zabezpieczyła całą dokumentację finansową spółki, weksle oraz środki finansowe. Na przełomie 2012 i 2013 roku na skutek powyższego również R. K. zaczął mieć problemy finansowe. Wcześniej był on człowiekiem zamożnym. Z tytułu udzielanych pożyczek dysponował licznymi wekslami zabezpieczającymi wierzytelności mu przysługujące, ale część z tych weksli zaginęła, bądź została zabezpieczona przez (...). Część wierzytelności objętych tymi wekslami przedawniła się, a część jest sporna, bowiem weksle opiewają na kwoty 2 – 3 krotnie wyższe niż kwoty wierzytelności. Obecnie jego długi przekraczają wartość jego majątku, w związku z tym nie jest on w stanie spłacać wierzycieli. Utrzymuje się m.in. ze sprzedaży nieruchomości, które nie zostały zajęte przez Komorników prowadzących przeciwko niemu liczne postępowania egzekucyjne. Jego sytuacja finansowa od marca 2013 roku do chwili obecnej nie uległa znaczącej zmianie. Nadal nie spłaca swoich wierzycieli. Z częścią z nich próbuje prowadzić negocjacje i rozmowy. Takie rozmowy prowadził również z powodem (zeznania świadka R. K. – k. 442 – 446, przesłuchanie powoda – protokół rozprawy z dnia 24.06.2015r – 00:20:15 – 00:21:23).

W dniu 21 stycznia 2013 roku R. K. sprzedał E. K. (2) stanowiący odrębną własność lokal mieszkalny położony w P. przy ul. (...), objęty KW nr (...), za cenę w kwocie 80.000,00 zł, którą to otrzymał przed zawarciem przedmiotowej umowy (umowa sprzedaży – k. 266 – 272).

Z kolei w dniu 28 stycznia 2013 roku R. K. sprzedał M. K. stanowiący odrębną własność lokal mieszkalny położony w Ż. przy ul. (...), objęty KW nr (...), za cenę w kwocie 75.000,00 zł, którą to otrzymał przed zawarciem przedmiotowej umowy oraz stanowiący odrębną własność lokal mieszkalny położony w (...) P., objęty KW nr (...) za cenę w kwocie 90.000,00 zł, którą to otrzymał przed zawarciem przedmiotowej umowy i przyjęcie jej pokwitował w tej umowie (umowy sprzedaży – k. 273 – 280, 281 - 292).

W dniu 18 lutego 2013 roku R. K. sprzedał C. S. nieruchomość położoną w miejscowości Ż., gmina B., objętą księgą wieczystą KW nr (...), za cenę w kwocie 70.000,00 zł którą to otrzymał przed zawarciem przedmiotowej umowy i przyjęcie jej pokwitował w tej umowie (umowa sprzedaży – k. 293 - 301).

22 lutego 2013 roku R. K. sprzedał Z. K. (1) i Z. K. (2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w W. o powierzchni 36,6 m.kw., za cenę w kwocie 211.500,00 zł którą to otrzymał przed zawarciem przedmiotowej umowy i przyjęcie jej pokwitował w tej umowie (umowa sprzedaży – k. 302 - 306).

Wreszcie w dniu 1 marca 2013 roku przed notariuszem w W. M. R. Rep. A nr 1084/2013 R. K. i jego matka E. K. (1) zawarli umowę sprzedaży nieruchomości położonej w miejscowości W., gmina K. składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 92.100,00 m.kw., dla której to nieruchomości w tamtym okresie prowadzona była księga wieczysta KW nr (...) przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Rawie Mazowieckiej, za cenę w kwocie 50.000,00 zł, której przyjęcie sprzedający pokwitował w tym akcie notarialnym (umowa sprzedaży – k. 307 – 315).

Nieruchomość tę R. K. nabył na podstawie umowy przeniesienia prawa własności na zabezpieczenie sporządzonej w dniu 14 maja 2012 roku przed notariuszem w W. M. R. za numerem Rep. A 842/2012 od G. i J. małżonków K.. Zabezpieczenie to dotyczyło zwrotu pożyczki udzielonej przez R. G. (2) i J. K., na podstawie umowy pożyczki sporządzonej w dniu 14 maja 2012 roku przed notariuszem w W. M. R. za numerem Rep. A (...). Zgodnie z umową przeniesienia własności na zabezpieczenie R. K. zobowiązał się do powrotnego przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości w przypadku spłaty zabezpieczonej nią pożyczki. Jednocześnie strony ustaliły w tej umowie, iż w przypadku popadnięcia przez pożyczkobiorców w opóźnienie w spłacie choćby jednej raty pożyczki, zobowiązanie do powrotnego przeniesienia własności tej nieruchomości wygasa, a zobowiązania stron umowy pożyczki będą rozliczone bez konieczności składania dodatkowych oświadczeń (umowa sprzedaży – k. 307 – 315).

R. K. wbrew treści przedmiotowej umowy sprzedaży nie otrzymał od matki zapłaty wskazanej w tej umowie ceny zakupu nieruchomości. Umowa ta została sporządzona w celu uniemożliwienia przeprowadzenia egzekucji z tej nieruchomości przez wierzycieli R. K., albowiem czuł on się nadal zobowiązany do przeniesienia zwrotnego własności tej nieruchomości na rzecz małżonków K., którzy to spłacali, również wbrew treści zawartego w tej umowie oświadczenia, pożyczkę udzieloną im przez R. K.. E. K. (1) miała świadomość celu zawierania tej umowy i przyjęła na siebie ustne zobowiązanie powrotnego przeniesienia własności tej nieruchomości na rzecz pierwotnych właścicieli po dokonaniu przez nich całkowitej spłaty wierzytelności. J. i G. K. (1) spłacili przedmiotową pożyczkę pod koniec 2014 roku i wówczas to dowiedzieli się od pożyczkodawcy, że będzie problem z powrotnym przeniesieniem własności tej nieruchomości oraz o tym, iż jej aktualnym właścicielem jest pozwana (zeznania świadków R. K. – k. 442 – 446, J. K. – k. 446 – 447, G. K. (2) – k. 447, przesłuchanie pozwanej – k. 448).

Aktualnie nieruchomość ta objęta jest dwiema księgami wieczystymi prowadzonymi przez Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej nr nr: (...) dla działki numer (...) dla działek o numerach (...) (wydruki z KW – k. 144 – 172).

Również w dniu 1 marca 2013 roku przed notariuszem w W. M. R. Rep. A nr (...)została zawarta pomiędzy R. K., a E. K. (1) umowa darowizny nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 472 m. kw., położoną w W. W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) (wydruk z KW – k. 34 – 44).

Jednym z dłużników R. K. są A. S. i P. S.. Prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 15 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Rzeszowie w sprawie sygn. akt I Nc 139/13 zasądził od A. S. i P. S. solidarnie na rzecz R. K. kwotę 250.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 30 maja 2011 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 10.342,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W oparciu o ten tytuł egzekucyjny, zaopatrzony w klauzulę wykonalności, zostało wszczęte przez R. K. postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Dębicy M. T. w sprawie KM (...). Postępowanie to aktualnie jest bezskuteczne. W dniu 4 lipca 2014 roku Komornik przyłączył się w ramach tego postępowania do egzekucji z nieruchomości objętych księgami wieczystymi:

- (...) – o oszacowanej wartości 486.710,00 zł – oczekuje na wyznaczenie terminu licytacji po wpłacie zaliczki przez wierzyciela,

- (...) – o oszacowanej wartości 142.033,00 zł, sprzedanej na drugiej licytacji za kwotę łączną 94.668,66 zł,

- (...) – sprzedanej w dniu 14 listopada 2013 roku;

- (...),

- (...).

Nadto trzy inne nieruchomości małżonków S., objęte KW (...), (...), (...) zostały przejęte przez innego wierzyciela P. C. za kwotę łączną 583.350,00 zł, ale orzeczenie w tym zakresie nie jest prawomocne (zajęcie – k. 65, nakaz zapłaty – k. 66, informacja Komornika – k. 255 – 256).

Nieruchomość objęta księgą wieczystą (...) nadal stanowi własność małżonków S.. W jej dziale trzecim jest wpisana wzmianka o wszczęciu egzekucji z tej nieruchomości oraz o przyłączeniu się kolejnych siedmiu wierzycieli do tejże egzekucji, w tym również R. K.. W jej dziale IV wpisana jest hipoteka przymusowa na kwotę 510.000,00 zł na rzecz jednego z egzekwujących wierzycieli P. C., który to również przejął na własność jedną z działek objętych tą nieruchomością w toku postępowania egzekucyjnego (wydruk z KW – k. 330 – 347).

Nieruchomość objęta księga wieczysta (...) tj. działka rolna o powierzchni 0,61 ha położona w miejscowości N. gmina D. również nadal zgodnie z aktualnym wypisem z księgi wieczystej stanowi własność małżonków S.. W jej dziale trzecim jest wpisana wzmianka o wszczęciu egzekucji z tej nieruchomości oraz o przyłączeniu się kolejnych dziewięciu wierzycieli do tejże egzekucji, w tym również R. K.. W jej dziale IV na pierwszym miejscu wpisana jest hipoteka umowna łączna na kwotę 250.000,00 zł na rzecz R. K. oraz dwie inne hipoteki (wydruk z KW – k. 348 - 372).

Nieruchomość objęta księga wieczysta (...) tj. działka rolna o powierzchni 0,0873 ha położona w miejscowości N. gmina D. również nadal zgodnie z aktualnym wypisem z księgi wieczystej stanowi własność małżonków S.. W jej dziale trzecim jest wpisana wzmianka o wszczęciu egzekucji z tej nieruchomości oraz o przyłączeniu się kolejnych dziewięciu wierzycieli do tejże egzekucji, w tym również R. K.. W jej dziale IV wpisane są dwie hipoteki przymusowe na rzecz ZUS na łączną kwotę ok. 27.000,00 zł (wydruk z KW – k. 373 - 394).

Również w księdze wieczystej KW (...) prowadzonej dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w D. nadal jako właściciele, mimo sprzedaży tego prawa w drodze licytacji, zgodnie z informacją Komornika, wpisani są małżonkowie S.. W jej dziale trzecim jest wpisana wzmianka o wszczęciu egzekucji z tego prawa oraz o przyłączeniu się kolejnych ośmiu wierzycieli do tejże egzekucji, w tym również R. K.. W jej dziale IV wpisane są dwie hipoteki umowne na rzecz banków prowadzących również egzekucję ZUS na łączną kwotę ok. 494.000,00 zł (wydruk z KW – k. 395 - 413).

Nieruchomość objęta księga wieczysta (...) również nadal zgodnie z aktualnym wypisem z księgi wieczystej stanowi własność małżonków S.. W jej dziale trzecim jest wpisana wzmianka o wszczęciu egzekucji z tej nieruchomości oraz o przyłączeniu się kolejnych pięciu wierzycieli do tejże egzekucji, w tym również R. K.. W jej dziale IV wpisanych jest dziewięć hipotek na łączną kwotę ok. 515.000,00 zł (wydruk z KW – k. 395 - 440).

R. K. jest nadal właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości K. gmina G., stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o powierzchni 0,0900 ha, dla której Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Z nieruchomości tej prowadzona jest egzekucja przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim M. B. w sprawie KM 1910/14 z wniosku G. K. (3) oraz w sprawie KM 2731/14 z wniosku K. K.. W dziale IV księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości wpisane są następujące hipoteki:

- hipoteka umowna łączna zwykła na kwotę 603.373,67 zł na rzecz (...) Bank S.A. w W.;

- hipoteka umowna łączna kaucyjna na kwotę 422.361,57 zł na rzecz (...) Bank S.A. w W.;

- hipoteka przymusowa łączna na kwotę 23.668,95 zł na rzecz K. B.;

- hipoteka przymusowa na kwotę 235.804,71 zł na rzecz K. K.;

- hipoteka przymusowa w kwocie 446.683,17 zł na rzecz D. P. i A. P.

(wydruk z KW – k. 173 – 190).

R. K. jest również właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości D. gmina P., pow. W., stanowiącej grunty rolne powierzchni 4,58 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wołominie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Z nieruchomości tej prowadzona jest egzekucja przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie A. K. w sprawie KM 11795/14 z wniosku (...) Bank Spółka Akcyjna w W.. W dziale IV księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości wpisane są następujące hipoteki:

- hipoteka umowna łączna zwykła na kwotę 603.373,67 zł na rzecz (...) Bank S.A. w W.;

- hipoteka umowna łączna kaucyjna na kwotę 422.361,57 zł na rzecz (...) Bank S.A. w W.;

- hipoteka przymusowa na kwotę 225.582,00 zł na rzecz K. K.;

- hipoteka przymusowa łączna na kwotę 23.668,95 zł na rzecz K. B.;

(wydruk z KW – k. 191 - 208).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów, co do wiarygodności, których nie było żadnych wątpliwości. Nadto Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków R. K., J. K. i G. K. (2) oraz z przesłuchania stron. W zakresie zeznań świadków J. K. i G. K. (2) oraz przesłuchania powoda Sąd nie miał podstaw do odmówienia im wiary w jakimkolwiek zakresie. Jeżeli chodzi z kolei o przesłuchanie świadka R. K. oraz pozwanej to Sąd dał im wiarę częściowo. Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka R. K. i przesłuchaniu pozwanej H. K. w zakresie, w jakim wskazywali oni, iż przeniesienie własności nieruchomości usytuowanej w miejscowości W. - W., jest wykonaniem wcześniej zawartej między nimi umowy, różnie nazywanej (zgodnie z twierdzeniami świadkami – umowy o alimentacji pozwanej, według pozwanej – umowy pożyczki). Po pierwsze w tym zakresie brak jest jakichkolwiek dalszych dowodów. Po drugie zeznania świadka i przesłuchanie pozwanej są wzajemnie sprzeczne. Bowiem o ile świadek mówi o podpisaniu umowy z matką, zgodnie z którą zobowiązał się jej płacić alimenty w kwocie po 2.000,00 zł miesięcznie (k. 443) o tyle pozwana wskazała, że żadnej umowy na piśmie z synem nie podpisywała, a jedynie przekazała mu pożyczkę, którą miał jej w jakiś sposób zwrócić, „być może, jako alimenty”. Twierdzenia te w ocenie Sądu Okręgowego są powoływane tylko i wyłącznie na potrzeby niniejszego postępowania. Pozwana nie potrzebowała i nadal zresztą nie potrzebuje świadczeń alimentacyjnych. Jak sama wskazała „nie biedowała”, prowadziła działalność gospodarczą, zarówno w okresie, jak przekazywała rzekomą pożyczkę, jak i otrzymywała od syna sporne nieruchomości. Obecnie od stycznia 2015 roku jest na emeryturze. Nadto sam fakt, iż umowa darowizny przedmiotowej nieruchomości była w tym samym okresie, gdy dłużnik przekazał pozwanej drugą nieruchomość w celu uniemożliwienia przeprowadzenia z niej egzekucji, a wcześniej wyzbył się kilku innych nieruchomości, a także iż w tym okresie jego zobowiązania przerosły jego majątek, wskazuje na to, iż również ta umowa miała na celu „uchronienie” majątku dłużnika przed wierzycielami, w tym również przed powodem. Sąd odmówił również wiary twierdzeniom świadka, iż sprzedaż licznych nieruchomości na początku 2013 roku wynikała z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Co istotne w toku niniejszego postępowania nigdy nie została złożona żadna umowa zakupu przez R. K. w tym okresie jakiejś nieruchomości. W tym czasie tylko wyzbywał się nieruchomości. Mimo wpływu znacznych środków finansowych z tego tytułu, zgodnie z treścią tych umów, świadek nie spłacał jednak swoich zobowiązań, a w tym okresie już tylko i wyłącznie w stosunku do powoda zalegał z pięcioma – sześcioma ratami, a zatem z kwota około 200.000,00 zł. Sąd odmówił również wiary zeznaniom tego świadka iż dysponuje znacznym majątkiem w postaci nieruchomości, wierzytelności, udziałów w spółce, albowiem gdyby tak było w rzeczywistości to spłacałby on chociaż w części swoich wierzycieli, a tego nadal nie czyni. Jeżeli chodzi o przesłuchanie pozwanej to Sąd odmówił mu wiary w zakresie, w którym wskazała ona, iż nie interesowała się i nie interesuje sytuacją finansową syna, a tym samym nie miała wiedzy o jego problemach. Przeczy temu chociażby to, iż miała ona świadomość celu zawierania pozornej umowy sprzedaży nieruchomości położonej w W..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu, jako zasadne w pełni.

Powód roszczenie swe oparł na przepisie art. 527 k.c. i następnych regulujących kwestie tzw. skargi pauliańskiej, która to polega przed wszystkim na tym, iż wierzyciel, który nie może zaspokoić swego roszczenia z majątku dłużnika – dlatego, że ten majątek zmniejszył się lub nie powiększył skutkiem nieuczciwych działań dłużnika dokonanych w porozumieniu z trzecią osobą i na jej korzyść – może żądać zaspokojenia swego roszczenia z majątku osoby trzeciej.

Z żądaniem uznania za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika w stosunku do siebie może wystąpić wierzyciel. Wierzyciel może zrealizować swe prawo zgodnie z treścią art. 531 k.c. w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

Legitymację czynną w sprawie opartej na w/w przepisach ma wierzyciel. W sprawie niniejszej pozwana nie kwestionowała tej przesłanki, albowiem bezspornym było, iż powodowi przysługuje wierzytelność w stosunku do dłużnika tj. R. K., która to stwierdzona jest postanowieniem Sądu Rejonowego w Żyrardowie z dnia 13 listopada 2013 roku sygn. akt I Co 1527/13, a która to istniała również w dniu 1 marca 2013 roku, a zatem w dacie zawierania spornych umów.

Z kolei legitymacja bierna przysługuje w sprawie opartej na w/w podstawie bądź to osobie trzeciej, która to dokonywała z dłużnikiem czynności prawnej, bądź też osobie, na którą osoba trzecia rozporządziła uzyskaną od dłużnika korzyścią. W sprawie niniejszej E. K. (1) jest osobą na rzecz, której dłużnik przeniósł własność dwóch nieruchomości w drodze darowizny, a zatem posiada ona legitymację bierną do występowania w niniejszej sprawie.

Aby instytucja skargi pauliańskiej mogła być zastosowana, muszą zostać łącznie spełnione następujące przesłanki:

- dokonanie przez dłużnika ważnej czynność prawnej,

- pokrzywdzenie wierzyciela,

- uzyskanie przez osobę trzecią korzyści majątkowej,

- świadomość dłużnika pokrzywdzenia wierzyciela w chwili dokonywania czynności,

- świadomość osoby trzeciej o pokrzywdzeniu wierzyciela lub też możliwość powzięcia takiej informacji z zachowaniem przez osobę trzecią należytej staranności;

- żądanie przez wierzyciela uznania danej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego.

Przesłanki powyższe muszą być spełnione w każdym przypadku wniesienia skargi pauliańskiej. Jednakże wierzyciel nie zawsze zobligowany jest do udowadniania wszystkich przesłanek, albowiem udowodnienie zastąpione jest przez domniemania wskazane w art. 527 i 528. Jak każde domniemania, mogą być ono obalone, ale wówczas to na osobie trzeciej ciąży obowiązek obalenia domniemania - ciężar udowodnienia danego dowodu spoczywa wówczas na osobie trzeciej, która zobowiązana jest do aktywnego działania, albowiem jeśli będzie milczeć - do czego ma prawo - wówczas domniemanie stanie się udowodnioną przesłanką.

W sprawie niniejszej mamy do czynienia z dwoma czynnościami prawnymi, z których jedna określona została mianem umowy darowizny, a druga umowy sprzedaży. Ażeby można było żądać uznania tych czynności prawnych za bezskuteczne w stosunku do powoda należy wpierw ustalić, iż są to czynności ważne. W tym zakresie wątpliwości mogą pojawić się w zakresie umowy sprzedaży nieruchomości położonej w W., albowiem z pewnością nie była to umowa sprzedaży, gdyż pozwana nie uiściła ceny za tę nieruchomość, a jedynie nabyła jej prawo własności. Bez wątpienia zatem umowa sprzedaży była umową pozorną, o pozorności, której obie strony tej umowy miały świadomość. Stosownie do treści art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Przepis ten normuje dwie sytuacje. Pierwszą jest pozorność określana jako bezwzględna lub zwykła, która ma miejsce wtedy, gdy strony nie miały zamiaru wywołać żadnych skutków prawnych. Drugą jest pozorność nazywana względną lub kwalifikowaną, w tym wypadku strony pod czynnością pozorną ukrywają inne, rzeczywiste oświadczenie woli (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2008 r., I UK 223/07, niepubl., z dnia 27 września 2000 r., II UKN 744/99, OSNAPUS 2002, Nr 8, poz. 194 i z dnia 7 marca 2007 r., II CSK 478/06, niepubl.). Trzeba przy tym zaznaczyć, że pozorności czynności nie wyklucza dokonanie jej w formie aktu notarialnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2007 r., I CSK 70/07, niepubl.). A zatem z punktu widzenia sprawy niniejszej istotne jest ustalenie, z którą z w/w dwóch sytuacji mamy do czynienie w sprawie niniejszej tj. czy chodzi o pozorność bezwzględną czy też względną. W pierwszym bowiem przypadku czynność ta nie wywołałaby żadnych skutków prawnych i tym samym własność przedmiotowej nieruchomości nadal przysługiwałaby dłużnikowi, a wierzyciel mógłby prowadzić postępowanie egzekucyjne z tej nieruchomości bez orzeczenia o uznaniu czynności prawnej za bezskuteczną. W drugim z kolei przypadku czynność ta wywołałaby inne skutki niż to wynika z treści samej umowy i w zależności od tych skutków kształtuje się sytuacja wierzyciela. Z ustalonego w sprawie niniejszej stanu faktycznego jednoznacznie wynika, iż w sprawie niniejszej nie mamy do czynienia z nieważnością bezwzględną przedmiotowej umowy sprzedaży. Strony bowiem zawierając tę umowę chciały wywołać skutek prawny w postaci przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości, po to, aby uniemożliwić przeprowadzenie z niej egzekucji wierzycielom. Powyższe jednoznacznie wynika zarówno z zeznań świadków R. K. (k. 443), J. K. (k. 446 – 447), jak i z przesłuchania samej pozwanej (k. 448). Wolą stron tej umowy było przeniesienie własności tej nieruchomości na rzecz pozwanej bez żadnego wzajemnego świadczenia z jej strony, a zatem pod tytułem darmym. W tej sytuacji mamy zatem do czynienia z ukrytą między stronami tej umowy, umową darowizny przedmiotowej nieruchomości, którą reguluje art. 888 § 1 k.c. i następne. Jednocześnie jest to umowa ważna, albowiem zachowany został wymóg formy dokonania tej czynności prawnej oraz spełnione są wszystkie inne przesłanki uzasadniające powyższe stwierdzenie. W przypadku drugiej umowy tj. umowy darowizny nieruchomości pozwana wskazywała, iż umowa ta była niejako świadczeniem zastępczym w zamian za pożyczkę, której wcześniej udzieliła synowi i której to nie zwrócił. Te twierdzenia nie znajdują jednak żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym, a tym bardziej w treści samej umowy. Brak jest tym samym podstaw do uznania, iż pod tą czynnością, kryła się inna czynność prawna. A tym samym również ta umowa była umową ważną, była umową pod tytułem darmym i takie skutki wywołała.

W świetle art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. „Niewypłacalność" oznacza taki obiektywny stan majątku dłużnika, wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (zob. np. A. Ohanowicz, w: System, t. III, cz. 1, s. 947; Radwański 2003, s. 31; orz. SA w Warszawie z 19.11.1997 r., I ACa 737/97, Apel. Warszawa 1998, Nr 4, poz. 36), w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami k.p.c. nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia niewypłacalności, jednak w orzecznictwie sformułowano tezę, iż pokrzywdzenie wierzycieli powstaje na skutek takiego stanu faktycznego w majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela. Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów, zaś niewypłacalność w stopniu wyższym oznacza każde, tj. bez względu na rozmiar, powiększenie się niewypłacalności. Stan niewypłacalności dłużnika należy badać i oceniać nie na czas dokonania zaskarżonej czynności, ale na czas jej zaskarżenia, w innym momencie nie wiadomo bowiem, czy przysługujące wierzycielowi prawo zaspokojenia doznało uszczerbku. W przypadku zaś, gdy pomiędzy zgłoszeniem żądania uznania czynności za bezskuteczną a wydaniem wyroku zajdą zmiany w majątku dłużnika, stan niewypłacalności dłużnika będzie podlegał ocenie na chwilę wyrokowania. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 listopada 2014 roku sygn. akt VI ACa 202/14 stan niewypłacalności zachodzi także wówczas, gdy wierzyciel może wprawdzie wyegzekwować swoją wierzytelność, ale z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka. Pokrzywdzenie wierzycieli następuje także w takim przypadku, gdy dłużnik spełnia część swoich zobowiązań, ale z nieuzasadnionym uprzywilejowaniem jednego lub niektórych z wierzycieli.

To właśnie ten element był głównym przedmiotem sporu w sprawie niniejszej. Pozwana bowiem twierdziła, iż w sprawie niniejszej nie doszło do niewypłacalności dłużnika, wskazywała jego majątek stosownie do treści art. 533 k.c.. W sprawie niniejszej wierzyciel w krótkim czasie po dokonaniu kwestionowanych czynności prawnych wystąpił do Komornika z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego i postępowanie to prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla (...)w W. M. W. w sprawie sygn. akt KM (...)zostało umorzone jako bezskuteczne. Co prawda bez wątpienia postępowanie to było prowadzone tylko do części majątku dłużnika, ale w tym zakresie okazało się ono bezskuteczne. Dłużnik w jego toku nie ujawnił Komornikowi rzekomego majątku, na który to obecnie się powołuje. Pozwana wskazywała, iż dłużnik jest wierzycielem w stosunku do wielu osób w związku z posiadanymi wekslami na kwotę 272.500,00 zł, że z jego wniosku prowadzone jest postępowanie egzekucyjne przeciwko A. S. i P. S. na kwotę ok. 340.000,00 zł, a ponadto jest on właścicielem dwóch nieruchomości – pierwszej położonej w miejscowości K. o wartości ok. 400.000,00 zł, drugiej położonej w miejscowości D. o wartości ok. 600.000,00 zł. A tym samym dysponuje on majątkiem z którego możliwe jest skuteczne przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego. Twierdzenia te są jednakże bezzasadne. Sam R. K. zeznając w sprawie niniejszej wskazał, iż wartość jego zobowiązań przekracza wartość jego środków finansowych i gdyby spłacił wszystkich wierzycieli to nie miałby z czego żyć, a ma dwoje dzieci na utrzymaniu. Nadto dalej wskazał, iż od marca 2013 roku jego stan majątkowy nie uległ znacznej zmianie, udało mu się sprzedać jakieś nieruchomości, które pominął komornik i z tego posiada środki na życie (k. 442). Już powyższe w zasadzie pozwala na zanegowanie w/w twierdzeń pozwanej, bowiem sam dłużnik wskazał, iż nie posiada majątku, który pozwoliłby mu na uregulowanie wszystkich zobowiązań i taka sytuacja była również w marcu 2013 roku. A tym samym dłużnik jest niewypłacalny i był niewypłacalny również w dacie dokonywania przedmiotowych czynności prawnych, a na skutek tych czynności stał się niewypłacalny w jeszcze większym zakresie.

Odnosząc się z kolei do wskazanego przez pozwaną majątku dłużnika podnieść należy, iż jak sam dłużnik R. K. wskazał, część z przedmiotowych wierzytelności wekslowych się przedawniła, część jest sporna, bowiem kwoty wskazane na wekslach są dwu, bądź też trzy krotnie wyższe niż te na które opiewały pierwotne zobowiązania, część była przedmiotem spraw sądowych, które są zawieszone bądź też zakończyło się w sposób niekorzystny dla dłużnika, co do części zaginęły mu dokumenty ich dotyczące. Sam R. K. nie był w stanie wskazać precyzyjnie jakie kwoty wierzytelności mu przysługują, od kogo, w jaki sposób stwierdzone, bądź też potwierdzone. Jego zeznania w tym zakresie są całkowicie pozbawione sensu. Z jednej bowiem strony przedstawia on siebie, jako osobę dysponującą wręcz kilkumilionowym majątkiem, a z drugiej strony, jako osobę, która nie potrafi wytoczyć sprawy sądowej o zapłatę kwot, które, jego zdaniem są bezsporne i doprowadza do ich przedawnienia. Gdyby rzeczywiście dłużnik dysponował takim majątkiem to z pewnością podjąłby działania zmierzające do jego spieniężenia i spłaty przynajmniej części własnych zobowiązań. W ocenie Sądu Okręgowego dłużnik majątku tego po prostu nie posiada, a nawet jeżeli rzeczywiście przysługują mu jakiekolwiek wierzytelności w stosunku do osób trzecich to po pierwsze trudno jest przyjąć to, aby wierzytelności te w ogóle nadawały się do egzekucji, aby była możliwość uzyskania tytułów wykonawczych je potwierdzających i umożliwienie przeprowadzenia tej egzekucji i po drugie, aby owi dłużnicy, których świadek nie był w stanie wskazać, byli wypłacalni, a zatem aby była szansa wyegzekwowania od nich kwot, na które opiewają te weksle. Skoro sam dłużnik nie wie ile tych weksli jest i na jaką kwotę, gdzie one się znajdują, to tym bardziej nie można czynić zarzutów wierzycielowi, że nie podjął on próby przeprowadzenia egzekucji z tych wierzytelności. Było to nierealne. Jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2006 roku sygn. akt III CSK 8/06 osoba trzecia może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną (art. 533 k.c.) także przez wskazanie realnie służącej zaspokojeniu wierzytelności dłużnika, jeżeli nie ma wątpliwości, że doprowadzi ono do zaspokojenia wierzyciela. W przypadku tego elementu stanu majątkowego R. K. nie można z całą pewnością mówić o realnym jego majątku umożliwiającym prowadzenie egzekucji.

Jeżeli chodzi o nieruchomości wskazane w odpowiedzi na pozew to wskazać należy, iż nieruchomości te obciążone są hipotekami przekraczającymi wartość tych nieruchomości wskazaną przez pozwanych. W przypadku nieruchomości położonej w miejscowości K., a objętej księgą wieczystą KW nr (...) to po pierwsze objęta jest ona już postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim M. B. w sprawach KM (...)oraz KM (...)na rzecz dwóch innych wierzycieli (k. 180 – 182), a w dziale IV księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości wpisanych jest pięć hipotek na kwotę łączną przekraczającą 1.729.000,00 zł (k. 183 – 190), a zatem czterokrotnie wyższą niż deklarowana przez pozwaną wartość tej nieruchomości. Jedna z tych hipotek wpisana jest na rzecz wierzyciela prowadzącego postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi na kwotę przeszło 230.000,00 zł. W tej sytuacji nie można stwierdzić, iż istnieje jakakolwiek realna szansa wyegzekwowania przez powoda swojej wierzytelności z tej nieruchomości. Zbędne było również dopuszczanie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania wartości tej nieruchomości, skoro jej obciążanie przekraczają wskazaną przez pozwaną wartość tej nieruchomości, a pozwana nie twierdziła, iż wartość ta jest wyższa od tych obciążeń. Analogiczna sytuacja jest w przypadku drugiej ze wskazanych przez pozwaną nieruchomości położonej w miejscowości D. i objętej księgą wieczystą KW nr (...). W tym przypadku z nieruchomości tej prowadzone jest jedno postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) A. K. w sprawie KM (...)(k. 200 – 202), ale nieruchomość ta jest obciążona hipotekami na łączną kwotę przekraczającą 1.200.000,00 zł (k. 203 – 208), a zatem dwukrotnie wyższą niż wskazywana przez pozwaną wartość tej nieruchomości. Również zatem w przypadku tej nieruchomości zbędne było dopuszczanie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, bowiem pozwana nie twierdziła, iż nieruchomość ta jest warta więcej niż wpisane w jej księdze wieczystej obciążenia. Jak zaś wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 19 lutego 2014 roku sygn. akt I ACa 991/13 w art. 533 in fine k.c. chodzi o wskazanie takiego mienia dłużnika, co do którego można - z najwyższym stopniem prawdopodobieństwa graniczącym z pewnością - przyjąć, że pozwoli na zaspokojenie wierzyciela. Nie chodzi więc o samą możliwość prowadzenia egzekucji, której rezultat może okazać się w praktyce wątpliwy, lecz o uzyskanie przez wierzyciela realnego zaspokojenia. Skoro bowiem samo wskazanie mienia dłużnika może, na równi z zaspokojeniem wierzyciela, prowadzić do zwolnienia osoby trzeciej od zadośćuczynienia jego roszczeniu, musi to być mienie realnie służące zaspokojeniu.

Również wierzytelność przysługująca dłużnikowi względem małżonków S. nie może być uznana za majątek realnie umożliwiający zaspokojenie wierzyciela. Postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko w/w na chwile obecną nie przyniosło żadnych skutków. Zgodnie z informacjami Komornika dwie z nieruchomości zostały sprzedane, przy czym w księdze wieczystej nadal wpisane są one na rzecz dłużników, a zatem nie było zapewne wydane jeszcze prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności tych nieruchomości. W przypadku prawa do lokalu kwota uzyskana z jego sprzedaży to 94.000,00 zł, a same hipoteki wpisane w księdze wieczystej prowadzonej dla tego prawa opiewają na kwotę 494.000,00 zł. W tej sytuacji w ewentualnym planie podziału R. K. nie uzyska żadnych kwot na poczet swojej wierzytelności. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku innych nieruchomości. W przypadku każdej z nich jest wzmianka o prowadzeniu co najmniej 5, a w niektórych 10 postępowań egzekucyjnych z nieruchomości. Jedynie w jednej z nich dłużnik ma wpisaną hipotekę na pierwszym miejscu, ale w tym przypadku nie zostały przeprowadzone żadne dalsze czynności egzekucyjne z wyjątkiem jej zajęcia, a przynajmniej w toku niniejszego postępowania nie zostało to udowodnione. W tej sytuacji wierzytelność przysługująca dłużnikowi w stosunku do małżonków S. również nie stanowi realnego źródła zaspokojenia powoda.

Obowiązek udowodnienia stanu niewypłacalności dłużnika zgodnie z ogólnymi regułami procesu cywilnego spoczywa na wierzycielu dochodzącym roszczenia opartego na przepisach regulujących skargę pauliańską. Jednak wykonanie tego zadania nie powinno być utrudnione, albowiem byłoby to sprzeczne z celem tej skargi, którym jest ochrona interesu wierzycieli. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 września 1998 r., III CKN 612/97 (OSNC 1999, nr 3, poz. 56), o niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. świadczy m.in. bezskuteczność przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji, która, w odniesieniu do świadczeń pieniężnych, może być prowadzona z różnych, a zatem także tylko z niektórych składników majątku dłużnika. Jeżeli zatem egzekucja świadczenia pieniężnego przeprowadzona z jednej choćby części majątku okaże się bezskuteczna, jest to wystarczające do przyjęcia, że wykazana została w ten sposób niewypłacalność dłużnika zalegającego z zapłatą. Stanowisko takie znajduje podwójne uzasadnienie: z jednej strony dłużnik może i powinien, dysponując innymi składnikami majątku, zapłacić egzekwowaną należność, co czyniłoby roszczenie pauliańskie bezprzedmiotowym, z drugiej zaś strony nie można wymagać od chcącego skorzystać z tej ochrony wierzyciela, ażeby wszczynał kolejno wiele postępowań egzekucyjnych, mnożył związane z tym koszty, pokonywał przeszkody związane z samym ustaleniem, z jakich części składa się majątek dłużnika, i wreszcie przyjmował na siebie skutki niepowodzeń kolejnych egzekucji. Stąd też w ocenie Sądu Okręgowego w sprawie niniejszej została udowodniona również i ta przesłanka roszczenia.

Kwestia świadomości działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela – powoda, nie budzi również żadnych wątpliwości. Jeżeli chodzi o umowę dotyczącą nieruchomości położonej w W. to wynika to wprost z zeznań dłużnika R. K. i przesłuchania pozwanej, którzy to wskazali po co działali w ten sposób. Artykuł 527 k.c. wymaga, aby dłużnik dokonujący zaskarżonej czynności miał świadomość, że czynność ta pociągnie za sobą pokrzywdzenie wierzyciela. Powód występując z akcją pauliańską nie musi jednakże udowadniać złego zamiaru wierzyciela. Dłużnik musi mieć jedynie świadomość konsekwencji dokonywanej czynności, nie jest natomiast konieczna świadomość dłużnika pokrzywdzenia konkretnego wierzyciela. Wystarcza świadomość dłużnika, że czynność prawna przez niego dokonana może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się. Udowodnienie świadomości pokrzywdzenia napotyka poważne trudności, gdyż świadomość jest kategorią psychologiczną, która wymyka się spod reguł postępowania dowodowego. Nie można w tym zakresie poprzestać na samym oświadczeniu dłużnika, ale konieczne jest wnioskowanie na podstawie faktów towarzyszących zaskarżonej czynności. Świadomość dłużnika może być uznana za udowodnioną, gdy zostaną spełnione następujące okoliczności: 1) dłużnik wiedział o istnieniu wierzycieli, 2) dłużnik znał skutek czynności, tj. usunięcie z jego majątku określonych składników, które mogłyby posłużyć do zaspokojenia wierzyciela. Jeśli powyższe przesłanki są spełnione należy przyjąć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, chyba że pozwany udowodni, iż w okolicznościach sprawy wnioskowanie na podstawie powołanych wyżej okoliczności byłoby błędne. Dowód może zmierzać bądź to do wykazania, że władze umysłowe dłużnika nie pozwalały na ocenę sytuacji i prawidłowe wnioskowanie, bądź też że ze względu na szczególne okoliczności sprawy wniosek o krzywdzącym charakterze dokonywanej czynności był nieuzasadniony (por wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 października 2014 roku sygn. akt I ACa 978/14). W sprawie niniejszej bez wątpienia dłużnik wiedział o istnieniu wierzytelności R. G. (1), wierzytelność ta w znacznej części była już wymagalna. Niewątpliwie znał również skutki swoich działań, szczególnie w kontekście tego, iż od końca 2012 roku popadł w kłopoty finansowe. W tej sytuacji bez wątpienia miał świadomość, iż jego działania w postaci w/w dwóch umów, prowadzą do pokrzywdzenia wierzycieli, a zatem również powoda.

Kwestia świadomości z kolei pozwanej działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela w sprawie niniejszej nie ma znaczenia, albowiem mamy w niej do czynienia z czynnościami bezpłatnymi, a skoro tak to art. 528 k.c. wyłącza ten element skargi pauliańskiej.

W tej sytuacji w ocenie Sądu Okręgowego spełnione zostały wszystkie przesłanki uzasadniające żądanie powoda, stąd też mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w punkcie I i II sentencji wyroku. Jednocześnie wskazać należy, iż kwestia zobowiązania dłużnika względem J. i G. K. (1) dla sprawy niniejszej nie ma żadnego znaczenia. Mają oni środki prawne pozwalające im na obronę swoich praw i powstrzymanie ewentualnej egzekucji z przedmiotowej nieruchomości. Z punktu widzenia roszczenia zgłoszonego w sprawie niniejszej nie ma to jednak żadnego znaczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwaną, a na koszty te złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 18.650,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 7.200,00 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Łącznie dało to kwotę 25.867,00 zł i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda w punkcie III sentencji wyroku.

Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w sentencji.