Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Łukasz Wilkowski
Protokolant:	st. sekr. sąd. Justyna Wieteska

po rozpoznaniu w dniu 04 listopada 2019 roku w Płocku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Ł. Z. i A. Z.

o zapłatę kwoty 101.680,00 zł

I.  zasądza od pozwanych Ł. Z. i A. Z. solidarnie rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 27.105,70 zł (dwadzieścia siedem tysięcy sto pięć złotych siedemdziesiąt groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25 lutego 2019 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanych Ł. Z. i A. Z. solidarnie rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 2.835,27 zł (dwa tysiące osiemset trzydzieści pięć złotych dwadzieścia siedem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nadaje wyrokowi w punkcie I. rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 994/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 lutego 2019 roku, skierowanym do Sądu Okręgowego w Lublinie powód (...) Sp. z o.o. w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwani Ł. Z. i A. Z. zapłacą w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty na rzecz powoda kwotę 101.680,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm prawem przepisanych, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł. W przypadku wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wniósł o zasądzenie od pozwanych Ł. Z. i A. Z. na rzecz powoda kwoty 101.680,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm prawem przepisanych, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł. W uzasadnieniu wskazał, iż strony zawarły umowę pożyczki w dniu 17 marca 2017 roku zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Zgodnie z postanowieniami tej umowy pozwani zaciągnęli pożyczkę w wysokości 120.000,00 zł, którą mieli zwrócić wraz z odsetkami i prowizją za udzielenie pożyczki w kwocie łącznej 149.400,00 zł w terminie do dnia 17 września 2017 roku. Pozwani nieterminowo spłacali pożyczkę jedynie do kwoty 27.105,70 zł. Z uwagi na fakt, iż powód udzielił pożyczkobiorcy rabatu w wysokości 24.600,00 zł pod warunkiem terminowej spłaty pożyczki, a pożyczkobiorca nie dochował terminu spłaty pożyczki, pożyczkobiorca jest zobowiązany do spłaty pożyczki wraz z utraconym rabatem zgodnie z § 2 ust 7 umowy. Zgodnie z § 3 ust 5 i 7 umowy pożyczki w przypadku niedotrzymania przez pozwanego terminu płatności choćby jednej raty pożyczki powód mógł przekazać sprawę do kancelarii prawnej oraz wyspecjalizowanym podmiotom windykacyjnym celem zlecenia jej prowadzenia windykacji należności. Zgodnie z postanowieniami umowy koszty działań windykacyjnych obciążały pożyczkobiorcę. W związku z faktem, iż pozwani uchylali się od płatności pożyczki powodowa spółka zmuszona była zlecić działania windykacyjne kancelarii adwokackiej. Dodatkowo powód zlecił windykację wyspecjalizowanym podmiotom zajmującym się windykacją. Zgodnie z powyżej wskazanymi zapisami umowy pożyczki koszty windykacji obciążały pożyczkobiorców w wysokości do 15% kwoty zobowiązania na dzień skierowania sprawy do windykacji plus podatek VAT. Powodowa spółka w związku z poniesionymi kosztami działań windykacyjnych zgodnie z postanowieniami umowy dochodzi zwrotu tych kosztów. Na roszczenie dochodzone pozwem składają się następujące kwoty:

- 27.105,70 zł kwota niespłaconej pożyczki;

- 24.600,00 zł utracony rabat zgodnie z § 2.7 umowy;

- 49.974,30 zł z czego 27.564,30 zł to koszty windykacji należności prowadzonych przez kancelarię prawną, zgodnie z § 3.6 umowy pożyczki wynoszącej 15% kwoty zadłużenia wraz z podatkiem VAT (149.400,00 x 15% = 22.410,00 zł; 22.410,00 zł x 23% = 5.154,30 zł; 22.410,00 zł + 5.154,30 zł = 27.564,30 zł)

z czego 22.410,00 zł to koszty windykacji należności prowadzonych przez podmiot windykacyjny, zgodnie z § 3.7 umowy pożyczki wynoszącej 15% pozostałej do zwrotu.

Pozwani pozostają w związku małżeńskim, dlatego też powód żąda zapłaty od obojga z nich solidarnie, a odsetek żąda w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie zgodnie z art 481 § 2 k.c. (k. 2 - 3).

Postanowieniem z dnia 13 marca 2019 roku Sąd Okręgowy w Lublinie stwierdził swą niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Płocku (k. 13 - 14).

Zarządzeniem z dnia 13 maja 2019 roku stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie (k. 22).

Pozwani w zakreślonym im terminie nie złożyli odpowiedzi na pozew, nie wnieśli o rozpoznanie sprawy pod ich nieobecność, nie stawili się na wyznaczonym terminie rozprawy i nie zajęli stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

17 marca 2017 roku Ł. Z. i A. Z. zawarli z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z nią powód udzielił pozwanym pożyczki na dowolny cel w kwocie 120.000,00 zł na okres 6 miesięcy, a pozwani pożyczkę tę przyjęli. Strony ustaliły, iż odsetki od pożyczki wynoszą 6.000,00 zł za cały okres na jaki zawarto umowę, co odpowiada rocznemu oprocentowaniu pożyczki w wysokości 10%. Jednocześnie w umowie wskazano, iż prowizja za udzielenie pożyczki stanowi równowartość maksymalnej wysokości poza odsetkowych kosztów kredytu obliczonych zgodnie z art 36a ust 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, co wynosi 48.000,00 zł. Jest ona wynagrodzeniem pożyczkodawcy za rozpatrzenie wniosku pożyczkowego, przygotowanie umowy pożyczki i udzielenie pożyczki nie podlega zmniejszeniu w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę. Dalej pożyczkodawca oświadczył, iż udziela pożyczkobiorcom bonifikaty/rabatu w zakresie prowizji za udzielenie pożyczki, polegającej na zmniejszeniu wysokości prowizji do kwoty 23.400,00 zł. Zgodnie z § 2 ust 6 umowy pożyczkobiorca tracił prawo do uzyskania bonifikaty w przypadku gdy nie wywiązał się ze spłaty pożyczki zgodnie z kwotami i terminami wskazanymi w harmonogramie spłat, niezależnie od tego na jakim etapie spłaty pożyczki miało to miejsce. Zwrot pożyczki miał nastąpić wraz z odsetkami i kosztami w kwocie 149.400,00 zł w terminie do dnia 17 września 2017 roku na rachunek bankowy wskazany w umowie. Strony ustaliły nadto w umowie kolejność zaliczania poszczególnych wpłat, a także wskazały w § 3 ust 5 i 6 umowy, iż w przypadku niedotrzymania przez pożyczkobiorcę terminu płatności choćby jednej raty, pożyczkodawca ma możliwość przekazać sprawę do Kancelarii prawnej celem zlecenia windykacji należności. Koszty wynagrodzenia Kancelarii prawnej związane ze zleceniem prowadzenia postępowania windykacyjnego obciążają pożyczkobiorcę i wynosić będą na etapie dochodzenia zaległych rat pożyczki do 15% kwoty udzielonej pożyczki plus podatek VAT w wysokości obowiązującej dla usługi w chwili obciążenia. Nadto pożyczkodawca zastrzegł sobie zgodnie z umową (§ 3 ust 7) prawo do prowadzenia działań windykacyjnych polegających na zleceniu czynności wyspecjalizowanym podmiotom zajmującym się windykacją. Koszt wynagrodzenia tego podmiotu będzie wynosił do 15% kwoty zobowiązania na dzień skierowania sprawy do windykacji plus podatek VAT w wysokości obowiązującej dla usługi w chwili obciążenia i w całości będzie on obciążał pożyczkobiorcę (umowa pożyczki - k. 4 - 6).

Zgodnie z załączonym do umowy harmonogramem płatności spłaty pożyczki miały odbywać się w ten sposób, iż pozwani w dniach 17.04.2017 roku, 17.05.2017r, 17.06.2017r mieli spłacać raty miesięczne w kwocie po 3.000,00 zł podlegające zaliczeniu na poczet należności z prowizji, dalej w dniu 17.07.2017r ratę w kwocie 8.000,00 zł podlegającą również zaliczeniu w całości na poczet w/w prowizji, w dniu 17.08.2017r ratę w kwocie 8.000,00 zł podlegającą rozliczeniu w kwocie 6.400,00 zł również na poczet prowizji, a w kwocie 1.600,00 zł na poczet odsetek i wreszcie w dniu 17.09.2017r miała być płatna ostatnia rata w kwocie 124.400,00 zł, podlegająca rozliczeniu w ten sposób, iż kwota 4.400,00 zł miała być zaliczona na poczet odsetek, a kwota 120.000,00 zł na poczet kapitału (harmonogram spłat - k. 7).

Pozwani nieterminowo spłacali pożyczkę jedynie do kwoty 27.105,70 zł (twierdzenie powoda z pozwu - k. 3).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o w/w dowody z dwóch dokumentów prywatnych oraz twierdzenia powoda zawarte w pozwie w trybie art 339 § 2 k.p.c. w zakresie, w którym nie budziły one wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo, mimo wyrokowania zaocznego, podlegało uwzględnieniu jedynie co do kwoty 27.105,70 zł, o której orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie roszczenia, jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Powód w sprawie niniejszej dochodził zwrotu kwoty pożyczki niespłaconej przez pozwanych tj. 27.105,70 zł, a także zastrzeżonych w umowie zawartej pomiędzy stronami:

- bonifikaty prowizji w kwocie 24.600,00 zł;

- zwrotu wynagrodzenia kancelarii prawnej oraz podmiotu zajmującego się windykacją w kwocie łącznej 49.974,30 zł.

Zaczynając od drugiej części w/w roszczenia powoda tj. kosztów wynagrodzenia podmiotów windykujących to w tym zakresie roszczenie to podlegało oddaleniu, powód bowiem w pozwie nie zawarł nawet twierdzeń, które pozwalałyby ustalić, iż znajduje ono podstawę prawną w umowie stron. Wyrokowanie zaoczne nie oznacza bezkrytycznego uwzględnienia w całości żądania powoda. Powyższe jest możliwe tylko wówczas, jeżeli powód przytoczył fakty, które pozwalają na uznanie, iż żądanie to znajduje podstawę prawną. Rolą powoda jest takie sformułowanie pozwu i jego uzasadnienia, aby w oparciu o te dokumenty Sąd mógł ustalić stan faktyczny sprawy, następnie odnaleźć przepisy prawa (ewentualne przepisy umowne) znajdujące w nim zastosowanie, a dalej dokonać subsumpcji w.w przepisów do tak ustalonego stanu faktycznego, szczególnie w sytuacji, gdy powód nie przedstawia dowodów, które pozwalałyby ten stan faktyczny ustalić. W sprawie niniejszej zgodnie z twierdzeniem powoda strony w zawartej umowie przewidziały prawo pożyczkodawcy do skierowania sprawy celem windykacji do Kancelarii prawnej oraz do innego wyspecjalizowanego podmiotu zajmującego się windykacją, w przypadku, gdy pożyczkobiorcy popadną w zwłokę z płatnością rat. Z drugiej strony przewidziały obowiązek pożyczkodawców zapłaty kosztów wynagrodzenia w/w podmiotów, wskazując górną kwotę tego wynagrodzenia i odnoszącą ją do wysokości pożyczki. Tymczasem z twierdzeń pozwu nie wynika w ogóle to czy powód skierował sprawę pozwanych do w/w podmiotów. Przy czym zaznaczyć należy, iż dla prawidłowego wykazania tej okoliczności nie wystarczy samo sformułowanie „powodowa spółka zmuszona była zlecić działania windykacyjne kancelarii adwokackiej”, czy „powód zlecił windykację wyspecjalizowanym podmiotom zajmującym się windykacją” (k. 3). Są to bowiem sformułowania umowne, nic nie wnoszące. Powód dochodząc zwrotu poniesionego wynagrodzenia winien precyzyjnie wskazać, jakim podmiotom zlecił w/w działania, w którym momencie (to jest istotne z punktu widzenia oceny zasadności podjęcia takich działań) i wreszcie najistotniejsze jakie wynagrodzenie zapłacił. W przypadku zaś tego ostatniego faktu brak jest jakiegokolwiek twierdzenia powoda. Powód bowiem precyzując to żądanie nie odnosi go w ogóle do kosztu poniesionego przez siebie, lecz wylicza maksymalną kwotę do której pozwani zobowiązali się ten koszt ponieść i takiej żąda. Powód nie podniósł, w ogóle twierdzenia, iż takie wynagrodzenie poniósł. Tymczasem zgodnie z umową pozwani nie zobowiązali się do zwrotu stałej i konkretnej kwoty, ale do zwrotu kwoty wynagrodzenia zapłaconego przez powoda. W przypadkach, w których nie wchodzi w rachubę przyjęcie prawdziwości twierdzeń powoda co do okoliczności faktycznych, albo brak jest tych twierdzeń, konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego co do tych twierdzeń i ich dowodowa weryfikacja (por. orzeczenie SN z dnia 14 sierpnia 1972 r., III CR 153/72, OSNCP 1973, nr 5, poz. 80). Postępowanie to obejmuje przede wszystkim dowody zawnioskowane przez powoda w pozwie, innych jego pismach procesowych, jak również na rozprawie zaocznej. W sprawie niniejszej powód nie zaoferował w tym zakresie żadnych dowodów, nie przedłożył żadnych dokumentów, które potwierdzałyby jego żądanie, a jego pełnomocnik przybyły na rozprawę nie był w stanie żadnych bliższych okoliczności faktycznych przytoczyć ustnie. Brak w/w twierdzeń nie pozwala również Sądowi na dokonanie oceny prawnej tak zgłoszonego roszczenia i poczynienie jednoznacznego ustalenia jakim podmiotom i jakie kwoty powód zapłacił w związku z prowadzonymi działaniami windykacyjnymi i czy w ogóle powód jakiekolwiek działania windykacyjne zlecał.

W tym miejscu wskazać dodatkowo należy na to, iż powód miał dodatkowy czas na doprecyzowanie swoich twierdzeń faktycznych, szczególnie w sytuacji, gdy już na wstępnym etapie rozpoznawania sprawy stwierdzono brak podstaw do wydania w niej nakazu zapłaty nawet w postępowaniu upominawczym.

Jeżeli chodzi o kwestie dochodzonego zwrotu udzielonej bonifikaty na prowizję do zapłaty, której zobowiązali się pozwani to wskazać należy, iż roszczenie powoda w tym zakresie podlegało oddaleniu z uwagi na sprzeczność z przepisami prawa. W tym miejscu wskazać należy, czym jest prowizja w przypadku umowy pożyczki. Z pewnością nie jest bowiem ona wynagrodzeniem za udzielenie pożyczki. Ten charakter mają odsetki. Prowizja jest zwrotem kosztów poniesionych w związku z udzieleniem pożyczki. Oznacza to, iż nie może ona być ustalana dowolnie, ale musi odnosić się do rzeczywistych wydatków ponoszonych przez pożyczkodawcę. Wydatki te mogą być bardzo różne i obejmować koszty sporządzenia dokumentacji, koszty analizy dokumentacji, koszty zatrudnienia pracowników, koszty pośredników, koszty działań w terenie. Wydatki te nie muszą być precyzyjnie określane i wskazywane. Niejednokrotnie są one bowiem trudne do ujęcia. Zawsze jednak muszą one być dostosowane do sytuacji i nie mogą stanowić źródła zysków pożyczkodawcy. W sprawie niniejszej już sam sposób wyliczenia prowizji wskazany w § 2.3 umowy wskazuje na to, iż pożyczkodawca w żaden sposób nie odniósł jej do poniesionych kosztów, bowiem wskazał, iż jest to określona ustawą o kredycie konsumenckim maksymalna wysokość poza odsetkowych kosztów kredytu. Dalej prowizja odnosi się do wydatków związanych z udzieleniem pożyczki, a nie z jej windykacją. Uzależnienie zatem jej wysokości od terminowej spłaty pożyczki przeczy jej istocie. Te bowiem koszty z reguły są rekompensowane przez odsetki karne, czy obowiązek zwrotu kosztów podmiotów windykacyjnych, tak jak w sprawie niniejszej. Jeżeli pożyczkodawca udziela rabatu w prowizji to co oczywiste rabat ten nie może przekraczać kwoty zysków. W przeciwnym bowiem wypadku byłaby to operacja niekorzystna ekonomicznie dla pożyczkodawcy. Tymczasem w sprawie niniejszej odsetki, jakie mieli zapłacić tytułem wynagrodzenia pożyczkodawcy to kwota 6.000,00 zł. Taki zysk miał osiągnąć powód w związku z zawartą umową. Tymczasem rabat w prowizji, a zatem obniżenie kosztów udzielenia kredytu wyniósł 24.600,00 zł, a zatem kwotę przeszło 4 - krotnie wyższą. Logika wskazuje zatem, iż w/w kwota rabatu w prowizji nie jest kwotą stanowiącą koszt udzielenia kredytu. Skoro nawet przy zastosowaniu tego rabatu, opłacalnym dla powoda było zawarcie tej umowy, to znaczny, że koszt obsługi tej umowy był niższy i nie przekraczał kwoty określonej w umowie już po zastosowaniu rabatu tj. kwoty 23.400,00 zł. Kwota taka jest i tak kwotą znaczącą, stanowi ona prawie 20% kwoty kredytu i z pewnością pozwoliła ona powodowi ponieść koszty związane z udzieleniem kredytu. W tej sytuacji zastrzeżenie prowizji ponad tę kwotę rażąco narusza interes konsumenta i dobre obyczaje, jako nieekwiwalentne i naruszające równowagę kontraktową stron stosunku zobowiązaniowego. Dodatkowe opłaty są co do zasady dopuszczalne, zwłaszcza w świetle ustawy o kredycie konsumenckim, ale powinny odzwierciedlać rzeczywiste koszty związane z obsługą pożyczki i nie mogą stanowić źródła dodatkowego dochodu dla pożyczkodawcy. Ustanowienie tak wysokich opłat służy obejściu przepisów o odsetkach maksymalnych i stanowi w istocie próbę ukrycia rzeczywistego oprocentowania pożyczki, należy je więc uznać za nieważne w oparciu o art. 58 k.c.. Nie kwestionując uprawnienia wierzyciela jako pożyczkodawcy do pobierania od klienta opłat i wynagrodzenia za czynności administracyjno - obsługowe, Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że opłaty takie winny być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta, czego nie można powiedzieć o opłatach ustalonych w niniejszej sprawie. Co prawda wysokość kosztów udzielenia pożyczki, jak i wynagrodzenia pożyczkodawcy przeważnie jest ustalana przez strony, jednakże pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom z uwagi na regulację art. 353 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Stąd też również w tym zakresie Sąd powództwo oddalił. Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o treść art 100 zd. 1 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając. Koszty te w sprawie niniejszej poniósł tylko powód i jest to kwota łączna 10.501,00 zł (5.084,00 zł - opłata sądowa, 5.400,00 zł - wynagrodzenie pełnomocnika, 17,00 zł - opłata skarbowa). Powód wygrał sprawę niniejszą w 27% (27.105,70 zł/101.680,00 zł), a zatem pozwani winni u zwrócić 27% poniesionych przez niego kosztów tj. kwotę 2.835,27 zł (10.501,00 zł x 0,27). i taką też kwotę Sąd zasądził od nich na rzecz powoda w punkcie III. sentencji wyroku.