Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Łukasz Wilkowski
Protokolant:	Anna Bogacz

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2016 roku w Płocku na rozprawie

sprawy z powództwa J. J.

przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, Sądowi Okręgowemu w Warszawie, Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku, Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie i Sądowi Najwyższemu

o zadośćuczynienie w kwocie 30.000,00 zł i odszkodowanie w kwocie 100.000,00 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda J. J. na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 638/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 marca 2015 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, Sądowi Okręgowemu w Warszawie, Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku, Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie i Sądowi Najwyższemu powód J. J. wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 100.000,00 zł tytułem odszkodowania i kwoty 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia i obciążenie pozwanego kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazał, iż zarzuca wymienionym wyżej jednostkom organizacyjnym Skarbu Państwa prowadzenie postępowania opieszale i w sposób przewlekły oraz lekceważenie go, jako strony powodowej. Powyższe jego zdaniem stanowi bezpośrednią przyczynę pogorszenia się jego stanu zdrowia, powodując u niego nadciśnienie, zawroty głowy, problemy z wątrobą i żołądkiem. W efekcie czego zmuszony jest do przyjmowania leków oraz nie może funkcjonować w społeczeństwie i podjąć pracę. Wskazał, iż:

- w sprawie I C 714/09 wydano zarządzenie w dniu 03 grudnia 2010 roku o zwrocie pozwu, a w dniu 04 kwietnia 2011 roku rozpoznano zażalenie do sprawy V Cz 818/11,

- w sprawie I C 1667/08 zapadł wyrok w dniu 16 września 2009 roku, a w dniu 30 maja 2011 roku rozpoznano jego apelację w sprawie V Ca 433/11;

- w sprawie I ACz 981/09 wydano postanowienie w dniu 24 września 2009 roku, a do dnia dzisiejszego nie zostało mu doręczone. W tej sprawie została złożona skarga na przewłokę, która została rozpoznana w dniu 13 stycznia 2011 roku do sprawy III SPP 27/10,

- w sprawie III C 693/09 została złożona skarga na przewłokę, która została rozpoznana w dniu 17 marca 2011 roku w sprawie VI S 6/11;

- w sprawie IV Cz 97/10 zostało rozpoznane zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2010 roku, które wpłynęły do Sądu Najwyższego w dniu 14 lipca 2010 roku i zostało przesłane wraz z aktami do Sadu Najwyższego w dniu 25 sierpnia 2010 roku. Jego zażalenie zostało rozpoznane w styczniu 2015 roku.

W ocenie powoda Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność w trybie art 417 k.c., a także na podstawie art 10 ust 2 Konstytucji. Nadto powód przywołał przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na przewlekłość oraz przepis art 445 k.c. (pozew k. 4 – 5).

Pozwany reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w odpowiedzi na pozew z dnia 12 października 2015 roku wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, iż pozwany zaprzecza wszelkim twierdzeniom powoda, których wprost nie przyznaje. Należy jednak przypuszczać, iż jest nią przepis art. 417 k.c. W ocenie pozwanego powód nie przedstawił dowodów na istnienie przewlekłości postępowań wymienionych enumeratywnie w powództwie. W rozważaniu na temat zastosowania podstawy prawnej uregulowanej w art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. podniósł, iż roszczenie o zadośćuczynienie może być uwzględnione po wykazaniu przez powoda: naruszenia jego dóbr osobistych, okoliczności doznania przez niego krzywdy, związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem, a doznaną krzywdą oraz bezprawności zachowania sprawcy. Do odpowiedzialności na tej zasadzie nie ma zastosowania domniemanie bezprawności zachowania sprawcy naruszenia dóbr osobistych określone w art. 24 § 1 k.c. W przypadku powoda przedstawione okoliczności stanowią jedynie polemikę z oceną poszczególnych składów orzekających, które owe skargi powoda rozpoznawały. Powyższe nie stanowi wykonania obowiązku wynikającego z art. 6 k.c. W ocenie pozwanego powód w sprawie niniejszej nie wykazał żadnej z przesłanek wcześniej wskazanych (k. 68 – 74).

W toku dalszego postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. J. był bądź jest stroną bardzo wielu postępowań cywilnych toczących się przed Sądami powszechnymi w całym kraju, które to procesy są przez niego inicjowane. Powód nieustannie wytacza setki powództw, które konstruuje w bardzo podobny sposób. W każdym procesie wskazuje kilka bądź też kilkadziesiąt jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa z działalnością, których wiąże swoje roszczenie. Następnie wskazuje od kilku do kilkudziesięciu postępowań sądowych w toku których jego zdaniem niezasadnie odmówiono mu zwolnienia od kosztów sądowych, przyznania pełnomocnika z urzędu, nastąpiła przewlekłość postępowania, bądź też orzeczenie było jego zdaniem niesprawiedliwe. Następnie powołuje się na spowodowanie w ten sposób przez Skarb Państwa jego cierpień i pogorszenie się jego stanu zdrowia (okoliczność bezsporna, podniesiona przez pozwanego i przyznana przez powoda).

W toku tych postępowań J. J. składał również skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Skargi te były odrzucone lub oddalane. Powód składa zażalenia na wszystkie rozstrzygnięcia sądowe, a następnie w toku procesów powołuje się na przewlekłość postępowań, którą sam w dużej mierze powoduje (okoliczność bezsporna, podniesiona przez pozwanego i przyznana przez powoda).

W odniesieniu do żadnego z postępowań wskazywanych w pozwie nie doszło do wydania we właściwym postępowaniu prejudykatu, który stwierdzałby niezgodność z prawem orzeczeń sądowych wydanych w przedmiotowych sprawach. (bezsporne).

Powód nie ma nikogo na utrzymaniu. Nie ma majątku, ani dochodów. Przebywa aktualnie już od kilku lat w zakładach karnych bądź aresztach śledczych, gdzie odbywa karę pozbawienia wolności (bezsporne).

Powyższy stan faktyczny był de facto bezsporny. Częściowo podlegał on ustaleniu w oparciu o treść art 230 k.p.c., jako przyznany przez powoda. Pozwany w odpowiedzi na pozew powołał się na działanie powoda polegające na wytaczaniu setek powództw na terenie całego kraju konstruowanych przeciwko jednostkom organizacyjnym Skarbu Państwa. Powód twierdzeniom tym nie zaprzeczył, w szczególności nie zaprzeczył im w piśmie procesowym z dnia 05 listopada 2015 roku (k. 85) stanowiącym replikę do odpowiedzi na pozew, podnosząc jedynie, iż „nie zgadza się ze stanowiskiem pozwanego” i nie powołując się na żadne fakty, ani też faktom nie przecząc. W tej sytuacji w ocenie Sądu Okręgowego twierdzenia pozwanego, co do sposobu postępowania powoda można było uznać za przyznane w trybie w/w art 230 k.p.c. Nadto nie sposób również nie wskazać, iż Sąd z urzędu z racji prowadzonych tylko w Sądzie Okręgowym w Płocku postępowań posiada wiedzę na temat sposobu działania powoda i okoliczność ta mogła być również ustalona w oparciu o treść art 228 § 2 k.p.c.

Sąd jednocześnie pominął wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z akt spraw sądowych wskazanych w pozwie, albowiem przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie znają takiego dowodu, a powód wnosząc o dopuszczenie dowodu z dokumentów zgromadzonych w tych aktach winien wskazać o jakie dokumenty wnosi i na jakie okoliczności. Tego zaś nie uczynił. Nadto zbędne było przeprowadzanie tych dowodów przez Sąd z uwagi na dokonaną przez Sąd ocenę prawną roszczeń powoda. Dowód z przesłuchania stron zgodnie z systematyką przepisów formalnoprawnych ma charakter subsydiarny (art. 299 k.p.c.). Co do zasady w sprawach o zadośćuczynienie i odszkodowanie istotnie jest on przeprowadzany, natomiast w żadnym wypadku nie może stanowić środka w drodze którego powód będzie dopiero poszukiwał twierdzeń stanowiących podstawę faktyczną formułowanych roszczeń. Podstawa faktyczna roszczeń winna wskazana być w sposób stanowczy, jasny i precyzyjny już w pozwie, bądź też sprecyzowana w formie pisma procesowego lub stanowiska zajętego w toku rozprawy. W świetle treści załączonych do akt sprawy niniejszej dokumentów oraz twierdzeń powoda w ocenie Sądu uznać należało, iż przesłuchanie stron jest środkiem dowodowym zbędnym dla właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Podkreślić przy tym należy, iż strony procesu obowiązuje swego rodzaju lojalność procesowa, wyrażająca się w obowiązku dokonywania czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiania dowodów (art. 3 k.p.c.), zaś Sąd z jednej strony powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy, z drugiej zaś uczestnicy procesu obowiązani są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko (art. 6 k.p.c.). Sytuację, w której powód zdawkowo formułuje twierdzenia odnośnie okoliczności faktycznych w treści pozwu, nie poszerzając ich w sposób właściwy w toku procesu i oczekując, że swoje stanowisko szerzej zaprezentuje poprzez złożenie zeznań w charakterze strony, ocenić właśnie należy jako nielojalność procesową, nieusprawiedliwioną w żaden sposób tokiem postępowania. Nadto podnieść również należy, iż w innych prowadzonych z udziałem powoda procesach, w których Sąd dopuszczał dowód z przesłuchania stron i zlecał przeprowadzenie go w drodze pomocy sądowej, powód odmawiał składania zeznań, prowadząc jedynie do wydłużenia czasu trwania procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo, jako bezzasadne podlegało oddaleniu w całości.

Powód w sprawie niniejszej, jako podstawę prawną odpowiedzialności pozwanego wskazał art 417 k.c..

Zgodnie z art. art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

W sprawie niniejszej powód, jako zdarzenie szkodzące wskazuje przewlekłość w rozpoznawaniu jego zażaleń, apelacji i skarg w pięciu enumeratywnie wymienionych fragmentach postępowań sądowych prowadzonych we wskazanych na wstępie jednostkach organizacyjnych Skarbu Państwa. W pierwszym przypadku chodzi o termin rozpoznania zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu, w drugim przypadku termin rozpoznania apelacji od wyroku, w trzecim i czwartym przypadku termin rozpoznania skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, w piątym przypadku termin rozpoznania zażalenia powoda przez Sąd Najwyższy. Zasadniczym instrumentem przysługującym stronie niezadowolonej z terminowości rozpoznania sprawy przez Sąd w postępowaniu cywilnym jest właśnie skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (dalej skarga na przewlekłość) wprowadzona do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. 2004.179.1843 ze zm.). Stosownie do treści art 15 ust 1 tejże ustawy strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. W świetle ust 2 w/w przepisu postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania. W sprawie niniejszej powód nie uzyskał takich orzeczeń, a zatem w/w przepis nie znajduje w niej zastosowania. Nie oznacza to jednak, iż strona, która z różnych przyczyn nie wystąpiła ze skargą na przewlekłość nie może dochodzić w drodze odrębnego postępowania zadośćuczynienia czy odszkodowania za krzywdę czy szkodę doznaną na skutek opieszałego rozpoznania sprawy. Zgodnie bowiem z art. 16 tejże ustawy strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy. W takiej sytuacji powód musi jednak wykazać zarówno to, że doszło do przewlekłości postępowania, jak i fakt poniesienia szkody oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy przewlekłością a szkodą. Artykuł 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) nie stanowi źródła roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z przewlekłości postępowania; ich podstawą mogą być w szczególności art. 445 i 448 k.c., stosowane z uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego art. 6 ust. 1 i art. 41 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) (postanowienie SN z dnia 27 czerwca 2008, III CZP 25/08).

A zatem bezspornie powód w sprawie niniejszej posiada podstawę prawną do dochodzenia przedmiotowych roszczeń. Tym samym należało ocenić czy powód udowodnił okoliczności faktyczne, od których zależne jest ewentualne uwzględnienie jego żądania. Powód w sprawie niniejszej zgłosił dwa roszczenia tj. o odszkodowanie oraz o zadośćuczynienie.

Jeżeli chodzi o pierwsze ze zgłoszonych roszczeń wskazać należy, iż powód nie udowodnił, a nawet nie przywołał twierdzeń na okoliczność ustalenia tego, jaką szkodę poniósł na skutek ewentualnego bezprawnego działania pozwanego. Zażądał z tego tytułu kwoty 100.000,00 zł nie wskazując w jaki sposób kwotę tę wyliczył i czego ona dotyczy. Jak wskazano wyżej okoliczności te powód w sposób wyczerpujący winien przytoczyć w pozwie, wskazując precyzyjnie na czym polega jego szkoda i skąd akurat taka kwota żądania. Ogólnikowe sformułowanie, że pogorszył się stan zdrowia powoda, nie oznacza jeszcze, iż z tego tytułu poniósł on jakąś szkodę majątkową, nawet przyjmując, że te twierdzenia powoda zostałyby potwierdzone. W tej sytuacji trudno również rozważać kwestie związku przyczynowo – skutkowego, bowiem nie wiadomo de facto między czym, a czym ma on zachodzić. Nadto, jak ustalił Sąd powód prowadzi setki procesów na terenie całego kraju, jeżeli nawet jego stan zdrowia się pogorszył, to nie sposób jest ustalić tego, że nastąpiło to akurat na skutek jednostkowych sytuacji opisanych przez niego w pozwie w sposób bardzo skromny. Nadto sam powód jest inicjatorem tych procesów. Niewątpliwie proces sądowy dla przeciętnego obywatela jest pewnego rodzaju obciążeniem i ma wpływ na jego funkcjonowanie. Sama konieczność jego prowadzenia może negatywnie wpływać na stan zdrowia. Jednakże w przypadku powoda, trudno taki wniosek wysnuć, w sytuacji, gdy od już co najmniej kilku lat prowadzi on permanentnie liczne procesy, które następnie stanowią podstawę faktyczną do prowadzenia kolejnych procesów. Z takiego działania uczynił sobie sposób na życie i trudno w tej sytuacji mówić o związku przyczynowo skutkowym pomiędzy ewentualną przewlekłością postępowania w sprawach wskazanych w pozwie, a stanem zdrowia powoda.

Podkreślić należy, iż zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie podnosi się, że naruszenie dobra osobistego rozpatrywać należy tylko w granicach przeciętnych ocen społecznych, a nie indywidualnego odczucia osoby domagającej się ochrony (uchw. SN z dnia 28 maja 1971 r., III PZP 33/70, OSNCP 1972, nr 11, poz. 188); ujęcie obiektywne pozwala uniknąć ochrony, subiektywnie i nadmiernie odczuwanych skutków naruszeń sfery osobistej (tak J. Piątowski, Glosa do wyroku SN z dnia 16 stycznia 1976 r., II CR 692/75, NP 1977, nr 7-8, s. 1146). Za obiektywną koncepcją dóbr osobistych przemawia również to, że dobra te "są wartościami niemajątkowymi, wiążącymi się z osobowością człowieka, uznanymi powszechnie w danym społeczeństwie", oraz że konieczne jest odróżnienie problemu stwierdzenia osobistego charakteru danego dobra od samej oceny jego naruszenia, a tylko niektóre dobra osobiste są szczególnie ściśle związane ze sferą psychiczną jednostki i wówczas stwierdzenie ich naruszenia jest utrudnione (A. Szpunar, Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979, s. 106). Powód w sprawie niniejszej w sposób wybitnie subiektywny poszukuje związku między stanem swojego zdrowia a działaniami organów państwa, które determinowane są faktycznym nadużywaniem przez powoda uprawnień procesowych poprzez podejmowanie czynności oczywiście bezpodstawnych. Nie jest bowiem realizowaniem prawa do sądu uporczywe wszczynanie postępowań których przedmiotem są roszczenia i żądania będące w odbiorze racjonalnie rozumującej osoby a limine oczywiście niezasadne.

Reasumując, roszczenia powoda uznać należało za bezzasadne, albowiem po pierwsze nie udowodnił on bezprawnego działania pozwanego, a po drugie nie udowodnił samej szkody oraz krzywdy.

Wreszcie w ocenie Sądu Okręgowego w pełni zasługuje na uwzględnienie podniesiony przez pozwanego zarzut nadużycia prawa przez powoda. Zgodnie z art 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Bez wątpienia powód ma prawo dostępu do Sądu, gwarantowane przez Konstytucję, ma również prawo do wytaczania powództw skierowanych przeciwko Skarbowi Państwa, ale obecne działania powoda sprowadzają się do permanentnego torpedowania sądów pozwami, które z samego założenia powoda nie mają wcale prowadzić do uzyskania przez niego jakichkolwiek świadczeń, ale mają prowadzić do utrudnienia pracy wymiarowi sprawiedliwości. Już w toku procesu powód składając nieustające wnioski o sporządzenie mu odpisów bądź kserokopii (w sytuacji, gdy jest zwolniony z opłat sądowych) gromadzi materiał na prowadzenie ewentualnych kolejnych procesów sądowych. Powód działając w ten sposób działa nie tylko na niekorzyść Skarbu Państwa, ale przede wszystkim na niekorzyść wielu tysięcy osób będących stronami procesów sądowych, które to w związku z pozwami powoda muszą dłużej oczekiwać na rozpoznanie własnych spraw. W tej sytuacji należy zgodzić się z pozwanym, iż powód narusza zasady współżycia społecznego tj. zasadę lojalności i uczciwości postępowania w kontaktach z instytucjami Państwa. Nadto w ocenie Sądu Okręgowego działanie powoda jest sprzeczne również ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa dostępu do Sądu. Powód nie zamierza wcale uzyskać żadnych świadczeń odszkodowawczych, nie dochodzi ochrony swoich praw, a jego celem jest mnożenie samo w sobie procesów sądowych, po to, aby mieć możliwość składania kolejnych pozwów i powoływania się na przewlekłość postępowania. Takie działania powoda w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługują na ochronę i również z tego powodu powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c., i zasądził od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku.