Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Iwona Podwójniak

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku E. D.

z udziałem J. D.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji obu stron

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 17 października 2016 roku, sygnatura akt I Ns 1127/14

postanawia:

A)  z apelacji uczestnika postępowania zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie III podpunkt 1 oraz w punkcie IV i V w ten sposób, że:

a)  składnik majątku opisany w punkcie III podpunkt 1 przyznać na wyłączną własność J. D.;

b)  kwotę zasadzoną w punkcie IV podwyższyć z 48764,61 zł do kwoty 63571,25 (sześćdziesiąt trzy tysiące pięćset siedemdziesiąt jeden 25/100) złotych pozostawiając bez zmiany płatność kwoty 48764,61 zł a płatność dodatkowej kwoty 14808 złotych (czternaście tysięcy osiemset osiem) złotych ustalić na 18 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

c)  uchylić punkt V;

A)  oddalić apelację uczestnika postępowania w pozostałej części i apelację wnioskodawczyni w całości;

B)  ustalić, że koszty postępowania apelacyjnego ponoszą zainteresowane strony w zakresie przez siebie wydatkowanym;

C)  przyznać i nakazać wypłacić adwokat Z. K. wynagrodzenie za reprezentowanie wnioskodawczyni w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 110,70 (sto dziesięć 70/100) złotych brutto ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku.

Sygn. akt I Ca 15/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 października 2016 roku Sąd Rejonowy
w Ł. w sprawie I Ns 1127/14 ustalił, że do małżeńskiego majątku wspólnego J. D. i E. D., których wspólność majątkowa małżeńska ustała z dniem 01 sierpnia 2003 roku na skutek całkowitego ubezwłasnowolnienia E. D., na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi sygnatura akt I Ns 80/03, weszły następujące składniki:

1. prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 0,0019 ha położonej
w obrębie nr 15 Ł., gmina Ł., powiat (...), województwo (...) i związane z tym prawem prawo własności garażu posadowionego na w/w działce, dla których prowadzona jest KW Nr (...) oraz współudział wynoszący 1/12 ( jedną dwunastą) w prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 0,0249 ha położonej w obrębie (...) Ł., gmina Ł., powiat (...), województwo (...), dla której prowadzona jest KW Nr (...), wszystkie te prawa o łącznej wartości 15 000 zł;

2. lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu o powierzchni 53,10 m. kw. w Ł. Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. położonego w Ł. przy ul. (...) o wartości 112529,23 zł.

Sąd ustalił, że udziały wnioskodawczyni E. D. i uczestnika J. D.
w majątku wspólnym są równe oraz dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób,
że przyznał: składniki majątku wspólnego opisane w punkcie I podpunkt 1) postanowienia wnioskodawczyni E. D. na wyłączną własność, a składnik majątku wspólnego opisany w punkcie I podpunkt 2) postanowienia uczestnikowi J. D. na wyłączną własność.

Ponadto Sąd zasądził od uczestnika J. D. na rzecz wnioskodawczyni E. D. dopłatę w kwocie 48 764,61 zł z tytułu podziału majątku wspólnego, płatną jednorazowo w ciągu jednego roku od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności.

Sąd nakazał uczestnikowi J. D. opróżnienie i wydanie wnioskodawczyni E. D. wszystkich nieruchomości opisanych w punkcie I podpunkt 1) postanowienia
w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia, umorzył postępowanie
w pozostałym zakresie oraz ustalił, że zainteresowani ponoszą koszty postępowania
w zakresie dotychczas wydatkowanym.

Rozstrzygnięcie Sądu zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Wnioskodawczyni E. D. i uczestnik J. D. zawarli związek małżeński
w dniu 20 sierpnia 1988 roku. Umów małżeńskich majątkowych nie zawierali. Postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 10 lipca 2003 roku sygnatura akt I Ns 80/03, które uprawomocniło się w dniu 01 sierpnia 2003 roku, wnioskodawczyni E. D. została całkowicie ubezwłasnowolniona z powodu choroby psychicznej.

W trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej zainteresowani nabyli:

- prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 0,0019 ha położonej
w obrębie nr (...) Ł., gmina Ł., powiat Ł., województwo (...) i związane z tym prawem prawo własności garażu posadowionego na w/w działce, dla których prowadzona jest KW Nr (...) oraz współudział wynoszący 1/12 w prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 0,0249 ha położonej w obrębie 15 Ł., gmina Ł., powiat (...), województwo (...), dla której prowadzona jest KW Nr (...), oba te prawa o łącznej wartości 15 000 zł,

- lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu o powierzchni 53,10 m. kw. w Ł. Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. położonego w Ł. przy ul. (...) o wartości 112 529,23 zł. Wartość przedmiotowego prawa została określona według stanu mieszkania na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. 01 sierpnia 2003 roku, czyli bez nakładów, których uczestnik dokonał później ze swojego majątku osobistego.

Wnioskodawczyni E. D. wyprowadziła się z mieszkania stron położonego
w Ł. przy ul. (...) przed swoim ubezwłasnowolnieniem. Przyczyną wyprowadzki było to, że E. D. potrzebowała całodobowej opieki, a uczestnik J. D. tej opieki nie zapewnił jej. Od czasu wyprowadzki wnioskodawczyni uczestnik korzysta z mieszkania
i garażu z wyłączeniem wnioskodawczyni oraz ponosi czynsz i opłaty związane z tymi nieruchomościami.

Wnioskodawczyni E. D. ma 55 lat. Przebywa w Domu Pomocy Społecznej
w P.. Wymaga całodobowej opieki i rehabilitacji. Otrzymuje rentę w kwocie około 800 zł miesięcznie. 75 % renty jest przeznaczane na koszty pobytu w (...). Dodatkowo koszt pobytu w (...) dofinansowuje Gmina Ł.. Opiekun prawny dopłaca dodatkowo 200 zł miesięcznie na leki, środki czystości i środki higieniczne. Opiekun prawny ponosi także koszty zakupu nowej odzieży dla wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni wymaga dodatkowej rehabilitacji. Opiekun prawny ma zamiar wynająć garaż należący do majątku wspólnego
i środki uzyskane z tego źródła przeznaczyć na koszty utrzymania i rehabilitacji wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni uzyskuje dodatkowo 150 zł tytułem alimentów od uczestnika. Oprócz majątku objętego wnioskiem wnioskodawczyni nie ma innego majątku.

Uczestnik J. D. ma 55 lat. Jest zatrudniony jako pracownik ochrony
w G.. Średni miesięczny dochód uczestnika to 1 500 zł złotych miesięcznie. Uczestnik jest zobowiązany do alimentów na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 150 zł miesięcznie i na rzecz swojego dziecka w kwocie 500 zł miesięcznie. Uczestnik jest właścicielem działki
o powierzchni 0,28 ha, zabudowanej domem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi, położonej w miejscowości G. gmina Ł..

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd orzekł o składzie majątku wspólnego na podstawie art.31 § 1 krio. (punkt I postanowienia)

O udziałach małżonków w majątku wspólnym Sąd orzekł na podstawie art.43 § 1 krio. (punkt II postanowienia)

O podziale majątku wspólnego orzeczono na podstawie art.46 krio w związku art.1037 par.1 k.c. i 1038 par.1 k.c.(punkt III postanowienia).

Sąd przyznał uczestnikowi prawo do mieszkania, ponieważ uczestnik od wielu lat zajmuje to mieszkanie i chciał je uzyskać, a wnioskodawczyni przebywa na stałe w Domu Pomocy Społecznej i mieszkania nie potrzebuje.

Sąd przyznał wnioskodawczyni prawo do garażu i podjazdu, ponieważ jest to uzasadnione z uwagi na stan zdrowia i sytuację materialną wnioskodawczyni. Garaż może zostać wynajęty i będzie mógł przynosić niewielki dochód, który jest niezbędny do utrzymania i leczenia wnioskodawczyni. Uczestnik przechowuje w garażu samochód,
ale może trzymać ten samochód także w budynkach gospodarczych na swojej nieruchomości w G..

Suma wartości nieruchomości wchodzących do majątku wspólnego małżeńskiego wynosi 127 529, 23 zł.

Połowa tej wartości, która powinna przypaść każdemu z zainteresowanych, to 63 764,61 zł.

Wnioskodawczyni uzyskała nieruchomość o wartości 15 000 zł, powinna zatem uzyskać od uczestnika kwotę 48764,61 zł tytułem dopłaty. (63764 zł 61 gr - 15 000 zł = 48764 zł 61 gr) (punkt IV postanowienia).

O odroczeniu płatności dopłaty Sąd orzekł na podstawie art.212 § 3 k.c., biorąc pod uwagę sytuację materialną uczestnika. Uczestnik nie jest zdolny do niezwłocznego uiszczenia całej dopłaty. Dlatego pozostawiono mu 1 rok od uprawomocnienia się postanowienia, aby miał czas na uzyskanie potrzebnej kwoty, np. ze sprzedaży nieruchomości w G. albo z kredytu bankowego zabezpieczonego hipotecznie, np. na nieruchomości w G..

Sąd nie rozliczał wydatków, jakie uczestnik poniósł ze swojego majątku osobistego na utrzymanie mieszkania i garażu po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, ponieważ:

- po pierwsze na wydatki te składały się między innymi opłaty za media i usługi (woda, co, energia elektryczna, wywóz śmieci), które uczestnik zużył osobiście bez udziału wnioskodawczyni, która z w/w nieruchomości nie korzystała,

- po drugie uczestnik przez ponad 13 lat od ustania wspólności majątkowej małżeńskiej korzystał z w/w nieruchomości ponad udział w całości z wyłączeniem wnioskodawczyni i nie uiszczał jej z tego tytułu żadnego wynagrodzenia.

Ewentualne roszczenie uczestnika o zwrot wydatków w ocenie Sądu uległo zatem kompensacji z roszczeniem wnioskodawczyni o wynagrodzenie za korzystanie
z nieruchomości przez uczestnika ponad udział.

Na podstawie art. 624 zdanie 2 k.p.c. nakazano uczestnikowi, aby wydał wnioskodawczyni garaż w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia. (punkt V postanowienia)

Na podstawie art.512 § 1 k.p.c. umorzono postępowanie w zakresie ruchomości, ponieważ pełnomocnik wnioskodawczyni w tym zakresie cofnął wniosek, a pełnomocnik uczestnika wyraził na to zgodę. (punkt VI postanowienia).

Ponieważ wnioski żadnej ze stron nie zostały uwzględnione w całości, na podstawie art.520 § 2 k.p.c. Sąd postanowił, aby zainteresowani ponieśli koszty postępowania
w zakresie dotychczas wydatkowanym. (punkt VII postanowienia).

Z rozstrzygnięciem nie zgodziły się obie strony.

Wnioskodawczyni zaskarżyła orzeczenie co do pkt. 4 w części ustalającej termin spłaty, tj. w ciągu jednego roku od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy,

- art. 233 § 1 k.p.c, przez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego polegająca na uznaniu, iż uczestnik nie jest zdolny do niezwłocznego uiszczenia całej dopłaty, w sytuacji gdy uczestnik jest właścicielem nieruchomości w G., którą to nieruchomość może sprzedać lub uzyskać pod nią kredyt hipoteczny w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia;

naruszenie prawa materialnego:

- art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c, w zw. z art. 46 k.r.o., poprzez błędne uznanie,
że zachodzą przesłanki do odroczenia płatności dopłaty na rzecz wnioskodawczyni do roku od uprawomocnienia się orzeczenia w sytuacji gdy wnioskodawczyni jest osobą ubezwłasnowolnioną, wymaga dodatkowej rehabilitacji, zakupu leków oraz środków czystości, a ponadto tak dalece rozciągnięcie w czasie spłaty na rzecz wnioskodawczyni godzi w jej interes ekonomiczny i pozbawiają realnej możliwość skorzystania z zasądzonej przez Sąd I instancji kwoty.

W konkluzji skarżąca wniosła o:

I.  zmianę postanowienie w punkcie IV. w ten sposób, żeby zasądzić od uczestnika J. D. na rzecz wnioskodawczyni E. D. dopłatę w kwocie 48764,61 zł z tytułu podziału majątku wspólnego, płatną jednorazowo w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności,

II.  zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu według norm przepisanych, oświadczając, iż koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Z kolei uczestnik postępowania J. D. zaskarżył postanowienie w części,
tj. w zakresie punktu III podpunkt 1) w zw. z punktem V i w zakresie punktu IV tego postanowienia oraz wniósł o jego zmianę poprzez przyznanie składników majątku wspólnego opisanych w punkcie I podpunkt 1) postanowienia na wyłączną własność uczestnika postępowania J. D. i poprzez zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczym E. D. spłaty w kwocie 15.704,61 złotych z tytułu podziału majątku wspólnego, płatną w terminie, jak w zaskarżonym postanowieniu.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego art. 207 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie
i niezasadne przyjęcie, iż Sąd nie rozlicza w przedmiotowej sprawie wydatków uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków, pomimo ustalenia faktu ich poniesienia przez J. D. po ustaniu wspólności majątkowej i pomimo zgłoszenia przez uczestnika postępowania tego roszczenia, a także poprzez nie rozliczenie przez Sąd, także w wyniku niewłaściwego zastosowania tego przepisu, ponadto ciężarów poniesionych przez uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny stron po ustaniu wspólności majątkowej, a rozliczenie wyłącznie nakładów w tym zakresie;

2. naruszenie przepisów postępowania art. 618 par. 1 zd. 1 i par. 3 kpc oraz art. 567 par. 1 i par. 3 kpc w zw. z art. 686 kpc poprzez niewłaściwe rozstrzygnięcie Sądu o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli z tytułu posiadania majątku wspólnego stron oraz w zakresie zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku osobistego uczestnika postępowania na rzecz majątku wspólnego małżonków w ten sposób, iż Sąd nie rozliczył zgłoszonych i udowodnionych przez uczestnika postępowania J. D. roszczeń
z tytułu poniesionych wydatków i ciężarów z majątku osobistego na majątek wspólny stron po ustaniu wspólności majątkowej, ponieważ „rozliczył" nie zgłoszone przez wnioskodawczynię E. D. w przedmiotowej sprawie i nieudowodnione, tak co do podstawy, jak i co do kwoty, roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z majątku wspólnego małżonków przez uczestnika postępowania, ponad udział J. D., z wyłączeniem wnioskodawczyni;

3. naruszenie przepisów postępowania art. 227 kpc i art. 233 par. 1 kpc poprzez pominięcie faktów i dowodów o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy, zwłaszcza
w zakresie udokumentowania przez uczestnika postępowania poniesionych, jak powyżej, wydatków i ciężarów po ustaniu wspólności majątkowej oraz w zakresie nie podejmowania przez opiekuna prawnego wnioskodawczym, ale przez uczestnika postępowania czynności zmierzających do zachowania przez małżonków lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu, opisanego w punkcie I podpunkt 2) przedmiotowego postanowienia, a także poprzez jednostronną i niewłaściwą ocenę korzystania i przeznaczenia składników majątku wspólnego opisanych w punkcie I podpunkt 1) tego postanowienia.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 lutego 2017 roku każda ze stron popierała własną apelację i wnosiła o oddalenie apelacji strony przeciwnej, jednakże pełnomocnik wnioskodawczyni nie oponował co do tego, aby przyznać garaż uczestnikowi ze spłata
w wysokości 15 000 zł w terminie 3 miesięcy, natomiast uczestnik warunkowo na wypadek nieuwzględnienia jego apelacji co do obniżenia spłaty przy przyjęciu, iż garaż zostanie przyznany na jego własność deklarował spłatę tej kwoty w terminie kolejnych 6 miesięcy
a także argumentował za utrzymaniem terminu płatności, gdyż taki jego wymiar pozwala na dokonanie przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu na własnościowe w celu jego zbycia.

Rozpoznając apelac je Są d Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 212 § 3 kc w związku z art. 1035 kc ma za zadanie umożliwić osobie zobowiązanej do wywiązania się z nałożonego na nią obowiązku (np. dotyczącym spłaty)
w terminie umożliwiającym spełnienie świadczenia przy uwzględnieniu zarówno wysokości zobowiązania, jak i sytuacji materialnej zobowiązanego i spełnia taką rolę jak art. 320 kpc
w procesie.

W przypadku tej sprawy nie było powodów by nie uczynić zadość wnioskom uczestnika, tym bardziej że w obecnych realiach gospodarczych uczestnik powinien dysponować odpowiednim czasem na dokonanie przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu na własnościowe w celu jego zbycia i uzyskania w ten sposób pieniędzy na zaspokojenie wnioskodawczyni. Oczekiwanie natomiast na spieniężenie nieruchomości położonej w G., która jest jego majątkiem odrębnym jest zbyt daleko idące, gdyż ta nieruchomość nie była przedmiotem podziału i nie ma podstaw by narzucać uczestnikowi właśnie jej sprzedaży. Sytuacja majątkowa obu stron postępowania jest porównywalna a przy zgłoszeniu żądania podziału majątku przez wnioskodawczynię, która z racji ubezwłasnowolnienia i braku możliwości spłaty uczestnika oczekuje spłaty od niego, wymagała uwzględnienia czasu niezbędnego do spieniężenia składników majątku wspólnego na ten cel. Oczekiwanie, że uczestnik upora się z tym w trzy miesiące jest mało realne a krzywdzącym byłoby stawianie mu warunków niemożliwych do spełnienia, zważywszy na czas wymagany do ekspozycji składników majątku na rynku nieruchomości w celu uzyskania ceny adekwatnej do jego wartości. Niesprawiedliwym byłoby natomiast zmuszanie kogoś do spieniężenia majątku poniżej jego wartości, zwłaszcza w sytuacji w której wnioskodawczyni nie ma do zaspokojenia potrzeb zagrażających jej zdrowiu lub życiu.

Wniosek Sądu o odroczeniu obowiązku spłaty na 12 miesięcy był więc rezultatem dokonanej przez Sąd pierwszej instancji właściwej oceny dowodów przedstawionych w tym przedmiocie przez strony i mieścił się w granicach wyznaczonych przepisem art. 233 kpc.

Przypomnieć należy, że sama subiektywna ocena i odczucia strony skarżącej
w odniesieniu do rozstrzygnięcia dokonanego przez sąd pierwszej instancji nie predestynują jej do negacji zapadłego w sprawie orzeczenia poprzez wskazywanie uchybień natury proceduralnej, w tym niewłaściwej oceny lub pominięcia określonych dowodów, której miałby dopuścić się Sąd Rejonowy. Tym samym skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów; nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2006 r., I ACa 1303/05, LEX nr 214251). Do naruszenia tego przepisu mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżąca wykazała uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05).

Takich argumentów apelacja wnioskodawczyni jednak nie zawiera.

Odnosząc się natomiast do apelacji uczestnika i stanowiska wnioskodawczyni zaprezentowanego na rozprawie przed Sądem drugiej instancji wskazać należy,
że w zakresie dotyczącym sposobu rozdysponowania garażem była ona częściowo usprawiedliwiona.

Wobec braku opozycji wnioskodawczyni nie było przeszkód do zmiany rozstrzygnięcia co do garażu i przyznania tego składnika uczestnikowi, zwłaszcza w sytuacji w której on z niego korzysta i dysponuje samochodem.

Odpowiednio do powyższego należało uczestnika obciążyć obowiązkiem dodatkowej spłaty z tego składnika majątku wspólnego na rzecz wnioskodawczyni według przyjętej przez Sąd Rejonowy jego wartości i spłatę tej kwoty odroczyć o kolejne 6 miesięcy w celu zapewnienia zobowiązanemu czasu umożliwiającego zdobycie kolejnych pieniędzy.

Pozostałe zarzuty apelacji co do zasady nie zasługiwały na podzielenie.

Żądanie rozliczenia poniesionych przez uczestnika wydatków związanych
z korzystaniem przez niego z lokalu, poniesionych przez niego po ustaniu wspólności ustawowej, a dokonanych z jego majątku odrębnego - co do zasady winno być rozpatrzone w płaszczyźnie art. 207 kc, który w postępowaniu o podział majątku wspólnego znajduje zastosowanie na podstawie art. 567 § 3 kpc w zw. z art. 688 kpc i art. 618 § 1 kpc oraz art. 46 kro.

Stosownie do tego przepisu pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów i w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki związane z rzeczą wspólną. Z powyższego wynika z kolei, że współwłaściciel, który poniósł wydatki na rzecz wspólną, może żądać od pozostałych współwłaścicieli zwrotu w częściach odpowiadających ich udziałowi. Uprawnienie to związane jest z podstawową zasadą współposiadania i korzystania z rzeczy przez wszystkich współwłaścicieli. Stąd też w wypadku, gdy to wspólne posiadanie całej rzeczy objętej współwłasnością i korzystanie z niej zachodzi, współwłaściciel, który dokonał nakładów koniecznych, ma prawo żądać, aby pozostali współwłaściciele ponieśli stosownie do wielkości swoich udziałów część tych nakładów.

Powyższa zasada musi jednak ulec odpowiedniej modyfikacji w sytuacji, gdy dochodzi do dokonania podziału rzeczy do korzystania, a więc do tzw. podziału guoad usum, który polega na tym, że każdy ze współwłaścicieli otrzymuje do wyłącznego użytku fizycznie wydzieloną część nieruchomości.

Każdy więc oddzielnie używa swojej części i oddzielnie czerpie z niej pożytki. Prowadzi to w konsekwencji również do wniosku, że w takim też zakresie każdy
ze współwłaścicieli, używając fizycznie wydzielonej części, odpowiadającej wielkości jego udziału, ponosi wszystkie wydatki związane z eksploatacją tej części. Jeżeli bowiem
z podziału rzeczy wspólnej do korzystania quoad usum wynika również podział dochodów
i pożytków odpowiadający podziałowi współposiadania i korzystania między współwłaścicielami, to taka sama zasada powinna obowiązywać w odniesieniu do rozdziału wydatków, jakie każdy ze współwłaścicieli ponosi na fizycznie wydzieloną część nieruchomości, przydzieloną do używania.

Jeśli więc chodzi o sporne wydatki związane z lokalem, jakie poczynił uczestnik,
to nie budzi wątpliwości Sądu odwoławczego, że pomiędzy stronami poprzez wyprowadzenie się wnioskodawczyni ukształtował się w drodze czynności faktycznych pewien model korzystania z przedmiotów należących do ich majątku wspólnego (quoad usum), który obie strony milcząco akceptowały i zgodnie z którym lokal był przedmiotem użytku wyłącznie uczestnika.

W takiej natomiast sytuacji należało odwołać się do funkcjonującego od dawna
w orzecznictwie ugruntowanego poglądu, iż współwłaściciel dokonujący nakładów
i wydatków koniecznych na rzecz, z której w danym układzie stosunków faktycznych pomiędzy współwłaścicielami inny współwłaściciel nie korzysta, nie może od tego ostatniego żądać zwrotu tych nakładów i wydatków (tak uchwała SN z 8.01.1980 r., III CZP 80/79, OSNC 1980/9/157 i w wielu innych orzeczeniach); co dotyczy tym bardziej wszelkich pozostałych nakładów i wydatków (tak uchwała SN z 10.05.2006 r., III CZP 11/06, OSNC 2007/3/38).

Można natomiast było uwzględnić jego zarzut w zakresie dotyczącym poniesionych obciążeń publicznoprawnych (podatki, opłata za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych) jako niezależnych od podziału quoad usum, ale jedynie w takiej części jaka znajdowała potwierdzenie w aktach sprawy, a więc jedynie co do kwot: 137 zł (k. 95), 107,50 zł (k. 106) i 139 zł (k. 107).

Przy przyjętej przez Sąd Rejonowy wartości majątku, jego połowa przypadająca dla wnioskodawczyni winna zostać pomniejszona o połowę przypadających na nią należności publicznoprawnych i wynosić 63 571,25 zł.

Dla zachowania czytelności rozstrzygnięcia z uwagi na odroczenie terminu płatności przez Sąd Rejonowy oraz wyznaczenie dodatkowego terminu spłaty z wartości przyznanego uczestnikowi garażu przez Sąd drugiej instancji połowa przypadających na wnioskodawczynię należności publicznoprawnych (192 zł) została uwzględniona poprzez pomniejszenie o tą kwotę spłaty z garażu (15 000 zł – 192 zł = 14 808 zł).

Mając na uwadze powyższe w oparciu o art. 386 § 1 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc Sąd Okręgowy z apelacji uczestnika zmienił zaskarżone postanowienie w sposób opisany
w sentencji postanowienia z dnia 8 lutego 2017 roku oraz z mocy art. 385 kpc w związku
z art. 13 § 2 kpc oddalił dalej idącą apelację uczestnika i w całości apelację wnioskodawczyni.

Na podstawie art. 520 § 1 kpc w związku z art. 108 § 1 kpc i art. 391 § 1 kpc Sąd Okręgowy ustalił, że koszty postępowania apelacyjnego ponoszą zainteresowane strony
w zakresie przez siebie wydatkowanym.

Ponieważ wnioskodawczyni żądała jedynie skrócenia terminu płatności -
z 12 miesięcy do 3 miesięcy - wartość przedmiotu zaskarżenia odpowiadała więc odsetkom ustawowym za 9 miesięcy, a nie kwocie należnej jej dopłaty w wysokości 48 765 zł.
O wysokości należnego pełnomocnikowi wnioskodawczyni wynagrodzenia orzeczono zatem na podstawie § 4 ust 2 i 3, § 8 pkt 2 i § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. (Dz. U. z 2016 r. poz. 1714).