Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 1 czerwca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2021 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. M.

przeciwko M. M. (1) i J. S.

o ustalenie nieważności umowy i zapłatę

postanawia:

1.  odrzucić pozew na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.;

2.  przyznać adwokat K. G. 8.856 ( osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć ) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu, którą to należność wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu.

Sygn. akt I C 240/17

UZASADNIENIE

W dniu 27 lipca 2012 r. powódka R. M. wniosła pozew w którym podała, że żąda zasądzenia odszkodowania i zapłaty za straty moralne i materialne. Jako odpowiedzialnych za doznaną szkodę wskazała:

- notariusza B. R., a wobec jego zgonu wystąpiła przeciwko jego spadkobiercom: D. R., A. R.,

- notariusza L. D.,

- M. M. (1) i K. B.,

- B. Z., a wobec jego zgonu wystąpiła przeciwko J. Z., jako spadkobierczyni,

- D. B. i S. W.,

- Bank (...) S. A. w K., jako następcę Powszechnego Banku (...) w W.,

- prokuratorów O. M. i W. P.,

- Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim,

- A. S.,

- J. S.

R. M. podała również, że wnosi o unieważnienie aktu notarialnego Rep A 3339/05, bo jak stwierdziła „Sąd w Kaliszu tak broni oszustów, że w I instancji oddalił jej pozew, bo dbał o przestępcze interesy kradzieży mienia przez M. M. (1)". Powódka podała też, że przez 19 lat prokuratura i sądy oczyszczały przestępców z zarzutu kradzieży jej mienia.

(pozew k. 2-6)

Powódka zarzuciła, m. in. J. S. - to, że wspólnie z M. M. (1) w wyniku przestępstwa zawarła akt notarialny A (...);

W piśmie procesowym z dnia 19 maja 2014 r. (data wpływu do Sądu) powódka wskazała, iż żąda, m. in.:

1. od K. M. i M. M. (1) - 1.500.000 zł,

2. od A. S. i J. S. - solidarnie 200.000 zł,

W uzasadnieniu żądania powódka podniosła, iż wymienieni popełnili przestępstwo na jej mieniu, przez lata składając fałszywe zeznania i fałszując dokumenty oraz bezprawnie obciążyli jej własność hipoteką.

(pismo k-336-339).

W piśmie procesowym z 14 czerwca 2014 roku, które wpłynęło do Sądu 23 czerwca 2014 roku powódka rozszerzyła podstawę faktyczną żądania kierowanego przeciwko M. M. (1). Podała, że zapłata ma nastąpić również za szkody wyrządzone w jej mieniu przez posługiwanie się sfałszowanymi aktami notarialnymi Rep A (...), repa (...) i rep A (...). W ocenie powódki, pozwany wiedząc, że akty są nieważne i znając wyrok w sprawie wydany przez Sąd Okręgowy w Kaliszu w sprawie I C 502/03 kolejnym aktem notarialnym rep A (...) kupił wierzytelność od J. S., wiedząc, że ona nie istnieje i wystąpił w sprawie o podział majątku sygn. akt. I Ns 346/01 o zwrot kosztów. Tym samym, jak wskazuje powódka, M. M. (1) z dłużnika banku stał się wierzycielem byłej żony. Zdaniem powódki powyższe działania M. M. były bezprawne i doprowadziły do szkody w jej mieniu oraz do zrujnowania wspólnej nieruchomości, a także okradzenia jej z majątku i konieczności wieloletniego prowadzenia procesów.

(pismo k-353-354)

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie I C 59/13 Sąd Okręgowy w Sieradzu:

1. odrzucił pozew w stosunku do B. R., D. R.-R., A. R., D. R., M. M. (1), K. M., B. Z., D. B., S. W., Banku (...) S.A. z siedzibą w K., Sądu Apelacyjnego w Łodzi, Sądu Okręgowego w Kaliszu;

2. oddalił powództwo w pozostałej części;

3. nie obciążył powódki R. M. kosztami postępowania.

Na skutek apelacji i zażalenia powódki, wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 lutego 2017 r. wydanym w sprawie I ACa 882/15, Sąd odwoławczy, m. in.:

• 1.  uchylił postanowienie zawarte w punkcie 1 wyroku w stosunku do M. M. (1) i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego;

  2.  oddalił zażalenie na postanowienie zawarte w punkcie 1 wyroku w pozostałym zakresie,

nadto, m. in.:

1.  uchylił punkt 2 wyroku w stosunku do J. S. i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego;

2.  oddalił apelację w pozostałym zakresie.

Na skutek tak ukształtowanego orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Łodzi sprawa została przekazana Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w zakresie roszczenia R. M. o zapłatę w stosunku do M. M. (1) (w stosunku do którego Sąd I instancji pierwotnie odrzucił pozew) oraz J. S. (w stosunku do której Sąd I instancji pierwotnie oddalił powództwo).

Jak wskazał w uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd Apelacyjny w Łodzi, w stosunku do M. M. (1), Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie I C 59/13 powołał się na prawomocne zakończenie przez Sąd Okręgowy w Kaliszu sprawy I C 289/03. Uchylając to rozstrzygnięcie Sąd Apelacyjny wskazał natomiast, że na chwilę wyrokowania w powyżej sprawie nadal toczyło się postępowanie apelacyjne, nie mogło zatem być mowy o odrzuceniu pozwu z racji powagi rzeczy osądzonej. Rozważeniu wymagała natomiast kwestia zawisłości sporu. W sprawie I C 289/03 prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Kaliszu powódka domagała się od M. M. (1) „zwrotu strat materialnych i moralnych spowodowanych sfałszowaniem jej podpisu na akcie notarialnym”, zaś w sprawie niniejszej powódka żądała zasądzenia od M. M. (1) odszkodowania, zarzucając mu sfałszowanie razem z K. M. i B. R. aktu notarialnego Rep A 1726/03, sfałszowanie z notariuszem L. D. aktu notarialnego Rep (...) i Rep A (...) oraz to, że pozwany bez jej zgody i wiedzy obciążył hipoteką nieruchomość stanowiącą współwłasność powódki oraz za składanie fałszywych zeznań, co zdaniem powódki czyni do dnia złożenia pozwu w sprawie niniejszej. W piśmie procesowym z 14 czerwca 2014 r., powódka rozszerzyła podstawę faktyczną żądania kierowanego przeciwko M. M. (1). Podała, że zapłata ma nastąpić również za szkody wyrządzone w jej mieniu przez posługiwanie się sfałszowanymi aktami notarialnymi rep A (...), rep A (...) i rep A (...). Wskazywała też, że M. M. wiedząc, że akty są nieważne i znając wyrok wydany przez Sąd Okręgowy w sprawie I C 502/03 kolejnym aktem notarialnym kupił wierzytelność od J. S. wiedząc, że ona nie istnieje i wystąpił w sprawie o podział majątku (sygn. akt I Ns 346/01) o rozliczenie poniesionego wydatku. Zdaniem powódki, powyższe działania M. M. (1) były bezprawne i doprowadziły do szkody w jej mieniu oraz do zrujnowania wspólnej nieruchomości, a także kradzenia jej z majątku i konieczności wieloletniego prowadzenia procesów.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zatem nie można mówić o zawisłości sporu, gdyż wskazana przez powódkę podstawa faktyczna żądania dochodzonego od M. M. (1) w tej sprawie nie może być uznana za tożsamą z podstawą faktyczną roszenia dochodzonego w sprawie I C 289/03 Sądu Okręgowego w Kaliszu. Z tych względów, Sąd Apelacyjny przekazał sprawę w zakresie dotyczącym roszczenia względem M. M. (1) do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

W odniesieniu do powództwa przeciwko J. S., Sąd Apelacyjny wskazał, że w stosunku do tej pozwanej nie rozpoznano istoty sprawy. Powódka już w toku podawała, że wnosi o „unieważnienie aktu notarialnego (...), a w dalszym toku postępowania precyzując roszczenia domagała się zasądzenia od stron tej umowy zapłaty określonych kwot. Określając podstawę faktyczną roszczeń o zapłatę powódka powoływała się na nieważność umowy przelewu między J. S. a M. M. (1), jak również na wykorzystywanie tej nieważnej umowy do wykazania zobowiązania pieniężnego powódki wobec jej byłego męża, mimo świadomości, że takie zobowiązanie nie istnieje.

Po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Sieradzu, sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 240/17. Pismem z dnia 20 grudnia 2020 r. powódka wniosła nadto o unieważnienie umowy sprzedaży wierzytelności pomiędzy J. S. a M. M. (1). Wniosek ten zainicjował proces zarejestrowany pod sygn. akt I C 15/21, jednak postanowieniem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 3 marca 2021 r. połączono przedmiotową sprawę do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą prowadzoną pod sygn. akt I C 240/17.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Pozew R. M. należało odrzucić na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. , tj. z uwagi na wystąpienie w niniejszej sprawie stanu powagi rzeczy osądzonej.

Zgodnie przywołanym wyżej przepisem, sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Aby w sprawie doszło do sytuacji res iudicata, musi zajść między tymi samymi stronami tożsamość roszczeń zgłaszanych w postępowaniu. Tożsamość roszczeń zachodzi, kiedy sąd ma w obu sprawach orzec o tym samym, dysponując tymi samymi faktami, które mają spowodować ocenę tego samego żądania i kiedy rozstrzygnięcie jednej ze spraw oznacza rozstrzygnięcie także drugiej. O tym zaś, czy chodzi o tę samą lub inną podstawę faktyczną, a więc o ten sam lub odmienny stan faktyczny sprawy, nie rozstrzygają konkretne twierdzenia strony powodowej lub brak takich twierdzeń, lecz istnienie lub nieistnienie przed zamknięciem rozprawy okoliczności faktycznych, tj. zdarzeń lub stanów składających się na stan faktyczny, z którym norma prawna rozstrzygająca o słuszności żądania wiąże dochodzone skutki prawne (por. postanowienie SN z dnia 21 listopada 2013 r., III CSK 43/13, LEX nr 1427740; postanowienie SN z dnia 14 marca 2014 r., III CSK 124/13, LEX nr 1463866, postanowienie SN z dnia 9 października 2014 r., IV CSK 37/14, LEX nr 1544215).

Powaga rzeczy osądzonej ma granice przedmiotowe i podmiotowe. Granice przedmiotowe określone są przez przedmiot i podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, a granice podmiotowe przez strony, miedzy którymi nastąpiło rozstrzygnięcie. W razie podejrzenia, że zostało ponownie wytoczone powództwo w sprawie prawomocnie rozstrzygniętej, Sąd powinien porównać prawomocny wyrok z nowym powództwem w zakresie przedmiotu, podstawy i stron. Jeżeli Sąd stwierdzi identyczność tych elementów w wyroku i powództwie, powinien to ostatnie odrzucić (zob. W. Broniewicz, Postępowanie cywilne w zarysie, s. 259-260, Warszawa 2008, wyd. LexisNexis).

W toku postępowania Sąd Okręgowy w Sieradzu załączył do akt niniejszego postępowania akta sprawy I C 425/10 Sądu Okręgowego w Kaliszu. Analiza obszernego materiału zgromadzonego w przedmiotowej sprawie pozwala na jednoznaczne dojście do wniosku, że roszczenia dochodzone przez powódkę R. M. niniejszym pozwem były już przedmiotem prawomocnego wyroku sądu w innej sprawie, a ściślej – właśnie w sprawie I C 425/10 prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Kaliszu. W owej sprawie, powódka R. M. dochodziła od pozwanych M. M. (1) i J. S. zapłaty oraz unieważnienia aktu notarialnego rep. A nr (...) sporządzonego w Kancelarii Notarialnej M. M. (4) w W. dnia 08 grudnia 2005 r. Rep. A (...) (umowy sprzedaży wierzytelności pomiędzy J. S. a M. M. (1)). Ostatecznie, wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu nie stwierdził nieważności tej umowy, lecz ustalił, że umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 08 grudnia 2005 r., zawarta pomiędzy zbywcą wierzytelności J. S. a nabywcą wierzytelności M. M. (1) w formie aktu notarialnego przez notariuszem M. M. (4) w Kancelarii Notarialnej w W. za numerem A (...) nie wywołała rozporządzających skutków prawnych w odniesieniu do powódki R. M. (pkt I. wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 11 sierpnia 2011 r. w sprawie I C 425/10).

W sprawie I C 425/10 Sądu Okręgowego w Kaliszu R. M. dochodziła również „odszkodowania wynikłego z przestępstwa pozwanych”, a wysokość szkody powódka określiła na kwotę 665 994,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 czerwca 2007 r. Poza rozstrzygnięciem z punktu I opisywanego wyroku w pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił (pkt II. wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 11 sierpnia 2011 r. w sprawie I C 425/10).

Analizując treść zgłaszanych przez powódkę żądań wywodzonych w sprawie I C 240/17, Sąd Okręgowy w Sieradzu doszedł do wniosku, że mimo miejscami innego (lub raczej: niejasnego) opisu wniosku formułowanego przez R. M., jej żądania są tożsame do żądań dochodzonych przed Sądem Okręgowym w Kaliszu w sprawie I C 425/10. W sprawie niniejszej, rozpoznawanej przez tutejszy Sąd, powódka dochodziła bowiem, po pierwsze: unieważnienia umowy przelewu wierzytelności zawartej między M. M. (1) a J. S., a po drugie: zapłaty za szkodę wyrządzoną rzekomym przestępstwem pozwanych, którzy zdaniem powódki mieli w sposób przestępny zawrzeć powyższą umowę cesji i tym samym wyrządzić szkodę R. M.. W zakresie dochodzonej przez powódkę zapłaty żądanej kwoty zauważyć trzeba, że podstawa faktyczna formułowanych przez nią żądań zarówno w sprawie I C 425/10 Sądu Okręgowego w Kaliszu jak i I C 240/17 Sądu Okręgowego w Sieradzu jest ta sama. W obu sprawach powódka opiera bowiem swoje żądania na okolicznościach związanych z zawarciem przez pozwanych przywołanej umowy sprzedaży wierzytelności. W ocenie powódki zawarcie przedmiotowej umowy stanowiło przestępstwo, które wywołało szkodę w sferze majątkowej powódki.

Ustalenie, że żądania powódki odnoszą się do tych samych podmiotów oraz oparte są na tym samym stanie faktycznym i tym samym, rzekomym delikcie z ich strony, musiało prowadzić Sąd do konstatacji, że kwestia ta była już przedmiotem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu. R. M. wprawdzie nie zawsze konsekwentnie podawała podstawę prawną swojego żądania zapłaty (czy to np. tytułem odszkodowania, czy zadośćuczynienia), jednakowoż – zgodnie z zasadą da mihi factum, dabo tibi ius – strona takiego obowiązku nie ma. Szczególnie na tych etapach procesu, gdzie występuje bez profesjonalnego zastępstwa procesowego. Sąd zobligowany treścią art. 65 k.c. musiał każdorazowo dokonywać oceny podstaw faktycznych i prawnych zgłaszanych żądań, uwzględniając całokształt okoliczności w tym język i kontekst formułowanych wniosków. Taka ocena prowadzi jednoznacznie do wniosku, że żądania wywodzone przez powódkę były już przedmiotem prawomocnego wyroku Sądu, a tym samym – wobec wystąpienia stanu res iudicata – nie podlegają ponownemu osądowi, co obligowało Sąd do odrzucenia pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie 1. postanowienia.

Wyraźnego podkreślenia przy tym wymaga, że decydując o odrzuceniu pozwu z powodu wystąpienia powagi rzeczy osądzonej, sąd nie bada merytorycznie zasadności zgłaszanych przez stronę roszczeń. Ustalając, że zasadność ta była już przedmiotem osądu w innej sprawie, Sąd odrzuca pozew nie dokonując oceny wywodzonych przez strony twierdzeń na okoliczność zasadności dochodzonego roszczenia.

W toku postępowania powódka R. M. była reprezentowana przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, w osobie adw. K. G.. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ustalono w oparciu o § 8 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, o czym orzeczono w punkcie 2. postanowienia.