Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 czerwca 2024 roku powodowie B. P. (1) i B. P. (2), reprezentowani przez adwokata, domagali się zasądzenia na ich rzecz od Banku (...) S.A. z siedzibą w G. kwoty 59.766,86 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 57.629,06 złotych od dnia 23 kwietnia 2024 roku do dnia zapłaty, od kwoty 2.137,80 złotych od dnia następującego po upływie miesiąca od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu - tytułem zwrotu spełnionych przez powodów na rzecz pozwanego świadczeń nienależnych w związku z umową kredytu hipotecznego nr (...)- (...) zawartą w dniu 2 grudnia 2003 roku.

Na wypadek oddalenia roszczenia głównego w całości lub w części zgłosili żądanie ewentualne, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 20.293,06 złotych tytułem zwrotu spełnionych przez powodów na rzecz pozwanego świadczeń nienależnych w związku z umową kredytu hipotecznego nr (...)- (...) zawartą w dniu 2 grudnia 2003 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 23 kwietnia 2024 roku do dnia zapłaty. Wnieśli ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego /k-4 odwrót do k-5/.

W uzasadnieniu żądania wskazali, że wobec zastosowanych w umowie kredytu klauzul abuzywnych, skutkujących nieważnością całej umowy, należy im się od strony pozwanej zwrot dokonanych na poczet spłaty kredytu środków /k-13 odwrót i następne/.

Pozwany – Bank (...) S.A. z siedzibą w G., reprezentowany przez adwokata, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania – kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, iż strona powodowa nie wykazała niedozwolonego charakteru kwestionowanych postanowień umownych, które są sformułowane w sposób jednoznaczny, nie budzący wątpliwości, nie kształtują praw i obowiązków powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy /k-112 i następne – odpowiedź na pozew/.

Sąd zważył, co następuje;

W dniu 2 grudnia 2003 roku B. P. (2) i G. P. zawarli z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w K. umowę kredytu hipotecznego numer (...)- (...).

Kredyt został udzielony powodom w kwocie 32.233,00 CHF i przeznaczony był na zakup działki budowlanej położonej w miejscowości T. M.., ul. (...) /§ 2 pkt 2 umowy/. Kredyt został udzielony na 216 miesięcy, licząc od dnia wypłaty kredytu.

Zgodnie z § 2 pkt 1. Bank udziela kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku (...) S.A. kredytu w wysokości 32.233,00 CHF, a kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami niniejszej umowy.

(...) Bankowi (...) S.A. prowizja od udzielonego kredytu, zgodnie z Taryfą opłat i prowizji, w wysokości 1,0 % kwoty kredytu, to jest kwota 322,33 CHF zostanie: zapłacona jednorazowo przez kredytobiorcę – Bank potrąci prowizję bankową z kwoty udzielonego kredytu w dniu uruchomienia kredytu /§ 3 pkt. 1 do 3 umowy/.

Zgodnie z § 5 pkt. 1 umowy kredyt zostanie wypłacony na podstawie wniosku kredytobiorcy o wypłatę kredytu złożonego najpóźniej na jeden dzień przed planowaną wypłatą. Wzór wniosku stanowi Załącznik nr 1 do umowy kredytu. Wyplata następuje zgodnie z harmonogramem wypłat stanowiącym Załącznik nr 2 do umowy kredytu po spełnieniu warunków, o których mowa w niniejszym Załączniku /§ 5 pkt 2. Umowy/.

Załącznik nr 1 do umowy –„Wniosek o wypłatę kredytu” zawiera informacje o treści –„ wypłata kredytu, waluta (...) kwota 32.233,00, posiadacz rachunku -Urząd Miasta T. M.. Wydział (...) /…/ , ewentualna nadwyżka wynikająca z różnic kursowych przekazana na rachunek – B. P. (2)”.

Załącznik nr 3 do umowy dotyczący zabezpieczenia kredytu w okresie ubezpieczenia niskiego udziału własnego oraz w okresie ubezpieczenia spłaty kredytu w okresie przejściowym, zawiera zapis –„ Kredytobiorca wyraża zgodę na: a) objęcie ubezpieczeniem niskiego udziału własnego na okres 60 miesięcy, licząc od dnia wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy oraz zobowiązuje się do pokrycia kosztów ubezpieczenia w kwocie 1.193,50 zł /…/”.

Załącznik nr 7 do umowy kredytu hipotecznego nr (...)- (...) w ust.2 pkt 1) stwierdzał, że prowizja bankowa od kredytu przeliczana jest i pobierana w złotych od kursu sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku zgodnie z Tabelą kursów (...).A. ogłaszaną w siedzibie Banku w dniu zapłaty prowizji. Kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana jest w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku zgodnie z Tabelą kursów walut (...) S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku w dniu wypłaty kredytu lub transzy /ust.2 pkt 2) załącznika nr 7/. Kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku zgodnie z Tabelą kursów walut (...) S.A. ogłaszaną w siedzibie Banku na koniec dnia spłaty /ust.2 pkt 2) załącznika nr 7/.

/dowód: umowa kredytu k-37 do k-38 odwrót, załączniki do umowy k-39 do k-42 odwrót/.

Powodowie chcieli zaciągnąć kredyt w złotówkach, ale nie mieli oni zdolności kredytowej w złotówkach, pracownik Banku przedstawił im możliwość zaciągnięcia kredytu w (...), twierdząc że będzie to dla powodów korzystniejsza opcja.

Pracownik Banku zapewniał, że kredyt był tani, bezpieczny i najbardziej korzystny, że frank jest stabilny, ulega minimalnym wahaniom, że rata kredytu będzie niska, a oprocentowanie będzie niższe niż w przypadku kredytu w złotówkach.

Pracownik Banku nie informował powodów o ryzyku kursowym, o tym, że wysokość raty będzie zależna od kursu franka. Powodów nie informowano również o historycznym kursie franka, ani o prognozach tego kursu.

Powodowie przeczytali umowę przed jej podpisaniem. Przy podpisywaniu umowy przez powodów nie było mowy o ryzykach, umowa była przedstawiana w samych superlatywach. Nie przedstawiono powodom żadnych symulacji. Powodowie nie prowadzili działalności gospodarczej. Zgodnie z przeznaczeniem kredytu powodowie nabyli działkę budowlana w T. M.. Posiadają nieruchomość do dnia dzisiejszego i nie była ona przedmiotem najmu czy dzierżawy.

/dowód: wniosek kredytowy k-14175 do k-147, arkusze k-149 do k-151, przesłuchanie powodów B. P. (2) k-155 odwrót (00;12;25 do 00;38;15) oraz k-156 (00;48;54 do 00;49;48), B. P. (1) k-155 odwrót (00;38;21 do 00;42;00) oraz k-156 (00;48;54 do 00;49;48)/.

Wypłata kredytu nastąpiła w jednej transzy, w dniu 4 grudnia 2003 roku /w wysokości 32.233,00 CHF, co stanowiło równowartość 94.429,80 złotych/, zaś spłata kredytu przez powodów nastąpiła w dniu 4 grudnia 2021 roku /kwota spłaconych rat kapitałowo- odsetkowych łącznie 152.058,86 złotych, prowizja za udzielenie kredytu 944,30 złotych, ubezpieczenie tytułem niskiego wkładu własnego 1.193,50 złotych/.

/dowód: zaświadczenie Banku – zestawienie spłaty kredytu k-44 do k-45 odwrót/.

Reprezentująca powodów Kancelaria prawna pismem z dnia 18 marca 2024 roku wezwała pozwany Bank do zapłaty kwoty 152.058,86 złotych, tytułem nienależnie spełnionych przez powodów świadczeń wynikających z przedmiotowej umowy.

W odpowiedzi Bank nie uznał przedstawionych roszczeń jako zasadnych.

/dowód: wezwanie przedsądowe k-55 do k-56, dowód nadania k-57, potwierdzenie odebrania k-58, odpowiedź Banku k-60 do k-65/.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne.

Powołany na wstępie stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie powołanych dokumentów związanych z zawarciem umowy kredytowej znajdującej się w aktach sprawy, składanych przez strony postępowania. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by poddawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści. Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o pozostałe, niewymienione w treści stanu faktycznego dokumenty, uznając, że ich treść pozostaje nieistotna dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.). Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd oparł się także na zeznaniach powodów przesłuchanych w charakterze strony /k- 155 odwrót do k-156/. Nie uszło uwadze Sądu to, że przesłuchanie stron jest de facto dowodem wyłącznie posiłkowym, tym niemniej w niektórych wypadkach może się on okazać dowodem wręcz kluczowym dla odtworzenia istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia okoliczności. W niniejszej sprawie powodowie zrelacjonowali przebieg zdarzeń związanych z zawarciem umowy kredytowej. Sąd uznał zeznania powodów za wiarygodne w całości. Z ich przesłuchania wynika jednoznacznie, że pozostawali oni w przekonaniu, że produkt, który im Bank oferuje, jest produktem bezpiecznym, albowiem powodów zapewniano o stabilności i wysokiej korzystności waluty (...), w okresie powzięcia przez nich kredytu. Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił także zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie przeczył w trybie art. 230 k.p.c.

Zaznaczenia wymaga, że z punktu widzenia oceny umowy banku z konsumentem nie ma znaczenia dla sprawy praktyka bankowa i obowiązujące u pozwanego procedury. Czyniąc bowiem incydentalną kontrolę konkretnej umowy zawartej przez konsumenta, konieczne jest zbadanie towarzyszących jej okoliczności, nie zaś generalny sposób funkcjonowania pozwanego. Trudno poprzez sformułowaną przez pozwanego tezę, dążyć do ustalenia reguł wykładni umowy określonych w art. 65 § 2 k.c., skoro powodowie nie negocjowali z pozwanym warunków umowy przed nawiązaniem spornego stosunku prawnego. Umowa ta została bowiem zawarta na zasadzie adhezyjnej, gdzie jej treść, została przedstawiona, czy wręcz narzucona powodom przez pozwanego. Z tego też względu Sąd pominął wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka A. O. /k-112 odwrót – odpowiedź na pozew/, albowiem miała wykazać fakty częściowo już wykazane dokumentami, a nadto została zgłoszona na fakty nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd postanowił pominąć wnioski dowodowe strony pozwanej o dopuszczenie dowodów z opinii biegłego sądowego /k-113 odwrót – odpowiedź na pozew/ . W ocenie Sądu przedmiotowe wnioski miały wykazać fakty nieistotne dla finalnego rozstrzygnięcia sporu zawisłego w niniejszej sprawie, ze względu na uwzględnienie roszczenia głównego powodów tj. zasądzenia zwrotu świadczenia nienależnego, którego wysokość została wykazana przez stronę powodową, poprzez przedłożone dowody z dokumentów, a w związku z powyższym przesłankowego ustalenia nieważności umowy kredytowej łączącej strony przedmiotowego postępowania. W konsekwencji powyższego zbędne stało się wyliczenie wysokości kredytu /wartości salda wyjściowego/ itp., zwłaszcza że powodowie spłat kredytu dokonywali w złotówkach, a nie jak twierdzi pełnomocnik pozwanego w (...) /k-113 odwrót/.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o pozostałe, niewymienione w treści stanu faktycznego dokumenty, uznając, że ich treść pozostaje nieistotna dla rozstrzygnięcia sprawy /art. 227 k.p.c./.

Dla oceny zasadności roszczeń powodów B. P. (2) i B. P. (1) zgłoszonych w niniejszej sprawie konieczne było ustalenie, czy zawarta umowa kredytu była ważna.

Podstawą żądania powodów w niniejszej sprawie jest art. 58 § 1 k.c., który stanowi, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W myśl art. 353 ¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. § 2 stanowi, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 wskazuje, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Wskazać należy jeszcze na treść art. 385 ² k.c ^., zgodnie z którym oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Sąd w niniejszym postępowaniu rozważał, czy przedstawiona umowa kredytu jest zgodna z prawem, w szczególności, z przepisami prawa bankowego.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2023 roku, poz. 2488) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Ustęp 2. powołanego przepisu (w brzmieniu na dzień zawarcia umowy) określał, że umowa kredytu powinna określać w szczególności:

1) strony umowy;

2) kwotę i walutę kredytu;

3) cel, na który kredyt został udzielony;

4) zasady i termin spłaty kredytu;

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany;

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu;

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu;

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych;

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje;

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Dopiero ustawą z dnia 26 sierpnia 2011 roku (Dz.U. 2011 Nr 165, poz. 984) dodano do art. 69 ust. 2 pkt 4a stanowiący, iż w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa winna określać również szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu; oraz ustęp 3 o treści: „W przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie. W tym przypadku w umowie o kredyt określa się także zasady otwarcia i prowadzenia rachunku służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na spłatę kredytu oraz zasady dokonywania spłaty za pośrednictwem tego rachunku.”

W ocenie Sądu niewątpliwy jest fakt, że kwestionowane w pozwie postanowienia umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie. Co prawda – z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powodowie, kierując się najkorzystniejszą dla siebie opcją kredytowania zdecydowali się na kredyt indeksowany do waluty obcej – franka szwajcarskiego Kredyt ten był im wówczas prezentowany jako najkorzystniejszy, zaś sam frank jako waluta stabilna. Co więcej powodowie otrzymali również informację, iż nie posiadali wówczas zdolności kredytowej dla kredytu w złotówkach.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego – umowa kredytu została ostatecznie podpisana na wzorcu przedstawionym przez Bank. B. P. (2) i B. P. (1) nie mieli rzeczywistego wpływu na treść umowy w zakresie warunków uregulowanych w kwestionowanych zapisach umowy. Powodowie, godząc się na kredyt, nie mieli realnego wpływu na treść klauzul umownych określających warunki umowy.

Należy wskazać, że Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 4 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/17 i w wyroku z dnia 9 maja 2019 roku w sprawie I CSK 242/18, wbrew wcześniej dominującemu stanowisku w orzecznictwie Sądu Najwyższego i orzecznictwie sądów powszechnych, stwierdził, że klauzulę waloryzacyjną należy uznać za element określający główne świadczenia stron. Nie ulega wątpliwości, że obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty stanowi główne świadczenie kredytobiorców. Klauzula waloryzacyjna wpływa na wysokość tego świadczenia. Skoro z klauzuli waloryzacyjnej wynika, w jakiej wysokości świadczenie główne ma być spełnione, to należy przyjąć, że w ten sposób określa ona to świadczenie w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zdanie 2. k.c.

Wskazać należy, iż wzorce umowy i wszelkich dokumentów były dostarczane klientom przez Bank. Zatem powodowie nie mieli realnego wpływu na ich kształt i treść, nie informowano ich również o ewentualnej możliwości negocjowania poszczególnych warunków umowy.

Dodać należy jeszcze, iż kurs, po jakim nastąpiło przeliczanie waluty na złotówki i odwrotnie, nie był w żaden sposób obiektywnie mierzalny. Był on określany zgodnie z tabelą przeliczeniową tworzoną i obowiązującą w pozwanym Banku. Powodowie nie znali tabel obowiązujących w banku, nie znali również mechanizmu ich tworzenia.

Jak Sąd ustalił, pojęcie Tabeli kursowej nie daje się w żaden sposób zidentyfikować, ani nie jest możliwe zweryfikowanie wartości zawartych w Tabeli. Tabela ta bowiem była tworzona w oparciu o wewnętrzne zasady obowiązujące w Banku, kredytobiorca nie miał możliwości oddziaływania na te procesy, nie brał również w nich żadnego udział. Powoduje to, że Bank mógł w sposób całkowicie dowolny ustalać kursy, w oderwaniu od obiektywnych i przejrzystych kryteriów, niekoniecznie wiążąc je z aktualnym kursem ukształtowanym przez rynek walutowy, dzięki czemu mógł uzyskać dodatkowe korzyści, kosztem klientów Banku.

W wyroku z dnia 11 grudnia 2019 roku wydanym w sprawie V CSK 382/18 Sąd Najwyższy wskazał, co w pełni odnosi się do okoliczności niniejszej sprawy, że uznaje się, iż określenie wysokości należności obciążającej konsumenta z odwołaniem do tabel kursów ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 27 listopada 2019 roku w sprawie II CSK 483/18, wydanego w podobnym stanie faktycznym, Sąd Najwyższy podniósł, iż klauzule stosowane w umowie przez bank kształtują prawa i obowiązki konsumenta – kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez uzależnienie warunków waloryzacji świadczenia od kompetencji silniejszej strony umowy, tj. banku. Odwołanie do kursów walut zawartych w „Tabeli kursów” obowiązującej w Banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Jednocześnie prawo Banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Swoista nierówność informacyjna stron, a w szczególności sytuacja, w której konsument dowiaduje się o poziomie zadłużenia ratalnego, już spłaconego w związku z podjęciem odpowiedniej sumy z jego rachunku jest nie do zaakceptowania w świetle art. 385 ¹ k.c. (por.m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 30 kwietnia 2014 roku sprawa Á. K., H. R. przeciwko (...) (C-26/13, pkt 75); wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 września 2017 roku R. A. i in. przeciwko (...) SA (C-186/16) oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 roku w sprawie I CSK 1049/14 i z dnia 4 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/17).

W kwestionowanych przez powodów postanowieniach umowy stosowane były pojęcia Tabel kursów walut obowiązujących w banku. Wobec powyższego wszystkie te jednostki redakcyjne odnoszą się do pojęć nieostrych, konstrukcji w ustalaniu których klienci nie brali udziału, a które odnosiły się do podstawowych obowiązków stron. Powyższe przepisy regulowały bowiem wysokość udzielonego kredytu, sposób spłat rat kredytu, warunki i sposób obliczania wartości kredytu w razie wcześniejszej spłaty, warunki postawienia kredytu w stan wymagalności, sposób obliczania wartości wymagalnych rat. W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, kwestionowane postanowienia umowy określały wysokość świadczenia Banku i sposób ustalania wysokości świadczenia kredytobiorcy w sposób niejasny, niepełny, z zachwianiem zasady równości stron i ich wpływu na treść umowy.

Wskazać należy w tym miejscu, że uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowne w świetle przywołanego przepisu wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, tj. „sprzeczności z dobrymi obyczajami”, jak i „rażącego naruszenia interesów konsumenta” (wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 roku w sprawie I CSK 660/12, LEX 1408133).

Istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami jest to działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 roku w sprawie VI ACa 771/10).

Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być zarazem rażące. Rażące naruszenie interesów konsumenta w rozumieniu art. 385 ¹ §1 k.c., oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku w sprawie I CK 832/04).

Jak wynika ze stanu faktycznego ustalonego w niniejszym postępowaniu – elementem standardowym rozmowy doradcy kredytowego z klientem było przedstawienie podstawowych informacji w zakresie kredytu denominowanego do waluty obcej, rządzących tym kredytem praw i stosowanych konstrukcji. Jednakże, w ocenie Sądu, mimo przeprowadzenia tego typu rozmowy słuszne są zastrzeżenia powodów, którzy podnosili, iż nie wiedzieli do końca jakie zasady będą rządziły zaciągniętym zobowiązaniem. Sąd ocenił, iż zagadnienia związane z tymi kwestiami bankowymi, udzielaniem kredytów, instytucjami bankowymi są elementami skomplikowanymi, wobec czego objaśnienie ich, bez dogłębnego poznania mechanizmu ich działania nie mogło być wystarczające dla ich zrozumienia przez przeciętnego klienta Banku – nie będącego profesjonalistą. Zatem mimo standardowej rozmowy prezentującej sposób działania kredytu indeksowanego zasadne są, w ocenie Sądu twierdzenia powodów, iż nie posiadali szczegółowej wiedzy w zakresie funkcjonowania tego kredytu, nie rozumieli specjalistycznych pojęć z nim związanych.

Ponadto Sąd ustalił, że kredytobiorcy nie zostali poinformowani w sposób pełny i rzetelny o ryzyku kursowym oraz mechanizmie indeksacji. Nie przedstawiono im żadnych historycznych kursów franka, prognoz na przyszłość. Ponadto nie zostało wprost i wyraźnie wskazane przez pracownika banku, że w razie wzrostu kursu franka wobec złotówki dojdzie do zmiany wysokości zarówno zobowiązania powodów jak i wysokości rat przez nich spłacanych.

Wobec powyższego Sąd uznał, iż umowa łącząca strony była nieważna, wobec zastosowania w niej klauzul abuzywnych /§ 2 pkt 1 umowy, Załącznik nr 7 do umowy – ust. 2 pkt 2 i 4/.

Powyższe oznaczało, że strony winny sobie zwrócić nawzajem świadczenia, jakie otrzymały, zaś same świadczenia były nienależne.

W zakresie rozliczeń stron będących konsekwencją nieważności umowy kredytu Sąd podziela w całości argumentację prawną przedstawioną przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lutego 2021 roku w sprawie III CZP 11/20, w której stwierdzono między innymi, że stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. Oznacza to, że w razie nieważności umowy kredytu dokonywane przez niedoszłego kredytobiorcę płatności, mające stanowić spłatę wykorzystanego kredytu, są świadczeniami nienależnymi, podobnie jak świadczeniem nienależnym jest w takiej sytuacji wypłata środków pieniężnych przez bank. Zgodnie zaś z art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c. świadczenia nienależne podlegają zwrotowi. Proste zastosowanie tej reguły prowadzi do wniosku, że między bankiem a niedoszłym kredytobiorcą powstają wówczas różne zobowiązania restytucyjne: zobowiązanie niedoszłego kredytobiorcy do zwrotu wykorzystanych środków pieniężnych oraz zobowiązania banku do zwrotu uiszczonych płatności. Przepisy art. 410 k.c. i następne nie zawierają żadnej odrębnej regulacji, która wskazywałaby na jakąkolwiek zależność tych zobowiązań, w szczególności odwzorowującą zamierzony przez strony związek między obowiązkami mającymi wynikać z umowy kredytu (choćby na wzór art. 495 k.c.). W przypadku nieważności umowy wzajemnej zobowiązania stron do zwrotu otrzymanych nienależnie świadczeń są co do zasady od siebie niezależne, co odpowiada aprobowanej w doktrynie i przez Sąd Najwyższy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 roku w sprawie V CSK 382/18, Glosa 2020, nr 4, s. 67) - teorii dwóch kondykcji.

W toku niniejszego postępowania powodowie domagali się zasądzenia na ich rzecz kwoty 59.766,86 złotych, w tym kwoty 2.137,80 złotych /w skład której wchodziła kwota 1.193,50 złotych tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz kwota 944,30 złotych tytułem zwrotu pobranej prowizji/ – wobec ustalenia nieważności umowy. Sąd Rejonowy ustalił – jak wskazano wyżej – że umowa wiążąca strony była nieważna, wobec czego jej strony winny zwrócić sobie wzajemne świadczenia. Dlatego też w sentencji wyroku Sąd zasądził solidarnie na rzecz powodów żądaną kwotę /łącznie 59.766,86 złotych/. Wyliczenie powyższej kwoty żądania głównego, dokonane przez powodów w uzasadnieniu pozwu /k-28 odwrót/jest pod względem rachunkowym poprawne (suma wszystkich wpłat dokonanych przez powodów = 154.196,66 zł – kwota udostępnionego kapitału przez Bank = 94.429,80zł).

W zakresie żądania zasądzenia odsetek Sąd zważył, iż, stosownie do przepisu art. 481 § 1 K.c. stanowiącego formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W niniejszej sprawie zobowiązanie pozwanego do wypłaty świadczenia zrealizowało się z chwilą złożenia przedsądowego wezwania do zapłaty /k-55/ doręczonego pozwanemu w dniu 21 marca 2024 roku /k-58/ z zastrzeżeniem 30. dniowego terminu od dnia doręczenia wezwania. W odniesieniu do żądania odsetek od kwoty 2.137,80 złotych, przyjęto datę 10 lipca 2024 roku, tj. o upływie 30 dni od daty wniesienia pozwu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 k.p.c. – przyjmując zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy, zasądzając obowiązek ich zwrotu od pozwanego Banku, jako strony przegrywającej na rzecz powodów. Na koszty te składają się opłata sądowa od pozwu = 1.000,00 złotych, wynagrodzenie adwokata w wysokości 5.400,00 złotych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa = 17,00 złotych.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.