Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 443/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 14 kwietnia 2023 roku w sprawie II K 994/21.

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

Granice zaskarżenia

Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

Ocena dowodów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a to obrazę art. 4, art. 5, art. 7, art., art. 92, art. 410 oraz art. 424 § 1 pkt 1 kpk, polegającą na:

a. niezasadnej odmowie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego P. D., w zakresie braku sprawstwa zarzuconego mu czynu, oraz tego, że to nie oskarżony uzyskał korzyść majątkową w postaci kamer monitoringu w sytuacji, gdy wyjaśnienia te są logiczne, spójne, znajdujące potwierdzenie w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym — w postaci zeznań świadków - J. F. (1) oraz P. H., a nadto dowodów z dokumentów w postaci trójstronnej umowy z k. 248-249 akt sprawy oraz materiału zdjęciowego wraz z ofertą e-mail na wynajem lokalu znajdującego się w W. przy ul. (...), gdzie pokrzywdzony montował monitoring, złożonych przez obrońcę oskarżonego na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2021 roku;

b/ niezasadnym uznaniu przez Sąd Rejonowy, jako wiarygodnych, zeznań świadka K. B. w sytuacji, gdy zeznania te stoją w oczywistej sprzeczności z pozostałym zebranym materiale dowodowym, w szczególności zeznaniami pokrzywdzonego M. Ś. (1) i świadków J. F. (1) oraz P. H. a nadto dowodem z dokumentów w postaci trójstronnej umowy z k. 248-249;

c/ uwzględnieniu przez Sąd Rejonowy tylko okoliczności niekorzystnych dla oskarżonego, z pominięciem tych, z których wynikało, że oskarżony nie dopuścił się przestępstwa oszustwa.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na:

-bezzasadnym przypisaniu oskarżonemu sprawstwa i winy w zakresie zarzucanego mu czynu, w sytuacji gdy zgromadzony i prawidłowo oceniony materiał dowodowy nie dostarcza ku temu jednoznacznych i przekonywujących podstaw, w szczególności:

bezzasadnym ustaleniu, że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej;

-oskarżony zlecił pokrzywdzonemu zakup i montaż kamer monitoringu nie mając zamiaru i możliwości finansowych co do uiszczenia należności z tego tytułu;

-oskarżony działał z zamiarem popełnienia oszustwa.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty te zostaną rozpoznane łącznie, co zarazem pozwoli uniknąć powielania tych samych rozważań i ocen.

Rolą instancji odwoławczej jest ocena czy zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu, a ustalony stan faktyczny znajduje oparcie w swobodnie ocenionych dowodach. Kontrola instancyjna nie polega natomiast na drobiazgowej ocenie czy każdy z przepisów mających zastosowanie, w szczególności przepisów procedury został zrealizowany w sposób perfekcyjny. Nie bez przyczyny ustawodawca warunkuje skuteczność zarzutu obrazy przepisów postępowania (art. 438 pkt 2 kpk ) jej wpływem na treść orzeczenia. Nie każde zatem uchybienie przepisom procesowym skutkować musi wzruszeniem zaskarżonego orzeczenia. W przedmiotowej sprawie skarżący w żaden sposób nie wykazał aby niedostatki uzasadnienia miały wpływ na treść zaskarżonego wyroku a sąd odwoławczy istnienia takiego wpływu nie stwierdza. Niespełnienie wymogów z art. 424 kpk nie może stanowić samodzielnej podstawy zmiany lub uchylenia wyroku, skoro jest to uchybienie o charakterze procesowym (art. 438 pkt 2 kpk), a więc wymaga wykazania możliwego wypływu na treść orzeczenia. Sporządzenie uzasadnienia wyroku jest czynnością wtórną wobec samego wyrokowania. Zatem sposób rozstrzygnięcia sprawy nie zależy od tego, czy treść pisemnego uzasadnienia wyroku odpowiada wymogom art. 424 kpk, dlatego niedostatki uzasadnienia wyroku nie dają podstaw do jego skutecznego podważenia, o ile został w sprawie zebrany i prawidłowo ujawniony materiał dowodowy dający podstawę do rozstrzygnięć jakie w sprawie takiej zapadły.

Analizy sądu I instancji muszą być jednak uzupełnione przez sąd odwoławczy; potwierdzają one, iż zaskarżony wyrok ustalający sprawstwo oskarżonego jest prawidłowy. Niespełnienie wymagań ustawowych w zakresie uzasadnienia nie może być utożsamiane z wadliwością rozstrzygnięcia.

Układ zdarzeń przedstawiał się w niej następująco.

Z zeznań pokrzywdzonego M. Ś. (1) wynika, iż w dniu 10 września 2020 roku P. D. ( właściciel firmy (...), dla której M. Ś. (1) wykonywał uprzednio usługi instalatorskie ) skontaktował się z nim telefonicznie i zlecił mu montaż systemu monitoringu w przedszkolu w W. przy ulicy (...). Świadek wykonał wycenę zamówienia na 24600 złotych brutto, która została zaakceptowana przez M. Ś. (1). Kolejnego dnia skontaktował się z nim K. B., budowlaniec -wykonujący prace w tym przedszkolu, którego znał z racji wcześniejszych prac dla P. D.. M. Ś. (2) do 15 września 2020 roku wykonał zleconą usługę, którą odebrali oskarżony i K. B. ( k 3 ). Na rozprawie M. Ś. (1) uzupełnił, iż do września 2020 roku wykonywał systemy monitoringu w przedszkolach otwieranych przez P. D. i nie było do tej pory problemów z płatnościami. We wrześniu 2020 roku zatelefonował do niego P. D., że otwiera nowe przedszkole w W.. Po dwóch dniach zatelefonował do niego K. B., żeby przyśpieszyć montaż monitoringu. Z P. D. na M. ustalił szczegóły i wartość transakcji, oraz okoliczności i datę jej realizacji. W tym dniu do W. oskarżony przyjechał razem z K. B.. Oskarżony dostarczył ekipie montującej Internet, która skonfigurowała podgląd na kamery oraz obraz z kamer na komórce P.. Po realizacji wracając do domu, klucze od przedszkola zostawił w P. (...) u K. B., który oświadczył, że „razem z P. będą otwierać to przedszkole”. Pokrzywdzony nie rozmawiał wówczas z K. B. o zapłacie.

Zeznania M. Ś. (1) wskazują na istotne okoliczności sprawy:

- montaż zlecił mu oskarżony, nie informując go, że nie robi tego w imieniu własnej firmy, uzgadniając z nim istotne okoliczności umowy, w tym akceptując cenę;

- w istniejących okolicznościach tego zlecenia, pokrzywdzony uznał, iż transakcja ta nie różni się od poprzednich, gdy był do wykonania tego typu robót wynajmowany przez P. D. ( wymieniony jawił się dla niego ponownie inwestorem i płatnikiem tego przedsięwzięcia );

- włącznie się w realizację tego zlecenia K. B. nie zdziwiło M. Ś. (2), gdyż znał go wcześniej jako budowlańca -wykonującego również prace w tym zakresie dla P. D.

( współpracował z B. ) przy okazji innych robót;

- dopiero po wykonaniu prac dowiedział się jedynie od K. B., że „razem z P. będą otwierać to przedszkole”.

Ma rację sąd merytoryczny, że kardynalnym dowodem inicjującymi przedmiotową sprawę są zeznania pokrzywdzonego, którym brak powodów, aby zarzucić nieobiektywizm. W/w nie miał jakichkolwiek racjonalnych powodów, ażeby bezpodstawnie obciążać właśnie oskarżonego Nie liczba dowodów decyduje o ich wiarygodności, ale swobodna ocena materiału dowodowego, w tym nawet tylko oparta na zeznaniach jednego świadka. Przy ocenie zeznań pokrzywdzonego należy uwzględnić wewnętrzną spójność depozycji tego świadka z jednoczesnym rozważeniem, czy istnieją dowody potwierdzające, choćby pośrednio jego twierdzenia, a nadto czy jego depozycje są stanowcze i konsekwentne. Porównując poszczególne relacje pokrzywdzonego oraz zestawiając je z innymi dowodami i okolicznościami, sąd rejonowy słusznie uznał, iż twierdzenia M. Ś. (1) zasługują na pełną wiarygodność. Przede wszystkim nie relacjonuje różnych wersji tego samego zdarzenia, jego twierdzenia wzajemnie się uzupełniają. Obciążające oskarżonego zeznania M. Ś. (1) pochodzą od osoby pokrzywdzonej ale w stosunku do oskarżonego bezstronnej, nie zainteresowanej bezpodstawnym obciążeniem pomówionego. W szczególności jego wersja znajduje odzwierciedlenia w korespondencji prowadzonej pomiędzy nim a oskarżonym na M., zwłaszcza dotyczącej rozliczeń po wykonaniu robót, gdy oskarżony najpierw nie negował, ze zapłaci „będzie w pracy we wtorek, posprawdza jak tam wpływy”, „nie był w biurze”, w międzyczasie wskazywał dane firmy swojego ojca do wystawienia faktury ( której nie zaksięgował ), dalej tłumaczył się brakiem pieniędzy, wyłączeniem z pracy, stanem zdrowia, czy w końcu przerzucał sukcesywnie odpowiedzialność za zapłatę na K. B.. Z rozmów tych wynika jednoznacznie, że to oskarżony zamówił o pokrzywdzonego wykonanie prac, i odmawiał z rożnych powodów rozliczenia się z zapłaty ( po kilku miesiącach podnosząc, ze pomiędzy firmami mieli tą zapłatę z K. rozliczyć ).

Skarżący krytycznie odnosi się do zeznania K. B., jako wewnętrznie niespójnych i stojących w sprzeczności z zeznaniami świadków: J. F. (1) oraz P. H.. Obrońca podniósł, że rozprawie przed sądem I instancji w dniu 10 lutego 2022 roku świadek K. B. zeznał, że od momentu przejęcia tego lokalu, czyli od dnia 01.05.2020 roku prowadzi to przedszkole sam, opłacał sam czynsze i wszelkie koszty. Nie miał żadnego wspólnika. On przed majem 2020 roku miał wykonać remont i miał dostać za to pieniądze. Nie miał wspólnie z kimś prowadzić tego przedszkola. Kamery zostały zamontowane około sierpnia-września 2020 roku i uruchomione. Pan M. wystawił fakturę. Poprzedni najemca miał na własny koszt dokończyć remont tego budynku, jeżeli nie byłby skończony to miały wejść kary umowne. Według świadka na dzień dzisiejszy kamery są własnością właściciela budynku, on ich nie zamawiał, nie miał za nie płacić.

Zdaniem sądu odwoławczego z powyższego nie wynika jednak, iż faktycznie zlecenie na montaż kamer w lokalu wynajmowanym przez świadka K. B., mógł wydać tylko K. B., a oskarżony jedynie pośredniczył przy zawieraniu umowy i ustalaniu warunków zlecenia.

Przeczą temu zwłaszcza zeznania M. Ś. (1), jak również treść korespondencji na M. pomiędzy nim a oskarżonym. P. H. na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2023 roku wprost oświadczył, że nie wie, czy wewnątrz ( przedszkola ) jest monitoring. To wyposażenie było bardziej przedmiotem rozliczenia między panami D., a spółka pan B., który był wykonawcą części prac budowlanych i wyposażeniowych. J. F. (2) z kolei podniósł, że było przedsięwzięcie dotyczące powstania przedszkola w W.. Realizowali je początkowo Z. D. – ojciec oskarżonego i K. B.. Przyłączył się do tej inwestycji, dokładając swoje pieniądze. We wrześniu 2020 roku K. B. przejął to przedszkole. Był projekt trójstronnej umowy, ale K. B. jej nie podpisał. Oskarżony działał w imieniu ojca, miał jakieś pełnomocnictwo. J. F. (2) uważał, że przedszkole to był pomysł oskarżonego i brał on udział w jego realizacji. Te trzy podmioty wykładały pieniądze na uruchomienie przedszkola. K. B. nie podpisywał tego porozumienia i ostatecznie nastąpiło z jego strony jak to określił„wrogie przejęcie” ( k 212 ).

Z powyższych dowodów wynika, że trzy podmioty inicjowały aktywność i swoje środki finansowe w celu otwarcia tego przedszkola. Ich status w posiadaniu tej nieruchomości się zmieniał, jednakże liczyli, w tym oskarżony, na wspólne jego prowadzenie, dokonanie wzajemnych rozliczeń i uzyskiwanie zysków. Oskarżony wiedział, że nastąpiła zmiana po stronie najemcy lokalu przeznaczonego na przedszkole, to jednak zakładał dalsze współdziałanie z K. B.. Inicjował w tym zakresie przedsięwzięcia, zmierzające do uruchomienia przedszkola ( jak przedmiotowe ), mimo, że miał żadnej umowy z K. B. i jego stanowiska, co do zapłaty za nie.

Podnoszenie przez obrońcę, że sąd rejonowy uznał zeznania wszystkich świadków za wiarygodne, pomimo niespójności pomiędzy twierdzeniami K. B. a innymi w sprawie dowodami jest słuszne, jednakże w ramach podniesionej argumentacji okoliczności te nie mają wpływu na treść zaskarżonego wyroku.

Sąd odwoławczy musi zauważyć, że do oszustwa określonego w art. 286 § 1 kk dochodzi, gdy sprawca świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość realizacji warunków transakcji wynikających z umowy. Tak będzie w sytuacji gdy sprawca z jednej strony uzależni wykonanie podjętych wobec pokrzywdzonych przez siebie zobowiązań finansowych od uzyskania w nieokreślonej bliżej czasowo przyszłości środków finansowych, bo te otrzymane od nich przeznaczy na inne cele, z drugiej zaś strony zatai przed pokrzywdzonymi obiektywnie zaistniałą sytuację związaną z kondycją finansową jego firmy, chociaż ta musi mieć oczywisty wpływ na możliwość realizacji tych zamówień i wiedza o niej stworzyłaby pokrzywdzonym szansę odstąpienia od takiej umowy. Dopiero przekazanie przez sprawcę im tej wiedzy na pewno świadczyłoby o tym, że nie chciał zrealizować wobec nich wszystkich wymaganych dla bytu przestępstwa oszustwa znamion. W oparciu o doświadczenie życiowe i zawodowe, z bardzo dużym prawdopodobieństwem można bowiem założyć, iż gdyby pokrzywdzeni zdawali sobie sprawę, że w istocie kredytują inne, poczynione na rzecz innych osób przez oskarżonego jego zobowiązania i że realizacja ich zamówień jest uzależniona od pozyskania przez niego udziału w przedsięwzięciu, to nie zawieraliby z oskarżonym tych umów.

Z wyjaśnień oskarżonego wynika, iż ponieważ współpracował z K. B. i tworzyli razem przedszkole w W. przy ulicy (...), wykonał telefon do M. Ś. (1) z zapytaniem o możliwość zamontowania sprzętu w tym obiekcie, ale była to tylko luźna rozmowa, miał się dopiero odezwać i ustalić szczegóły ewentualnego montażu ( czego nie zrobił ). Następnie z pokrzywdzonym skontaktował się K. B. i bez żadnej umowy na piśmie porozumiał się z M. Ś. (1) odnośnie montażu. K. B. poprosił oskarżonego, aby dowiózł do tego obiektu i przekazał M. Ś. (3) kartę sim z dostępem do Internetu. Ponieważ współpracował z K., on zaproponował, aby M. Ś. (1) zapłacił za te kamery, ale ze względu na to, że nie mógł się z nim porozumieć, aby zabezpieczyć swoją osobę i dał udział w tym przedszkolu na piśmie – bo wszystkie dokumenty były na K. co do tego przedszkola, odmówił dalszych inwestycji w ten obiekt, gdyż zainwestował już sporą kwotę pieniędzy, a wszystko miał tylko na słowo. … Dodał, że w luźnej rozmowie na M. ze Ś. podał mu NIP tej firmy ( mojego ojca ) bo sądził, ze K. B. porozumie się ze nim co do własności przedszkola i prawdopodobnie to oskarżony pokryje opłatę za tą usługę w formie kolejnej inwestycji w ten obiekt ale tak się nie stało, nie ma żadnych praw do tego obiektu więc kamery nie były zamontowane dla niego, stąd nie ma nic wspólnego z tą płatnością. Dodał jeszcze, że Ś. … wiedział, że jest wypłacalny w okresie kiedy wykonywał usługi dla jego firmy usługi, stąd przyjął sobie wygodną opcję, że i za tę usługę w W. on też mu zapłaci, ponieważ był w przekonaniu, że nadal jest wypłacalny” ( k 84 ). Na rozprawie uzupełnił, że „kiedy pan B. przejął ten lokal to nie miał swojej gotówki… i nadal od nich od firmy (...), czy też od taty Z. D. otrzymał pieniądze na to, aby regulować czynsze. W międzyczasie został do tego włączony inwestor pan J. F. (1), który płacił. Po podpisaniu umowy najmu z panem B. oskarżony z tatą nadal byli zainteresowani inwestycją przedszkola. Wszystko zostało wykonane.”… „Następnie jak przejął ( przedszkole – B. ) w maju 2020 roku cały czas zwodził jego tatę i J. F. (1), ze podpisze to porozumienie, trójstronne, które zostało przesłane na e-maila i każdy wiedział. Nie doszło do podpisania, bo pan F. i D. podpisali, a pan B. nie podpisał. Pan B. przejął wrogo całą tą inwestycję z całym tym inwentarzem”. … Oskarżony zadzwonił w lipcu lub czerwcu 2020 roku do Ś. z zapytaniem, że K. B. ciśnie o te kamery i żeby zrobił wycenę, ile to może kosztować. Po tym telefonie nie było żadnej wiążącej rozmowy, w której miał zlecić montaż tych kamer. Potem pan B. zadzwonił poza nim, za plecami i sam sobie uzgodnił montaż kamer w swoim lokalu…. Wysłał M. M. Ś. (3) NIP firmy (...) ze względu na to, ze sądził, że B. podpisze porozumienie inwestycyjne i te pieniądze zostałby zapłacone z firmy (...). To porozumienie określało, kto, ile pieniędzy włożył”.

W ocenie sądu odwoławczego, jeżeli firma oskarżonego zaprzestawała terminowego regulowania swoich zobowiązań i ten proces się pogłębiał, a P. D. dopatrywał się możliwości uregulowania przedmiotowego zobowiązania przy założeniu, że uda się zrealizować inne, obarczone przecież ryzykiem, przedsięwzięcia gospodarcze, to takie działanie jest ewidentną formą bezprawnego przerzucania na pokrzywdzonego ryzyka niepowodzenia własnych przedsięwzięć gospodarczych, o czym pokrzywdzony nie został poinformowany.

Oznacza to, iż okoliczności przekazywane kontrahentowi przy zawieraniu umowy były nieprawdziwe, bowiem oskarżony, nie miał zamiaru wywiązać się osobiście ze zobowiązania na warunkach przedstawianych drugiej stronie, chciał pozyskać od niej wykonanie robót, a realizację zobowiązania odłożyć na bliżej nieokreśloną przyszłość, warunkowaną ewentualną poprawą sytuacji gospodarczej wynikającej z podjęcia współpracy z K. B., czyli już w momencie pozyskiwania wykonawcy zlecenia, oskarżony uzależniał jego zapłatę od zaistnienia w przyszłości określonych warunków, czego kontrahentowi nie przekazał. Nie można również przywołanych wyżej okoliczności rozpatrywać w oderwaniu od siebie, nadmiernie eksponując jedynie to, co jawić się może jako korzystne dla oskarżonego. Oskarżony nie mógł być zaskoczony swoją sytuacją „biznesową”, którą nie tylko znał, ale również kreował. Prowadzenie działalności gospodarczej niewątpliwie obarczone jest ryzykiem, ale nie może być to utożsamiane z podejmowaniem decyzji prowadzących do ewidentnego pokrzywdzenia innych podmiotów, które w żadnym razie nie ponoszą odpowiedzialności za taki stan rzeczy.

Tymczasem oskarżony w momencie zawierania tej umowy wiedział, że nie wykona od razu własnego zobowiązania, a w przyszłości jego realizację uzależniał od sfinalizowania współpracy z innym kontrahentem. W tej sytuacji zaciąganie zobowiązania wobec pokrzywdzonego, zapewnienia go o krótkim terminie realizacji umowy, przejęcie od niego wykonania zlecenia i niewywiązanie się z umowy do chwili obecnej, jednoznacznie wskazuje na zamiar, z jakim on działał.

Brzmienie przepisu art. 286 § 1 kk nie pozostawia wątpliwości, iż wprowadzenie w błąd odnosić się musi do osoby dokonującej niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Określone sposoby działania sprawcy muszą poprzedzać niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd też istotnym znamieniem oszustwa jest związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd, czy wyzyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem. Do realizacji znamienia wprowadzenia w błąd lub wyzyskania błędu dochodzi bowiem nie tylko wtedy, gdy już w chwili zawierania umowy sprawca nie miał w ogóle zamiaru uiszczenia całości należności za uzyskiwany towar lub inne świadczenie, ale także wtedy, gdy świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość realizacji warunków transakcji wynikających z umowy. Wystarczające jest wykazanie, że ujawnienie prawdziwego stanu rzeczy powstrzymałoby pokrzywdzonego od zawarcia umowy lub skłoniło do bardziej skutecznego zabezpieczenia jej realizacji. Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem dochodzi również w wyniku wywołania błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia. Wprowadzenie w błąd lub wyzyskanie błędu, o jakich mowa w art. 286 § 1 kk, zachodzi także wtedy, gdy sprawca świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość realizacji warunków transakcji wynikających z umowy ( Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 6 grudnia 2017 r. V KK 240/17, Legalis ).

Oskarżony miał obowiązek poinformowania kontrahenta o rzeczywistej swojej sytuacji ekonomicznej utrudniającej możliwości wypełnienia podejmowanych zobowiązań ( np. że nie posiada własnych aktywów, nie jest to jego przedsięwzięcia, nie uzgodnił z inwestorami sposobu zapłaty za usługę, a płatność pokrzywdzonemu zależy od porozumienia się inwestorów przedszkola co do wspólnego prowadzenia przedsięwzięcia w bliżej nieoznaczonym czasie ). Gdyby pokrzywdzony wiedział o rzeczywistej kondycji finansowej oskarżonego i ryzyku związanego z realizacją zobowiązania, to omijaliby takiego kontrahenta z daleka. Dla wsparcia tej tezy należy przywołać wywód zamieszczony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2015 r. III KK 148/15 ( Legalis ): „Następstwem przyjęcia szerokiego rozumienia pojęcia „mienie” jest równie szerokie traktowanie terminu „niekorzystne rozporządzenie mieniem”, zaliczając do niego wszelkie działania bądź sytuacje, które w majątku pokrzywdzonego powodują jakiekolwiek niekorzystne zmiany. Zupełnie zasadnicze znaczenie ma zwłaszcza przesunięcie akcentu jeśli chodzi o elementy podmiotowe przestępstwa oszustwa. Do realizacji znamienia wprowadzenia w błąd lub wyzyskania błędu dochodzi bowiem nie tylko wtedy, gdy już w chwili zawierania umowy sprawca nie miał w ogóle zamiaru uiszczenia całości należności za uzyskiwany towar lub inne świadczenie, ale także wtedy, gdy świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość realizacji warunków transakcji wynikających z umowy. Wystarczające jest wykazanie, że ujawnienie prawdziwego stanu rzeczy powstrzymałoby pokrzywdzonego od zawarcia umowy lub skłoniło do bardziej skutecznego zabezpieczenia jej realizacji. Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem dochodzi również w wyniku wywołania błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia. Ten kierunek wykładni znamion przestępstwa z art. 286 § 1 kk został zaakceptowany w orzecznictwie sądów powszechnych (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. II AKa 194/16).

Także pojęcie korzyści majątkowej, konkretyzującej cel działania sprawy jest w wykładni prawa karnego rozumiane szeroko - jako aktualne (współczesne) i przyszłe przysporzenie mienia, osiągnięcie korzyści majątkowej w konkretnych okolicznościach, ogólne polepszenie sytuacji majątkowej. Korzyść majątkowa w rozumieniu art. 286 § 1 kk jest pojęciem szerszym niż przywłaszczenie, stanowiące cel działania sprawcy. Dlatego też, dla realizacji znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, sprawca nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia stanowiącego przedmiot oszukańczych zabiegów, wystarczy, że zamierza osiągnąć korzyść majątkową wynikającą z niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez osobę czy inny podmiot wprowadzone w błąd (wyr. SN z 21.08.2002 r., III KK 230/02, Legalis ). Dla przestępstwa oszustwa nie ma potrzeby wykazywania, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru wykonania zobowiązania za uzyskane świadczenie. Wystarczające jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę. Skarżąca utraciła z pola widzenia, iż wyrządzenie szkody nie jest synonimem pojęcia doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w rozumieniu art. 286 § 1 kk, które ma znacznie szerszą konotację. Analogicznie należy rozumieć osiągnięcie korzyści majątkowej w rozumieniu art. 286 § 1 kk czego skarżąca zdaje nie zauważać, upatrując istoty przestępności przypisanych oskarżonej czynów wyłącznie w świadomości wyrządzanej szkody. Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczające jest więc celowe wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia ( tak m.in.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2015 r., sygn. akt III KK 148/15, Legalis ).

W orzecznictwie trafnie podkreśla się, iż znamiona przestępstwa oszustwa zrealizowane są w sytuacji niewyjawionego kontrahentowi uzależnienia zapłaty od zdarzeń przyszłych i niepewnych, w szczególności jeżeli zawarciu umowy towarzyszy powzięty z góry zamiar niedotrzymania uzgodnionego terminu zapłaty i odłożenia go na czas bliżej nieokreślony oraz uzależnienia zapłaty od ewentualnego powodzenia określonych inwestycji dokonanych w przyszłości (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 marca 2014 r., II AKa 16/14, KZS 2014/7-8/108; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 lipca 2014 r., II AKa 229/14, KZS 2014/10/71; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 czerwca 2013 r., II AKa 157/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 marca 2016 r., II AKa 21/16 - Legalis). Oskarżony niewątpliwie działał zatem w celu osiągniecia korzyści majątkowej poprzez dofinansowanie planowanej działalności gospodarczej ( bez wymaganego ekwiwalentu pieniężnego z jego strony na rzecz kontrahenta ) i pozyskanie argumentu w postaci swojego wkładu w przedsięwzięcie, ażeby skłonić innego inwestora do wspólnego prowadzenia przedszkola w przyszłości.

Zgodnie z art. 115 § 4 kk korzyścią majątkową jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego. Argumentacja obrońcy nie obala ustaleń, iż oskarżony miał w tym znaczeniu świadomość istoty podejmowanych działań. W świetle zebranego materiału dowodowego należy przyjąć, że oskarżony nie pozyskał przed zleceniem robót do spłaty zobowiązania żadnego innego inwestora, co najwyżej planował wykonanie umowy na rzecz pokrzywdzonego po podjęciu przez inwestorów wspólnej działalności gospodarczej. Fakt następczego korzystania z założonych przez pokrzywdzonego urządzeń przez jednego inwestora nie pozbawia inkryminowanych P. D. działań z zakresie mu przypisanym, o czym była mowa wyżej. Dla bytu przestępstwa oszustwa ważny jest błąd pokrzywdzonego jako taki, czyli jego mylne wyobrażenie o rzeczywistości i wykorzystanie tego błędu przez sprawcę lub sprawców. Drugorzędne znaczenie dla zaistnienia przestępstwa oszustwa ma nawet ta okoliczność, czy sprawca sam swoimi działaniami wywołał stan błędu, czy też jedynie z tego istniejącego po stronie pokrzywdzonego błędu skorzystał. To ostanie znamię może dotyczyć K. B.. Wprowadzenie w błąd może mieć postać zarówno działania (np. sprawca przedstawia pokrzywdzonemu nieprawdziwe informacje dotyczące transakcji, za którą ma otrzymać wynagrodzenie), jak i zaniechania (np. sprawca zataja przed pokrzywdzonym istotne informacje dotyczące obciążeń własnego majątku czy wady prawnej przedmiotu tran­sakcji). Wprowadzenie w błąd może też przybierać postać przemilczenia, a więc nieprzekazania przez sprawcę informacji dotyczących prawdziwego sta­nu rzeczy. Wprowadzenie w błąd przez zaniechanie – zatajenie istotnych z punktu widzenia decyzji o rozporzą­dzeniu informacji występowało po stronie oskarżonego łącznie z działaniem polegającym na przedstawieniu pokrzywdzonemu innych informacji związanych z rozporządzeniem mieniem. Opisane w zarzucie sposoby działania sprawcy poprzedzały niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd zachodzi związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd, czy wy­zyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem.

Konfrontując ustalenia faktyczne z przeprowadzonymi na rozprawie głównej dowodami trzeba stwierdzić, iż dokonana przez sąd rejonowy rekonstrukcja zdarzeń i okoliczności popełnienia przypisanego oskarżonemu przestępstwa nie wykazuje błędu. Błędne ustalenia faktyczne są konsekwencją wadliwych wniosków wywiedzionych z właściwie ocenionych dowodów lub pominięcia wynikających z tych dowodów okoliczności. Nie jest więc wewnętrznie spójne zarzucanie jednocześnie dowolnej oceny dowodów i błędu w ustaleniach faktycznych co do tego samego rozstrzygnięcia. Aby wykazać błąd ustaleń faktycznych lub naruszenie standardów swobodnej oceny i interpretacji dowodów nie wystarczy subiektywne przekonanie skarżącego o niesprawiedliwości orzeczenia. Konieczne jest wykazanie, że w zaskarżonym wyroku poczyniono ustalenie faktycznie nie mające oparcia w przeprowadzonych dowodach, albo że takiego ustalenia nie dokonano, choć z przeprowadzonych dowodów określony fakt jednoznacznie wynika, bądź wykazanie, że tok rozumowania sądu I instancji był sprzeczny ze wskazaniami doświadczenia życiowego, prawami logiki czy z zasadami wiedzy.

Zaprezentowana w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku analiza tego materiału dowodowego w odniesieniu do zarzucanego oskarżonego czynu chociaż lakoniczna, generalnie zasługuje na uwzględnienie, pozwala na uznanie, że sąd ten prawidłowo ustalił sprawstwo oskarżonego. Analizy te podlegały a tego punktu widzenia uzupełnieniu przez sąd odwoławczy.

Wniosek

Wniosek o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego P. D. od zarzuconego mu czynu,

- ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie można mówić o istnieniu jakiejkolwiek realnej potrzeby ponownego rozpoznania sprawy, w sytuacji możliwości wykorzystania przez sąd II instancji inicjatywy dowodowej nadanej mu przez treść art. 452 § 2 kpk. Jeśli zatem sąd okręgowy uznałby, że zachodzi potrzeba poszerzenia i weryfikacji materiału dowodowego, to samodzielnie winien ten materiał uzupełnić, a następnie dokonać jego stosownej oceny, zwłaszcza, że w sprawie niniejszej nie występowały ograniczenia z art. 454 kpk do wydania orzeczenia reformatoryjnego. Z uwagi na aktualne brzmienie art. 452 § 2 kpk oraz treść art. 167 kpk, regułą jest obecnie prowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego przed sądem drugiej instancji i orzekanie reformatoryjne, zaś uchylenie wyroku sądu meriti w oparciu o przesłankę z art. 437 § 2 kpk powinno mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, kiedy bez ponowienia wszystkich dowodów nie jest możliwe wydanie trafnego rozstrzygnięcia. Poczynione przez sąd ustalenia faktyczne odnośnie przedmiotowego czynu znajdują odpowiednie oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Brak jest podstaw faktycznych i prawnych do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Brak podstaw prawnych do uwzględnienia wniosków w ramach podniesionych przez obrońcę zarzutów. Argumenty wywiedzione w apelacji obrońcy nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego, bowiem nie pozwala na to ocena kluczowych w sprawie dowodów. Obrońca oskarżonego, polemizując z dokonanymi przez sąd merytoryczny ustaleniami, nie przedstawił argumentów, które mogłyby doprowadzić do jego uniewinnienia.

Sąd II instancji uszczegółowił analizę zebranego w sprawie materiału dowodowego. W wyniku przeprowadzonej analizy sąd odwoławczy nie stwierdził podstaw do ustalenia, iż wyjaśnienia oskarżonego negującego sprawstwo w ramach przedmiotowego czynu zasługują na wiarę.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wina

Kara

Koszty sądowe za I instancję

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak jest podstaw faktycznych i prawnych do korekty zaskarżonego wyroku.

Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 380 złotych opłaty za drugą instancję i 20 złotych tytułem zwrotu wydatków za postępowanie odwoławcze ( art. 8 ustawy o opłatach w sprawach karnych, art. 636 § 1 kpk ).

PODPIS

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina

Sprawstwo

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana