Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 421/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 10 maja 2024 w sprawie o sygn. akt II K 88/24.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi prawomocnym wyrokiem wydanym w dniu 06 lipca 2023 roku w sprawie o sygn. akt VI K 1138/22 uznał oskarżonych T. S., T. W. i A. W. za winnych tego, że

działając wspólnie i w porozumieniu, w okresie od 01 sierpnia 2019 roku do 12 listopada 2020 roku w S. i P., w krótkich odstępach czasu, w wykona­niu z góry powziętego zamiaru, użyli jako autentyczne podrobione faktury w zakresie okoliczności faktycznych mających znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej, tj. podatku dochodowego należnego do A. W., w któ­rych to fakturach niezgodnie z rzeczywistością wskazano odpłatne wykonanie usług ogólnobudowlanych przez firmę (...) na rzecz firmy (...) (...) W. „ Usługi Budowlane (...), na których podpis K. C. (1) (...) i pieczątka firmy (...) zostały podrobione, przy czym dotyczyło to faktur o numerach:

- F/01/08/2019 z dn. 02.08/2019 r. na kwotę 11 500 zł

- F/04/08/2019 z dn. 06.08.2019 r. na kwotę 9500 zł

- F/06/08/2019 z dn. 09.08.2019 r. na kwotę 9000 zł

- FR/01/09/2019 z dn. 04.09.2019 r. na kwotę 11 000 zł

- FR/04/09/2019 z dn. 26.09.2019 r. na kwotę 12 000 zł

- FR/02/10/2019 z dn. 07.10.2019 r. na kwotę 10 800 zł

- FR/05/10/2019 z dn. 22.10.2019 r. na kwotę 12 200 zł

- FR/01/11/2019 z dn. 04.11.2019 r. na kwotę 13 600 zł

- FR/03/11/2019 z dn. 14.11.2019 r. na kwotę 14 100 zł

- FR/05/11/2019 z dn. 25.11.2019 r. na kwotę 12 300 zł

- FR/02/12/2019 z dn. 03.12.2019 r. na kwotę 12 300 zł

- FR/04/12/2019 z dn. 11.12.2019 r. na kwotę 10 600 zł

- FR/07/12/2019 z dn. 19.12.2019 r. na kwotę 12 100 zł,

w ten sposób, że T. S. przekazywał sukcesywnie w/w faktury za pośrednictwem T. W. oskarżonemu A. W., który posłużył się nimi w biurze ra­chunkowym w S. a następnie w Urzędzie Skarbowym w P. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej polegającej na zmniejszeniu podatku należnego, czym wypełnili dyspozycję art. 270a § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk, i za to na podstawie art. 270a § 1 kk w zw. z art. 57 b kk

wymierzył:

a) oskarżonemu T. S. karę 1 roku i 2 miesięcy po­zbawienia wolności,

b) oskarżonemu T. W. karę 10 miesięcy pozbawienia wolności,

c)oskarżonemu A. W. karę 1 roku pozbawienia wolności,

- na podstawie art. 33 § 2 i 3 kk wymierzył oskarżonym T. S., (...) W. i A. W. kary grzywny w rozmiarze po 300 (trzysta) stawek dziennych, ustalając wysokość stawki dziennej po 30 (trzydzieści) złotych w stosunku do każdego z nich,

- na podstawie art. 69 § 1 kk, art. 70 § 1 kk wykonanie orzeczonych wobec oskar­żonych T. W. i A. W. w punkcie I.b. i I.c. kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 3 lata,

- na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązał oskarżonych T. W. i A. W. do informowania sądu na piśmie o przebiegu okresu próby w odstę­pach czasu wynoszących co 6 miesięcy,

- zasądził od oskarżonych T. S. kwotę 2.100 złotych, T. W. kwotę 1.980 , A. W. kwotę 1.980 złotych tytułem opłaty oraz kwoty po 331,19 tytułem zwrotu wydatków.

Przedmiotowy wyrok był zaskarżony przez obrońcę oskarżonego T. S. i został utrzymany w mocy wyrokiem

Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 29 listopada 2023 roku w sprawie o sygn. akt V Ka 1257/23

Wyroki Sądu Rejonowego dla Łodzi Środmieścia w Łodzi

I Sądu Okręgowego w Łodzi

k. 532-533v

k. 579 akt VI K 1138/22

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Prawomocne skazanie oskarżonych za czyn przypisany im wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi wydanym w dniu 06 lipca 2023 roku w sprawie o sygn. akt VI K 1138/22.

Skazanie oskarżonych wynika z prawomocnego wyroku sądu, który jest wiarygodnym dowodem w przedmiotowej sprawie.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

n 3.1.

Prokurator we wniesionej apelacji pisemnej na niekorzyść oskarżonych zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 148 pkt 1 kpk, tj. art. 16a kks (w brzmieniu według daty czynu), poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż ma on zastosowanie w sytuacji, gdy przestępstwa zarzucone oskarżonym nieprzyznającym się do winy: T. S., T. W. i A. W. w ramach kumulatywnej kwalifikacji prawnej realizują także znamiona takich czynów zabronionych, co do których nie jest możliwe złożenie korekty deklaracji oraz przez uznanie, iż art. 16a kks może mieć zastosowanie również wobec oskarżonych T. S. i T. W., którym zarzucono pomocnictwo do czynu z art. 56 § 1 i § 2 kks dokonanego przez A. W. i którzy nie złożyli korekty deklaracji, a w/w korektę złożył jedynie A. W. - sprawca w/w czynu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wyrokiem z dnia 10 maja 2024 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział K. w sprawie o sygn. akt II K 88/24 w miejsce czynów zarzuconych w punktach I-III przyjął, że oskarżeni T. S., T. W. i A. W. działając wspólnie i w porozumieniu w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 12 listopada 2020 r. w S. i w P. w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu tego samego zamiaru i wykorzystując taką samą sposobność polegającą na przekazywaniu A. W. przez T. S. za pośrednictwem T. W., dokumentów w postaci 13 podrobionych i nierzetelnych faktur wskazujących jako sprzedawcę firmę (...) K. C. (2) a jako nabywcę firmę (...), które nie odzwierciedlały rzeczywistych działań gospodarczych, spowodowali, że A. W. złożył te faktury w biurze rachunkowym w S., co skutkowało nierzetelnym prowadzeniem księgi podatkowej przychodów i rozchodów firmy (...) oraz złożeniem w Urzędzie Skarbowym w P. deklaracji PIT-36 za rok podatkowy 2019 podatnika A. W. podającej nieprawdę co do kosztów uzyskania przychodu, uzyskanego dochodu, należnego podatku i kwoty do zapłaty, co spowodowało uszczuplenie kwoty podatku dochodowego z pozarolniczej działalności gospodarczej za 2019 r. o kwotę 45.180 zł (uszczuplenie małej wartości), to jest czynu:

- z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 56 § 1 i 2 kks i art. 62 § 2a kks w zw. z art. 6 § 2 kks i art. 7 § 1 kks wobec T. S. i T. W.,

- z art. 56 § 1 i 2 kks, art. 61 § 1 kks i art. 62 § 2a kks w zw. z art. 6 § 2 kks i art. 7 § 1 kks wobec A. W., i na podstawie art. 17 § 4 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks i art. 16a kks i art. 2 § 2 kks (stan prawny na dzień 12 listopada 2020 r.) umorzył postępowanie wobec oskarżonych.

Sąd meriti stanął na stanowisku, że T. S., T. W. oraz A. W. działali w warunkach współsprawstwa w celu uszczuplenia podatku dochodowego należnego od A. W. w kwocie 45180 złotych, a posłużenie się podrobionymi fakturami stanowiło jedynie środek do dokonania oszustwa podatkowego jako celu. Sąd I instancji w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku nie dokonał oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, z której wynikałoby, które dowody przemawiały za takim ustaleniem, przyjmując, że oskarżeni działali w ramach współsprawstwa w zakresie przypisanego im czynu. Sąd meriti wskazał, że sprawcą oszustwa podatkowego był (...), jako że to on mógł złożyć deklarację podatkową do właściwego urzędu skarbowego. W konkluzji sąd I Instancji stanął na stanowisku, że choć współsprawstwo wszystkich oskarżonych formalnie kończyło się kiedy A. W. przejmował faktury i przekazywał do rozliczenia swojej firmy, to każdy z oskarżonych miał swoją rolę do spełnienia by urzeczywistnić świadomy im cel — oszustwo podatkowe. Odnośnie rzeczywistego skutku tj. powstania oszustwa podatkowego, zdaniem sądu meriti działania T. S. i T. W. kończyły się w formie pomocnictwa. Tak samo w zakresie nierzetelnego prowadzenia księgi. Z drugiej strony obejmując węzłem współsprawstwa czyny oskarżonych sąd meriti chciał oddać pewną „wewnętrzną sprawiedliwość rozstrzygnięcia” upatrując możliwości zastosowania instytucji przewidzianej w art. 16a kks (w brzmieniu obowiązującym w dacie czynu -w dniu 12.11.2020 r.) wobec wszystkich oskarżonych, a nie tylko wobec oskarżonego A. W.. Zdaniem sądu okręgowego w tym składzie oskarżeni T. S. i T. W. odpowiadając za pomocnictwo A. W. w popełnieniu przypisanego mu czynu nie mogliby skorzystać z instytucji czynnego żalu wynikającej z treści art. 16a kks (w brzmieniu przepisów Kodeksu karnego skarbowego obowiązujących na datę czynu-12.11.2020 r.), gdyż przede wszystkim nie składali oni deklaracji podatkowej do właściwego urzędu skarbowego i nie byli uprawnieni do wnoszenia korekty od złożonej deklaracji zawierającej nieprawdziwe dane, a mógł to uczynić tylko podatnik ( sprawca czynu z art. 56§ 1 i 2 kks). Nie ma przy tym ,,wewnętrznej niesprawiedliwości” wynikającej z faktu, że sprawca czynu z art. 56 § 1 i 2 kks w określonych warunkach mógłby skorzystać z instytucji czynnego żalu (art. 16 a kks) i nie podlegać odpowiedzialności karnej za popełniony czyn, a osoby, które mu pomagały przy popełnieniu tego czynu nie mogą z tej instytucji skorzystać. Podnieść należy, że gdyby nie udział pomocników, w większości przypadków nie doszłoby do popełnienia przestępstw skarbowych, gdyż sprawcy przestępstw skarbowych powodujących uszczuplenie w podatkach często sami nie byliby w stanie ,,zorganizować” fałszywych dokumentów (przede wszystkim faktur), aby się nimi posłużyć w urzędzie skarbowym składając deklaracje podatkowe. Sąd I instancji dostrzegając ten problem przyjął współsprawstwo oskarżonych T. S. i T. W. w przypisanym im czynie popełnionym wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym A. W.. Rację ma prokurator podnosząc w apelacji, że sąd I instancji popadł w swoistą sprzeczność. Ustalił, że oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu, mając na celu oszustwo podatkowe, do popełnienia którego miano posłużyć się nierzetelnymi fakturami, a jednocześnie zakwalifikował działania oskarżonych T. S. i T. W. jako zakończone w fazie pomocnictwa do popełnienia przestępstwa skarbowego przypisanego oskarżonym w punkcie 1. W realiach przedmiotowej sprawy można wnioskować, że zabieg ten miał na celu „usprawiedliwienie” zastosowania instytucji z art. 16a kks wobec wszystkich oskarżonych (co także wynika z treści uzasadnienia do zaskarżonego wyroku). Podnieść należy, że "współsprawstwo sprowadza się do wspólnego wykonania czynu zabronionego przez kilku uczestników przestępczego porozumienia, obejmujących świadomością całość tego czynu. Działania poszczególnych współsprawców muszą mieć dopełniający się charakter wspólnej realizacji znamion przestępstwa, zgodnie z przyjętym podziałem ról, niekiedy opartym na porozumieniu milczącym, per facta concludentia. Istotne jest, aby każdy ze wspólników utożsamiał się z działaniami pozostałych, traktując ich zachowanie jako swoje, choćby osobiście nie wykonywał czynności czasownikowych przestępstwa. O wspólnym działaniu w takich warunkach stanowi brak sprzeciwu wobec przestępczych działań innych, wyrażający aprobatę dla ich zachowania, popełnianego na wspólny rachunek. Decydujące jest, aby wszyscy współdziałający dążyli do tego samego celu. Dlatego też do przyjęcia współsprawstwa wystarcza obiektywne współdziałanie sprawców w czynnościach wykonawczych przestępstwa, to jest porozumienie osiągnięte w czasie wykonywania przestępstwa wspólnymi siłami. Uprzednia zmowa nie stanowi koniecznego warunku przestępstwa, o ile każdy ze współsprawców zdaje sobie sprawę z celu wspólnego działania." ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2023 r. IV KK 113/23). Dla ustalenia porozumienia należy wykazać, że uczestniczący w akcji przestępczej miał świadomość i wolę wspólnej realizacji znamion czynu zabronionego (zob. wyr. SA w Katowicach z 23.9.2004 r., II AKa 276/04, OSAK 2004, Nr 4, poz. 5). Zawarcie porozumienia nie jest równoznaczne ze szczegółowym uzgodnieniem każdego elementu zachowania, podziału ról itp. Istotne, aby zmowa obejmowała zgodę na realizację wszystkich znamion przestępstwa (zob. wyr. SA we Wrocławiu z 27.8.2015 r., II AKa 197/15, Legalis). Brak u jednego z dwóch uczestników przestępczej akcji świadomości i woli wspólnej działalności wyklucza byt współsprawstwa, a czyny ich mogą być ocenione odrębnie jako jednosprawstwo bądź odpowiedzialność jednego z nich rozważyć należy na gruncie niesprawczych form współdziałania" (wyr. SA w Białymstoku z 15.9.2005 r. (II AKa 126/05, OSAB 2005, Nr 3, poz. 27, wyr. SA w Gdańsku z 10.12.2013 r., II AKa 405/13, Legalis).

Podnieść należy, iż oskarżony A. W. działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej polegającej na zmniejszeniu podatku należnego wykorzystując do tego nabyte od oskarżonego T. S. za pośrednictwem swojego brata T. W. podrobione faktury. Zdaniem sądu okręgowego w oparciu o ujawniony w toku przewodu sądowego materiał dowodowy istnieje wątpliwość, że działania T. S. nakierowane były na wiadomy mu i wspólny cel – dokonanie oszustwa podatkowego przez A. W.. Oskarżony T. S. nie przyznał się do dokonania zarzuconego mu czynu zakwalifikowanego jako pomocnictwo do przestępstwa zarzuconego A. W. w akcie oskarżenia i złożył wyjaśnienia odnośnie przekazywanych faktur T. S. w tym postępowaniu, a także występując w charakterze oskarżonego w sprawie o sygn. akt II K 1138/22 toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi ( kserokopia protokołu przesłuchania podejrzanego k-137-140). Sąd I instancji przypisując w punkcie 1 zaskarżonego wyroku oskarżonym współsprawstwo w dokonaniu przypisanego im czynu oparł się na ustaleniach dokonanych przez Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi do prawomocnego wyroku wydanego w dniu 06 lipca 2023 roku w sprawie o sygn. akt VI K 1138/22. W tym miejscu podnieść należy, że ocenie sądu I instancji był poddawany obszerniejszy materiał dowodowy niż w sprawie o sygn.. akt II K 1138/22 Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi. W przedmiotowej sprawie (II K 88/24) oskarżeni nie przyznali się do popełnienia zarzuconych im czynów, a A. W. i T. W. złożyli szczegółowe wyjaśnienia dotyczące okoliczności w jakich uzyskali sfałszowane faktury od T. S.. Wyjaśnienia złożone przez A. W. w dniu 25 września 2023 roku (k-454) i T. W. w tym samym dniu (k-447) są nowym materiałem dowodowym, którym nie dysponował Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi wydając w dniu 06 lipca 2023 roku wyrok w sprawie o sygn. akt II K 1138/22. W oparciu o treść złożonych wyjaśnień przez A. W. i T. W., a także wyjaśnień złożonych przez T. S., trudno przyjąć, że sąd I instancji prawidłowo ustalił, że ww. oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu w popełnieniu przypisanego im czynu w punkcie 1 zaskarżonego wyroku. Sąd I instancji przede wszystkim nie wskazał w oparciu o jakie dowody odmówił wiary wyjaśnieniom oskarżonych i dokonał ustaleń faktycznych w sposób nie budzący wątpliwości odnośnie przyjęcia, że wszyscy oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu. Odnosząc się do zarzutu podniesionego przez prokuratora w złożonej apelacji obrazy przepisu prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 148 pkt 1 kpk, tj. art. 16a kks (w brzmieniu według daty czynu), poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż ma on zastosowanie w stosunku do oskarżonych, sąd okręgowy w tym składzie podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 roku, sygn. I KZP 3/12. W orzeczeniu tym wskazano, że : ,, wiele argumentów przemawia za możliwością złożenia przez sprawcę przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego prawnie skutecznej korekty deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 16a kks, również po ujawnieniu popełnienia takiego czynu i wszczęciu wobec sprawcy postępowania karnego skarbowego, co wywoła skutek określony w art. 17 § 1 pkt 4 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks. Ewentualna bezkarność sprawcy będzie jednak uzależniona od spełnienia przez niego szeregu warunków i dotyczyć tylko tych czynów, z którymi wiązało się złożenie deklaracji podatkowej. Jeżeli zachowanie sprawcy wypełniało znamiona również innych czynów, a zastosowanie miał art. 7 § 1 kks, to odpadnie możliwość oceny tego zachowania przez pryzmat art. 16a kks”. Podobne stanowisko wyraził Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim – IV Wydział Karny Odwoławczy w uzasadnieniu do wyroku wydanego w dniu 15 września 2023 roku w sprawie o sygn. akt IV Ka 422/23. Sąd okręgowy w tym składzie ma świadomość, że jest to stanowisko kontrowersyjne. Sąd I instancji nie podzielając poglądu zawartego w ww. postanowieniu wsparł się treścią postanowienia Sądu Najwyższego z 28 maja 2015 roku w sprawie o sygn. akt II K 131/15. Przedmiotem rozpoznania ww. judykatu była problematyka przedawnienia w wypadku jednego czynu wypełniającego znamiona kilku przestępstw z dość oczywistym wnioskiem o występowaniu wówczas jednego terminu przedawnienia. Sądowi okręgowemu w tym składzie znane są poglądy doktryny i orzeczenia sądów, w których za błędne uznano stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane postanowieniu z dnia 20 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. akt I KZP 3/12.

W tym miejscu wskazać należy, że instytucja tzw. ,,czynnego żalu” w Kodeksie karnym skarbowym jest przewidziana w przepisach art. 16 kks i 16a kks. Przepis art. 16a kks budził kontrowersje w doktrynie. W literaturze wskazuje się, że przepisy art. 16 i 16a kks pozostają w relacji logicznej krzyżowania. Oznacza to, że istnieje taka kategoria stanów faktycznych, które realizują jednocześnie przesłanki zastosowania czynnego żalu przewidzianego w art. 16 kks i warunki uzasadniające skorzystanie z instytucji z art. 16a kks, są zarazem takie sytuacje, w których spełnione są wyłącznie przesłanki przewidziane w art. 16 kks, przy jednoczesnym braku spełnienia przesłanek z art. 16a kks, czy też takie, w których spełnione są przesłanki z art. 16a kks, a nie są spełnione przesłanki z art. 16 kks. Przepis art. 16a kks statuuje samoistną instytucję swoistego czynnego żalu, przewidując samodzielnie warunki skorzystania z niekaralności, odrębne od warunków przewidzianych w art. 16 kks, a tym samym dla skorzystania z dobrodziejstwa art. 16a kks nie jest wymagane spełnienie przesłanki autodenuncjacji w rozumieniu art. 16 § 1 kks ani też ujawnienie istotnych okoliczności popełnienia czynu zabronionego oraz osób współdziałających w jego popełnieniu, nie mają też zastosowania negatywne przesłanki przewidziane w art. 16 § 5 i 6 kks. Sprawcy przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych związanych ze złożeniem nierzetelnej deklaracji podatkowej lub księgi mogą skorzystać z instytucji z art. 16a kks albo z instytucji czynnego żalu uregulowanej w art. 16 kks, przy spełnieniu pozostałych warunków odnoszących się do każdej z tych instytucji. Sąd Najwyższy w wydanym postanowieniu w dniu 20 czerwca 2020 roku zwrócił uwagę na wątpliwości zgodności z Konstytucją RP przepisu art. 16a kks stwierdzając ,,niezrozumiałe jest więc z punktu widzenia dyspozycji art. 32 ust. 1 Konstytucji RP odmienne traktowanie sprawców czynów skarbowych związanych ze składaniem deklaracji podatkowych (oszustów podatkowych) i sprawców innych czynów skarbowych. Nierówność wobec prawa może dotknąć również, jak w tej sprawie, współdziałających (nierówność wewnętrzna), których np. nie obejmie postępowanie kontrolne i nie będą uprawnieni do złożenia korekty deklaracji podatkowej ani wzywani do uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej.”

W brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 roku przepis art. 16a kks nie określał przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, do jakich może mieć zastosowanie uregulowana w nim instytucja. Jednakże w orzecznictwie i doktrynie jednolicie przyjmowano, że odnosi się ona jedynie do przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obowiązkom podatkowym, a ponadto nie do wszystkich, gdyż jedynie do tych, z którymi wiąże się złożenie deklaracji podatkowej.

Znowelizowany przepis 16a kks, który wszedł w życie 01 stycznia 2022 roku otrzymał brzmienie:

§ 1. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony.

§ 2. Jeżeli w związku z czynem zabronionym określonym w § 1 nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, przepis ten stosuje się tylko wtedy, gdy należność ta została uiszczona niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.

§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

We wspomnianym na wstępie postanowieniu z dnia 20 czerwca 2012 roku Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że jeżeli przepis przyjęty w ramach kumulatywnego zbiegu przepisów ustawy, zastosowanego na podstawie art. 7 § 1 kks, nie zawiera znamion pozwalających, po ich wypełnieniu, na złożenie korekty deklaracji podatkowej, to wykluczone jest zaniechanie ukarania sprawcy na podstawie art. 16a kks za tak zakwalifikowane przestępstwo, pomimo że wypełniło ono również znamiona czynu objętego tym przepisem.

Analizując treść art. 16a kks (w brzmieniu przepisów Kodeksu karnego skarbowego obowiązujących na datę 12 listopada 2020 roku) uznać należy, że ustawodawca przesądził, iż w przypadku spełnienia opisanych w nim przesłanek należy dać prymat funkcji kompensacyjnej (egzekucyjnej) nad represyjną. Art. 16a kks został sformułowany w sposób szeroki i nie zdecydowano się wówczas wprowadzić do niego dodatkowych przesłanek ograniczających. Specyficzną cechą prawa karnego jest to, że za jego pomocą chroni się dobro prawne w postaci interesu fiskalnego Skarbu Państwa. Ustawodawca wprowadzając z dniem 01 stycznia 2022 roku znowelizowaną treść przepisu art. 16a kks dokonał istotnego ograniczenia w stosowaniu ww. przepisu, a mianowicie dodał § 3, z treści którego wynika, że przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Jest to istotna zmiana, gdyż trudno mówić o ,,sprawiedliwym postępowaniu” uwalniającym sprawcę na podstawie art. 16a kks (przed nowelizacją) od odpowiedzialności karnej za umyślne przestępstwo skarbowe ( oszustwo podatkowe) w sytuacji, gdy nie tylko nie przyznał się do dokonania takiego przestępstwa, ale jeszcze często swoimi wyjaśnienia wprowadzał w błąd organy prowadzące postępowanie karno-skarbowe.

A. W. zdecydował się na „autodenuncjację” dopiero, kiedy dowiedział o wszczętym postępowaniu w sprawie PR 2 Ds. 764.2020 prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową Łódź-Bałuty (VI K 1138/22), które doprowadziłoby do wykrycia czynu zarzuconego oskarżonemu w niniejszej sprawie. Podnieść należy, że w ww. sprawie prokurator wydał w dniu 20 lipca 2021 roku postanowienie o wszczęciu śledztwa (k-109 ) w sprawie podrobienia: w okresie od 01.08.2019 r. do 21.01.2020 r. w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu użycia za autentyczne faktur w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla obliczenia wysokości należności publicznoprawnej w postaci faktu wykonania wskazanych usług ogólnobudowlanych i zapłaty za nie należności, gdzie jako sprzedawca wskazana była firma (...), a jako nabywca firma (...) o numerach:

- F/01/08/2019 z dn. 02.08.2019 r. na kwotę 11 500 zł

- F/04/08/2019 z dn. 06.08.2019 r. na kwotę 9500 zł

- F/06/08/2019 z dn. 09.08.2019 r. na kwotę 9000 zł

- FR/01/09/2019 z dn. 04.09.2019 r. na kwotę 11 000 zł

- FR/04/09/2019 z dn. 26.09.2019 r. na kwotę 12 000 zł

- FR/02/10/2019 z dn. 07.10.2019 r. na kwotę 10 800 zł

- FR/05/10/2019 z dn. 22.10.2019 r. na kwotę 12 200 zł

- FR/01/11/2019 z dn. 04.11.2019 r. na kwotę 13 600 zł

- FR/03/11/2019 z dn. 14.11.2019 r. na kwotę 14 100 zł

- FR/05/11/2019 z dn. 25.11.2019 r. na kwotę 12 300 zł

- FR/02/12/2019 r. z dn. 03.12.2019 r. na kwotę 12 300 zł

- FR/04/12/2019 r. z dn. 11.122019 r. na kwotę 10 600 zł

- FR/07/12/2019 r. z dn. 19.12.2019 r. na kwotę 12 100 zł

przez podrobienie na w/w fakturach podpisu K. C. (2) i podrobienia pieczątki firmy (...), a następnie użycie ich za autentycznych przez przedłożenie ich nie wcześniej 19.10.2020 r. i nie później niż 12.11.2020 r. w US w P., tj. o czyn z art. 270a § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk (k. 109 - 110 ). W tym samym dniu (20.07.2021 r.) zostało wydane postanowienie o przedstawieniu zarzutu A. W. o popełnienie czynu wypełniającego dyspozycję art. 270a§ 1 kk ( k-111-112 ).

Zdaniem sądu okręgowego w tym składzie treść przepisu art. 16a kks (w brzmieniu przed nowelizacją) nie prowadziła do sprawiedliwego traktowania sprawców przestępstw skarbowych. Jednakowo był potraktowany sprawca, który ujawnił z własnej inicjatywy i przyznał się do popełnienia przestępstwa skarbowego ( oszustwa podatkowego), złożył korektę do deklaracji podatkowej zawierającej nieprawdziwe dane i uiścił w terminie uszczuploną należność publicznoprawną i tak samo był potraktowany sprawca, który nie miał takiego zamiaru, ale dowiedział się, że wszczęto przeciwko niemu (lub w sprawie) postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe i mając świadomość nieuchronnie grożącej mu odpowiedzialności karnej za popełniony czyn, szybko spełnił przesłanki formalne, aby skorzystać z art. 16a kks (przed zmianą jego treści obowiązującą od 01.01.2022 r.). Sąd okręgowy w tym składzie podziela stanowisko zaprezentowane w spornym postanowieniu Sądu Najwyższego, że ewentualna bezkarność sprawcy będzie uzależniona od spełnienia przez niego szeregu warunków i dotyczyć tylko tych czynów, z którymi wiązało się złożenie deklaracji podatkowej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 roku, sygn. I KZP 3/12). Zatem w realiach przedmiotowej sprawy, jeżeli zachowanie oskarżonych w ocenie sądu I instancji wypełniało znamiona również innych przestępstw skarbowych i w kwalifikacji prawnej zastosowanie miał art. 7§ 1 kks, to odpada możliwość oceny tego zachowania przez pryzmat art. 16a kks.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie niniejszej sprawy Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Kamy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzut podniesiony w apelacji prokuratora zasługiwał na uwzględnienie, to sąd okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

wskazano powyżej

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Sąd okręgowy uchylił wyrok sądu I instancji zaskarżony przez prokuratora na niekorzyść oskarżonych A. W., T. W. oraz T. S. i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Trybunalskim.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Skoro sąd okręgowy uznał, że w stosunku do oskarżonych nie powinien być zastosowany przez sąd I instancji art. 16a kks (w brzmieniu przepisów Kodeksu karnego skarbowego obowiązujących na datę 12 listopada 2020 roku), co skutkowało umorzeniem postępowania wobec oskarżonych ,to zgodnie z treścią art. 454 § 1 kpk uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Trybunalskim. Aktualne są rozważania sądu okręgowego zawarte w punkcie 3.1 uzasadnienia.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, sąd rejonowy przede wszystkim ustali czy oskarżeni T. W. i T. S. działali wspólnie i w porozumieniu w dokonaniu czynu zarzuconego A. W., czy ich działanie polegało na udzieleniu pomocnictwa w dokonaniu tego czynu zgodnie z opisem zawartym w zarzuconych im czynów w akcie oskarżenia. W tym względzie sąd I instancji dokona własnych ustaleń faktycznych (art. 8 kpk) nie będąc związanym ustaleniami, których dokonał Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi do wydanego prawomocnego wyroku w sprawie o sygn. akt II K 1138/22 w stosunku do tych samych oskarżonych. Zdaniem sądu okręgowego w tym składzie oskarżeni podlegają odpowiedzialności karnej w przypadku ustalenia, że dokonali czynów zarzuconych im w akcie oskarżenia.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokuratora

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok umarzający postępowanie karne

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana