Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 305/23     

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1      

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z 28 lutego 2023 roku sygn. akt II K 164/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

^{co do winy}

^{co do kary}

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

^uchylenie

^zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

1

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a wyrażający się w przekroczeniu przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów poprzez zdeprecjonowanie przy ustalaniu stanu faktycznego istotnych dowodów świadczących na niekorzyść oskarżonego w postaci zeznań świadków m.in. E. K. małoletniego T. K. pozbawienie ich przymiotu prawdziwości i istotności dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym niewłaściwą ocenę materiału dowodowego sprawy i ukształtowanie przekonania Sądu na podstawie wybranych a nie wszystkich dowodów, ocenianych dowolnie a nie swobodnie z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, co w konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu podczas gdy prawidłowe ustalenie stanu faktycznego prowadzą do odmiennego wniosku;

- obrazę przepisów prawa procesowego mającą wpływ na treść zapadłego orzeczenia, a mianowicie art. 201 kpk polegającą na uznaniu opinii psychologicznej dot. T. K. dopuszczonej na etapie postępowania przygotowawczego jako niepełnej w zakresie w jakim nie stoi ona w sprzeczności z opinią sporządzoną przez Zespół (...) w P. (...) dopuszczonej w postępowaniu cywilnym -w sprawie rozwodowej podczas gdy zakres, cel oraz zastosowane metody badawcze przedmiotowych opinii są odmienne jak i wnioski tych ze opinii są odmienne w swej istocie, dlatego też Sąd winien wezwać ponownie tego samego biegłego lub powołać innego;

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia może wynikać bądź z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd „braku”), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd dowolności). Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7 kpk), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. W orzecznictwie podnosi się jednak, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas: „gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania”, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu (w. SN z 24 marca 1975 r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995, poz. 84), przy czym jest to aktualne jedynie przy zarzucie błędu o charakterze „dowolności”. Tego typu zarzut co do błędu w ustaleniach faktycznych to bowiem, nie sama odmienna ocena materiału dowodowego przez skarżącego, lecz wykazanie, jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego (w. SN z 22 stycznia 1975 r., I KR 197/74, OSNKW 5/1975, poz. 58).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, iż nietrafny jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych mający polegać na nieuprawnionym przyjęciu, iż zebrany materiał dowodowy jest niewystarczający do tego aby przypisać sprawstwo oskarżonemu G. K. (1).

Sąd Rejonowy w Opocznie trafnie doszedł do wniosku, że w sprawie brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przez oskarżonego zarzuconego mu czynu. G. K. (1) nie przyznał się bowiem do postawionego mu zarzutu, a żadne inne dowody przeprowadzone w sprawie nie wskazywały w wystarczającym stopniu na jego sprawstwo.

Sąd I instancji dokonując oceny dowodów i sporządzając uzasadnienie nie naruszył art. 7 kpk. Przeprowadzona ocena materiału dowodowego oraz wnioski wyprowadzone z poczynionych ustaleń mieszczą się w granicach swobodnej oceny dowodów, gdyż pozostają w zgodzie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Apelacja prokuratora natomiast stanowi w istocie rzeczy jedynie gołosłowną polemikę z ustaleniami sądu rejonowego, gdyż nie wskazuje jakich konkretnie uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego miał się dopuścić Sąd I instancji w dokonanej ocenie i tym samym podnoszony zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.

Wbrew twierdzeniu autora apelacji, Sąd w istocie rzeczy nie zakwestionował którejkolwiek z opinii biegłych, lecz posługując się zasadami doświadczenia zawodowego, życiowego oraz zasadami logiki i swobodnej oceny dowodów wyciągnął prawidłowe wnioski z całokształtu materiału dowodowego zachowując przy tym dalece idącą autonomię.

Przedmiotem czynności i opinii biegłego nie może być przecież ocena wiarygodności zeznań, czyli ocena, na ile zdarzenia odpowiadają rzeczywistemu przebiegowi zeznania. Zgodnie ze słusznym stanowiskiem judykatury zadaniem biegłego psychologa jest przedstawienie (ewentualnie po przeprowadzeniu badań) opinii co do osobowości świadka, zdolności postrzegania lub odtwarzania spostrzeżeń – art. 192 § 2 kpk (wyr. SA w Krakowie z 15.1.2003 r., II AKa 360/02, KZS 2003, Nr 3, poz. 50; wyr. SA w Lublinie z 4.7.2000 r., II AKa 86/00, OSProk. i Pr. 2001, Nr 6, poz. 26; wyr. SA w Katowicach z 12.5.2005 r., II AKa 303/04, KZS 2005, Nr 12, poz. 59; post. SN z 5.5.2006 r., V KK 387/05, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 967; wyr. SA w Warszawie z 18.6.2012 r., II AKa 179/12, Legalis; wyr. SA w Krakowie z 18.10.2012 r., II AKa 152/12, Legalis; wyr. SA w Krakowie z 21.10.2014 r., II AKa 149/14, KZS 2014, Nr 12, poz. 48).

Prokurator w złożonej apelacji zdaje się natomiast traktować opinię psychologiczną jako swoisty wyznacznik wiarygodności zeznań T. K. i przyjmuje, że skoro biegła G. M. uznała, że jego relacje wpisują się kryteria wiarygodności psychologicznej i mogą być traktowane jako pełnowartościowy materiał dowodowy, to odmówienie im wiary staje równoznaczne z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów.

Powyższe stanowisko nie zasługuje na uznanie, gdyż ostateczna ocena zeznań świadka należy zawsze do organu procesowego i w spełnieniu tej roli biegły nie może i nie powinien go wyręczać.

Sąd I instancji dysponował opinią biegłej psycholog G. M., która wydała ją w oparciu o udział w przesłuchaniu T. K. oraz analizę akt sprawy (k. 73-75). Ponadto do akt złożona została opinia Opiniodawczego Zespołu (...) przy Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim wydana w sprawie z powództwa G. K. (1) przeciwko E. K. o rozwód, która z kolei została wydana w oparciu o specjalistyczne badania psychologiczne, analizę akt sprawy rozwodowej, wywiad, rozmowę kierowaną, obserwację oraz metody (...) oraz (...) (por. k. 136 - 147).

Z powyższego zestawienia już na pierwszy rzut oka wynika, że zakres zastosowanych metod badawczych w przypadku opinii (...) jest niewspółmiernie szerszy niż to na czym opierała się biegła G. M.. Uwzględnienie zatem informacji wynikających z opinii Opiniodawczego Zespołu (...) w ocenie zeznań T. K. było jak najbardziej uprawnione. Jednocześnie jednak wcale nie oznaczało to, że spełniona została dyspozycja art. 201 kpk. Obydwie przecież opinie zostały sporządzone na użytek dwóch całkowicie odrębnych postępowań i zgromadzonych w nich dowodów. I o ile w postępowaniu karnym skupić się należało na stanie psychicznym świadka, jego rozwoju umysłowym i zdolności do postrzegania oraz odtwarzania postrzeżeń, to dla postępowania cywilnego kluczowe znaczenie miały relacje wewnątrzrodzinne i predyspozycje opiekuńcze rodziców małoletnich. Zdaniem sądu odwoławczego nie ma żadnej sprzeczności pomiędzy konstatacją biegłej z postępowania przygotowawczego o psychologicznej wiarygodności zeznań T. K., a wnioskami wysnutymi przez biegłych z Opiniodawczego Zespołu (...). Fakt bowiem, że świadek może być wiarygodny z psychologicznego punktu widzenia wcale nie musi oznaczać, iż jego relacje mogą nie polegać na prawdzie z zupełnie innych przyczyn (np. silnej identyfikacji małoletniego z matką).

Reasumując powyższe, zdaniem sądu okręgowego tryb określony w art. 201 kpk nie miał zastosowania w niniejszej sprawie albowiem przytoczone opinie, w istocie rzeczy nie są rozbieżne. Odmienność bowiem ich przedmiotów oraz materia na której się opierały, a także metody badawcze, które zastosowano przy ich opracowywaniu nie pozwalają na wyprowadzenie wniosku o ich zewnętrznej sprzeczności. Co więcej, orzecznictwo nawet dopuszcza sytuację, że opinia biegłego (zespołu biegłych) nie ulega dyskwalifikacji tylko z racji tego, iż w innym postępowaniu inni biegli, dysponując tymi samymi informacjami, wydali opinię odmienną w swej treści. Okoliczność taka bowiem nie w każdym wypadku warunkuje postąpienie zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 201 kpk (por. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 5 lutego 2020 r. IV KK 667/18).

Ponadto zdaje się, że nawet sam prokurator nie uważał za stosowne, aby zapoznawać biegłą G. M. z opinią (...) i „dosłuchiwać” ją. Argumenty przecież dotyczące tego do jakich wniosków doszli specjaliści z Opiniodawczego Zespołu (...) były już podnoszone przez oskarżonego w wyjaśnieniach, które składał jeszcze na etapie dochodzenia przed prokuratorem (por. k. 130 - 135). Pomimo tego jednak oskarżyciel publiczny nie uważał za stosowne zasięganie dowodu z opinii uzupełniającej.

Okoliczności podniesione przez oskarżonego w wyjaśnieniach oraz wynikające z opinii sporządzonej na potrzeby postępowania o rozwód były na tyle doniosłe i istotne, że w sposób uprawniony zostały uwzględnione przez Sąd a quo przy ocenie materiału dowodowego. Ponadto jednak, podkreślić należy, iż T. K. w swoich zeznaniach popadał w sprzeczności. Z jednej strony twierdził, że oskarżony bije jego oraz braci, a z drugiej za chwile podawał, iż tak naprawdę nie widział, czy G. K. (2) bił K. i K. K. oraz czy w ogóle ich bił, gdyż żaden z braci świadka się mu na ten temat nie żalił. (por. k. 67-68).

Obszerna argumentacja zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zasługuje na całkowitą aprobatę. Sąd odwoławczy w pełni podziela i się do niej przyłącza, a ze względów ekonomiki nie będzie jej powtarzał. Toczące się równolegle postępowanie rozwodowe słusznie wzbudziło czujność w ocenie przedstawionych Sądowi I instancji dowodów i potwierdziło, że w takich sytuacjach małoletni bardzo często są poddawani manipulacji ze strony rodziców (w tym przypadku matki) oraz wikłani w imię partykularnych interesów w konflikt małżeński. W takich sytuacjach natomiast należy wyjątkowo wnikliwie oraz krytycznie oceniać przedstawiane dowody, gdyż niejednokrotnie postępowanie karne staje się „elementem gry” pomiędzy skonfliktowanymi małżonkami.

Zgodnie z obowiązującą w procesie karnym zasadą domniemania niewinności, zawartą w art. 5 § 1 kpk

oskarżony w procesie karnym jest niewinny dotąd dopóki wina nie zostanie mu udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem, przy czym obalenie zasady domniemania niewinności może nastąpić jedynie w drodze prawomocnego wyroku. Z zasady tej wynika szereg konsekwencji procesowych, przede wszystkim rozkład ciężaru dowodu, a podstawowym jej skutkiem jest wymaganie, aby ten, kto zarzuca oskarżonemu przestępstwo, musiał je udowodnić. Zatem obowiązek ten ciąży głównie na oskarżycielu, który winien wnieść akt oskarżenia z materiałem dowodowym umożliwiającym rozpoznanie sprawy. Zasada ta jest ściśle związana z zasadą in dubio pro reo zawartą w art. 5 § 2 kpk, która wprost nakazuje rozstrzygać niedające się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego, co oznacza nie mniej, ni więcej, że udowodnienie winy oskarżonemu musi być całkowite, pewne i wolne od wątpliwości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 1999 r. , V KKN 362/97, OS Prok. i Pr. 1999, Nr 7-8, poz. 11), a zatem konieczne jest udowodnienie sprawcy wypełnienia znamion zarówno przedmiotowych, jak i podmiotowych zarzucanego mu czynu i przyjętej kwalifikacji prawnej. W niniejszej sprawie natomiast w pełni zgodzić się należy z sądem I instancji, że oskarżyciel nie przedstawił dowodów, które w sposób całkowity i pewny udowadniałyby winę oskarżonemu. Ocena zaś dowodów, która doprowadziła Sąd do tego wniosku i poczynione na jej podstawie uwstalenia pozostają pod ochroną art. 7 kpk.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że zarzuty apelacji okazały się niezasadne, to wniosek również był nieuprawniony.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Uniewinnienie oskarżonego G. K. (1) od zarzucanego mu czynu.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Podniesione w apelacji zarzuty nie zostały potwierdzone w postępowaniu apelacyjnym, a nadto sąd odwoławczy nie stwierdził także okoliczności prowadzących do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego orzeczenia z urzędu poza granicami środka odwoławczego.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

3

O wysokości zwrotu wydatków poniesionych przez oskarżonego z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy na etapie postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie § 11 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.).

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego G. K. (1) od zarzucanego mu czynu, w sprawie z oskarżenia publicznego, kosztami procesu związanymi z postępowaniem odwoławczym obciążony został Skarb Państwa na zasadzie art. 632 pkt 2 kpk w zw. z art. 634 kpk.

7. PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

     1

Podmiot wnoszący apelację

     prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

     całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

^{co do winy}

^{co do kary}

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

^uchylenie

^zmiana