Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Tytułem wstępu Sąd wyjaśni powody odstąpienia od sporządzenia uzasadnienia na formularzu. Sporządzanie uzasadnienia na formularzu wymusza wielokrotne powtarzanie tych samych kwestii, względnie odwoływanie się do różnych rubryk formularza, zmuszając czytelnika do wielokrotnego wertowania tekstu w poszukiwaniu odniesień, czyniąc z tego dokumentu zawiłą szaradę. Dlatego Sąd Okręgowy odstąpił od sporządzenia uzasadnienia na formularzu, gdyż sporządzenie go w tej formie byłoby nieczytelne dla stron i nie zapewniłoby pełnej transparentności, a tym samym swobodnej realizacji prawa do obrony naruszając prawo stron do rzetelnego procesu. Ma to również oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2021 roku w sprawie III KK 77/21, opubl. Legalis).

Obrońca w apelacji podniósł m.in. zarzuty związane z uzasadnionymi wątpliwościami co do poczytalności obojga oskarżonych, które okazały się zasadne i dorowadziły Sąd odwoławczy co przekonania, że podczas rozpoznawani sprawy przed Sądem meriti doszło do bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 10 KPK – w sprawie zachodził przypadek obligatoryjnej obrony co do obojga oskarżonych. Tymczasem nie mieli oni zapewnionej pomocy obrońcy, choć jego obecność na rozprawie była obowiązkowa. Obrońca z wyboru został ustanowiony co do oskarżonej już po zamknięciu przewodu sądowego ( doszło do odroczenia publikacji wyroku w trybie art. 411 § 1 KPK), pojawił się na terminie publikacyjnym i wnosił o wznowienie przewodu sądowego w trybie art. 409 KPK oraz dopuszczenie dowodu z opinii psychiatrycznej na okoliczność stanu poczytalności oskarżonej i możliwości uczestniczenia przez nią w rozprawie i prowadzenia przez nią samodzielnej rozsądnej obrony, ale jego wnioski nie zostały uwzględnione, zaś co do oskarżonego upoważnienie do obrony zostało złożone jeszcze później, bo już po ogłoszeniu wyroku. Tak czy owak cały proces w pierwszej instancji co do obojga oskarżonych przeprowadzono bez udziału obrońcy.

Na wstępie zaznaczyć należy, że w sprawie Sąd Rejonowy powinien powziąć uzasadnione wątpliwości co do poczytalności obojga oskarżonych na podstawie dowodów którymi już od początku procesu dysponował i w związku z tym zapewnić oskarżonym pomoc obrońcy z urzędu ( bo wówczas nie ustanowili jeszcze obrońcy z wyboru), a następnie dopuścić dowód z opinii biegłych psychiatrów. Naruszenie art. 79 § 1 pkt 3 i 4 KPK w zw. z art.79 § 3 KPK ma miejsce nie tylko wówczas, gdy rozprawa przeprowadzona została bez udziału obrońcy, pomimo że sąd powziął wątpliwość co do poczytalności oskarżonego, ale także wtedy, gdy w świetle materiałów zgromadzonych w sprawie powinien był taką wątpliwość powziąć. Zarzut obrazy tego przepisu, a w konsekwencji uchybienia określonego w art. 439 § 1 pkt 10 KPK, można skutecznie postawić w sytuacji braku reakcji organu procesowego na fakt istnienia uzasadnionej wątpliwości ( por wyr. SN z 13.4.2006 r., V KK 123/06, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 848).

Z opinii (...) wydanej przez dwóch psychologów znajdującej się już na pierwszych kartach akt sprawy niniejszej ( k. 1 – 4) oraz ze sprawozdania kuratora znajdującego się w załączonych przez Sąd Rejonowy aktach III Nsm 547/21 Sądu Rodzinnego - Sądu Rejonowego w Bełchatowie ( k. 4-11 tych akt), a także z innych dokumentów i zeznań wynika, że:



oskarżona M. G. cierpi na padaczkę i od lat leczy się neurologicznie, ma wszystkie rodzaje napadów padaczki włącznie z drgawkami, utratami przytomności i zanikami pamięci, a od grudnia 2019 roku leczy się psychiatrycznie z powodu zaburzeń osobowości, ma problemy z pamięcią, z dotrzymywaniem terminów, załatwianiem spraw formalnych, nie stosuje się do zaleceń lekarzy i w okresie procesu zaprzestała zażywania leków zapisanych przez psychiatrę bo uznała, że „ nikt z niej nie będzie robił głupiej” ( k. 4 akt III Nsm 547/21 Sądu Rodzinnego - Sądu Rejonowego w Bełchatowie, a także k. 2 akt niniejszych);



oskarżony S. S. nie tylko jest alkoholikiem co do którego Sąd Rodzinny orzekł o przymusowym leczeniu stacjonarnymi od uzależnienia od alkoholu, ale niezależnie od tego leczy się neurologicznie od 14 – go roku życia na nerwicę lękową, ma zburzenia świadomości, cierpi na widoczne drgawki ( dostrzegalne trzęsienie rąk), praktycznie nie jest w stanie pisać, z ledwością się podpisuje, w okresie w jakim toczył się proces zaniechał zażywania leków neurologicznych bo jak stwierdził stosując je miał takie zaburzenia świadomości że „ nie kontaktował”, w przeszłości zażywał narkotyki ( k. 5 akt III Nsm 547/21 Sądu Rodzinnego - Sądu Rejonowego w Bełchatowie, a także k. 2 v i k. 125 akt niniejszych).

W świetle powyższego naruszenie nakazu zawartego w przepisie art. 79 § 1 pkt 3 i 4 i § 3 KPK jest oczywiste. Zachodzą ewidentne wątpliwości co do poczytalności obojga oskarżonych oraz co do możliwości prowadzenia przez nich obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny. Powinno zapewnić się im pomoc obrońcy z urzędu, skoro nie korzystali z obrońcy z wyboru ( ten pojawił się w procesie już po zamknięciu przewodu sądowego).

Konsekwencje braku realizacji powyższych dyrektyw i gwarancji procesowych są jednoznaczne - wskazane uchybienia stanowiły bezwzględną przyczynę odwoławczą w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 10 KPK, i z tego powodu Sąd Okręgowy musiał wyrok Sądu Rejonowego uchylić (art. 439 § 1 KPK). Stwierdzenie w postępowaniu odwoławczym obrazy przez sąd pierwszej instancji art. 439 § 1 KPK prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania w granicach wyznaczonych dyrektywą art. 439 § 2 KPK ( obowiązuje zakaz reformationis in peius).

Wobec stwierdzenia bezwzględnej przyczyny odwoławczej nakazującej uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sąd Okręgowy nie będzie odnosił się do pozostałych zarzutów zawartych w apelacji, byłoby to bowiem bezprzedmiotowe ( art. 436 kpk).

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy:



dopuści dowód z opinii psychiatrycznej co do obojga oskarżonych na okoliczność ich poczytalności w czasie czynu oraz możliwości brania udziału w postępowaniu i prowadzenia samodzielnej rozsądnej obrony;



powtórzy postępowanie dowodowe i zapewni oskarżonym pomoc obrońcy, którego obecność na rozprawie będzie obligatoryjna ( jeżeli dojdzie do rozwiązania stosunku obrończego z obrońcą z wyboru ustanowi im obrońcę z urzędu). Stan obrony obligatoryjnej może ustać tylko jeżeli z w/w opinii biegłych psychiatrów wyniknie, że co do oskarżonych nie zachodzą okoliczności z art. 79 KPK (wówczas należałby orzec o tym postanowieniem);



będzie pamiętał o zakazie reformatiois in peius.

Wobec powyższego orzeczono jak w wyroku.