Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

III Ko 306/24

WNIOSKODAWCA

M. L. (1)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

200 000,00 złotych

ustawowe odsetki za opóźnienie liczone od uprawomocnienia się wyroku

3.

Inne

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

M. L. (1) był założycielem (...) w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w O.. Został wybrany delegatem na Walne Zebranie Regionu (...), następnie został szefem Regionu i członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej Solidarność w G..

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku M. L. (1) udało się uciec z G. i początkowo pojechał do P. (...) a następnie udał się do znajomego w T. M.. W dniu 15.12.1981 roku spotkał się z niektórymi działaczami Solidarności, którym przekazał odezwę wzywającą do oporu przeciwko juncie generała J.. Wracając ze spotkania został zatrzymany przez funkcjonariuszy i doprowadzony do K. MO w T. M.. Przez ok. 3 godzin przebywał w oblodzonej sali, a następnie został przewieziony do K. MO w P. (...), gdzie został osadzony w areszcie. M. L. (1) był wielokrotnie przesłuchiwany przez funkcjonariuszy SB, podczas których grożono mu karą śmierci albo 10 lat więzienia. W dniu 17.12.1981 roku przywieziono do K. innych działaczy Solidarności i wspólnie przedstawili stanowisko z prośbą o rozważne działanie w sytuacji stanu wojennego. Tego dnia M. L. (1) został przewieziony do Zakładu Karnego w S., a 06.01.1982 roku do Zakładu Karnego w Ł.. W czasie pobytu w zakładach karnych wnioskodawca głodował i nabawił się kamicy nerkowej. M. L. (1) został zwolniony z internowania w dniu 11.02.1982 roku. W czasie internowania wnioskodawca przebywał w małych, przepełnionych celach, wyżywienie było nienajlepsze. Żona wnioskodawcy w tym czasie przebywała na urlopie bezpłatnym w związku z urodzeniem dziecka, które miało (...).

Postępowanie w przedmiocie zasądzenia odszkodowania oraz zadośćuczynienia za okres internowania M. L. (1) toczyło się przed Sądem Okręgowym w P. T. w sprawie (...). Wyrokiem z dnia 18.07.2008 roku w/w Sąd zasądził na rzecz M. L. (1) kwoty 4835 zł tytułem odszkodowania oraz 3000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z decyzją o internowaniu w okresie od 19.12.1981 roku do 11 lutego 1982 roku. Powyższy wyrok uprawomocnił się w dniu 26.07.2008 roku.

Zeznania

M. L.

Decyzja o internowaniu

Informacja z IPN

Z akt (...)

świadectwo zwolnienia

Z akt (...)

53v-55

12

35-46, 61, 75

34

72

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Zeznania M. L.

Dokumenty dot. działalności M. L. w Solidarności oraz internowania, w tym decyzja o internowaniu, informacje z IPN dot. okresu internowania,

nadanie odznaczenia Krzyż Wolności i Solidarności, decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów i orzeczeń wymienionych szczegółowo powyżej oraz protokołu przesłuchania wnioskodawcy, które w tym zakresie uznał za wiarygodne i nie budzące zastrzeżeń, żadna ze stron ich nie kwestionowała.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

Kwota główna – 15.000 złotych

Odsetki od uprawomocnienia się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną dla dochodzonych przez wnioskodawcę roszczeń stanowi art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 2018r. poz. 2099 z późn. zm.), który stanowi, „że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji”. Sprawa w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia na rzecz M. L. (1) w wyniku jego internowania w okresie stanu wojennego była przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb., sygn. akt (...). Jednakże przyznane zadośćuczynienie nie objęło całego okresu internowania, czyli okresu od 15 do 18 grudnia 1981 roku. Należy przy tym zaznaczyć, że początkowo wystąpiły wątpliwości co do tego okresu. W załączonych do akt sprawy dokumentach występowały różne okresy, mianowicie od 15.12.1981 roku do 12.02.1982 roku, od 15.12.1981 roku do 11.02.1982 roku, od 17.12.1981 roku do 11.02.1981 roku oraz od 19.12.1981 roku do 11.02.1982 roku. Natomiast wnioskodawca wymieniał okresy od 16.12.1981 roku do 11.02.1982 roku oraz od 16.12.1981 roku do 10.02.1982 roku. W piśmie z dnia 30.12.2024 roku (...) Oddział w Ł. odniósł się do powyższych okresów, zaznaczając, że znajdujące się w Instytucie materiały wskazywały na różne daty internowania wnioskodawcy. Z pisma tego wynikało, że w dniu 17.12.1981 roku wnioskodawca miał zostać zatrzymany i osadzony w Ośrodku (...) w S.. Powyższą informację skonfrontowano z zeznaniami wnioskodawcy, z których wynikało, że po zatrzymaniu został zamknięty w areszcie K. MO w P. (...), gdzie był wielokrotnie przesłuchiwany i w tym miejscu doszło do jego spotkania z innymi działaczami Solidarności. Do spotkania doszło trzeciej nocy po zatrzymaniu. Do akt załączono między innymi dokumenty przekazane z (...) Oddział w S. w związku z prowadzonym śledztwem w sprawie o sygn. akt (...) w tym protokół przesłuchania wnioskodawcy z dnia 12.09.2007 roku. Podczas tego przesłuchania wnioskodawca potwierdził osadzenie w areszcie K. MO w P. (...) na okres dwóch dób. Mając na uwadze fakt przewiezienia wnioskodawcy do Ośrodka (...) w S., którym był znajdujący się tam zakład karny oraz jego zeznania, Sąd przyjął, że faktycznie zatrzymanie nastąpiło w dniu 15.12.1981 roku, gdyż co najmniej dwie doby przebywał w izolacji w K. MO w P. (...) Natomiast jako datę końcową należało przyjąć dzień 11.02.1982 roku, na co wskazywało świadectwo zwolnienia oraz zeznania M. L. (1). Co prawda w czasie przesłuchania na rozprawie wnioskodawca wymienił datę zwolnienia 10.02.1982 roku, to jednak należało w świetle w/w dokumentu oraz ostatniej informacji z IPN przyjąć, że datą zwolnienia był dzień 11.02.1982 roku. Przemawiała za tym treść świadectwa zwolnienia, gdzie wprost wymieniono powyższą datę, jednocześnie zobowiązano wnioskodawcę do stawienia się najpóźniej do dnia 12.02.1982 roku w Komendzie Wojewódzkiej MO w P. (...) Jednocześnie Sąd uwzględnił fakt rozpoznania i prawomocnego zakończenia postępowania, między innymi w zakresie zadośćuczynienia z tytułu internowania za okres od 19.12.1981 roku do 11.02.1082 roku, uznając, że w tym zakresie wystąpiła przesłanka powagi rzeczy osądzonej (res iudicata) – art. 17§1 pkt 7 kpk. Powyższa zasada została złamana w przepisie z art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 2018r. poz. 2099 z późn zm.), zgodnie z którym, „przepis ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli w wyniku rewizji nadzwyczajnej, kasacji lub wznowienia postępowania prawomocnie zasądzono odszkodowanie, chyba że za jego zastosowaniem przemawiają względy słuszności”. Jednakże powyższy przepis można zastosować w przypadku spełnienia dwóch przesłanek, czyli wcześniejsze orzeczenie wydano w wyniku rewizji nadzwyczajnej, kasacji lub wznowienia postępowania oraz względy słuszności. W niniejszej sprawie nie została spełniona pierwsza z w/w przesłanek, gdyż zasądzono wcześniej zadośćuczynienie na podstawie tzw. ustawy lutowej, nie zaś w wyniku rewizji nadzwyczajnej, kasacji lub wznowienia postępowania (por. wyrok SN z 23.01.2019 r., V KK 111/18, wyrok SA we Wrocławiu z 10.11.2022 r., II AKa 324/22-Ledgalis). Z tych wszystkich względów Sąd zasądził zadośćuczynienie za okres od 15.12.1981 roku do 18.12.1981 roku.

Należy podkreślić, że z informacji przekazanej przez IPN wynika, że M. L. (1) nie podejmował czynności będących zaprzeczeniem działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (k. 61).

W dotychczasowej praktyce orzeczniczej podkreśla się, że zasądzona kwota zadośćuczynienia nie może być z jednej strony symboliczna, a z drugiej zmierzać do bezpodstawnego wzbogacenia, a odzwierciedlać i rekompensować krzywdę doznaną przez wnioskodawcę w związku z wykonaniem wyroku (por. wyrok SA we Wrocławiu z 14.02.2018r., sygn. akt II AKa 7/18-Legalis).

Przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia Sąd uwzględnił okoliczności internowania M. L. (1), w tym jego długość, związanych z tym miejsc i warunków pobytu. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawcę dotknęły represje, których nigdy nie powinien doznać, a wynikały z jego określonej, świadomie podjętej działalności w ramach (...). Był aktywnym działaczem tego Związku i z tego powodu był represjonowany i został internowany. Należy zaznaczyć, że wnioskodawca zdawał sobie sprawę z powagi sytuacji po wprowadzeniu stanu wojennego i związanych z tym konsekwencji, także wobec siebie. Z tego powodu się ukrywał i został zatrzymany dwa dni po wprowadzeniu stanu wojennego. Po zatrzymaniu początkowo został osadzony w areszcie K. MO w P. (...), gdzie był wielokrotnie przesłuchiwany, a ostatecznie poddany presji, w wyniku której, wraz z innymi działaczami Solidarności, zwrócił się do innych członków związku o rozważne postępowanie. Następnie został umieszczony w tzw. w Ośrodkach (...), faktycznie były to Zakłady Karne w Ł. i w S.. Tym samym został poddany rygorowi związanemu z wykonywaniem tego środka pozbawienia wolności. Pobyt w tych zakładach spowodował konsekwencje zdrowotne dla wnioskodawcy, nabawił się kamicy nerkowej. Należy podkreślić, że M. L. (1) został pozbawiony wolności, nazwanej internowaniem, chociaż nie dopuścił się żadnego czynu karalnego, tylko za sam fakt aktywnego udziału w ramach (...). W tym czasie jego żona była na urlopie bezpłatnym po urodzeniu dziecka i jako ostatnia osoba, otrzymała widzenie z wnioskodawcą.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że kwota 15 000 zł, przyznana tytułem zadośćuczynienia, będzie adekwatna do stopnia krzywdy poniesionej przez wnioskodawcę. Zdaniem Sądu, powyższą kwotę nie można uznać za symboliczną, ale utrzymaną w rozsądnych granicach, dostosowaną do obecnych stosunków majątkowych w społeczeństwie.

W pozostałej części wniosku nie uwzględniono.

Zasądzono na rzecz wnioskodawcy zwrot kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika, uwzględniając ilość rozpraw.

Inne

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4

Koszty postępowania przejęto na rachunek Skarbu Państwa

PODPIS