Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2024 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 26 września 2023 r. sygn. akt I C 238/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (...) z siedzibą w P. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami w wysokości określonej w ustawie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 1009/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 września 2023 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim

po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę oddalił powództwo; zasądził od powoda (...) z siedzibą w P. na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 917,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty; nakazał ściągnąć od powoda (...) z siedzibą w P. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 184,49 zł (sto osiemdziesiąt cztery złote czterdzieści dziewięć groszy) tytułem poniesionych tymczasowo wydatków na opinię biegłego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...) r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki A. (...) o nr rej. (...). Pojazd ten był własnością D. U.. Sprawcą wypadku był kierujący innym pojazdem posiadający polisę OC u pozwanej. Pozwana uznała odpowiedzialność za zdarzenie co do zasady i po zakończeniu procesu likwidacji szkody wypłaciła poszkodowanemu odszkodowanie tytułem kosztów naprawy pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...).

W dniu (...) r. D. U. upoważnił (...) do zgłoszenia szkody, załatwienia wszelkich formalności związanych z wypożyczeniem samochodu w związku ze szkodą komunikacyjną, ustalenia kosztów naprawy, ustalenia zakresu szkody oraz ustalenia wartości szkody z dnia (...) r.

D. U. w dniu (...) r. zawarł z powodem (...)umowę najmu pojazdu zastępczego marki C. (...) o nr rej. (...) na czas likwidacji szkody. Najem pojazdu trwał od dnia (...) r. do dnia (...) r. (21 dni). Stawkę najmu określono w umowie na kwotę 230 zł netto (282,90 zł brutto). Całkowity koszt najmu wyniósł 5.940,90 zł brutto.

Działający w imieniu poszkodowanego powód, podczas zgłoszenia szkody w dniu (...) r. otrzymał od ubezpieczyciela propozycję najmu pojazdu zastępczego, równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu, bezpłatnie na czas niezbędny do przeprowadzenia naprawy pojazdu. Poinformowano go także, że koszty zorganizowania pojazdu zastępczego w przypadku skorzystania z pojazdu zastępczego we własnym zakresie ubezpieczyciel nie będzie pokrywać nadwyżki kosztów najmu ponad koszty zorganizowania pojazdu przez ubezpieczyciela. W przypadku pojazdu segmentu D do kwoty 97 zł netto za dobę. Podczas zgłoszenia szkody powód wskazał imię i nazwisko poszkodowanego oraz adres jego zamieszkania, jako adres e-mail właściciela wskazał (...) oraz numer telefonu + (...). Poszkodowany dokonywał zgłoszenia szkody wspólnie z powodem. Na wskazany adres e-mail pozwana w dniu (...) r. przesłała informację o pojeździe zastępczym oraz obowiązku minimalizacji szkody. Na wskazany numer telefonu pozwana przesłała SMS z informacją o możliwości skorzystania z bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego, wskazując numer telefonu do kontaktu.

W dniu 28 października 2021 r. poszkodowany D. U. zawarł z powodem (...) umowę cesji, na podstawie której przelał na jego rzecz wierzytelność o odszkodowanie, w tym wynajmu pojazdu zastępczego, jaką posiadał wobec pozwanego w związku z uszkodzeniem swojego pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...).

W dniu 5 listopada 2021 r. (...) w P. wystawił na rzecz D. U. fakturę VAT nr (...) na kwotę 6.974,10 zł brutto, w tym kwotę 5.940,90 zł brutto z tytułu 21 dób najmu pojazdu zastępczego po stawce dobowej 282,90 zł brutto, kwotę 479,70 zł brutto z tytułu usługi parkingowej oraz kwotę 553,50 zł z tytułu usługi holowania.

Powód w dniu 5 listopada 2021 r. zgłosił pozwanej roszczenie z tytułu najmu pojazdu zastępczego, kosztów parkowania pojazdu oraz holowania. Decyzją z dnia 10 listopada 2021 r. pozwana przyznała i wypłaciła na rzecz powoda odszkodowanie w kwocie 2.505,51 zł brutto, uznając za zasadną stawkę dobową najmu pojazdu zastępczego w kwocie 97 zł netto oraz okres 21 dni.

D. U. potrzebował pojazdu do dojazdów do pracy. W dacie zdarzenia posiadał inny pojazd, ale był uszkodzony.

Pojazd uszkodzony A. (...) i wynajęty C. (...) jest klasyfikowany w segmentacji stosowanej przez wypożyczalnie w grupie D. Stawka za wynajem pojazdu zastępczego klasy D w roku 2021 w województwie (...):

- wynosiła w formie „gotówkowej” przy płatności bezpośredniej z góry ustalonym okresem najmu od ok. 99,00 zł do ok. 243,90 zł netto za dobę (brutto od ok. 121,77 zł do ok. 300,00 zł)

- w formie „bezgotówkowej” - cesja praw od ok. 195,00 do ok. 281,76 zł netto za dobę (brutto od ok. 239,85 zł do ok. 346,56 zł)

Stawka czynszu najmu zastosowana przez powoda 230,00 zł netto była obserwowana w dacie szkody. Na rynku wynajmu pojazdów zastępczych widoczna jest stała prawidłowość polegająca na tym, że stawki za wynajem bezgotówkowy (cesja praw do tych kwot na rzecz wynajmującego) jest droższy- stosowane są wyższe stawki niż w przypadkach bezpośredniej płatności za taką usługę. Z wyjaśnień uzyskanych w firmach wynajmujących pojazdy wynika, że różnice cenowe mają służyć ewentualnej rekompensacie związanej z problemami w uzyskaniu tych kwot np.: z firm ubezpieczeniowych. Dodatkowo strona wynajmująca nigdy nie wie jak długo potrwa proces likwidacji szkody, w związku z tym w wynajmie bezgotówkowym podawana jest stawka dobowa usługi.

W większości ofert podmiotów gospodarczy świadczących usługi najmu pojazdów, występowały kaucje zwrotne, blokady na kartach kredytowych oraz dopłaty za wyposażenie dodatkowe typu, nawigacja satelitarna, fotelik dla dziecka, dopłaty za każdy przekroczony kilometr poza wyznaczonym w umowie limitem, podstawienie czy też odbiór pojazdu od klienta z poza siedziby wypożyczalni.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie szeregu okoliczności bezspornych (art. 229 k.p.c.), wskazanych dowodów z dokumentów, zaoferowanych przez strony postępowania, których rzetelność i wiarygodność nie były kwestionowane, jak i na podstawie zeznań świadka D. U. oraz opinii biegłego, która jako rzeczowa, wnikliwa, wyczerpująca, dostatecznie kategoryczna i logicznie uzasadniona była przekonująca. Wyliczenia biegłego nie budziły wątpliwości. Jednakże wobec ustalenia, iż działającemu w imieniu poszkodowanego powodowi zgłoszono propozycję najmu pojazdu zastępczego opinia biegłego sądowego okazała się zbędna.

Sąd Rejonowy uznając, że powództwo podlegało oddaleniu zważył w pierwszej kolejności, iż roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego co do zasady znajduje oparcie w przepisach o umowie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, obejmującej odpowiedzialność sprawcy szkody. Pozwany jako ubezpieczyciel ponosi wobec poszkodowanego odpowiedzialność o charakterze gwarancyjnym, której zakres pozostaje wyznaczony odpowiedzialnością cywilną posiadacza pojazdu. Posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. Podstawą prawną roszczenia skierowanego przeciwko pozwanej był art. 822 § 1 i 2 k.c. oraz przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 ze zm.; dalej jako „u.u.o., UFG i PBUK”), znajdujące zastosowanie do odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wyznaczony jest, poza treścią art. 822 § 1 i k.c., także treścią art. 34 ust. 1, art. 35 oraz art. 36 ust. 1 u.u.o., UFG i PBUK. Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń limituje wyrażona w art. 361 § 1 k.c. zasada adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem, z którego szkoda wynikła a szkodą, przy czym poszkodowany uprawniony jest do jej pełnej rekompensaty. Odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkodę ogranicza się wyłącznie do świadczenia pieniężnego (art. 822 § 1 k.c., art. 805 § 2). Poszkodowany uprawniony jest do żądania odszkodowania bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń (art. 822 § 4 k.c., art. 19 ust. 1 u.u.o., UFG i PBUK).

W ocenie Sądu Rejonowego w okolicznościach przedmiotowej sprawy legitymacja czynna powoda, który na skutek ważnej i skutecznej umowy przelewu zawartej z użytkownikiem pojazdu D. U. stał się beneficjentem wierzytelności odszkodowawczej jest uzasadniona treścią art. 509 i n. k.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2012 r., III CZP 69/12, LEX nr 1284757) i nie była w toku postępowania kwestionowana.

W dalszych rozważaniach Sąd Rejonowy podniósł, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, jednak w tym wypadku szkodę majątkową stanowi utrata możliwości korzystania z pojazdu przez poszkodowanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, LEX nr 1011468). W tej sytuacji kompensacji podlegają wydatki faktycznie poniesione, gdyż sama utrata możliwości korzystania z pojazdu nie powoduje samoistnie odrębnego uszczerbku majątkowego odnoszącego się do tej rzeczy, niezależnie od jej przeznaczenia. Gdy doszło do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego, w przypadku definitywnej utraty rzeczy odszkodowanie przysługuje za okres od jej utraty do uzyskania odszkodowania (nie dłużej jednak przez czas niezbędny do nabycia innego pojazdu), a w przypadku utraty czasowej - do chwili odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z niej (za czas naprawy pojazdu) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, LEX nr 1392609). Zwraca się nadto uwagę, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, LEX nr 2340475). Jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy poszkodowany wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia i zwrotu pojazdu zastępczego, obowiązek wpłaty kaucji, czy uiszczenia innych opłat. Odnośnie zaś warunku zaistnienia szkody majątkowej z tytułu korzystania z pojazdu zastępczego, jakim jest poniesienie wydatków na ten najem, obecnie w sposób ugruntowany przyjmuje się, że już samo zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, a wysokość tej szkody pozostaje równa kosztom najmu pojazdu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19, LEX nr 2830567). Istotne jest również, że z punktu widzenia zasadności żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu pozostaje obojętne, czy poszkodowany zapłaty dokona w sposób realny, czy też poprzez przeniesienie wierzytelności z tego tytułu na rzecz cesjonariusza.

Pozwana w toku postępowania likwidacyjnego przyjęła odpowiedzialność za szkodę komunikacyjną z dnia (...) r., co czyniło zasadę jej odpowiedzialności bezsporną. Również w zakresie żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego pozwana uznała swoją odpowiedzialność, przyznając z tego tytułu kwotę 2.505,51 zł brutto oraz akceptując czas trwania najmu wynoszący 21 dni po stawce dobowej wynoszącej 97 zł netto. Sporna pomiędzy stronami pozostawała zatem wyłącznie stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że w art. 28 ustawy z dnia 11 września 2005 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1130 ze zm.) wskazano jako jedną z podstaw obowiązku wypłaty odszkodowania ubezpieczeniowego uznanie swojej odpowiedzialności przez ubezpieczyciela w oparciu o wyniki przeprowadzonego przez niego sformalizowanego, określonego ustawą postępowania likwidacyjnego, ustawodawca nadał tej czynności charakter uznania właściwego. Wskazuje się, że uznanie właściwe przybiera formę umowy - jednak w wypadku odpowiedzialności ubezpieczyciela następuje modyfikacja. W razie ustalenia istnienia podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej i przyznania na tej podstawie świadczenia dochodzi do uznania właściwego, które obejmuje dwa elementy - zasadę odpowiedzialności oraz uznaną przez ubezpieczyciela wysokość świadczenia. Uznanie pociąga za sobą ten skutek, że co do elementów uznanych wierzyciel nie musi już udowadniać podstaw odpowiedzialności ubezpieczyciela, lecz jedynie dokonane uznanie. Konsekwencją uznania właściwego jest więc zmiana rozkładu ciężaru dowodu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2014 r., V CSK 512/13, LEX nr 1537569). Przy czym wskazana w opisanym orzeczeniu zmiana rozkładu ciężaru dowodu dotyczy odpowiedzialności ubezpieczyciela objętego uznaniem. Ponad dokonane uznanie zasady ciężaru dowodu nie zmieniają się i to na poszkodowanym (lub powodzie jako następcy prawnym poszkodowanego) spoczywa ciężar wykazania, że zakres odpowiedzialności odpowiadającego gwarancyjnie ubezpieczyciela jest wyższy niż to wynika z dokonanego uznania. Zgodnie bowiem z art. 6 k.c., ciężar dowodu faktów prawotwórczych spoczywa na tym, kto z faktów tych wywodzi skutki prawne. Również w orzecznictwie wskazuje się, że ciężar dowodu wysokości odszkodowania spoczywa na poszkodowanym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 534/97, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2005 r., III CZP 49/05).

Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy Sąd pierwszej instancji wskazał, że to na powodzie, nie zaś na pozwanej, spoczywał ciężar wykazania, iż najem pojazdu zastępczego udostępnionego przez powoda poszkodowanemu powinien zostać rozliczony po stawce stosowanej przez powoda (przy czym sam rynkowy charakter stawki stosowanej przez powoda, jako stawki występującej na rynku właściwym dla poszkodowanego, przez pozwaną nie został zakwestionowany). W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy zaoferowany materiał dowodowy nie dawał podstaw do tego, by uwzględnić roszczenia powoda o wypłatę dalszych kwot z tytułu najmu pojazdu zastępczego ponad kwotę uznaną i wypłaconą przez pozwaną. Odnosząc się do żądania rozliczenia najmu pojazdu z uwzględnieniem stawki najmu pojazdu zastępczego stosowanej przez powoda, zauważył, że pojazd zastępczy został wynajęty przez powoda D. U. już w dniu szkody – (...) r., o godzinie 8:00, zaś zgłoszenie szkody ubezpieczycielowi nastąpiło już po wynajęciu pojazdu poszkodowanemu (k. 10, k. 23-24). Poszkodowany związał się z powodem umową najmu pojazdu zastępczego za stawkę i na warunkach wynikających z umowy najmu przedłożonej przez powoda, przy czym nastąpiło to jeszcze przed zawiadomieniem ubezpieczyciela o szkodzie. W ocenie Sądu, podjęcie przez poszkodowanego i powoda ryzyka związania się umową najmu jeszcze przed zawiadomieniem ubezpieczyciela o szkodzie skutkowało przerzuceniem na powoda ciężaru wykazania, że ubezpieczyciel nie był w stanie zaoferować równorzędnego najmu pojazdu zastępczego i to bez oczekiwania na inicjatywę ubezpieczyciela w tym zakresie. Oczywistym bowiem pozostaje, że to poszkodowany, który uczestniczy w zdarzeniu, i powód, który ma możliwość zaoferowania najmu pojazdu poszkodowanemu jeszcze przed zawiadomieniem ubezpieczyciela o szkodzie mogą związać się umową najmu pojazdu zastępczego, zanim jeszcze ubezpieczyciel w ogóle dowie się o zdarzeniu uzasadniającym jego odpowiedzialność. W tej sytuacji poszkodowany, aby uzyskać od ubezpieczyciela informację o możliwości pozyskania od niego pojazdu zastępczego, musiałby wykonać rodzajowo te same czynności, które doprowadziły do zawarcia z powodem umowy najmu pojazdu zastępczego – skontaktować się z nim, zapoznać z jego ofertą, podjąć decyzję o najmie pojazdu zastępczego, a następnie sporządzić niezbędne dokumentu towarzyszące nawiązaniu stosunku najmu. W niniejszej sprawie okoliczność towarzyszące zawarciu przez poszkodowanego umowy najmu pozostają nieustalone, a to wobec braku inicjatywy dowodowej powoda, a nie pozwanej. Powód nie zaoferował żadnych dowodów, z których wynikałby niemożność po stronie poszkodowanego skontaktowania się z ubezpieczycielem jeszcze przed wynajęciem pojazdu u powoda oraz nagła i pilna potrzeba wynajęcia pojazdu już w dniu zdarzenia, uzasadniająca najem pojazdu od powoda i za stawkę przez niego stosowaną. Zgodnie z treścią art. 354 § 2 k.c. nie tylko dłużnik (ubezpieczyciel), ale także wierzyciel (poszkodowany) ma prawny obowiązek wykonać własne zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Na poszkodowanym z mocy art. 16 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 u.u.o., UFG i PBUK spoczywają obowiązki niezwłocznego zgłoszenia szkody oraz zapobieżeniu, w miarę możliwości, zwiększeniu szkody. W ocenie Sądu, przedsięwzięcie przez poszkodowanego - przed związaniem się z powodem - opisanych czynności nie przekracza zakresu zwykłej staranności i nie obciąża poszkodowanego ponad miarę, zwłaszcza, że poszkodowany zawierając umowę najmu pojazdu zastępczego z powodem związał się umową zawartą na czas określony, nie znając ani kwalifikacji szkody w pojeździe, ani nie będąc w stanie przewidzieć czasu trwania postępowania likwidacyjnego prowadzonego przed ubezpieczycielem, które w chwili zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego nie zostało nawet jeszcze zainicjowane zgłoszeniem szkody. Sama wygoda, łatwość i szybkość uzyskania pojazdu od powoda nie usprawiedliwia zupełnej bierności poszkodowanego przed zgłoszeniem szkody, w braku wykazania jakichkolwiek okoliczności przemawiających za istnieniem potrzeby i konieczności natychmiastowego wynajęcia pojazdu zastępczego od powoda. Ponadto, z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż poszkodowany D. U., który upoważnił powoda do zgłoszenia szkody, a także do załatwienia wszelkich formalności związanych z najmem, był obecny podczas zgłoszenia przez powoda szkody, zatem powód, którego w formularzu poinformowano o możliwości najmu pojazdu zastępczego od pozwanej oraz o obowiązku minimalizacji szkody, w tym akceptowalnej przez pozwaną dobowej stawki najmu w klasie pojazdu uszkodzonego w przypadku najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie to winien on niezwłocznie przekazać te informacje poszkodowanemu. W ocenie Sądu niepodanie przez powoda poprawnych danych kontaktowych takich jak adres e-mail i telefon poszkodowanego naruszało obowiązek współpracy z ubezpieczycielem. Skoro zwrotowi w ramach obowiązku odszkodowawczego z tytułu najmu pojazdu zastępczego podlegają wyłącznie celowe koszty najmu pojazdu zastępczego (co znajduje uzasadnienie w treści art. 361 § 1 i 2 k.c.), to roszczenie powoda ponad wypłaconą przez pozwaną kwotę było niezasadne. Powód będąc upoważnionym przez poszkodowanego do załatwienia wszelkich formalności związanych z najmem pojazdu zastępczego, działał w jego imieniu, wobec czego propozycja złożona powodowi była skuteczna również wobec poszkodowanego. W konsekwencji w ocenie Sądu poszkodowany swoim działaniem naruszył obowiązek minimalizacji szkody.

Na marginesie Sąd pierwszej instancji podniósł, że na gruncie odpowiedzialności odszkodowawczej, ocena roszczeń powinna być każdorazowo dokonywana w perspektywie ich ekonomicznej zasadności. Pod pojęciem ekonomicznie uzasadnionych wydatków na najem pojazdu zastępczego Sąd wskazał takie wydatki, które pozostają w odpowiedniej proporcji do zaistniałej szkody, jak i uwzględniają przedmiot oraz charakter usług tymi wydatkami objętych. W przypadku szkody na mieniu (ta zawsze ma wyłącznie charakter majątkową) adekwatnym punktem odniesienia powinna być wartość mienia, przeciwko któremu zdarzenie szkodzące zostało skierowane. W okolicznościach niniejszej sprawy przedmiotem szkody był pojazd mechaniczny o wartości rynkowej 3.900 zł (akta szkody - k. 34). Skoro zatem odszkodowanie obejmujące utratę pojazdu (całkowite jego zniszczenie) obliczone metodą dyferencyjną mogłoby wynieść najwyżej 3.900 zł (w sytuacji, gdyby wartość pozostałości pojazdu wynosiła 0 zł), to również i ta kwota powinna być adekwatnym miernikiem, do którego należy odnieść pojęcie ekonomicznie uzasadnionych wydatków na najem pojazdu zastępczego. W okolicznościach niniejszej sprawy, te uznane i wypłacone przez ubezpieczyciela zamknęły się kwotą 2.505,51 zł brutto, i w ocenie Sądu, w całości wyczerpywały roszczenie powoda z tego tytułu.

Mając na względzie powyższe, Sąd w punkcie 1. wyroku orzekł o oddaleniu powództwa jako niezasadnego.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2. wyroku zgodnie z wyrażoną w art. 98 §1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał proces w całości i to na nim spoczywa obowiązek zwrotu kosztów procesu. Na te po stronie pozwanej w łącznej wysokości 917 zł złożyły się następujące kwoty: 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych; Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Taką też kwotę Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej wraz z odsetkami przewidzianymi treścią art. 98 § 11 k.p.c.

Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 u.k.s.c. w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. i art. 98 §1 k.p.c. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim od powoda kwotę 184,49 zł tytułem nieuiszczonych wydatków postępowania, poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, a związanych z opiniowaniem przez biegłego (k. 82), o czym orzekł w punkcie 3. wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Reprezentujący go pełnomocnik zaskarżył wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i oddalenie powództwa, pomimo że ustalenia faktyczne powinny prowadzić do oceny, że powodowi należy się zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości dochodzonej pozwem;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, w tym akt szkodowych, a w szczególności wiadomości e-mail z dnia 7.10.2021 r. powoda do pozwanego z prośbą o wskazanie wypożyczalni współpracującej z pozwanym i uznanie, że poszkodowany nie dołożył należytej staranności i nie zainteresował się ofertą najmu od pozwanego, podczas gdy prawidłowa analiza akt szkodowych prowadziłaby do wniosku, że powód działający w imieniu poszkodowanego zwracał się z prośbą o wskazanie wypożyczalni, a pozwany jej nie wskazał.

Mając na uwadze powyższe wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3.435,39 zł oraz kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Wniósł również o dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci wiadomości e-mail powoda do pozwanego z dnia 7.10.2021 r. na fakt zainteresowania poszkodowanego najmem pojazdu zastępczego od pozwanego.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Wydając zaskarżone rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i poczynił na jego podstawie prawidłowe ustalenia. Oznacza to, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się art. 233 § 1 k.p.c. Odnosząc się do „wiadomości e-mail z dnia 7.10.2021 r.”, z pominięciem której powód wiąże naruszenie powołanego przepisu, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że wiadomość ta nie została przedstawiona Sądowi pierwszej instancji jako dowód w sprawie. Wskazana wiadomość nie została złożona ani w „formie papierowej” ani w wersji elektronicznej jako element załączonych w tej formie akt szkodowych. W tym kontekście sugestie pełnomocnika powoda, że Sąd meritii nie dokonał prawidłowej analizy akt szkodowych są co najmniej nieuprawnione.

W uzupełnieniu powyższych uwag, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że przywołany wyżej dokument nie mógł być uznany jako dowód przeprowadzony w postępowaniu odwoławczym. Dokument ten, co oczywiste, nie posiada cech nowości. Skarżący nie podjął natomiast nawet próby wykazania, że potrzeba przeprowadzenia dowodu z tego dokumentu pojawiła się dopiero przed Sądem drugiej instancji. Przeprowadzenie omawianego dowodu pozostawałoby więc w sprzeczności z treścią art. 381 k.p.c.

Uznając za prawidłowe poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, Sąd Okręgowy wskazuje te ustalenia jako podstawę również swojego rozstrzygnięcia. W konsekwencji, w świetle powyższych ustaleń uznać należało, za uzasadnione stanowisko, zgodnie z którym poszkodowany nie dochował należytej staranności odstępując od czynności zmierzających zmniejszenia szkody. Co więcej, z przywołanych wyżej ustaleń wynika, że działania podejmowane przez powoda (który w imieniu poszkodowanego zgłaszał szkodę) zmierzały wręcz do uniemożliwienia ubezpieczycielowi kontaktu z poszkodowanym. Świadczy o tym niepodanie przez powoda danych kontaktowych (adresu e-mail i numeru telefonu poszkodowanego). Całkowicie niewiarygodne są w tym zakresie twierdzenia apelacji, jakoby nie posiadał on innych danych poszkodowanego niż adres zamieszkania. Twierdzenia te jawią się jako nieprawdzie w porównaniu z zeznaniami poszkodowanego, z których wynikało, że zgłoszenie szkody redagował wspólnie z powodem. Ma tym samym rację pełnomocnik pozwanego podnosząc w odpowiedzi na apelację, że „trudno uwierzyć, by powód, będący profesjonalistą w zakresie wynajmu pojazdów, wydał osobie poszkodowanej samochód w najem, nie domagając się jednocześnie podania nr telefonu czy adresu e-mail”.

Jak wynika z akt sprawy (wydruk maila – k. 25) na fikcyjny (jak się okazało) adres e-mail poszkodowanego, strona pozwana przesłała szczegółowe informacje o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, zawierające zapewnienie, że będzie on miał charakter bezkosztowy. Oczekiwanie, że w odpowiedzi na powyższą propozycję poszkodowany skontaktuje się z infolinią nie może być uznane za wygórowane i nie może prowadzić do zaakceptowania twierdzenia, że Sąd Rejonowy w sposób niewłaściwy przerzucił na poszkodowanego obowiązek uzyskania danych wypożyczalni współpracującej z pozwanym.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że w pełni akceptuje stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym „skoro zwrotowi w ramach obowiązku odszkodowawczego z tytułu najmu pojazdu zastępczego podlegają wyłącznie celowe koszty najmu pojazdu zastępczego (co znajduje uzasadnienie w treści art. 361 § 1 i 2 k.c.), to roszczenie powoda ponad wypłaconą przez pozwaną kwotę było niezasadne.”

W uzupełnieniu powyższych uwag należy wyjaśnić, że konsekwencją ustalenia, iż pozwany nie wykazał żadnego zainteresowania najmem pojazdu za pośrednictwem pozwanego, przedstawione w uzasadnieniu apelacji rozważania na temat braku skonkretyzowanej oferty najmu pojazdu zastępczego uznać należało za bezprzedmiotowe.

Na koniec już tyko dla porządku, należy wyjaśnić, że w ocenie Sądu Okręgowego przy wydaniu zaskarżonego wyroku nie doszło do naruszenie przepisów art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. Powołanie tych przepisów w ramach zarzutów apelacyjnych wydaje się co najmniej przypadkowe, skoro pozwany uznał swoją odpowiedzialność za sprawcę szkody, a spór dotyczył tylko wysokości należnego odszkodowania.

Reasumując, wyrok Sądu pierwszej instancji, Sąd Okręgowy uznał za prawidłowy, co skutkowało oddaleniem skargi apelacyjnej na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zasadzając kwotę 450, - zł należną z tytułu zastępstwa radcy prawnego i ustaloną na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Paweł Hochman