Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak (spr.) SSO Paweł Hochman
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2018 roku

sprawy z wniosku W. K. (1) , M. K.

z udziałem (...)w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 20 czerwca 2018 roku, sygn. akt I Ns 732/13

postanawia:

1.  oddalić apelację, a z zawartego w niej zażalenia zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie trzecim w ten sposób, że nie obciążać wnioskodawców obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz uczestnika;

2.  nie obciążać wnioskodawców obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz uczestnika.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Paweł Hochman

Sygn. akt IICa 834/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z wniosku M. K. i W. K. (1) z udziałem (...) z siedzibą w (...) z siedzibą w Ł. o ustanowienie służebności przesyłu postanowił:

1. oddalić wniosek;

2. nakazać pobrać od wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3.365,82 złotych tytułem nieuiszczonych wydatków postępowania;

3. zasądzić od wnioskodawców na rzecz uczestnika kwotę 395,86 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wnioskodawcy W. K. (1) i M. K. są właścicielami na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości stanowiącej działkę numer (...) położoną w województwie (...), powiecie (...), obrębie (...) Z., jednostka ewidencyjna (...) Ł., dla której w Sądzie Rejonowym w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...). Pierwotnymi właścicielami nieruchomości byli małżonkowie W. K. (2) i S. K. – rodzice wnioskodawcy W. K. (1), którzy uzyskali jej własność na mocy aktu własności ziemi wydanego przez Naczelnika Powiatu w R. z dnia 29 marca 1975 roku nr (...). Wnioskodawcy W. K. (1) i M. K. stali się właścicielami przedmiotowej nieruchomości na mocy umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 21 stycznia 1987 roku.

Na nieruchomości wnioskodawców posadowiona jest linia napowietrzna 15 kV o kierunku P. - S. oraz dwa słupy – jeden narożny, drugi przelotowy. Trzeci słup znajduje się poza granicami działki wnioskodawców, w pasie drogowym. Słup przelotowy to pojedyncza żerdź, narożny jest słupem podwójnym. Linia energetyczna biegnie wzdłuż środkowej części działki na całej jej długości – około 180 metrów. Te urządzenia od chwili ich posadowienia w 1982 roku są cały czas eksploatowane. Ponadto na urządzeniach tych wykonywane są zabiegi eksploatacyjne, oględziny, przeglądy i remonty. Oględziny są wykonywane co 5 lat i polegają na wzrokowej ocenie stanu technicznego tych urządzeń. Przegląd jest to usunięcie drobnych usterek na tych urządzeniach, natomiast remonty to usunięcie większych usterek. Przeglądy są wykonywane w zależności od tego, czy podczas oględzin są stwierdzone usterki. Pod linią okresowo prowadzona jest też wycinka drzew przez pracowników uczestnika.

Powyższe urządzenia elektroenergetyczne zostały posadowione na nieruchomości stanowiącej własność poprzedników prawnych wnioskodawców na podstawie decyzji Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku numer (...). Na mocy przedmiotowej decyzji Naczelnik (...) w Ł., działając na podstawie art. 35 znowelizowanej ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (t.j. Dz. U. Nr 18, poz. 94 z 1961 r.) oraz art. 104 k.p.a. na wniosek (...), zezwolił (...) na wejście w teren w celu budowy linii niskiego napięcia, modernizacji wyjścia oraz elektryfikacji zagrody ob. F. K. we wsi Z., gmina Ł., woj. P.. Zgodnie z przedmiotową decyzją, na podstawie art. 35 wymienionej na wstępie ustawy, osobom upoważnionym przez (...)przysługuje prawo wolnego wstępu do wybudowanych urządzeń w celu konserwacji, zaś na żądanie właścicieli zajętych nieruchomości zostanie ustalone odszkodowanie za ewentualne zniszczenia przy budowie ww. linii.

F. K. była sąsiadką rodziców W. K. (1) i M. K..

Jednocześnie decyzją z dnia 15 stycznia 1982 roku nr (...) zatwierdzono (...) plan realizacyjny budowy linii w miejscowości Z. gmina Ł. z poleceniem zachowania istniejącego drzewostanu. Z kolei decyzją z dnia 29 marca 1982 roku nr (...) (...) Zarządu (...) udzielono pozwolenia na budowę linii energetycznej w Z..

Przedmiotowa linia została odebrana i przekazana do eksploatacji na podstawie protokołu nr (...) odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji robót inwestycyjnych sporządzonego w dniu 10 grudnia 1982 roku i jest do chwili obecnej eksploatowana. Obecnie jest wpisana w księdze majątkowej uczestnika i znajduje się w wykazie środków trwałych uczestnika, stanowiąc własność zakładu energetycznego.

Zarządzeniem numer (...) Ministra (...)z dnia 25 listopada 1958 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą (...). Z zarządzenia numer (...) (...) Dyrektora (...) z dnia 30 stycznia 1975 roku w sprawie zakładów wchodzących w skład przedsiębiorstwa państwowego (...) w W. wynika, że przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W. prowadziło m. in. zakład pod nazwą (...)z siedzibą w Ł. oraz (...) w Ł.. Następnie zarządzeniem numer (...) (...) Dyrektora (...)z dnia 12 sierpnia 1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa zmieniona została nazwa (...) na (...). W ten sposób jednostkami (...) stały się m.in. (...) oraz (...). Zarządzeniem numer (...)Ministra (...) z dnia 16 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą (...)z siedzibą w Ł., które z kolei w oparciu o zarządzenie numer (...)Ministra (...) z dnia 9 lipca 1993 roku oraz akt przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną (akt notarialny sporządzony w dniu 12 lipca 1993 roku przed T. N. w W., Rep. (...) zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą(...) z siedzibą w Ł.. Następnie zmieniono firmę spółki na (...) z siedzibą w Ł. (akt notarialny sporządzony w dniu 31 października 2008 roku przed D. N. w W. Rep. (...)). Wyżej wymieniona spółka została zaś przejęta przez spółkę (...) z siedzibą w L. poprzez połączenie w wyniku przeniesienia całego majątku spółki przejmowanej przez spółkę przejmującą.

W dniu 20 grudnia 1995 roku (data nadania w Urzędzie Pocztowym) W. i M. małżonkowie K. wnieśli do Sądu (...) w Łodzi przeciwko ówczesnemu właścicielowi urządzeń elektroenergetycznych – (...)w Ł. pozew, w którym domagali się: 1/ zobowiązania pozwanego do usunięcia z działki nr (...) położonej w Z. stanowiącej własność powodów linii energetycznej wraz z słupami trakcyjnymi i oddanie przedmiotowej działki w posiadanie powodów, 2/ zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów kwoty 60.000,00 złotych z odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za zniszczony drzewostan oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Powyższa sprawa toczyła się pod sygn. akt II C 2890/95. Wyrokiem z dnia 18 grudnia 1998 roku wydanym w ww. sprawie Sąd Wojewódzki w Łodzi II Wydział Cywilny: 1/ zasądził od (...)w Ł. na rzecz M. i W. małżonków K. tytułem czynszu dzierżawnego za bezumowne korzystanie z (...) m2 działki leśnej numer (...) położonej w Z. gmina Ł. za okres: a/ od 1 stycznia 1985 roku do 31 grudnia 1995 roku kwotę 4.608,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 1996 roku, b/ od 1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1996 roku kwotę 1.1150,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 1997 roku oraz tytułem kosztów procesu kwotę 200,00 złotych, 2/ odrzucił pozew w części dotyczącej żądania zasądzenia odszkodowania za ograniczenie prawa własności działki leśnej opisanej w punkcie 1, 3/ oddalił powództwo w pozostałej części. Na skutek apelacji obu stron od wyroku z dnia 18 grudnia 1998 roku, wyrokiem z dnia 28 lipca 1999 roku wydanym w sprawie I ACa 312/99, Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny: 1/ z apelacji pozwanego zmienił zaskarżony wyrok w punktach 1/ a/ i b/ oraz w punktach 3/ i 4/ i oddalił powództwo w całości, 2/ oddalił apelację powodów. W uzasadnieniu przedmiotowego wyroku Sąd Apelacyjny wskazał: „Linia energetyczna przeprowadzona przez działkę nr (...) stanowiącą własność powodów do zagrody (...) była budowana w roku 1982, na co wskazują daty decyzji administracyjnych znajdujących się na k. 204, 178 i 45 oraz protokół Nr (...) z posiedzenia (...). Była więc budowana w czasie obowiązywania przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /t.j. Dz. U. Nr 10 poz. 64 z 1974 roku/. Ustawa ta utraciła moc z chwilą wejścia w życie ustawy z 28 kwietnia 1985 roku o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości /t.j. Dz. U. Nr 30, poz. 127 z 1991 roku/. Ustawa z roku 1958 przewidywała w art. 35 szczególny tryb wywłaszczenia nieruchomości przez ograniczenie korzystania z niej przez właściciela w zakresie w jakim przeprowadzone będą na tej nieruchomości ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji a także podziemne i nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Identyczny, szczególny sposób wywłaszczenia przewiduje ustawa z 28 kwietnia 1985 roku o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości w art. 70 jak i ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami w art. 124 /Dz. U. Nr 115, poz. 741/. Powyższe uregulowania prawne wskazują na to, że ograniczenie praw wynikających z własności następuje w tym przypadku z uwagi na znacznie ważniejszy interes ogólny. Wracając do uregulowania zawartego w art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku obowiązującego w dacie budowania linii na działce powodów – przepis ten wymagał zatwierdzonej lokalizacji szczegółowej na budowę takiej linii oraz zezwolenia naczelnika gminy na przeprowadzenie na nieruchomości takich przewodów. Lokalizacja szczegółowa została opracowana przez inż. J. co wynika z protokołu znajdującego się na k. 201 i zatwierdzona decyzją Urzędu (...) z dnia 15 stycznia 1982 roku /k. 45/. Zezwolenie Naczelnika (...) w Ł. na wejście w teren w celu budowy przedmiotowej linii zostało zawarte w decyzji z 20 lutego 1982 roku nr (...) /k. 204/. Zezwolenie na budowę zostało udzielone decyzją z dnia 29 marca 1982 roku (...) Zarządu (...) /k. 178/. Wszystkie więc elementy postępowania wywłaszczeniowego wymagane art. 35 wspomnianej ustawy zostały zachowane. Poprzednicy prawni powodów uprawnieni więc byli do odszkodowania spowodowanego szkodami wywołanymi budową linii i wyrównującego szkodę spowodowaną ograniczeniem ich prawa własności wynikłego z wybudowania linii. Nadto każdorazowo właściciel takiej działki uprawniony jest do odszkodowania z tytułu szkód wywołanych konserwacją urządzeń /art. 35 ww. ustawy/. Wywłaszczenie w trybie art. 35 ww. ustawy poza żądaniami odszkodowania z tytułu strat poniesionych w następstwie ograniczeń własności uprawniało do żądania wywłaszczenia całej nieruchomości, jeżeli w następstwie przeprowadzenia przewodów i urządzeń nieruchomość nie nadaje się do dalszego racjonalnego użytkowania na cele dotychczasowe /art. 35 ustęp 3 ww. ustawy/. Natomiast wymieniona ustawa odmawia prawa do odszkodowania za samo ograniczenie w zakresie prawa własności /art. 36 ustęp 3 ww. ustawy/. W ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie powyższe uregulowania wskazują, że ustawa całościowo reguluje sprawy uprawnień właścicieli których prawo własności zostało ograniczone w wyniku przeprowadzenia przez ich nieruchomość w interesie publicznym przewodów do przesyłania płynów, gazów i oddaje rozstrzygnięcie o nich w gestię organów administracyjnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego ograniczenie własności spowodowane przeprowadzeniem przez nieruchomość urządzeń o których mowa w art. 35 ustawy z 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości nie daje podstawy do jakichkolwiek roszczeń w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego, w tym także roszczenia uwzględnionego przez Sąd I instancji – zapłaty za korzystanie z nieruchomości (…)”.

Od 2009 roku przed Wojewodą (...) toczyło się postępowanie administracyjne o sygn. akt (...) z wniosku W. i M. małżonków K. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku nr (...). Decyzją z dnia 27 października 2016 roku Wojewoda (...) odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku nr (...). Od powyższej decyzji wnioskodawcy wnieśli odwołanie do Ministra (...)który jednak decyzją z dnia 18 października 2017 roku nr (...), (...) utrzymał w mocy ww. decyzję Wojewody (...) z dnia 27 października 2016 roku znak (...). Z kolei skarga do (...) Sądu Administracyjnego została odrzucona, na co wnioskodawcy złożyli zażalenie, które do chwili zamknięcia rozprawy nie zostało rozpoznane.

Powyższe ustalenia na temat okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy Sąd poczynił na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów oraz zeznań powołanych wyżej świadków, uznając, że dowody te nie budzą wątpliwości co do swojej wiarygodności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy.

Sąd Rejonowy zważył iż wniosek podlega oddaleniu.

W niniejszej sprawie wnioskodawcy domagali się na podstawie art. 3052 § 2 k.c. ustanowienia na stanowiącej ich własność nieruchomości o numerze działki (...) położonej w powiecie (...), jednostka ewidencyjna Ł., obręb Z., dla której Sąd Rejonowy w Radomsku prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebności przesyłu w zakresie korzystania z umieszczonych na tej nieruchomości urządzeń elektroenergetycznych na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L., który jest obecnie właścicielem wskazanych urządzeń, za wynagrodzeniem.

Zgodnie z treścią art. 3051 k.c., nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 3052 § 2 k.c. jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Uczestnik (...) z siedzibą w L. wniósł o oddalenie wniosku o ustanowienie służebności, podnosząc w pierwszej kolejności istnienie tytułu prawnego uprawniającego go do korzystania z nieruchomości wnioskodawców w postaci decyzji wywłaszczeniowej wydanej przez Naczelnika (...) w Ł. w dniu 20 lutego 1982 roku nr (...).

W niniejszej sprawie nie było przedmiotem sporu to, że zajęcie przez poprzedników prawnych uczestnika nieruchomości stanowiącej w chwili obecnej własność wnioskodawców nastąpiło na podstawie decyzji Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku. W przedmiotowej decyzji Naczelnik (...) w Ł., działając na podstawie art. 35 znowelizowanej ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (t.j. Dz. U. Nr 18, poz. 94 z 1961 r.) oraz art. 104 k.p.a., na wniosek (...), zezwolił (...) na wejście w teren w celu budowy linii niskiego napięcia, modernizacji wyjścia oraz elektryfikacji zagrody ob. F. K. we wsi Z., gmina Ł., woj. P.. Zgodnie z przedmiotową decyzją, na podstawie art. 35 wymienionej na wstępie ustawy, osobom upoważnionym przez (...)przysługuje prawo wolnego wstępu do wybudowanych urządzeń w celu konserwacji, zaś na żądanie właścicieli zajętych nieruchomości zostanie ustalone odszkodowanie za ewentualne zniszczenia przy budowie ww. linii.

Zgodnie z powołanym wyżej przepisem art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.) organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogą za zezwoleniem naczelnika gminy - a w miastach prezydenta lub naczelnika miasta (dzielnicy), zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach - zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową - ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Osobom upoważnionym przez właściwy organ, instytucję lub przedsiębiorstwo państwowe przysługuje prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu wykonywania czynności związanych z ich konserwacją (ust. 2). Jeżeli założenie i przeprowadzenie przewodów i urządzeń powoduje, że nieruchomość nie nadaje się do dalszego racjonalnego jej użytkowania przez właściciela na cele dotychczasowe, nieruchomość podlega wywłaszczeniu w trybie i według zasad przewidzianych w niniejszej ustawie dla wywłaszczenia nieruchomości (ust. 3).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony w chwili obecnej jest pogląd, że decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.) jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej w tej decyzji nieruchomości. Pogląd ten wyrażony został m.in. w uchwale z dnia 20 stycznia 2010 roku w sprawie III CZP 116/09 (LEX nr 537076, OSP 2010/11/110, OSNC-ZD 2010/3/92, Biul.SN 2010/1/10-11). W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: „ograniczenie własności na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości mieści się w granicach szeroko rozumianego wywłaszczenia, co wiąże się z trwałością stanu, jaki decyzja stwarza, obejmując sobą każdoczesnego właściciela nieruchomości, której dotyczy oraz każdoczesnego przedsiębiorcę przesyłowego wstępującego w miejsce pierwotnego adresata decyzji. Takiego rozumienia powyższego przepisu wymaga funkcja, jaką on realizuje, znajdując się w rozdziale piątym ustawy o szczególnym trybie wywłaszczenia a nie o czasowym zajęciu nieruchomości, które jest regulowane w ustawie w rozdziale szóstym, gdzie występuje też pojęcie „oznaczonego czasu” (zob. wyroki SN z dnia 9 stycznia 2008 r. II CSK 432/07, Lex nr 365049 oraz z dnia 21 lutego 2009 r. II CSK 394/08, Lex nr 491553). Niekiedy w orzecznictwie łączy się ze sobą trwałe ograniczenie własności nieruchomości spowodowane decyzją z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości ze skutkiem, jakim jest obowiązek udostępnienia nieruchomości w celu przeprowadzenia czynności konserwatorskich, gdy to potrzebne (art. 35 ust. 2 ustawy), a co pozwala uznać to ograniczenie za swojego rodzaju służebność, nazywaną służebnością publiczną lub służebnością przesyłową, która po wydaniu takiej decyzji administracyjnej powstawała z mocy prawa (postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2008 r. I CSK 171/08, Lex nr 496363; podobnie wyrok SN z dnia 29 stycznia 2008 r. IV CSK 410/07, Lex nr 445289). Tak to też nazywała doktryna, niemal jednomyślna co do trwałych skutków decyzji administracyjnej, natomiast podzielona między koncepcję o służebności publicznoprawnej a ograniczeniem własności, zgodnym z granicami tego prawa, wytyczonymi przez art. 140 k.c. Powyższe stanowisko o trwałości ograniczenia własności zostało również przyjęte w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym uznano art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości za lex specialis w stosunku do przepisów właściwego wywłaszczenia pozbawiającego w ogóle prawa własności (wyrok NSA z dnia 18 czerwca 2008 r. I OSK 954/07, Lex 496170). Uważając powyższy przepis za szczególny przypadek wywłaszczenia, porównano go do jego odpowiedników w ustawie z 1985 roku o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (art. 70) oraz w ustawie z 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (art. 124), jednolicie uznając decyzje wydawane na podstawie każdego z tych przepisów oraz wcześniejszego art. 35 ustawy z 1958 roku, jako ograniczenie sposobu korzystania z własności nieruchomości (wyrok SN z dnia 21 lutego 2009 r. II CSK 394/08, Lex nr 491553). Z kolei, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2002 r. (V CKN 1863/00, niepubl.) oraz w uchwale z dnia 10 listopada 2005 roku (III CZP 80/05, OSNC 2006, nr 9, poz. 146), na tle powołanych ustaw z 1985 i 1997 roku uznano obowiązek udostępnienia terenu w celu wykonania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją zainstalowanych przewodów i urządzeń, nie tylko za trwałe ograniczenie prawa własności, co wynika z właściwości funkcjonowania zainstalowanego urządzenia, ale wręcz za ustanowienie służebności gruntowej szczególnego rodzaju (o charakterze zbliżonym do służebności gruntowej), która w literaturze nazywana jest służebnością przesyłową. Taka służebność pojawiła się expressis verbis wraz z nowelizacją Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 30 maja 2008 roku (Dz. U. Nr 116, poz. 731) w art. 3051 i n. k.c. Wcześniej wywodzono ją z odpowiedniego stosowania przepisów o drodze koniecznej (art. 145 k.c.), które znajdują się wśród norm dających podstawę do ograniczenia prawa własności, co wywoływało dawniej spory o charakter prawny tego ograniczenia, bliskiego pojęciu służebności gruntowej, za jaką obecnie powszechnie uważa się drogę konieczną. To skłoniło Sąd Najwyższy do stwierdzenia w postanowieniu z dnia 5 lipca 2007 roku (II CSK 156/07, OSNC 2008, nr 9, poz. 103), że decyzja administracyjna uprawniająca inwestora do zajęcia gruntu oraz budowy urządzeń przesyłowych, zobowiązująca właściciela do udostępnienia tego gruntu oraz znoszenia działań związanych z zakładaniem tych urządzeń i ich eksploatacją, doprowadza do nawiązania między inwestorem a właścicielem nieruchomości stosunku cywilnoprawnego o cechach trwałości”. Jak stwierdził dalej Sąd Najwyższy: „ratio legis przepisów upoważniających do wydania decyzji administracyjnej w celu umożliwienia tzw. przedsiębiorstwu przesyłowemu wstępu na cudzą nieruchomość w celu założenia a potem eksploatacji i konserwacji urządzeń służących do przesyłu rożnych postaci energii, stanowi nie tylko uprawnienie do wejścia na grunt w czasie zakładania tych urządzeń i ich konserwacji ale o możliwości realizowania zadań i celów gospodarczych, którym te urządzenia służą. Jeśli są to urządzenia podziemne, np. rury wodociągowe, to stopień uciążliwości zobowiązanego a zatem ograniczenie jego własności będzie mniejsze, wzmagając się, np. gdy trzeba te urządzenia wymieniać; jeśli są to urządzenia nadziemne, np. linie energetyczne, to uciążliwości w znoszeniu ich obecności będą zależeć od tego np., czy są liniami niskiego, czy wysokiego napięcia; jeśli są to naziemne rurociągi gazowe, to z ich natury wynika, iż z reguły spowodują wyłączenie w ogóle pasa gruntu z dotychczasowego użytkowania. Ograniczenie własności nieruchomości będzie w każdym przypadku tak długo trwało, jak długo dane urządzenie przesyłowe będzie potrzebne do celów, które spowodowały jego zainstalowanie i utrzymywanie. Z art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości wynika, zarówno uprawnienie wskazanych w nim podmiotów do korzystania z cudzej nieruchomości, jak i trwałe ograniczenie zakresu uprawnień właściciela. Według ust. 1 tego artykułu wiadomo, kto i jakie przewody lub urządzenia może zakładać i przeprowadzać na nieruchomości oraz, że właściciel tej nieruchomości nie może się temu sprzeciwić, a po założeniu przewodów lub urządzeń nie może żądać ich usunięcia przez okres w którym będą gospodarczo użyteczne. Przyjmując założenie racjonalnego ustawodawcy należy stwierdzić, że gdyby do pozostawienia przewodów lub urządzeń było potrzebne dodatkowe uprawnienie w decyzji albo jakaś dodatkowa decyzja, to by o niej od razu postanowiono, tak jak w przypadku dostępu do urządzeń wyrażonego w ust. 2 art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Zresztą ten właśnie przepis wskazuje na prawo posadowienia przewodów lub urządzeń, bo w innym przypadku dostęp nie miałby czego dotyczyć. Umacnia w tym przekonaniu ust. 3 tego artykułu, bo dopiero nie nadawanie się nieruchomości do dalszego racjonalnego użytkowania przez właściciela na dotychczasowe cele, wskutek założenia przewodów lub urządzeń, daje podstawę do wywłaszczenia”.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że skoro uczestnikowi służy już przyznane mu przepisami prawa uprawnienie do korzystania z nieruchomości wnioskodawców w sposób opisany w decyzji Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku, wniosek o ustanowienie służebności przesyłu podlega oddaleniu. Nie można bowiem ustanowić tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości na rzecz podmiotu, który już to prawo posiada.

W niniejszej sprawie wnioskodawcy próbowali wprawdzie wzruszyć przedmiotową decyzję Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku, wskazując, że nie dotyczyła ona wnioskodawców, jednakże poglądu tego Sąd nie podziela. Po pierwsze z tego względu, że sami wnioskodawcy próbowali wzruszyć na drodze administracyjnej przedmiotową decyzję, stąd też sami dali wyraz tego, że mają świadomość tego, że przedmiotowa decyzja dotyczy nieruchomości, której są obecnie właścicielami. Przy czym należy zauważyć, że próba wzruszenia przedmiotowej decyzji nie przyniosła rezultatu, bowiem jak już wskazano w części dotyczącej ustaleń faktycznych, decyzją z dnia 27 października 2016 roku Wojewoda (...) odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika (...) w Ł. z dnia 20 lutego 1982 roku nr (...), zaś Minister (...) decyzją z dnia 18 października 2017 roku nr (...)utrzymał w mocy ww. decyzję Wojewody (...) z dnia 27 października 2016 roku znak (...). Z kolei skarga wnioskodawców skierowana do (...) Sądu Administracyjnego została odrzucona.

Po drugie wskazać należy, że z natury rzeczy przedmiotowa decyzja nie mogła być przedmiotem konsultacji z wnioskodawcami, nie mogła być im doręczona, bowiem w dacie, gdy decyzja ta była wydana – to jest w 1982 roku - wnioskodawcy nie byli jeszcze właścicielami przedmiotowej nieruchomości, bowiem stali się nimi dopiero na mocy umowy przekazania gospodarstwa rolnego zawartej w 1987 roku.

Po trzecie wskazać należy, że już we wcześniejszej, toczącej się przed Sądem Wojewódzkim w Łodzi, a następnie przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi, postępowaniu w sprawie II C 2890/95, Sąd Apelacyjny, oddalając wszystkie roszczenia wnioskodawców zgłoszone w przedmiotowym postępowaniu (w tym roszczenie o nakazanie usunięcia urządzeń przesyłowych oraz o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości wnioskodawców) również potwierdził, co w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy podziela, że to przedmiotowa decyzja stała się podstawą ograniczenia prawa własności powodów a wnioskodawców w niniejszym postępowaniu. Należy powtórzyć za Sądem Apelacyjnym w Łodzi, że przepis art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości obowiązującej w dacie budowania linii na działce poprzedników prawnych wnioskodawców, wymagał zatwierdzonej lokalizacji szczegółowej na budowę takiej linii oraz zezwolenia naczelnika gminy na przeprowadzenie na nieruchomości takich przewodów. Lokalizacja szczegółowa została opracowana przez inż. J. co wynika z protokołu znajdującego się na k. 201 akt II C 2890/95 i zatwierdzona decyzją Urzędu (...) z dnia 15 stycznia 1982 roku /k. 45 II C 2890/95/. Zezwolenie Naczelnika (...) w Ł. na wejście w teren w celu budowy przedmiotowej linii zostało zawarte w decyzji z 20 lutego 1982 roku nr (...) /k. 204 II C 2890/95/. Zezwolenie na budowę zostało udzielone decyzją z dnia 29 marca 1982 roku (...) Zarządu (...) /k. 178 II C 2890/95/. Wszystkie więc elementy postępowania wywłaszczeniowego wymagane art. 35 wspomnianej ustawy zostały zachowane. Zachowany został zatem ustanowiony w powołanej ustawie tryb postępowania, co przemawia za legalnością wydania przedmiotowej decyzji i przeprowadzonej na jej podstawie budowy urządzeń elektroenergetycznych.

Rację ma przy tym uczestnik postępowania wskazując, że okoliczność na którą powoływali się wnioskodawcy w tym postępowaniu – brak poinformowania ich o przedmiotowej decyzji – nie jest okolicznością, którą Sąd mógłby badać w tym postępowaniu. Ewentualne bowiem wadliwości, czy uchybienia proceduralne przy wydawaniu decyzji mogą być zwalczane tylko poprzez wzruszenie decyzji, która w postępowaniu sądowym jest dla organu procesowego wiążąca, dopóki nie zostanie we właściwym trybie (w trybie stwierdzenia nieważności, bądź wznowienia postępowania) wzruszona. Z drugiej strony raz jeszcze podkreślić należy, że w chwili wydania decyzji i posadowienia urządzeń elektroenergetycznych na gruncie nieruchomość nie była własnością wnioskodawców, stąd oczywistym jest, że brak było podstaw do konsultowania z nimi wydania przedmiotowej decyzji. Z kolei nabywając działkę wnioskodawcy zdawali sobie sprawę z istniejących obciążeń nieruchomości, w tym istnienia na niej urządzeń elektroenergetycznych, które są widoczne gołym okiem.

Mając na uwadze przedstawione wyżej argumenty Sąd oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu.

Na marginesie należy jednak ustosunkować się do podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu zgłoszonego jako alternatywne uprawnienie uczestnika do korzystania z nieruchomości wnioskodawców.

Przypomnienia wymaga, że w dniu 3 sierpnia 2008 roku weszły w życie przepisy art. 3051- 3054 k.c. o służebności przesyłu, dodane przez ustawę z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), wprowadzające możliwość ustanowienia służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy, który jest właścicielem urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., lub zamierza wybudować takie urządzenia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 5 czerwca 2009 roku (I CSK 392/08, LEX 578032), choć przed wejściem w życie tych przepisów prawo obowiązujące nie przewidywało wprost tego rodzaju służebności, w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmowano, stosując w drodze analogii art. 145 k.c., możliwość ustanowienia służebności przesyłu, a także nabycia jej w drodze zasiedzenia. W ostatnich latach ustaliła się jednolita linia orzecznicza co do tego, że istnieje możliwość nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej, odpowiadającej treścią służebności przesyłu (art. 292 w zw. z art. 352 k.c.), nawet wówczas, gdy posiadanie rozpoczęło się przed wejściem w życie przepisów wyraźnie normujących tę kwestię. Potwierdza tę linię uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 roku (III CZP 18/13, Biuletyn Sądu Najwyższego 2013/5/5), w myśl której jeszcze przed wprowadzeniem służebności przesyłu w 2008 roku zakłady przesyłowe mogły zasiadywać prawo do korzystania z cudzej działki. Okres posadowienia instalacji sprzed 2008 roku dolicza się do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności.

Zgodnie z treścią art. 292 k.c. służebność gruntowa może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Za takie urządzenia uważa się tylko i wyłącznie urządzenia będące efektem świadomego, aktywnego działania ludzkiego. Niewątpliwie znajdujące się na nieruchomości wnioskodawcy naniesienia w postaci linii energetycznej średniego napięcia, linii energetycznej niskiego napięcia oraz stacji transformatorowej, których dotyczy przedmiotowe postępowanie kryterium to spełnia, a ich wybudowanie przez poprzednika prawnego uczestnika postępowania niewątpliwie stanowi zewnętrzną oznakę korzystania z urządzenia. Posiadanie służebności nie miało również cech przypadkowości, było posiadaniem stałym, ciągłym i widocznym dla otoczenia, które nie było w żaden sposób przez wnioskodawcę i jego poprzedników prawnych, jako właścicieli nieruchomości kwestionowane. Od chwili oddania przedmiotowej linii do eksploatacji uczestnik postępowania dba o nią, przeprowadza niezbędne remonty i prace konserwacyjne, tak aby linia nadawała się do bezpiecznej eksploatacji, tak aby zapewnić prawidłowe i niezakłócone działanie urządzeń przesyłowych przedsiębiorstwa.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 roku, mając status państwowej osoby prawnej, nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 roku doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Stanowisko to wyrażone zostało w szczególności w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych i innych przedsiębiorstw przesyłowych, które do dnia 1 lutego 1989 roku korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w stosunku do Skarbu Państwa w rozumieniu art. 338 k.c., co uniemożliwiało im, podobnie jak w przypadku art. 128 k.c., nabycie na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych. Dopiero wprowadzenie zmian do kodeksu cywilnego stworzyło z dniem 1 lutego 1989 roku dla państwowych osób prawnych, a takimi były przedsiębiorstwa państwowe, możliwość nabywania dla siebie własności nieruchomości i innych praw rzeczowych (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 roku, V CSK 502/10, LEX nr 1096048, z dnia 25 stycznia 2006 roku, I CSK 11/2005, Monitor Prawniczy 2006/24 str. 1341, z dnia 10 kwietnia 2008 roku, IV CSK 21/2008, LexPolonica nr 1879481, z dnia 17 grudnia 2008 roku, I CSK 171/2008, OSNC 2010/1 poz. 15 i z dnia 17 grudnia 2010 roku, III CZP 108/2010, LexPolonica nr 2427699 oraz wyroki z dnia 8 czerwca 2005 roku, V CSK 680/2004 i z 31 maja 2006 roku, IV CSK 149/2005, LexPolonica nr 409449).

Pogląd ten należy uznać za ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego i jako taki jest on obecnie bezdyskusyjny.

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy należy dojść do wniosku, iż w niniejszej sprawie nie doszłoby do zasiedzenia ani służebności przesyłu, ani służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Należy podkreślić, że jak wynika z materiału dowodowego, poprzednik prawny uczestnika, który wybudował na gruncie poprzedników prawnych wnioskodawców urządzenia elektroenergetyczne wszedł w posiadanie gruntu z chwilą rozpoczęcia ich budowy, czy też najpóźniej z chwilą oddania ich do użytku (z tą chwilą bowiem jest niewątpliwe, że urządzenia te istniały), co miało miejsce w dniu 10 grudnia 1982 roku. Z tej daty pochodzi protokół odbioru urządzeń i przekazania ich do eksploatacji. Zatem termin zasiedzenia w tej sprawie należy liczyć od tego właśnie 1982 roku, który był jednocześnie rokiem rozpoczęcia i zakończenia budowy tych urządzeń. Ponieważ do 1990 roku zasiedzenie jeszcze nie nastąpiło nawet przy przyjęciu dobrej wiary, zaś w 1990 roku terminy zasiedzenia uległy wydłużeniu do 20 i 30 lat, termin zasiedzenia przy uwzględnieniu dobrej wiary upłynąłby w 2002 roku, zaś przy przyjęciu złej wiary w 2012 roku. Należy jednak podkreślić, że w 1995 roku doszło do przerwania biegu zasiedzenia na skutek wytoczenia przez wnioskodawców powództwa w sprawie II C 2890/95.

Wprawdzie należy zauważyć, że w literaturze i orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest w chwili obecnej pogląd, wyrażony m.in. w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 roku w sprawie III CZP 45/14 (OSNC 2015/5/54, LEX nr 1545051, Prok.i Pr.-wkł. 2016/3/37, Biul.SN 2014/11/7-8, KSAG 2015/1/98-99), zgodnie z którym wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi służebności przesyłu, a przed dniem 3 sierpnia 2008 roku przeciwko posiadaczowi służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności nie przerywa biegu jej zasiedzenia, jednakże powództwo w sprawie II C 2890/95 dotyczyło nie tylko wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, lecz także nakazania usunięcia wybudowanych urządzeń elektroenergetycznych. Tymczasem w odniesieniu do takiego powództwa, literatura i orzecznictwo zgodnie przyjmują, że wniesienie powództwa windykacyjnego przez właściciela, czy użytkownika wieczystego przerywa bieg zasiedzenia nieruchomości także wtedy, gdy powództwo to zostanie następnie prawomocnie oddalone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2009 roku, I CSK 99/09, OSNC-ZD 2010/2/66). Skoro w niniejszej sprawie doszło do przerwania biegu zasiedzenia, co miało miejsce z chwilą złożenia powództwa w sprawie II C 2890/95 wniesionego w dniu 20 grudnia 1995 roku, termin zasiedzenia w niniejszej sprawie rozpoczął swój bieg na nowo z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania w ww. sprawie, a zatem z chwilą wydania wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi, co miało miejsce w dniu 28 lipca 1999 roku. Zatem termin zasiedzenia do chwili wniesienia wniosku w niniejszej sprawie nie upłynął (ani 20-letni wymagany dla dobrej wiary, ani 30-letni wymagany dla złej wiary). Stąd też w realiach niniejszej sprawy podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności przesyłu nie zasługiwałby na aprobatę. Niemniej jednak jest to okoliczność uboczna, bowiem jak już wyżej wskazano, w ocenie Sądu uczestnik posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości wnioskodawców wywodzący się z decyzji wywłaszczeniowej wydanej w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

W punkcie 2 i 3 postanowienia na podstawie art. 520 § 2 k.p.c., mając na względzie, że interesy wnioskodawców i uczestnika były sprzeczne, zaś wystąpienie przez wnioskodawców z wnioskiem spowodowało po stronie uczestnika konieczność podjęcia obrony swoich praw, w tym skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika w tym postępowaniu, Sąd zasądził od wnioskodawców na rzecz uczestnika zwrot kosztów zastępstwa prawnego w wysokości 240,00 złotych (§ 8 pkt 1 w zw. z § 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz.U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.), opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, Dz.U. z 2006, Nr 225, poz. 1635 z późn. zm., w zw. z cz. IV załącznika do tej ustawy), jak również wyłożonych przez uczestnika wydatków postępowania w wysokości 138,86 złotych, związanych z wynagrodzeniem biegłego. Sąd obciążył ponadto wnioskodawców nieuiszczonymi wydatkami postępowania w łącznej wysokości 3.365,82 złote stanowiącymi wynagrodzenie biegłych w zakresie, w jakim nie zostało ono pokryte z zaliczki uiszczonej przez wnioskodawców. Należy dodać, że wnioskodawcy, pomimo podniesionego przez uczestnika zarzutu istnienia decyzji wywłaszczeniowej i wynikającego z niej prawa do korzystania z nieruchomości wnioskodawców, po raz kolejny wystąpili przeciwko zakładowi energetycznemu, mimo, iż ich poprzednie powództwo zostało prawomocnie oddalone. Ponadto aż do końca postępowania wniosek popierali, co prowadziło po stronie uczestnika do konieczności podejmowania kolejnych czynności procesowych, składania pism w sprawie, zgłaszania wniosków dowodowych, w tym o przesłuchanie świadków. Pełnomocnik uczestnika stawiał się na każdą rozprawę, uczestniczył aktywnie w podejmowanych czynnościach dowodowych. Nakład pracy z tym związany po stronie pełnomocnika uczestnika należy określić jako znaczny, co zdaniem Sądu uzasadnia przyznanie mu kosztów postępowania w niniejszej sprawie. Z analogicznych względów Sąd uznał, że istnieje podstawa do obciążenia wnioskodawców nieuiszczonymi wydatkami postępowania. Wnioskodawcy wnosząc wniosek i składając wnioski dowodowe o kolejnych biegłych (przy takim stanie faktycznym i prawnym sprawy) musieli bowiem liczyć się z tym, że spowoduje to powstanie określonych kosztów postępowania, które nawet jeśli zostaną wyłożone tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, będą musiały być następnie pokryte przez uczestników postępowania. A skoro wniosek został oddalony, brak było podstaw do obciążania tymi kosztami uczestnika, stąd też obowiązek ich pokrycia został nałożony w całości na wnioskodawców.

Powyższe postanowienie zaskarżyli w całości wnioskodawcy.

Apelujący wnosili o :

1. jego zmianę poprzez ustanowienie na nieruchomości wnioskodawców oznaczonych jako działka numer (...), dla której Sąd Rejonowy w Radomsku prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebności przesyłu dla (...) według oznaczeń, które znajdują się na mapie sporządzonej przez geodetę, której treścią jest znoszenie istnienia w przestrzeni nad i pod powierzchnią nieruchomości urządzeń przesyłowych w postaci linii elektroenergetycznej 15 kV lub ich instalacji oraz prawa korzystanie z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń przesyłowych lub ich instalacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem

3. Zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ewentualnie wnoszę o:

4. Uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili:

Naruszenie przepisów prawa materialnego:

-art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. przez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że decyzja wydana na tej podstawie prawnej mogła wywołać skutki określone w tej ustawie polegające na trwałym ograniczeniu prawa własności (odpowiednio prawa użytkowania wieczystego) w stosunku do nieruchomości, która nie została wskazana w tej decyzji oraz nie wymieniała aktualnego w chwili jej wydania właściciela (odpowiednio użytkownika wieczystego) tej nieruchomości

- art. 305(1) k.c. na skutek przyjęcia, iż zastosowanie w sprawie tego przepisu jest wyłączone przez to, tylko że uczestnik ma skuteczne wobec wnioskodawców uprawnienie do korzystania z ich nieruchomości, a zarazem w tych granicach prawo własności wnioskodawców jest ograniczone na podstawie ostatecznej decyli administracyjnej z dnia 20 lutego 19821-.

Naruszenie przepisów prawa procesowego

art. 222 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd Okręgowy granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie tej oceny w sposób dowolny przy jednoczesnym braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w szczególności polegający na:

- uznaniu, że decyzja administracyjna legitymuje uczestnika do korzystania z nieruchomości wnioskodawców oraz poprzez przyjęcie, że dokumenty w postaci planu sytuacyjnego linii i szkiców pozwalają na uznanie, że linia elektroenergetyczna przebiegająca nad nieruchomością wnioskodawców została posadowiona w oparciu o decyzję Naczelnika (...) Ł. z dnia 20 lutego 1982r. nr (...),

- ustaleniu, że F. K. była sąsiadką rodziców W. K. (1) i M. K., podczas gdy nieruchomość, której właścicielką była F. K. jest położona w odległości 3 km od nieruchomości stanowiącej własność poprzedników prawnych W. K. (1)

- pominięciu dowodu z dokumentów w postaci : Decyzji Urzędu (...) w P. z dnia 10 kwietnia 1995r. - karta

7 - 8 , z której wynika, że jest okolicznością bezsporną , iż wejście na działkę leśną w celu budowy linii nie było poprzedzone wydaniem stosownej decyzji na podstawie art. 35 ust. i ustawy z dnia 12 marca (...)-. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, pisma Urzędu (...) w P. z dnia 22 maja i99ór. pisma Wojewody (...) z dnia 19 czerwca (...)-., w którym wskazano, że prowadzone było postępowanie administracyjne zakończone decyzją kierownika Urzędu (...) w R. nr (...)z dnia 6 stycznia (...)'. O umorzeniu postępowania w sprawie ustalenia odszkodowania, utrzymana w mocy orzeczeniem z dnia 10 kwietnia i995r. - (...) podczas gdy wskazane dokumenty jednoznacznie potwierdzając, że budowa linii nie była poprzedzona wydaniem stosownej decyzji na podstawie art. 35 ust. i ustawy z dnia 12 marca 19581-. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

Art.520 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie podczas gdy okoliczności sprawy nakazywały obciążenie kosztami postawania uczestnika.

Ponadto zaskarżonym orzeczeniem naruszono konstytucyjne prawa do ochrony praw majątkowych, a w szczególności prawa własności gwarantowanego i chronionego na podstawie art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik uczestnika wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawców nie jest uzasadniona, albowiem podniesione w niej zarzuty: naruszenia art. 233 § 1 w zw. z art. 227 kpc przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, brak wszechstronnego rozważenia materiału sprawy i dokonanie błędnych ustaleń faktycznych oraz obrazy prawa materialnego, tj. przepisów art. 35 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości ( Dz. U. nr 18, poz. 94 z 1961 r ) i art. 305 ¹ kc oraz art. 64 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP, nie są trafne.

Apelujący – jak wskazuje treść środka odwoławczego – kwestionują zatem ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, podnosząc zarzut obrazy prawa procesowego przez brak wszechstronnego rozważenia materiału sprawy i nieprawidłową ocenę materiału dowodowego, co doprowadziło – w ich ocenie – do błędów w ustaleniach faktycznych lub wyprowadzenia z ustalonych faktów niewłaściwych wniosków w zakresie oceny prawnej podniesionego przez uczestnika zarzutu przysługującego mu z mocy administracyjnej decyzji Naczelnika (...) w (...) z dnia 20 lutego 1982 r Nr (...), wydanej na podstawie art. 35 cyt. powyżej ustawy wywłaszczeniowej uprawnienia do korzystania z działki wnioskodawców nr (...) w zakresie przedmiotowej służebności, czego konsekwencją jest sformułowany w skardze apelacyjnej zarzut obrazy wskazanych w niej przepisów prawa materialnego.

Lektura materiału aktowego prowadzi jednakże do wniosku, że tak ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jak i dokonane na jej podstawie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy – w kontekście podniesionego przez uczestnika zarzutu i jego skutków dla oceny zasadności przedmiotowego wniosku o ustanowienie służebności przesyłu - ustalenia faktyczne oraz wyprowadzone z nich wnioski są prawidłowe i nie mogą być skutecznie podważone.

Ustalenia bowiem poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym oparte są na dowodach zaoferowanych przez strony, które zostały poddane – wbrew zarzutom apelacji – wszechstronnej, rzetelnej i wnikliwej ocenie zgodnej z regułami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Ocena ta nie jest dowolna, lecz mieści się w granicach swobodnej, nie uchybiając regułom przewidzianym w przepisach art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 kpc. Podkreślenia wymaga, że dla skuteczności zarzutu naruszenia w/w przepisu nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżących jest inny. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący winni wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając ich brak wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. np. Postanowienie Sądu Najwyższego z 23.01.2001 roku, IV CKN 970/00, nie publ.).

Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie zaistniała i zarzut obrazy przywołanych w apelacji uchybień procesowych nie może być uznany za zasadny.

Jeszcze raz podkreślić należy, że w żadnym bowiem wypadku dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny materiału dowodowego nie można uznać za dowolną, lecz mieści się ona w granicach swobodnej oceny dowodów.

Ta prawidłowa ocena dowodów doprowadziła Sąd I instancji do trafnych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Zastrzeżenia apelujących w głównej mierze skoncentrowały się na podważeniu decyzji administracyjnej Naczelnika gminy w Ł. z dnia 20 lutego 1982 r wydanej na podstawie art. 35 cyt. wcześniej ustawy wywłaszczeniowej i wynikającego z niej uprawnienia dla uczestnika postępowania i jego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy niniejszej.

Za prawidłowe w szczególności uznać należy stanowisko Sadu Rejonowego, że decyzja administracyjna, o której mowa powyżej, dotyczy linii znajdującej się na działce wnioskodawców i wynika z niej uprawnienie uczestnika do korzystania z działki wnioskodawców w zakresie użytkowania posadowionej na niej linii energetycznej, które to uprawnienie czyni niezasadnym przedmiotowy wniosek o ustanowienie służebności przesyłu na podstawie art. 305 ze zn 1 i nast. kc.

Podnieść należy na wstępie, że decyzja administracyjna wiąże sąd powszechny, który nie jest władny do jej kontroli poza bezwzględnymi przyczynami jej nieważności, które to w sprawie niniejszej podnoszone nie były.

Zwrócić należy dalej uwagę na uchwałę 7 sędziów SN podjętą dnia 8 kwietnia 2014 roku w sprawie III CZP 87/13 - wobec istnienia rozbieżności w judykaturze w zakresie uprawnień jakie wynikały dla przedsiębiorstwa państwowego z treści art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (tj. Dz.U. z 1974r., Nr 10, poz. 64, z późn. zmianami) – która to wskazuje na słuszność stanowiska Sądu I instancji oraz powołanego przez tenże Sąd wcześniejszego stanowiska Sądu Apelacyjnego w Łodzi w uzasadnieniu jego wyroku z dnia 28 lipca 1999 r w sprawie I ACa 312/99 z powództwa wnioskodawców przeciwko poprzednikowi prawnemu uczestnika o usunięcie przedmiotowej linii energetycznej i wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z ich działki, w której to ostatecznie powództwo oddalone zostało w całości.

Problematyka ta, która znalazła wyjaśnienie w powołanej powyżej uchwale Sadu Najwyższego, dotyczyła kwestii czy nabycie uprawnień na podstawie art. 35 ust. 1 w/w ustawy wywłaszczeniowej wyłącza możliwość dochodzenia roszczeń przez przedsiębiorstwo przesyłowe w ramach zasiedzenia służebności lub dochodzenia przez właściciela gruntu roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu na podstawie art. 305 ze zn. 1 kc. Chodziło o rozstrzygnięcie wątpliwości, jaki charakter ma zespół uprawnień zdefiniowanych w w/w przepisie.

Ogólną zasadą jest, że legitymowanym do dochodzenia roszczeń o nabycie własności rzeczy z mocy prawa przez zasiedzenie jest jedynie ten podmiot, który nie jest jej właścicielem. Ten, który taki przymiot posiada nie jest uprawnionym do skutecznego dochodzenia własności, która w myśl art. 172 k.c. ma charakter nabycia własności w sposób pierwotny nie zaś pochodny. Wynika to z oczywistego stwierdzenia, że nabycia własności rzeczy może żądać posiadacz rzeczy nie zaś właściciel. W przeciwnym wypadku nastąpiłoby zdublowanie tytułów własności po stronie uprawnionego, co jest sprzeczne z ideą samego zasiedzenia.

Przedstawione rozważania mają w pełni zastosowanie do nabycia służebności gruntowej, w tym także odpowiadającej służebności przesyłu. Nie może bowiem żądać takiego zasiedzenia ten podmiot, który nabył tego rodzaju uprawnienia, które treścią są tożsame z zespołem uprawnień, o których mowa w art. 292 k.c. w związku z art. 172 k.c. (por. art. 352 § 2 k.c.), jak również nie może ustanowienia takiej służebności żądać właściciel gruntu gdyż przedsiębiorcy przesyłowemu uprawnienie o takiej treści już przysługuje z mocy omawianej tu decyzji administracyjnej.

Liczne sprawy rodzajowo tożsame, względnie rodzajowo zbliżone rozpoznawane nie tylko przez sądy okręgu piotrkowskiego, dostarczają informacji, że częstokroć przedsiębiorstwa przesyłowe w okresie sprzed transformacji ustrojowej w okresie obowiązywania ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości nabywały uprawnienia, które treścią odpowiadały służebności gruntowej, w tym służebności przesyłu. Dotyczyło to uprawnienia do wzniesienia urządzeń i linii przesyłowych, a następnie ich eksploatacji. W tym ostatnim przypadku dotyczyło to, w szczególności bieżących napraw, konserwacji, przeglądów technicznych oraz modernizacji urządzeń przesyłowych.

Zajmując się tą problematyką Sąd Najwyższy w cyt. uchwale z dnia 8 kwietnia 2014 roku stwierdził jednoznacznie, że w sytuacjach, w których nastąpiło nabycie uprawnień na podstawie art. 35 ust. 1 w/w ustawy brak jest powodów, ażeby przedsiębiorstwo energetyczne musiało występować o „potwierdzenie” tego prawa w ramach zgłoszonego roszczenia o zasiedzenie (też w ramach zgłoszonego zarzutu zasiedzenia).

Nabycie praw na podstawie art.35 ust. 1 przywołanej ustawy dokonywało się w minionym okresie decyzją administracyjną, która kreując w/w uprawnienia była wystarczającym tytułem prawnym do korzystania z rzeczy cudzej. Takie uprawnienia mogły i często były ujawniane w dziale III księgi wieczystej urządzonej dla danej nieruchomości.

Z powyższych przyczyn odpadła i konieczność i możliwość dochodzenia praw przez przedsiębiorstwo przesyłowe na drodze sądowej w ramach zasiedzenia lub zarzutu zasiedzenia. Nabycie w/w nastąpiło aktem władczym i nie miało cech posiadania cywilnego.

Słusznie Sąd Rejonowy uznał, że taki stan rzeczy zaistniał w niniejszej sprawie.

Skoro bowiem Sąd I instancji słusznie ustalił, że poprzednik prawny uczestnika uzyskał tytuł do władania działką wnioskodawców w zakresie służebności tu omawianej w w/w trybie administracyjnym, to konsekwentnie, zgodnie z powołaną wcześniej uchwałą Sądu Najwyższego, uprawnienie to czyni także niezasadnym wniosek o ustanowienie służebności w trybie art. 305 ¹ kc.

Apelacja sprowadza się do nieskutecznej polemiki z trafnym stanowiskiem Sadu I instancji, prezentując własną ocenę dowodów w sposób wybiórczy, powołując jedynie te z nich, z których usiłuje wyprowadzić korzystne dla siebie wnioski z pominięciem pozostałego materiału dowodowego. Tymczasem Sąd Rejonowy traktuje materiał całościowo, dostrzega wszystkie zgromadzone w sprawie dowody – w tym materiał zgromadzony i stanowisko zajęte przez Sad Apelacyjny w Łodzi w sprawie I ACa 312/99 – i dokonuje wszechstronnej, zgodnej z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania ich oceny, nadając im odpowiednie znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Dodać należy, co trafnie zauważa też Sąd Rejonowy, że powołane wcześniej zagadnienia stanowiące podstawę zaskarżonego postanowienia, w tym przestankowe badanie przez Sąd skutków powołanej decyzji administracyjnej dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej były już przedmiotem badania i tożsamej oceny prawnej w powołanej powyżej sprawie I ACa 312/99 Sądu Apelacyjnego w Łodzi.

Zgodzić należy się, że prawomocne ustalenia i ocena prawna Sądu Apelacyjnego w sprawie w/w I CA 312/99 nie wiążą wprost Sądu rozpoznającego sprawę niniejszą, jednakże nie pozostają one bez znaczenia w zakresie oceny prawnej tych samych zagadnień.

Zgodzić zatem należy się także ze stanowiskiem Sądu I instancji, że prawomocne ustalenia Sądu i ocena prawna w tej samej kwestii dokonane w innej nie pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej. Mają one bowiem istotne znaczenie dowodowe przy ustalaniu i ocenie prawnej tych samych faktów. W tym znaczeniu, Sąd rozpoznający sprawę niniejszą zobowiązany jest je respektować gdy strona nie przedstawi istotnych nowych dowodów, które mogłyby wpłynąć na odmienną ocenę całego materiału dowodowego zgromadzonego w obu sprawach i dokonanie odmiennych ustaleń w omawianym zakresie.

I w tym miejscu po raz kolejny należy podzielić stanowisko Sad Rejonowego, że apelujący nie przedstawili nowych przekonywujących dowodów i argumentacji, które to podważyłyby stanowiska Sądów w obu sprawach, tj. Sądu Rejonowego w sprawie niniejszej i Sądu Apelacyjnego w powołanej sprawie I ACa 312/99, ograniczając się jedynie do nieskutecznej polemiki z trafnym rozstrzygnięciem Sądu I instancji, które – wbrew odmiennemu stanowisku apelujących – nie narusza także wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego.

Reasumując wszystkie powyższe rozważania uznać należy, iż zaskarżone orzeczenie w zakresie istoty rozstrzygnięcia jest trafne i odpowiada powołanemu w jego uzasadnieniu prawu materialnemu.

Wywiedziona zatem apelacja – z przyczyn podanych wyżej – podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 k.p.c.

W ocenie Sadu Okręgowego , jeśli zważy się na fakt, że uczestnik korzysta z nieruchomości wnioskodawców od wielu lat w zakresie przedmiotowej służebności i to nieodpłatnie, co niewątpliwie stanowi znaczną uciążliwość dla właścicieli i ograniczenia ich w korzystaniu z własnej nieruchomości bez jakiejkolwiek rekompensaty, zachodzą przewidziane w art. 102 kpc szczególne okoliczności przemawiające za nieobciążaniem ich obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz uczestnika, który jest potężnym przedsiębiorcą czerpiącym duże zyski z dostawy prądu, czemu służy także przedmiotowa linia energetyczna.

Powyższe spowodowało, że Sąd Okręgowy uwzględnił zawarte w apelacji zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania między stronami i na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił je przez nieobciążanie wnioskodawców obowiązkiem zwrotu tychże kosztów na rzecz uczestnika.

Te same względy zadecydowały, iż Sąd Okręgowy na podstawie tego samego przepisu art. 102 kpc nie obciążył także wnioskodawców obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz uczestnika.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Paweł Hochman