Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman (spr.)
Sędziowie	SSA w SO Stanisław Łęgosz SSA w SO Grzegorz Ślęzak
Protokolant	Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2019 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa J. W.

przeciwko (...) w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 2 września 2019 r.

sygn. akt I C 606/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że wskazaną w nim kwotę 4.457,90 złotych obniża do kwoty 3.707,90 (trzy tysiące siedemset siedem złotych dziewięćdziesiąt groszy);

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego (...) w S. na rzecz powoda J. W. kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika ustanowionego z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Stanisław Łęgosz Paweł Hochman Grzegorz Ślęzak

Sygn. akt II Ca 696/19

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 20 września 2018 r. powód J. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) z siedzibą w S. kwoty 30 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty tytułem świadczenia należnego powodowi jako ubezpieczonemu na podstawie runowy ubezpieczenia na wypadek całkowitej niezdolności do pracy spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu wskazując, że przed doręczeniem odpisu pozwu spełnił świadczenie (zapłacił kwotę 30 000 zł), natomiast roszczenie o odsetki jest niezasadne, gdyż wedle OWU ubezpieczony, aby uzyskać świadczenie, musiał złożyć orzeczenie lekarskie o całkowitej niezdolności do pracy wydane przez podmiot uprawniony do orzekania o niezdolności do pracy dla celów rentowych w ZUS lub KRUS, natomiast powód złożył je dopiero w 2019 r.

Powód cofnął pozew w zakresie należności głównej.

Wyrokiem z dnia 2 września 2019 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w S. na rzecz powoda J. W. kwotę 2.905,48 zł.; przyznał ustanowionemu z urzędu pełnomocnikowi powoda radcy prawnemu R. K. kwotę 2.957,90 zł. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, którą to kwotę nakazuje wypłacić z sum Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bełchatowie; nakazał ściągnąć od pozwanego (...) z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 4457.90 zł. tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest ubezpieczonym na podstawie umowy ubezpieczenia na wypadek całkowitej niezdolności do pracy spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem, zawartej z pozwanym. Zgodnie z OWU, przedmiotem ubezpieczenia jest całkowita niezdolność do pracy spowodowana nieszczęśliwym wypadkiem.

W § 17 OWU wskazano, że osoba uprawniona do otrzymania świadczenia, winna przedłożyć Towarzystwu, za pośrednictwem Ubezpieczającego, dokumenty niezbędne do ustalenia zasadności roszczenia, w przypadku całkowitej niezdolności Ubezpieczonego do pracy - orzeczenie lekarskie o całkowitej niezdolności do pracy wydane przez podmiot uprawniony do orzekania niezdolności do pracy, dla celów rentowych w ZUS lub KRUS.

Powód w (...) r. doznał wypadku, na skutek którego był całkowicie niezdolny do pracy.

Powód zgłosił szkodę pozwanemu 18 października 2017 r. wraz z dokumentami dotyczącymi wypadku i przebiegu leczenia. W dniu 15 maja 2018 r. powód przesłał pozwanemu orzeczenie PZdsOoN o stopniu niepełnosprawności, którym powód został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności na czas do 21 stycznia 2023 r. oraz którym ustalono, że jest niezdolny do pracy. Przed 2 kwietnia 2019 r. powód złożył pozwanemu orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 5 lutego 2019 r. o całkowitej niezdolności do pracy od 14 maja 2015 r. do 1 listopada 2018 r. i częściowej niezdolności od 2 listopada 2018 r. do 30 listopada 2020 r. W decyzji z 23 kwietnia 2019 r. pozwany przyznał powodowi świadczenie z ubezpieczenia w kwocie 30 000 zł.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że powództwo o odsetki zasługuje na uwzględnienie. Sąd zważył, że podstawą roszczenia jest art. 481 § 1 i 2 kc w zw. z art. 805 § 1 i § 2 pkt 2, art. 829 § 1 pkt 2, 808 § 3 kc. Zgodnie z art. 805 § 1 kc, przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Stosownie do art. 805 § 2 pkt 2, świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Zgodnie z art. 829 § 1 pkt 2 kc, ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć: przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

Sąd wskazał również, że jak stanowi art. 808 § 3 kc, ubezpieczony (gdy nie jest równocześnie ubezpieczającym) jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Natomiast zgodnie z art. 817 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie przewidzianym w trzydziestu dni. Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż określone w paragrafach poprzedzających.

Sąd Rejonowy podniósł również, że stosownie do art. 481 § 1 i 2 kc jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W dalszej kolejności Sąd pierwszej instancji przypomniał, że okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia były w niniejszej sprawie niesporne, a odmienna była ich ocena przez strony. Pozwany podnosił, że wedle OWU warunkiem wypłaty świadczenia było przedstawienie decyzji ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, stąd w okresie przed złożeniem tej decyzji pozwany nie był w zwłoce ze spełnieniem świadczenia.

W ocenie Sądu pozwany najpóźniej od daty wskazanej w pozwie – 7 listopada 2017 r. był w zwłoce. Powód zgłosił bowiem roszczenie w dniu 18 października 2017 r. wraz z dokumentami dotyczącymi wypadku i przebiegu leczenia. Pozwany na mocy art. 817 kc był obowiązany we własnym zakresie dokonać wszelkich ustaleń potrzebnych do określenia, czy zaistniał wypadek ubezpieczeniowy. Powołany przepis stanowi bowiem, że świadczenie powinno być spełnione najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie okoliczności uzasadniających jego przyznanie było możliwe. Pozwany zatem powinien był dochowując należytej staranności (art. 355 § 2 kc) sam zasięgnąć opinii lekarzy, a nie czekać na złożenie decyzji ZUS. Na podstawie art. 817 § 3 kc OWU nie mogą zawierać mniej korzystnych postanowień, w związku z czym uzależnienie w OWU wypłaty świadczenia od złożenia decyzji ZUS było nieważne (art. 3531 i 58 kc). Postanowienie takie jest ponadto nieuczciwe dla konsumenta, gdyż zgodnie z umową, do której przystąpił, wypadkiem ubezpieczeniowym jest całkowita niezdolność do pracy, a nie niezdolność, o ile jest ustalona orzeczeniem ZUS/KRUS. Dla przeciętnego konsumenta przystępującego do umowy było nie do wychwycenia, ze nie wystarczy całkowita niezdolność do pracy, ale trzeba jeszcze orzeczenia ZUS. Odczytując omawiane postanowienie OWU w sposób sugerowany przez pozwanego należałoby dojść do wniosku, że osoba nie ubezpieczona w ZUS lub KRUS w ogóle nie otrzyma świadczenia, a przecież przystępując do dobrowolnego ubezpieczenia konsument chce mieć ochronę niezależną od ubezpieczeń społecznych. Powyższe oznacza, że kwestionowane postanowienie OWU jest niedozwolonym postanowieniem umownym, które nie wiąże konsumenta (art. 385 ¹ kc). Opóźnianie spełnienia świadczenia z uwagi na brak decyzji ZUS było zatem bezpodstawne, dlatego odsetki za opóźnienie są należne powodowi od wskazanej w pozwie daty do dnia zapłaty. Wyrokiem zasądzono wskazaną przez pełnomocnika powoda wyliczoną kwotę odsetek.

Sąd meritii wyjaśnił również, że wystąpienie z pozwem było zasadne, dlatego pozwany (który spełnił świadczenie kilka miesięcy po wniesieniu pozwu i około 1,5 roku po terminie) powinien być dla potrzeb rozliczenia kosztów procesu traktowany tak, jakby w całości przegrał sprawę. Wynagrodzenie ustanowionego dla pozwanego adwokata z urzędu ustalono na podstawie art. § 8 pkt 5 i § 4 ust. 3 rozp. MS z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 kpc Sąd nakazał pobranie od strony przegrywającej kwoty nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany.

Działający w jego imieniu pełnomocnik zaskarżył w całości wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie wydany w przedmiotowej sprawie.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, tj. naruszenie art. 233 § 1 KPC poprzez dokonanie dowolnej i niewszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, co doprowadziło do sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez ustalenie, że przed dniem przedłożenia przez powoda orzeczenia komisji lekarskiej ZUS nr (...) (nr akt (...)) pozwany miał podstawy do przyznania i wypłaty powodowi świadczenia z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu OWU, a w konsekwencji przyjęcie przez sąd I instancji, iż powód był w zwłoce ze spełnieniem świadczenia od dnia 7 grudnia 2017 roku, podczas gdy pozwany przed złożeniem przez powoda w/w dokumentu nie miał podstaw do uznania roszczenia i wypłaty świadczenia;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. naruszenie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 805 § 1 i 2 pkt 2 i art. 817 § 2 k.c. poprzez przyznanie powodowi odsetek od wypłaconego przez pozwanego świadczenia od dnia 7 grudnia 2017 roku, podczas gdy w tej dacie nie było podstaw do wypłaty świadczenia przez pozwanego i w konsekwencji nie można uznać, iż pozwany od tej daty był w zwłoce;

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. naruszenie art. 353 ¹ i art. 58 k.c. poprzez uznanie, iż postanowienia OWU, nakładające na osobę uprawnioną z umowy ubezpieczenia obowiązek przedłożenia orzeczenia lekarskiego o całkowitej niezdolności do pracy, wydanego przez podmiot uprawniony do orzekania niezdolności do pracy dla celów rentowych ZUS lub KRUS są niedozwolone;

4. naruszenie art. 98 § 1 w zw. z art. 203 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. poprzez uznanie, iż pozwany przegrał sprawę także co do roszczenia objętego cofnięciem pozwu i obciążenie pozwanego kosztami sądowymi naliczonymi z uwzględnieniem pierwotnego żądania, podczas gdy cofnięty pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa;

5. naruszenie § 8 pkt 4 oraz pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (dalej: Rozporządzenie) poprzez niezastosowanie stawki określonej w § 8 pkt 4 Rozporządzenia i zastosowanie stawki określonej w § 8 pkt 5 Rozporządzenia w sytuacji, gdy po częściowym cofnięciu pozwu przez stronę powodową wartość przedmiotu sporu wynosiła 2.906,00 zł.;

6. naruszenie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (UKSC) poprzez pominięcie tego przepisu i obciążenie pozwanego pełną opłatą od pozwu w sytuacji, gdy po cofnięciu powództwa zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 UKSC część uiszczonej opłaty podlegałaby zwrotowi.

Mając na względzie powyższe zarzuty pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości; zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja co do zasady jako nieuzasadniona podlega oddaleniu.

Uwzględnieniu podlegają natomiast zawarte w niej zarzuty odnoszące się do rozstrzygnięcia o obowiązku uiszczenia przez pozwanego na rzecz Skarbu Państwa nieziszczonych kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne i argumenty prawne powołane przez Sąd pierwszej instancji, przyjmuje ja za własne i wskazuje jako podstawę rozstrzygnięcia. Tym samym Sąd Okręgowy uznał wskazane w skardze apelacyjnej zarzuty za całkowicie chybione.

Odnosząc się chronologicznie do sformułowanych przez pełnomocnika pozwanego zarzutów w pierwszej kolejności należy podnieść, że wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji w żadnym razie nie uchybił treści przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Formułując powyższy zarzut pełnomocnik pozwanego zdaje się nie dostrzegać, że przyjęcie, iż przed dniem przedłożenia przez powoda orzeczenia komisji lekarskiej ZUS nr (...) (nr akt (...)) pozwany miał podstawy do przyznania i wypłaty powodowi świadczenia z tytułu całkowitej niezdolności do pracy nie było z pewnością konsekwencją błędnych ustaleń faktycznych a stanowiły wynik analizy prawnej faktów przytoczonych w uzasadnieniu zaskarżone wyroku. Wyjaśnienie powyższej uwagi wymaga odwołania się do treści przepisu art. 227 k.p.c. W postępowaniu cywilnym mamy do czynienia z dwoma zagadnieniami: faktami oraz prawem. Kwestię prawa rozstrzyga się na podstawie teksu ustawy, a kwestię faktu rozwiązuje się na podstawie dowodów. Powołany przez skarżącego przepis art. 233 § 1 k.p.c. odnosi się do zasad dowodzenia się faktów, które uzasadniają nasze prawa. Przedmiotem dowodzenia są fakty, czyli wszelkiego rodzaju zjawiska, zdarzenia, stany oznaczone w czasie i przestrzeni, zarówno świata zewnętrznego, jak i wewnętrznego, czyli fakty psychologiczne w postaci np. zamiaru, pobudki, zgody, świadomości. Na gruncie prawa cywilnego materialnego fakty, z którymi to prawo, a ściślej – hipotezy norm tego prawa łączą powstanie, zmianę lub ustanie stosunków cywilnoprawnych, są zdarzeniami cywilnoprawnymi.

W przedmiotowej sprawie, jak już wskazano powyżej, brak jest jakichkolwiek ustaleń, których prawdziwość budziła by wątpliwości stron. Pozwany nie zakwestionował w szczególności zaistnienia zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową. Bezsporne miedzy stronami były również terminy czynności podejmowanych przez powoda w postępowaniu likwidacyjnym oraz charakter tych czynności. Ustalając fakty istotne dla rozstrzygnięcia Sąd pierwszej instancji nie naruszył więc wskazanego na wstępie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Jego zastosowanie w omawianej sprawie było w istocie zbędne skoro zgromadzony materiał dowodowy nie wymagał oceny a ustalenia poczynione na jego podstawie bezsporne.

Powyższe oznacza, że zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku sądu I instancji stanowisko, że pozwany powinien był uznać swoją odpowiedzialność na podstawie dokumentów złożonych przez powoda wraz ze zgłoszeniem roszczenia z dnia 18 października 2017 roku nie stanowi konsekwencję błędnych ustaleń faktycznych.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie naruszył również przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 805 § 1 i 2 pkt 2 i art. 817 § 2 k.c. poprzez przyznanie powodowi odsetek od wypłaconego przez pozwanego świadczenia od dnia 7 grudnia 2017 roku.

Tym samym również Sąd Okręgowy nie podziela zaprezentowanego przez pozwanego poglądu, że w wskazanej wyżej dacie nie było podstaw do wypłaty świadczenia przez pozwanego i w konsekwencji nie można uznać, iż pozwany od jej upływu był w zwłoce.

Ustalenie daty wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia wymagało oceny prawnej treści § 17 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego uznanie, że zawarte we wskazanym paragrafie postanowienie nakładające na powoda obowiązek przedstawienia decyzji ZUS ( lub KRUS ) jako przesłanki wypłaty odszkodowania nie znajduje potwierdzenia w treści wskazanej regulacji. W powołanym § OWU nie wprowadzono bowiem zastrzeżenia, że warunkiem wypłaty odszkodowania jest przedstawienie powyższej decyzji. Za niewykonanie powyższego obowiązku nie przewidziano żadnej sankcji. Co za tym idzie nie złożenie przez powoda powyższego dokumentu nie zwalniało pozwanego od spełnienia świadczenia przewidzianego w umowie ubezpieczenia.

W uzupełnieniu powyższych uwag wskazać należy, że w świetle umowy ubezpieczenia, przedmiotem ochrony jakiej udzielił ubezpieczyciel było ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków. Ubezpieczeniem objęto śmierć ubezpieczonego, jego całkowitą niezdolność do pracy oraz pobyt ubezpieczonego w szpitalu ( § 3 OWU ). Z powyższego wynika, że ubezpieczenie nie obejmowało decyzji o niezdolności do pracy. Również ocena treści § 17 ust 1 pkt 5 OWU pod kątem określenia zasad wymagalności dochodzonego roszczenia nie może prowadzić do uznania zasadności wywiedzionej apelacji. Termin płatności i wymagalności świadczenia ubezpieczeniowego został określony w kodeksie cywilnym jako regulacja semiimperatywna, a zatem umowa i ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać krótsze terminy. Zasadą jest, iż świadczenie ubezpieczyciela powinno być spełnione w terminie 30 dni od dnia dowiedzenia się przez niego o zajściu wypadku. W ocenie Sądu Okręgowego po wpłynięciu zawiadomienia o zajściu wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczyciel samodzielnie powinien ustalić, czy do wypadku ubezpieczeniowego w istocie doszło i jakie świadczenie powinien wypłacić ubezpieczającemu lub ubezpieczonemu. Oznacza to, że ubezpieczyciel nie może czekać, aż to ubezpieczający lub ubezpieczony wykaże, iż do wypadku ubezpieczeniowego doszło, a tym bardziej wstrzymywać się ze zbadaniem swojej odpowiedzialności do momentu przedstawienia przez ubezpieczonego dokumentów pozyskanych w innym postępowaniu. Ubezpieczyciel, jako profesjonalista, powinien mieć odpowiednie środki osobowe i majątkowe, by samodzielnie orzec o tym, czy zostały spełnione przesłanki wypłaty odszkodowania i obowiązany jest uczynić to niezależnie od aktywności osób, które mają w tym interes.

Podnieść również należy, że ocena powołanego wyżej § 17 OWU, uwzględniająca § 15 ust 1 pkt 3 OWU musi jednocześnie prowadzić do wniosku, że wskazane postanowienia nie tylko nie mogą samodzielnie kształtować terminu wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego ale również nie mogą zostać uznane za skuteczny warunek, od którego spełnienia zależy wypłata świadczenia. Przyjęcie takiego stanowiska stanowi konsekwencję uznania, że pogląd przeciwny pozostawałby w sprzeczności z treścią art. 805 § 1 k.c. Określenie wypadku ubezpieczeniowego oraz – ewentualnie – innych okoliczności, od których spełnienia lub niespełnienia zależy spełnienie przez ubezpieczyciela świadczenia ubezpieczeniowego, powinno wynikać z treści umowy ubezpieczenia albo z jego ogólnych warunków (por. wyr. SN z 27.10.2017 r., IV CSK 730/16, Legalis). Ustalenie, jakie zdarzenie stanowi wypadek ubezpieczeniowy, wymaga zatem dokonania wykładni umowy ubezpieczenia i jego ogólnych warunków, dokonanych zgodnie z regułami wskazanymi w art. 65 k.c.. Wykładnia ta nie może pomijać celu umowy ubezpieczenia, którym jest ochrona ubezpieczonego, realizowana przez uwzględnienie - jako zasady - odpowiedzialności ubezpieczyciela, przy jednoczesnym ograniczonym rozumieniu przesłanek wyłączających tę odpowiedzialność; nie może zatem prowadzić do zaostrzenia wymagań stawianych ubezpieczającemu i ograniczenia obowiązków ubezpieczyciela; powinna przy tym respektować założenia racjonalności niezbędne do uzyskania rozsądnego rezultatu (wyr. SN z 17.1.2019 r., IV CSK 516/17). Wykładnia ta nie może w szczególności prowadzić do przyznania ubezpieczycielowi jako profesjonaliści dodatkowych uprawnień nie wynikających wprost z treści umowy ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy co do zasady podziela natomiast wyrażony w skardze apelacyjnej pogląd, wskazujący na zbędne zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji normy art. 353 ¹ k.c. Powyższa uwaga stanowi konsekwencje stanowiska, że postanowienia OWU, mogły nakładać na osobę uprawnioną z umowy ubezpieczenia obowiązek przedłożenia orzeczenia lekarskiego. Trudno uznać, że takie postanowienie stanowi niedozwoloną klauzulę umowną. Nie sposób natomiast zgodzić się z konsekwencjami jakie pełnomocnik powoda wiąże z nie złożeniem wskazanych dokumentów. Podkreślić należy jeszcze raz, że powołane wyżej postanowienia nie uzależniały wypłaty świadczenia od złożenia decyzji o całkowitej niezdolności do pracy, wydanego przez podmiot uprawniony do orzekania niezdolności do pracy dla celów rentowych ZUS lub KRUS.

Reasumując, również w ocenie Sądu Okręgowego, w przedmiotowej sprawie należało przyjąć, że roszczenie powoda stało się wymagalne w dacie wskazanej przez Sąd pierwszej instancji. Materialnoprawnym skutkiem powyższego stanowiska winno być uznanie, że wnosząc pozew powód wystąpił z zasadnym i wymagalnym roszczenie. Cofnięcie pozwu przez powoda, stanowiące konsekwencje spełnienia świadczenia, nie może rodzić po jego stronie ujemnych skutków prawnych. Wprost przeciwnie, to pozwany winien być uznany za przegrywającego proces. Powyższe oznacza, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie naruszył również wskazanych w skardze apelacyjnej przepisów art. 98 § 1 w zw. z art. 203 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. oraz § 8 pkt 4 oraz pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

Wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji naruszył natomiast przepis art. 113 ust. 1 w zw. z art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (UKSC) poprzez pominięcie tego przepisu i obciążenie pozwanego pełną opłatą od pozwu. Niewątpliwie wobec cofnięcia pozwu przed rozprawą, zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 3 UKSC połowa opłaty od pozwu podlegałaby zwrotowi. Brak więc było podstaw aby obciążyć pozwanego całą opłatą w kwocie 1500 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. orzekł jak sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 122 k.p.c., ustalając ich wysokość w oparciu o wartość przedmiotu zaskarżenia oraz treść Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. Sąd Okręgowy uznał, że pozwany pomimo nieznacznej korekty zaskarżonego orzeczenia przegrał sprawę w całości ( art. 98 k.p.c. ).

P. Hochman St. Łęgosz G. Ślęzak