Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 23 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki (spr.)
Sędziowie:	SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Anna Strzelczyk
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 października 2017 roku

sprawy z wniosku E. S.

z udziałem J. S.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 22 czerwca 2017 roku, sygn. akt I Ns 792/08

postanawia: oddalić apelację.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Anna Strzelczyk

Sygn. akt II Ca 631/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem wstępnym Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z wniosku E. S. z udziałem J. S. o podział majątku wspólnego postanowił ustalić, że nieruchomość położona w miejscowości Ł., gminie R. o łącznej powierzchni (...) ha, dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta (...) stanowi majątek wspólny wnioskodawczyni E. S. oraz uczestnika postępowania J. S..

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

E. S. i J. S. zawarli związek małżeński w dniu 13 lipca 1970 r.

Postanowieniem wydanym przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. w dniu 08 marca 2006 r., w sprawie sygn. akt III. RC. 537/05 zniesiona została z dniem 28 września 2005 r. wspólność majątkowa małżeńska stron.

Wyrokiem wydanym w dniu 03 sierpnia 2006 r. w sprawie sygn. akt I. C. 117/06 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. rozwiązał przez rozwód związek małżeński wnioskodawczyni i uczestnika postępowania.

Umową przekazania gospodarstwa rolnego zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 07 kwietnia 1988 r., uczestnik postępowania J. S., otrzymał od swoich rodziców A. i Z. małżonków S. nieruchomość rolną położona w miejscowości Ł., gminie R. o łącznej powierzchni (...) ha, składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...).

Przedmiotowa umowa zawarta została w trybie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Z umowy tej wynikało także, że w dniu 29 lutego 1988 r. A. i Z. małżonkom S. przyznane zostało prawo do emerytury, stosownie do przepisów wyżej wskazanej ustawy.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że zasługuje na akceptację stanowisko pełnomocnika wnioskodawczyni, iż nieruchomość rolną położona w miejscowości Ł., gminie R. o łącznej powierzchni (...) ha, składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...)oraz(...)winna stanowić majątek wspólny stron, w konsekwencji czego być objęta niniejszym postępowaniem.

Umowa przekazania gospodarstwa rolnego na mocy którego uczestnik postępowania stał się właścicielem przedmiotowych działek zawarta została w trakcie małżeństwa stron. Podstawą zawartej umowy były przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Z umowy tej wynikało także, że w dniu 29 lutego 1988 r. (a więc jeszcze przed datą jej zawarcia, co mało miejsce w dniu 09 kwietnia 1988 r.) A. i Z. małżonkom S. przyznane zostało prawo do emerytury, stosownie do przepisów wyżej wskazanej ustawy.

Nie oznacza to jednak, jak wywodzi to uczestnik postępowania w piśmie z dnia 13 czerwca 2017 r., iż mając na uwadze cel umowy oraz wolę rodziców uczestnika postępowania przy podejmowaniu czynności prawnej nieruchomość ta winna stanowić majątek odrębny J. S..

Okoliczność ta została jednoznacznie przesądzona w orzeczeniu wydanym przez Sąd Najwyższy w dniu 28 listopada 2012 r., w sprawie sygn. akt III. CZP. 68/12 w którym wskazane zostało, że gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy dnia 14 grudnia 1982 r. następcy pozostającemu w ustroju wspólności majątkowej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków (podobne stanowiska wynika także z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego wydanego w dniu 06 września 2013 r., w sprawie sygn. akt V. CSK. 417/12).

W tej sytuacji mając na uwadze powyższe okoliczności, stosownie do treści art. 685 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji postanowienia.

Pełnomocnik uczestnika zaskarżył w całości postanowienie wstępne Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim.

Zaskarżonemu postanowieniu wstępnemu zarzucił:

a) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 33 pkt 2 k.r.o. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędna kwalifikację prawną umowy łączącej uczestnika J. S. oraz jego rodziców A. i Z. S., jako umowy przekazania gospodarstwa rolnego, a nie umowy darowizny, a przez to błędne zaliczenie gospodarstwa jako składnika majątku wspólnego stron;

b) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 888 § 1 k.c. w zw. z art. 33 pkt 2 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że czynność prawna dokonana przez A. i Z. S. miała na celu pozyskanie świadczenia emerytalnego (causa obligandi), podczas gdy A. i Z. S. wyrażali wolę darowania gospodarstwa swemu synowi jako czynności niezwiązanej z żadnymi świadczeniami wzajemnymi ze strony Państwa (causa donandi), co skutkowało błędnymi ustaleniami w przedmiocie zaliczenia gospodarstwa do majątku wspólnego stron postępowania, a nie do majątku osobistego uczestnika;

c) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników i członków ich rodzin w zw. z art. 33 pkt 2 k.r.o. przez błędne przyjęcie, że umowa przekazania gospodarstwa rolnego mogła zostać zawarta z rolnikiem, który miał już wcześniej przyznane prawo do emerytury, podczas gdy prawo do świadczeń określonych w ww. ustawie uzależnione zostało od uprzedniego przekazania gospodarstwa następcy, co winno prowadzić do wniosku, że pozyskanie świadczeń emerytalnych przed zawarciem umowy przekazania wyklucza jej zawarcie, tym samym sporny przedmiot wchodzi w skład majątku osobistego uczestnika jako nabyty w drodze darowizny;

d) naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w postaci zeznań świadków A. i Z. S. w części dotyczącej przekazania gospodarstwa rolnego synowi, okoliczności towarzyszących zawieraniu umowy przenoszącej własność gospodarstwa, co doprowadziło do błędnych ustaleń w przedmiocie charakteru urnowy i błędnego zaliczeniu gospodarstwa do majątku wspólnego stron.

Wskazując na powyższe wnosił o:

a) zmianę zaskarżonego postanowienia i ustalenie, że gospodarstwo rolne - nieruchomość położona w' miejscowości L. K., gminie R., o łącznej powierzchni (...) ha, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Księgę Wieczystą pod numerem KW (...) stanowi majątek osobisty uczestnika J. S.;

b) zasądzenie od wnioskodawczym na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w tym postępowaniu wg norm przepisanych.

Pełnomocnik wnioskodawczyni wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja nie jest uzasadniona.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów postepowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. Zdaniem Sądu II instancji zarzut ten nie jest zasadny albowiem Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych na podstawie całego zgromadzonego materiału dowodowego, który ocenił na podstawie wszechstronnego rozważenia wszystkich dowodów, zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i w sposób odpowiadający zasadom doświadczenia życiowego. Brak zatem podstaw do zakwestionowania ustalonego stanu faktycznego.

Nieskuteczny jest w ocenie Sądu II instancji zarzut naruszenia przepisów postępowania odnoszący się do przeprowadzonej przez Sąd meriti oceny dowodu tj. zeznań świadków A. i Z. małż. S..

Sąd I instancji ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału – art. 233§ 1 k.p.c.

Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego rozumowania, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność – odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu.

Apelujący powinien wykazać, że sąd przyjął określone ustalenia faktyczne poprzez wyciągnięcie wniosków nie logicznych i sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego. Powyższego jednak w apelacji i na rozprawie przed Sądem II instancji nie wykazał.

W ocenie Sądu II instancji ocena dowodów zebranych w sprawie jest prawidłowa. Dowodem pierwszoplanowym bowiem jest, jak słusznie to zauważa Sąd meriti umowa z dnia 07.04.1988 r. przekazania gospodarstwa rolnego, która to została zawarta w reżimie przepisów ustawy z dnia 14.12.1982 roku, o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Z zapisu postanowień tej umowy wynika, że przekazujący oświadczyli, iż gospodarstwo rolne tj. A. i Z. małż. S. przekazują J. S. w trybie ustawy z dnia 14.12.1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych oraz przekazujący okazali decyzję o przyznaniu im emerytury rolniczej, którą wydał Oddział ZUS w T. w dniu 29.02.1988 r. (...) i (...). Zapis powyższy jednoznacznie wskazuje, że przekazujący gospodarstwo rolne mieli świadomość w jakim reżimie prawnym powyższą czynność dokonali. Na dokonanie tej czynności prawnej w /w trybie wyraził zgodę także przejmujący gospodarstwo rolne (...). Powyższa czynność prawna została dokonana z zachowaniem wymogów jej ważności tj. w formie aktu notarialnego.

Skoro Sąd I instancji wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena tak przeprowadzona nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów.

Także nie jest zasadny zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego szczegółowo wskazanych w apelacji.

Jak to wyżej wskazano zamiarem stron umowy z dnia 07.04.1988 r. było przekazanie nieodpłatnie gospodarstwa rolnego synowi tj. uczestnikowi postępowania J. S. w zamian za przyznanie przekazującym je tj. A. i Z. małż. S. świadczenia emerytalnego.

Jak bowiem wynika z zapisu aktu notarialnego A. i Z. małż. S. złożyli wcześniej stosowne wnioski o przyznanie im świadczeń pieniężnych do ZUS-u, które zostały pozytywnie rozpatrzone. Uzyskanie decyzji emerytalnych przed dniem sporządzenia umowy notarialnej nie daje podstaw do przyjęcia, że umowa z dnia 07.04.1988 r. była umową darowizny – art. 888 § 1 k.c. Przepis art. 38 ustęp 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników stanowi bowiem, że wypłata świadczeń dla rolników następuje od dnia przekazania gospodarstwa rolnego. Natomiast w art. 38 ustęp 3 a. ustawodawca dopuścił w szczególnie uzasadnionych przypadkach na wniosek terenowego organu administracji państwowej, że wypłata emerytury lub renty może nastąpić również przed przekazaniem gospodarstwa rolnego następcy, jednakże na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli następca pracuje już w tym gospodarstwie rolnym.

Twierdzenie autora apelacji, że przekazujący gospodarstwo rolne uczestnikowi nie oczekiwali żadnego świadczenia od Państwa pozostaje w oczywistej sprzeczności z oświadczeniami złożonymi przez nich w akcie notarialnym z dnia 07.04.1988 r. Z tego względu nie ma powodu do dalszego uzasadniania tego wątku przez Sąd Okręgowy.

Sąd II instancji nie dopatruje się wreszcie naruszenia przepisu art. 15 ustęp od 1 od punktu 1 – 3 ( brak bowiem jest punktu 4 )ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jak bowiem wynika z postanowień umowy z dnia 07.04.1988 r. przekazania gospodarstwa rolnego to strony umowy spełniały wszystkie warunki jakich w w/w artykule mowa.

Zdaniem Sądu Okręgowego zasadnie w świetle powyższego Sąd I instancji zaliczył sporne gospodarstwo rolne w skład majątku wspólnego stron. Zarzut obrazy przepisu art. 33 pkt 2 k.r.o. jest zatem niezasadny.

Ponieważ zarzuty apelującego nie odniosły zamierzonego skutku, dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą będzie orzekał Sąd I instancji w postanowieniu końcowym.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Anna Strzelczyk