Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman (spr.)
Sędziowie	SSO Jarosław Gołębiowski SSA w SO Stanisław Łęgosz
Protokolant	Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2019 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa B. W. (1)

przeciwko (...) w W.; reprezentowanemu przez (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 21 czerwca 2019 r.

sygn. akt I C 601/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki B. W. (1) na rzecz pozwanego (...) kwotę 900,00 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu części procesu za instancję odwoławczą.

Stanisław Łęgosz Paweł Hochman Jarosław Gołębiowski

Sygn. akt II Ca 628/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 czerwca 2019 roku, wydanym w sprawie I C 601/18, Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił powództwo B. W. (1) przeciwko (...) o zapłatę kwoty 30.771 złotych i nie zasądził od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

B. W. (2) jest bez zawodu. Opiekuje się niepełnosprawną matką i od 2014 roku i pobiera świadczenie opiekuńcze z tytułu sprawowania tej opieki. Wystąpiła z wnioskiem o to świadczenie. Urzędnicy nie informowali jej, że przysługują jej inne świadczenia. W każdym roku występuje z wnioskiem o to samo świadczenie opiekuńcze, nigdy nie występowała z wnioskami o inne świadczenia.

Na mocy decyzji administracyjnych (...) w D. od 1 listopada 2014 roku B. W. (2) był przyznawany specjalny zasiłek opiekuńczy w kwocie 520 złotych miesięcznie w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną matką A. W..

Decyzje te były wydawane w każdym roku w uwzględnieniu wniosków B. W. (2) w oparciu o podstawę prawną wynikającą z ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W dniu 5 grudnia 2013 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie K 27/13, w którym orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. Natomiast w dniu 21 października 2014 roku w wyroku wydanym w sprawie K 38/13 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z art. 32 ust. 1 Konstytucji art. 17 ust. 1 b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych w zakresie jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących i opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska wskazał, że podstawę prawną żądania pozwu stanowi wskazany przez powódkę przepis art. 417 ¹ § 1 i § 4 k.c. oraz orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jest to odpowiedzialność Skarbu Państwa wyrządzona przez działanie lub zaniechanie.

Strona pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia powołując się na treść art. 442 ¹ § 1 k.c. Stosownie do tego przepisu trzyletni termin przedawnienia rozpoczyna się, gdy spełnione są przesłanki tzn. dowiedzenia się przez poszkodowanego do szkody i osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Sąd I instancji powyższego zarzutu nie uwzględnił uznając, iż stanowisko powódki zaprezentowane w piśmie przygotowawczym z dnia 23 listopada 2018 roku dotyczące niewiedzy B. W. (3) w momencie ogłaszania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia zasługuje na akceptację. Zauważył, że B. W. (2) to osoba nieposiadająca wiedzy prawniczej, a zatem jego argumenty dotyczące braku wiedzy w tym zakresie są przekonywujące.

Sąd Rejonowy przyjął również, że brak jest podstawy do zasądzenia dochodzonego roszczenia, wynika z faktu iż powódka nie wykazała zasadności powództwa stosownie do art. 6 k.c. – nie udowadniając żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

Podniósł, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną deliktem legislacyjnym uzależniona jest od wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, tj. szkody, zdarzenia, które ją wywołało polegającego na wydaniu aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją bądź jego niewydaniu, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, a także wcześniejszym stwierdzeniu tej niezgodności we właściwym postępowaniu, jak również wykazaniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy niezgodnością a szkodą. W przypadku art. 417 ¹ § 4 k.c. należy nadto wykazać istnienie przepisu prawa nakładającego obowiązek wydania aktu normatywnego oraz stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem nie wydania takiego aktu.

W dniu 5 grudnia 2013 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie K 27/13, w którym orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych ustaw. Natomiast w dniu 21 października 2014 roku w wyroku wydanym w sprawie K 38/13 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z art. 32 ust. 1 Konstytucji art.17 ust. l b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności.

W ocenie Sądu I instancji nie można wykładać art. 417 ¹ § 1 k.c. sprzecznie z tym, co wynika z przepisów Konstytucji RP i przyjmować, kierując się jego brzmieniem, że samo stwierdzenie przez Trybunał bezprawia legislacyjnego prowadzi zawsze do odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Dopiero, jeżeli Trybunał nie określił w wyroku terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego sprzecznego z Konstytucją RP, ustawą lub umową międzynarodową, ani nie wyłączył odpowiedzialności Skarbu Państwa, to jego orzeczenie jest podstawą orzekania o odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 ¹ § 1 k.c. za szkody spowodowane wydaniem tego aktu.

Jakkolwiek Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 roku w sprawie K 38/13 stwierdził niezgodność art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 7 grudnia 2012 roku) z art. 32 ust.1 Konstytucji, to jednakże w wyrok ten nie stanowi prejudykatu bezprawności działania legislatywy w niniejszej sprawie przede wszystkim ze względu na zastosowaną przez Trybunał formułę tzw. orzeczenia zakresowego, która to formuła pozbawia w obrocie przepis jako jednostkę redakcyjną tekstu prawnego, a także ze względu na wyraźnie określone przez Trybunał w uzasadnieniu orzeczenia skutki oceny stwierdzonej niekonstytucyjności na przyszłość.

Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż art. 17 ust.1 b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych jest niezgodny z zasadą równego traktowania w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, a zatem wyrok ten nie uchyla jednostki redakcyjnej tekstu prawnego, pozostawiając ją w obrocie prawnym. Zresztą sam Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu orzeczenia (w punkcie dotyczącym skutków wyroku) podkreśla, iż wyrok wydany w sprawie K 38/13 nie uchyla art. 17 ust.1 b ww. ustawy, ani też decyzji przyznających mógł realizować przysługujących mu uprawnień i z tego powodu poniósł określony uszczerbek niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność nie powstała w okresie dzieciństwa, a orzekł jedynie o niekonstytucyjności części przedmiotowej normy. Zatem skutki tego wyroku obowiązują na przyszłość, a nie z mocą wsteczną, co skutkuje wyłączeniem możliwości zastosowania art. 417 ¹ k.c. Mianowicie Trybunał wskazał na niekonstytucyjność istnienia zróżnicowania praw opiekunów ze względu na wiek podopiecznego, kiedy niepełnosprawność powstała. Jednocześnie, z charakteru i przyczyn naruszenia zasady równości wynikającej z art. 32 Konstytucji nie wynika, ani nakaz podwyższenia zasiłku dla opiekuna przyznanego takim osobom jako powódka, ani przyznania takim osobom pełnego świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach.

Niewprowadzenie takiego przepisu nie stanowi więc w ocenie Sądu Okręgowego niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego (K 38/13), który chciał podkreślić, iż ustawodawca obowiązany jest precyzyjnie określić racjonalne przesłanki, od których uzależni w przyszłości zróżnicowany poziom świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jednakże z przedmiotowej niekonstytucyjności i uzasadnienia wyroku (K 38/13) nie da się wyprowadzić konkretnego wskazania, w jaki sposób ustawodawca ma to uczynić.

Odnosząc się z kolei do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 roku wydanego w sprawie K 27/13 Trybunał Konstytucyjny, Sąd Rejonowy wskazał, że mimo tzw. stwierdzenia prostego niezgodności art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw z art. 2 Konstytucji, nie stanowi on również prejudykatu bezprawności działania legislatywy do domagania się odszkodowania za bezprawie legislacyjne.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo także z uwagi na brak wykazania przez powódkę poniesienia szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym (art. 361 § 1 k.c.).

Podniósł, że świadczenie pielęgnacyjne jest przyznawane wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, jak również nie przysługuje ono z mocy ustawy, a powódka otrzymywała w okresie objętym pozwem cały czas zasiłek dla opiekuna w wysokości 520 złotych, który to zasiłek został mu przyznany na jego wniosek.

Sąd I instancji uznał, że oprócz braku przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa po stronie powódki nie zaistniała szkoda majątkowa w określonej przez niego wysokości. Szkoda taka wystąpiłaby tylko wtedy, gdyby powódka została pozbawiony jakichkolwiek świadczeń lub też otrzymywałby je w niższej wysokości niż dotychczasowej, tj. 520 złotych. Inna podstawa prawna wypłacanego świadczenia nie ma żadnego znaczenia.

Zdaniem Sądu Rejonowego żądanie powódki wypłacenia tytułem odszkodowania różnicy pomiędzy świadczeniem pielęgnacyjnym wypłacanym na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych a zasiłkiem dla opiekuna wypłacanym na podstawie ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów nie znajduje zastosowania. Różny jest krąg adresatów i warunki wypłacenia świadczeń. I powódka w żaden sposób nie udowodniła, że należało się jej inne świadczenie od tego wypłaconego.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze trudną sytuację finansową powódki.

Od powyższego wyroku wniósł apelację pełnomocnik powódki B. W. (1). Apelujący zarzucił wyrokowi naruszenie prawa materialnego, tj.:

– art. 417 ¹ § 4 k.c. przez jego niezastosowanie i błędne uznanie, że w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 38/13 z dnia 21 października 2014 roku oraz ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych wraz z ustawami ją zmieniającymi, powódce B. W. (1) nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze w stosunku do Skarbu Państwa w związku z pozbawieniem jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oraz niezasadnym różnicowaniem przyznawania świadczeń rodzinnych dla opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby niepełnosprawnej;

– art. 417 ¹ § 4 k.c. przez błędne uznanie, że powódka nie doznała uszczerbku na majątku w związku z wprowadzeniem art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw oraz z art. 17 ust. 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych;

– art. 417 ¹ § 4 k.c. poprzez błędne niezastosowanie tego przepisu polegające na uznaniu, że pozwany Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej za zaniechanie legislacyjne dotyczące treści art. 17 ust. 1 b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za I oraz II instancję według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki jako uzasadniona podlega oddaleniu.

Treść wniesionego środka odwoławczego, brak w nim zarzutu błędnych ustaleń sądu i obrazy zaskarżonym wyrokiem przepisów prawa procesowego odnoszących się do przebiegu postępowania dowodowego, pozwala na uznanie, że ustalenia poczynione w niniejszej sprawie są bezsporne. Ustalenia te Sąd drugiej instancji przyjmuje więc za własne i wskazuje jako podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Kluczowy zarzut apelacji oparty jest na treści art. 417 ¹§ 4 k.c., który w ocenie skarżącej stanowi podstawę dochodzenia roszczenia w niniejszej sprawie.

Wbrew twierdzeniom autora apelacji, rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy nie naruszył dyspozycji wskazanego wyżej przepisu.

Norma art. 417 ¹ § 4 k.c. stanowi źródło odpowiedzialności deliktowej. Przesłankami jej są: bezprawne zaniechanie wydania aktu normatywnego, szkoda oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zaniechaniem legislacyjnym a powstaniem szkody.

Poczynione w sprawie ustalenia – w głównej mierze – w oparciu o dokumenty złożone przez powódkę prowadzą do wniosku, iż żaden z ww. warunków nie został spełniony. W zaistniałej sytuacji brak było zatem podstaw do uwzględnienia żądania.

W tym miejscu należy podkreślić, że w ocenie Sądu Okręgowego, rozważania Sądu meriti zawarte w motywach pisemnych zaskarżonego wyroku są poprawnie jurydycznie. Nawiązują nie tylko do wypracowanej w judykaturze wykładni przepisu art. 417 ¹ § 4 k.c., ale także do poglądów zaprezentowanych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Stanowisko Sądu I instancji koresponduje także z poglądami, jakie na tle spraw o bardzo zbliżonym stanie faktycznym, były dotychczas wyrażone przez sądy powszechne. Nie pozostaje ono jednocześnie w opozycji do kierunku orzecznictwa wypracowanego w postępowaniu sądowo - administracyjnym.

Rozważania te zasługują więc na pełną akceptację.

W ich uzupełnieniu wskazać należy, że delikt legislacyjny polegający na zaniechaniu wydania normy określonej treści ma miejsce wówczas, gdy istniał po stronie ustawodawcy obowiązek wydania aktu normatywnego, a więc że doszło do bezczynności prawodawcy.

W judykaturze ugruntowane jest zapatrywanie, że zaniechaniem legislacyjnym skutkującym odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa może być niewydanie ustawy, której obowiązek wydania przewiduje inna ustawa. Obowiązek ten musi być wyrażony w sposób jednoznaczny, wyłączający możliwości jego ustalenia dopiero w drodze wykładni dokonanej przez sąd (por. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2006 roku, III CZP 37/06, OSNC 2007/4/56 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 roku, I CSK 547/11, OSP 2012/12/121 s. 848).

Powyższy pogląd potwierdził Sąd Najwyższy rozpoznając sprawę sygn. akt I CK 143/03 (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2003 roku, OSNC 2004/11/179), podkreślając, że jedynie przyjęcie rozwiązań niepełnych i fragmentarycznych może uzasadniać przyjęcie „bezprawia legislacyjnego”.

Zagadnieniem wymogów formalnych dla istnienia zaniechania legislacyjnego i jego zakresu zajmował się również Trybunał Konstytucyjny w sprawie SK 18/00 (por. wyrok tego sądu z dnia 4 grudnia 2001 roku). Wyraził on zapatrywanie, że aby przepis nakładający obowiązek wydania odpowiednich przepisów, określał przynajmniej minimalną treść składającą się, na prawo podmiotowe, a w szczególności adresatów uprawnionych do dochodzenia roszczenia i zobowiązujących do spełnienia świadczenia składającego się na treść roszczenia, jak również jego zakres. Podkreślił nadto, że zaniechanie legislacyjne należy pojmować ścieśniająco, tzn. może ono wchodzić w grę jedynie w wypadkach wyjątkowych, tj. wówczas, gdy obowiązek wydania normy prawnej jest niebudzący wątpliwości tak, ażeby woli ustawodawcy co do wydania określonej ustawy nie potrzeba było domniemywać.

Konkludując, uznał że sądy nie mogą w procesie odszkodowawczym za bezprawie legislacyjne ustalać treści niewydanych przepisów. Rozumowanie to opiera się na stwierdzeniu, że przepisy dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym zaniechanie legislacyjne, są formą ochrony istniejących praw podmiotowych nie zaś źródłem ich kreacji czy określeniu ich zakresu.

Tak stawiane wymogi nie zostały spełnione w rozpoznawanej sprawie. Do odmiennych wniosków niż prowadzi wywód prawny zaprezentowany przez Trybunał Konstytucyjny w szczególności w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2014 roku wydanym w sprawie K 38/13 Trybunał stwierdził, że przepis art. 16a ust 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r., poz. 559 i 567) jest zgodny z art. 2, art. 32 ust 1 i art. 69 Konstytucji RP, zaś w doniesieniu do art. 17 ust. 1 b tej ustawy w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobami niepełnosprawnymi po ukończeniu przez nich wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności uznano, że jest on niezgodny z art. 32 ust 1 Konstytucji.

Niekwestyjnym jest, że do chwili obecnej ww. przepis nie uległ dalszej modyfikacji w toku działań legislacyjnych. Powyższe jednakże – co już sygnalizowano wyżej – jest niewystarczające do przyjęcia odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa.

Stanowisko apelacji odwołuje się co prawda do ww. wyroku, jednakże prezentowane rozumowanie Trybunału jest potraktowane wybiórczo. W uzasadnieniu wyroku organ ten wyraźnie stwierdził, że nie akceptuje poglądu wyrażonego przez wnioskodawcę w odniesieniu do przesłanki wymienionej w art. 17 ust 1b powołanej ustawy. Wnioskodawca starał się wykazać, że ograniczenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie kryterium wieku powstania niepełnosprawności jest niekonstytucyjne, ponieważ sposób niezasadny ogranicza grupę uprawnionych do tego świadczenia. Trybunał natomiast stwierdził, że zastosowanie takiej przesłanki jest dopuszczalne. Zdaniem Trybunału można odmiennie ukształtować reguły wypłacania świadczeń dla tych osób, które sprawują opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi. Uznał więc, że przesłanka określona w art. 17 ust. 1b powołanej ustawy nie narusza zasady równości w takim zakresie, w jakim stanowi podstawę różnicowania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego według wspomnianego wcześniej podziału na dwie kategorie opiekunów.

Odnosząc się do przyszłej w tej mierze legislacji Trybunał podniósł, że ustawodawca może przyjąć odmienne zasady przyznawania świadczeń opiekuńczych względem opiekunów niepełnosprawnych dzieci. Niezależnie od przyjętych rozwiązań kryterium przyznania świadczeń powinno być w każdym wypadku ocena faktycznej sytuacji finansowej ich potencjalnych beneficjentów. Podkreślono nadto, że okres życia, w którym pojawie się niepełnosprawność może mieć związek z oceną posiadania przez daną osobę majątku pozwalającego na samodzielne zapewnienie sobie godziwej egzystencji. Tym samym Trybunał nie przesądził jaki model ustalenia świadczeń dla tych opiekunów należy przyjąć. Ustawodawca ma w tym względzie pewien margines swobody. Skutkiem wejścia w życie powołanego wyroku nie było ani uchylenie art. 17 ust. 1b przytoczonej wyżej ustawy, ani też uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie „prawa” do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa.

Podsumowując dotychczasowe wywody należy stwierdzić, że zdefiniowana wyżej bezprawność legislacyjna warunkująca odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa na podstawie art. 417 ¹ § 4 k.c. nie zaistniała. Trybunał Konstytucyjny nie określił, jakiej treści norma prawna ma zostać uchwalona. Jednocześnie nie wykreował takiej normy. Wskazał na potrzebę nowelizacji ww. przepisu powołanej ustawy, jednakże uznał autonomię ustawodawcy, któremu przysługuje pewna swoboda w zakresie ukształtowania pozycji prawnej opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Reasumując, nie nakazał wydania przepisu prawa określonej treści. W konsekwencji wywody autora apelacji w tej mierze należało uznać za nietrafne i stanowiące polemikę z prawidłową oceną prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy.

Ma także rację Sąd I instancji wskazując, że w realiach rozpoznawanej sprawy nie doszło do spełnienia kolejnej przesłanki wymienionej w przepisie art. 417 ^{( 1)}§ 4 k.c. Również w ocenie Sądu Okręgowego powódka nie wykazała, że poniosła szkodę w związku z zaniechaniem legislacyjnym. Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za zaniechanie normatywne należy ograniczyć do wypadku wyrządzenia szkody przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 roku I CSK 547/11, OSP 2012/12/121, Legalis Nr 544235). W przedmiotowej sprawie istniała natomiast możliwość zapobieżeniu uszczuplenia świadczeń pielęgnacyjnych w innym trybie, co eliminowałoby powstanie szkody. Istnieje szereg przykładów w praktyce sądowo - administracyjnej, które wskazują, że po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 38/13, sporne świadczenia pielęgnacyjne były, wnioskującym o nie, przyznawane (por. np. wyrok NSA z dnia 5 października 2018 roku, I OSK 2763/17, Legalis 1331969, wyrok NSA z dnia 13 kwietnia 2018 roku, I OSK 82/18, Legalis 1760793, wyrok NSA z dnia 21 lutego 2018 roku, I OSK 2758/17, Legalis 17178/65, wyrok NSA z dnia 4 listopada 2016 roku, I OSK 1758/16 Legalis 1554336, wyrok NSA z dnia 5 grudnia 2017 roku, I OSK 1079/17 Legalis 1727535, wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2017 roku, I OSK 108/17 Legalis 1649787, wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 9 września 2016 roku, II SA/Rz 1656/15, Legalis 1545707, wyrok NSA z dnia 6 lipca 2016 roku, I OSK 223/16, Legalis 1511372, wyrok WSA z Łodzi z dnia 23 sierpnia 2016 roku, II SA/Łd 422/16, Legalis 1539803, wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 1 czerwca 2015 roku, II SA/Bd 366/15, Legalis Nr 1338199 oraz wyrok WSA w Poznaniu z dnia 23 października 2014 roku, IV SA/Po 969/14, Legalis 1104896).

W sprawie bezspornym jest, że powódka z wnioskiem o przyznanie takowego świadczenia nie występowała. Tryb dochodzenia świadczenia w postępowaniu administracyjnym i sądowo - administracyjnym nie został więc nawet uruchomiony. Nawet więc pomijając wcześniejsze rozważania, należało uznać, że powództwo o odszkodowanie jest roszczeniem przedwczesnym. Dopiero odmowa przyznania tego świadczenia – we wskazanych wyżej postępowaniach – otworzyłaby ewentualną drogę do zainicjowania procesu opartego na dyspozycji art. 417 ¹ 4 k.c.

Podnieść również należy, że wysokość szkody w postępowaniu cywilnym winna być tak określona, ażeby można ją było poddać weryfikacji w oparciu o sprawdzalne kryteria. Fakt, że nie wiadomo, jak i kiedy zostanie uregulowana sytuacja prawna opiekunów dorosłych uniemożliwia dokonanie tej weryfikacji.

Mając zatem na uwadze przedstawione ustalenia, rozważania i powołane w nich przepisy na podstawie art. 385 kpc orzeczono o oddaleniu apelacji jako całkowicie niezasadnej.

O kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym Sąd drugiej instancji rozstrzygnął na podstawie art. 102 k.p.c. stosując wyrażone w nim zasady słuszności. Powódkę należało obciążyć kosztami procesu za instancję odwoławczą jedynie częściowo. Dochodzącym roszczenie jest opiekunka osoby niepełnosprawnej, która sprawuje nad nią pieczę. W ocenie Sądu za zastosowaniem powołanego przepisu przemawia jej sytuacja majątkowa i życiowa oraz obiektywnie skomplikowany charakter sprawy. Odnosząc się do drugiego z powołanych wyżej aspektów, wskazać należy że powódka mogła odczuwać subiektywnie pewną niesprawiedliwości w działaniach ustawodawcy regulującego prawo do świadczeń w związku z opieką nad osobą niepełnosprawną. Z drugiej jednak strony powódka mając świadomość rozstrzygnięcia jakie zapadło przed Sądem pierwszej instancji winna się liczyć z ryzykiem poniesienia kosztów postępowania odwoławczego.

Jarosław Gołębiowski Paweł Hochman Stanisław Łęgosz