Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 29 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie:	SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Beata Grochulska (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2016 roku

sprawy z wniosku S. D. i M. D.

z udziałem (...) z siedzibą w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 22 grudnia 2015 roku, sygn. akt I Ns 460/14

postanawia:

1, zmienić zaskarżone postanowienie w punktach pierwszym i drugim w ten sposób, że wniosek oddalić;

2. ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Beata Grochulska

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 456/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 22 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z wniosku S. i M. małżonków D. z udziałem (...) L. ustanowił na nieruchomości położonej
w W. gmina Z. oznaczonej numerem (...), obręb (...) W. o powierzchni (...) ha , stanowiącej współwłasność S. D. i jego żony M. D., dla której urządzona jest w Wydziale Ksiąg Wieczysty
w B. księga wieczysta (...) służebność przesyłu na rzecz (...) w L. na powierzchni (...) m2 polegająca na znoszeniu nad powierzchnią nieruchomości obciążonej urządzeń przesyłowych związanych z przebiegiem napowietrznej linii średniego napięcia (...) kv z jednym słupem aowym z podporą z prawem korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania napraw, konserwacji i remontów wraz ze sprawą wejścia na te nieruchomość w celu dokonania tych czynności.

Nadto Sąd Rejonowy ;

⚫

zasądził od (...) w L. na rzecz uczestników postępowania S. W. i M. A. małżonków D. kwotę 4.603,- zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu;

⚫

ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane z własnym udziałem.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wnioskodawcy S. i M. małżonkowie D. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w W. oznaczonej numerem (...).

W dniu 6 lutego 1985 roku Urząd (...) w P. na podstawie art. 20 u.2.p.1.21u3 ustawy z dnia 24 października 1974 roku prawo budowlane rozpoznał wniosek (...) w Ł. nr (...)w sprawie modernizacji linii nr (...) V linia, (...) stacji transformatorowej Typu (...) zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego gm. Z. zatwierdzonym Uchwałą (...)z 30 stycznia 1979 roku i zatwierdził (...)plan realizacyjny objęty załącznikami nr(...) do powyższego wniosku .

Protokołem nr (...) dokonano odbioru technicznego
i przekazania do eksploatacji robót inwestycyjnych po kapitalnym remoncie .

Z urządzeń energetycznych posadowionych na działce wnioskodawców korzystają mieszkańcy całej wioski.

Z uwagi na wpływ linii energetycznej (...) na poszczególne części nieruchomości obciążonej uniemożliwiającej swobodne korzystanie z nieruchomości przez właściciela nieruchomości przyjęto, iż powierzchnia pod słupem aowymz podporą oraz drogą dojazdową do tej linii odpowiada powierzchni gruntu służebności
i wyniesie łącznie (...)m2. Natomiast wartości jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu obciążającej nieruchomość gruntową położoną w miejscowości W. oznaczonej numerem działki (...) obręb (...) w związku z istnieniem na niej napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia (...) wynosi 4.603zł .Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Złożony przez wnioskodawców wniosek o ustanowienie służebności przesyłu w ocenie sądu jest zasadny i podlega uwzględnieniu na postawie art. 305 kc. Również w ograniczanym zakresie co do kwoty 4603,- zł zasługuje na uwzględnieniu wniosek o zasądzenie wynagrodzenia z tytułu w tym zakresie kosztów wynagrodzenie z tytułu korzystania z przedmiotowej nieruchomości

Zgodnie z art. 305 ² § 1 k.c. jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu,
a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń,
o których mowa w art. 49 § 1 k.c., przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. § 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania
z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia
w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Z powyższego wynika, że jedną z przesłanek sądowego ustanowienia służebności przesyłu jest odmowa jej ustanowienia
w drodze umownej. Powoduje to, iż przed wystąpieniem do sądu
w trybie postępowania nieprocesowego z odpowiednim wnioskiem zachodzi konieczność uprzedniego przeprowadzenia rokowań
z właścicielem nieruchomości („jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu”). Uznać wiec należy, iż do sądowego ustanowienia służebności przesyłu wystarczająca jest jednokrotna odmowa zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, która zostanie uzewnętrzniona w dowolny sposób, gdyż art. 305 2 § 1 i § 2 k.c. nie przewiduje dla tej czynności żadnej szczególnej formy.

Drugą natomiast przesłanką sądowego ustanowienia służebności przesyłu jest istnienie konieczności jej ustanowienia dla korzystania z urządzeń.

Z powyższego wynika, iż aby złożyć wniosek do sądu
o ustanowienie służebności przesyłu urządzenia muszą stanowić własność przedsiębiorcy lub będą stanowić jego własność po wybudowani, niemożność osiągnięcia porozumienia w zakresie umownego ustanowienia służebności przesyłu -służebność musi być konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń.

Warunkiem niezbędnych do złożenia w Sądzie wniosku
o ustanowienie służebności przesyłu będzie spełnienie przesłanek, o których mowa powyżej tj. w pkt 6.

Służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie to, co do zasady powinno mieć charakter świadczenia jednorazowego, choć dopuszcza się również postać świadczeń okresowych (por. G. Jędrejek, R o s z c z e n i a .... s. 28; G. Bieniek, Urządzenia przesyłowe .. . , s. 58; zob. też G. Bieniek, S. Rudnicki, Nieruchomości. Problematyka prawna , Warszawa 2007, s. 69). Niestety, nie ma żadnych ustawowych wskazówek, jak określić wysokość tego wynagrodzenia. Generalnie wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze należy wziąć pod uwagę:

⚫

zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność,

⚫

ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej,

⚫

straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, na przykład w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu.

Na wysokość wynagrodzenia będzie miał wpływ:

• zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela nieruchomości obciążonej.

Przy jego ustalaniu należy wziąć pod uwagę zarówno rodzaj, rozmiar, położenie, właściwość i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, jak i rodzaj, powierzchnię i przeznaczenie nieruchomości obciążonej (E. Gniewek (w:) E. Gniewek (red.), Komentarz, 2008, s. 475).

Na etapie sądowym wysokość tego wynagrodzenia powinien ustalać każdorazowo biegły sądowy (rzeczoznawca majątkowy).

Zgodnie z nowym standardem wartości służebności przesyłu oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych składnikami wartości służebności przesyłu w zależności od okoliczności konkretnej sprawy mogą być:

1. wartości szkody z tytułu posadowienia urządzeń na nieruchomości;

2. wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorcę i jej właściciela lub użytkownika wieczystego w czasie eksploatacji urządzeń przesyłowych;

3. wynagrodzenie za prawo przejścia lub przejazdu przez nieruchomości celem dostępu do urządzeń przesyłowych;

4. wartości innych szkód, w tym utraconych korzyści, jakich doznał właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości na skutek posadowienia lub korzystania z urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorcę.

Niespornym w sprawie jest iż wnioskodawcy są współwłaścicielami nieruchomości przez która przebiega linia energetyczna niskiego napięcia, stanowiąca urządzenie w rozumieniu art. 49 § 1 kc, której właścicielem jest uczestnik postępowania będący przedsiębiorca, który prowadzi działalność z wykorzystaniem urządzeń przesyłowych. W związku z powyższym określony we wniosku zakres żądania ustanowienia służebności przesyłu jest w pełni zasadny i zgodny z istotą tego ograniczonego prawa rzeczowe, bowiem treścią służebności przesyłu jest korzystanie przez przedsiębiorące w oznaczonym zakresie z cudzej nieruchomości - nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędny dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych art. 305 ¹ kc i nast.

Bowiem będzie to w praktyce oznaczać możliwość wejścia przez przedsiębiorące, któremu przysługuje służebność na cudzy grunt w celu posadowienia, usunięcia awarii, przeprowadzenie konserwacji czy modernizacji urządzeń przesyłowych. Z uwagi na charakter linii energetycznej zbędne jest wyjaśnianie konieczności zapewnienia uczestnikowi możliwości legalności wejścia na teren nieruchomości w celu usunięcia np. awarii. W ocenie sądu zostały spełnione przesłanki określone w art. 305 2 § 1 kc uzasadniające ustanowienie służebności przesyłu. Spełniona została przesłanka ustanowienia służebności przesyłu.

W skład przedsiębiorstwa przesyłowego wchodzą zarówno nieruchomości jak i sieci oraz inne urządzenia. Linia energetyczna stanowi składnik przedsiębiorstwa i staje się elementem połączonym z nim system sicie mają wiec oczywisty związek
z innymi urządzeniami tej samej sieci, posadowionymi na innej nieruchomości, bez względu na usadowienie względem nieruchomości obciążonej Właśnie ten funkcjonalny związek urządzeń przesyłowych z linia przesyłowa wchodzą w skład przedsiębiorstwa a tym samym z nieruchomością władnącą. (post.. SN z dnia 14 czerwca 2013 V CSK 321/12 Lex nr 1381040 postanowienie SN z dnia 6 2013 V CSK 129/12 Lex nr 1294483) Służebność przesyłu jest ustanowienia na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie to co do zasady jest świadczeniem jednorazowym. Wynagrodzenie
z tytułu ustanowienie służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych a jako pomocnicze kryterium należy wziąć pod uwagę zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność ewentualnie obniżenie wartości nieruchomości obciążonej - np. utratę pożytkowi) z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu czy tez stopień ingerencji w treści prawa własności - wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2013 roku II CSK 504/2Lec 1324272, Wyrok SA w Gdańsku z dnia 24 maja 2013 roku VACa92/13 Lex nr 1356627 W wyroku z dnia 9 marca 2007r. II CSK 457/06 Sąd Najwyższy wskazał, iż decyzja wydana na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach
i trybie wywłaszczenia nieruchomości daje trwałe prawo do korzystania z nieruchomości oraz prawo do dostępu do przewodów i urządzeń w celu ich konserwacji.

Mając na uwadze powyższe kryteria w oparciu o opinie biegłego Z. K. ostatecznie nie kwestionowanej przez strony Sąd ustalił wysokość i jednorazowego wynagrodzenia należnego wnioskodawcom z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na kwotę 4.603 zł .Wysokości przyznanego wynagrodzenie uwzględnia rodzaj, przeznaczenie i powierzchnie nieruchomości napowietrznej oraz wyłączonego pasa o powierzchni 458m2 pasa służebności gruntowej.

Ustanawiając służebność przesyłu na rzecz uczestnika postępowania Sąd Rejonowy oddalił jego wniosek o zasiedzenie przedmiotowego pasa gruntu.

W przedmiotowej sprawie uczestnik nie wykazał decyzji wydanej w oparciu o art. art. 35 ustawy o wywłaszczeniu przewidywała ustawa o gospodarce gruntami. Ani decyzje wydane w oparciu o art. 70 ustawa z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U z 1991 r., Nr 30, poz. 127 ze zm.) które skutkowałyby uznaniem iż przekazano mu przedmiotowe grunty celem swobodnego zagospodarowania w tym posadowienia urządzeń przesyłowych.

W przedmiotowej sprawie uczestnik powołuje się na decyzje
z dnia 6 lutego 2015 roku i załączników, które stanowią integralną cześć tej decyzji w której jest mowa o modernizacji wcześniej wybudowanej sieci. Jednakże w ocenie sądu uczestnik nie wykazał w jaki sposób wszedł w jej posiadanie bowiem decyzja zatwierdzająca projekt inwestycji została wydana w oparciu
o przepisy obowiązującego prawa budowlanego na rzecz (...)
w Ł..

Sąd Rejonowy zgodził się z zarzutami pełnomocnika powodów, iż przed dniem 1 lutego 1989 roku przedsiębiorstwo przesyłowe nie mało możliwości zasiedzenia służebności gruntowej. Termin dla zasiedzenia w przedmiotowej sprawie mógł, więc rozpocząć bieg dopiero z dniem 1 października 1990 roku, kiedy to przedsiębiorstwa nabyły zdolność nabywania nieruchomości na własności licząc więc od 1 października 1990 termin ten pozwanemu upłynął by najwcześniej w październiku 2020 roku. Dokonywane przez wnioskodawców czynności konkludentne wzywające do zapłacenia należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości przerwały bieg zasiedzenia.

Z tych też powodów zarzut zasiedzenia jest bezprzedmiotowy.

Orzekając o kosztach Sąd odstąpił od obciążania nimi powodów na podstawie art. 520 k.p.c. i ustalił, iż każdy
z uczestników postępowania ponosi koszty związane z własnym udziałem.

Powyższe postanowienie zaskarżył w całości pełnomocnik uczestniczki zarzucając mu ;

I) naruszenie prawa materialnego, tj. przepisów:

1) art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. oraz art. 172 k.c. poprzez ich niezastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, iż w niniejszej sprawie nie doszło do nabycia na nieruchomości wnioskodawców prawa odpowiadającego treścią służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, które winno skutkować oddaleniem wniosku
w całości,

2) art. 176 § 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. i art. 305 ⁴ k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, iż bieg terminu zasiedzenia prawa odpowiadającego treści służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawców należy liczyć dopiero od dnia
1 października 1990 r.,

3) art. 7 k.c. w zw. z art. 292 k.c. i art. 305 k.c. oraz art. 172 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, iż objęcie w posiadanie prawa odpowiadającego treścią służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawców nastąpiło w złej wierze,

4) art. 123 § 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c. poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji uznanie, iż dokonywane przez wnioskodawców czynności konkludentne wzywające do zapłacenia należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przerwały bieg zasiedzenia prawa odpowiadającego treścią służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawców.

Mając powyższe na uwadze pełnomocnik uczestników wnosił o ;

1) zmianę zaskarżanego postanowienia i oddalenie wniosku
w całości,

2) ewentualnie — o uchylenie postanowienia Sądu I instancji
w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz pozostawienie mu rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej,

3) zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestniczki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Sąd Okręgowy uznał, że apelacja jest zasadna, a wszystkie podniesione w niej zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego zasługują na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych wprost wynikających z przeprowadzonych dowodów, na które się powołał, przy czym ich ocena prawna jest wadliwa.

Bezspornym w sprawie jest, że w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku została wzniesiona sporna linia średniego napięcia ( choć dokładny termin jej powstania nie został ustalony z uwagi na brak jakichkolwiek dowodów w tej kwestii ). Decyzją Urzędu (...) w Ł. z dnia 6 lutego 1985 roku w oparciu o przepisy prawa budowlanego z 1974 roku zatwierdzono plan modernizacji tejże trakcji elektrycznej i zlecono jej przeprowadzenie przedsiębiorstwu ‘’ (...)’’ w Ł., które po wykonaniu inwestycji zgodnie z protokołem zdawczo –odbiorczym z dnia 31.12.1985 roku przekazało się w posiadanie (...). (poprzednika prawnego uczestnika postępowania –co jest w sprawie niekwestionowane ) .

Przebieg linii napowietrznej nie uległ zmianie, w wyniku modernizacji w 1985 roku na działce wnioskodawców został wniesiony słup aowy istniejący do chwili obecnej. Od tego czasu stan posiadania i jego zakres jest niezmienny . Korzystanie przez (...)w P. (...)i jego następców prawnych prócz emisji energii elektrycznej przez linie, polegało także na tym, że okresowo co najmniej dwóch pracowników przechodzi wzdłuż linii, sprawdza stan instalacji, wymienia w razie potrzeby izolatory, reguluje zwisy, wymienia osprzęt itp. Dotyczy to też stanu słupa aowego. Są to rutynowe czynności przewidziane w regulaminie. Poza tym w razie awarii może zaistnieć potrzeba wjazdu na grunt, np. w celu wymiany uszkodzonych przewodów czy słupów
(z powodu wichury, oblodzenia itp.). Szerokość pasa eksploatacji
w przypadku linii średniego napięcia wynosi 5 metrów. Nie da się przez tyle lat eksploatować linii elektroenergetycznej bez przeglądów, konserwacji, wymiany zużytych elementów, naprawy w razie awarii itd.

W świetle tych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy za zasadne uznał

zarzuty naruszenia art. 292 w zw. z art. 305 ¹ -305 ⁴ w zw. art. 172 i 176 ¹ KC w zw. z art. 3 KC, które skutkują nieuwzględnieniem wniosku o ustanowienie służebności przesyłu. Stanowi to konsekwencję stwierdzenia, że doszło do nabycia przez uczestnika w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu przez uczestnika. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na utrwaloną już linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, który wskazuje konsekwentnie, że przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305 ¹ -305 ⁴ KC) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa (np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, Biul. SN 2008, nr 11, s. 5 postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014 r., V CSK 553/13), a okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ KC podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności (np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13 , OSNC 2013, nr 12, poz. 139).

Sąd Okręgowy w składzie orzekającym w niniejszej sprawie akceptuje przedstawiony pogląd, nie znajdując jurydycznych podstaw do odstąpienia od niego. Dodać należy, że
w rozpoznawanej sprawie bez wątpienia wniosek dotyczył zasiedzenia służebności w odniesieniu do korzystania z trwałego
i widocznego urządzenia.

Konstrukcja prawna służebności przesyłu została wprowadzona
z dniem 3 sierpnia 2008 r. (art. 305 ¹ -305 ⁴ KC). Została ukształtowana z jednoznaczną intencją potwierdzenia dotychczasowej praktyki orzeczniczej, która konsekwentnie przyjmowała możliwość ustanowienia na nieruchomości służebności gruntowej, pozwalającej na korzystanie ze znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorcę wykorzystującego je w swojej działalności gospodarczej. Praktyka ukształtowana wcześniejszymi uchwałami Sądu Najwyższego miała ze swej natury charakter interpretacyjny; jej celem i rezultatem było ustalenie treści norm prawnych - przepisów o służebnościach gruntowych -w odniesieniu do stanów faktycznych związanych z urządzeniami przesyłowymi. Biorąc pod uwagę konstytucyjne kompetencje władzy sądowniczej, praktyka ta miała więc charakter rekonstrukcyjny, nie polegała zaś na tworzeniu prawa. Z perspektywy systemu prawa wprowadzenie art. 305 ¹ -305 ⁴ KC oznaczało więc przede wszystkim uszczegółowienie obowiązujących unormowań i nie wiązało się z wprowadzeniem norm prawnych, odbiegających znacznie od norm obowiązujących wcześniej w ramach ogólnej regulacji służebności gruntowych. Należy podkreślić, że w uzasadnieniu uchwały z dnia 22 maja 2013 r. (III CZP 18/13 , OSNC 2013, nr 12, poz. 139) Sąd Najwyższy zauważył, że możliwość pełnego uwzględnienia okresu, w którym na nieruchomości istniał stan odpowiadający wykonywaniu służebności przesyłu, jest rozwiązaniem najlepiej odpowiadającym relacji pomiędzy tą służebnością a służebnością gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, a przemawiają za tym także kryteria konstytucyjne (zob. uzasadnienie wskazanej uchwały).

Wobec powyższego stanowiska doktryny i orzecznictwa Sądu Najwyższego zasadny okazał się więc też zarzut naruszenia art. 292 KC w zw. z art. 305 ¹ -305 ⁴ KC w zw. z art. 176 § 1 KC, w zw. z art. 172 KC, w zw. z art. 348 KC i w zw. z art. 3 KC poprzez bezpodstawne uznanie przez Sąd Rejonowy, iż uczestnik nie może doliczyć do okresu niezbędnego do zasiedzenia okres posiadania służebności przez jego poprzedników prawnych
i w konsekwencji stwierdzenie, iż nie nastąpiło zasiedzenie służebności przesyłu na rzecz uczestnika. Należy podkreślić, że okres, którego dotyczy zarzut musi być wyznaczony granicami czasowymi przyjętego do obliczeń 20-letniego terminu zasiedzenia służebności odnośnie do nieruchomości wnioskodawców .

Ciągłość posiadania (przy uwzględnieniu regulacji art. 340 KC) po roku 1985 nie budzi żadnych wątpliwości, a została przedstawiona powyżej (w części opisowej niniejszego uzasadnienia). Wskazana okoliczność została bowiem ustalona
w toku postępowania. Dowody zgromadzone w sprawie okazały się wystarczające do stwierdzenia okoliczności nieprzerwanego posiadania służebności. Należy przypomnieć, że jeżeli po dniu
1 lutego 1989 roku utrzymywał się na nieruchomości wnioskodawców ( poprzedników prawnych) opisywany wyżej odnoszący się do korzystania z nieruchomości stan faktyczny, po upływie stosownego czasu, determinowanego dobrą lub złą wiarą posiadacza służebności (w rozpoznawanej sprawie: dobrą wiarą), możliwe było nabycie przez zasiedzenie przez przedsiębiorstwo państwowe lub jego następcę prawnego, służebności gruntowej podobnej do przesyłu, a po dniu 3 sierpnia 2008 r. - służebności przesyłu. W tym miejscu na marginesie odnosząc się do zarzutów skargi apelacyjnej (z uwagi na fakt obliczania w sprawie terminu do zasiedzenia dopiero od lutego 1989 r.) należy zauważyć, że jeżeli w okresie przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. nowelizującej kodeks cywilny, przedsiębiorstwo państwowe korzystało bez tytułu prawnego z cudzej nieruchomości (niepaństwowej) w zakresie niezbędnym do obsługi
i eksploatacji wybudowanych przez to przedsiębiorstwo urządzeń przesyłowych, to było ono posiadaczem służebności gruntowej podobnej do służebności przesyłu w rozumieniu art. 352 § 1 KC (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 r., IV CSK 293/14). Przy czym należy podkreślić, że Sąd Okręgowy, dokonując oceny zaskarżonego postanowienia Sądu Rejonowego akceptuje, że datą istotną dla oceny terminu zasiedzenia
i początku biegu tego terminu był dzień zniesienia zasady jednolitej własności państwowej, tj. 1 lutego 1989 r. (co zdaje się akceptować także uczestnik postępowania; zob. uzasadnienie skargi apelacyjnej).

Odnosząc się wreszcie do zarzutu naruszenia art. 7 KC i kwestii dobrej wiary wnioskodawcy, stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy przyjął 20-letni (a nie 30-letni) okres potrzebny do nabycia służebności w drodze zasiedzenia. W analizowanym stanie faktycznym nie może budzić wątpliwości okoliczność, że linie średniego napięcia od kilkudziesięciu lat znajdują się na nieruchomościach objętych wnioskiem. W dacie zniesienia zasady jednolitej własności państwowej (zmiana art. 128 KC ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny; Dz.U. Nr 3, poz. 11) istniało przedsiębiorstwo państwowe, które wykonywało regularnie czynności objęte treścią służebności odnośnie do urządzeń posadowionych na nieruchomości należącej aktualnie do uczestnika. Nie może ujść uwadze okoliczność, że od chwili powstania linii były one wykorzystywane do przesyłu prądu, były dokonywane przeglądy linii. Modernizacja linii (jeszcze znacząco przed 1989 rokiem) także nie była kwestionowana. Uczestnik postępowania i jego poprzednicy prawni nie podejmowali nie tylko w roku 1989, ale również przez następne lata żadnych czynności, które świadczyłyby o tym, że nie uznają faktycznego obciążenia ich nieruchomości na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego.
To wskazuje na dobrą wiarę przedsiębiorstwa energetycznego
w momencie obejmowania w posiadanie służebności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2015 r., II CSK 310/14). Należy także pamiętać, że zgodnie z art. 7 KC, jeżeli określone skutki prawne zależą od dobrej lub złej wiary, domniemywa się dobrą wiarę. Istota domniemania prawnego, zdefiniowanego w art. 234 KPC, wyraża się w nakazie przyjęcia określonego w normie prawnej faktu.

Objęcie w posiadanie służebności przez (...) w P. cechowało się dobrą wiarą. Dobra wiara zasiadującego posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność rozpoczęło się w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa. Dobrej wiary zasiadującego posiadacza nie wyłącza wiedza o prawie własności przysługującym osobie trzeciej. Występuje ona wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność
w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2013 r., V CSK 320/12). Nadto za traktowaniem posiadacza na równi z posiadaczem w dobrej wierze przemawiać mogą, ze względu na szczególne okoliczności sprawy, zasady współżycia społecznego (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2012 r., IV CSK 606/11, wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 1997 r., II CKN 172/97, OSNC 1997, nr 12, poz. 196, z dnia 23 lipca 1982 r., III CRN 155/82).

Sąd Okręgowy zaaprobował stanowisko odnośnie do dobrej wiary po stronie poprzednika prawnego uczestnika. Urządzenia linii przesyłowych, linii średniego napięcia stoją od lat 70. ubiegłego wieku. Od czasu modernizacji linii i jej odbioru technicznego 31 grudnia 1985 r. ma ona niezmienny przebieg i nieprzerwanie od tamtego dnia do dziś dostarcza energię elektryczną odbiorcom na tym terenie (pomijając oczywiście przypadki przerw w dostawie prądu z powodu awarii czy problemów technicznych).Te urządzenia częściowo zostały postawione na gruntach państwowych, więc do modernizacji wystarczyły uzgodnienia środowiskowe,zatwierdzenia inwestycji, pozwolenia budowlane itp. Nie były potrzebne decyzje wywłaszczeniowe w zakresie służebności. To samo dotyczy gruntów prywatnych w okresie realizacji inwestycji, skoro była ona modernizacją linii przesyłowych, a więc kontynuacją dotychczasowego obciążenia gruntu. W tamtym okresie, a także długo po 1989 roku, zarówno (...), jak i inni właściciele gruntów nie podważali uprawnień przedsiębiorstwa do utrzymywania na ich terenie urządzeń elektroenergetycznych. W przypadku służebności gruntowej do przyjęcia dobrej wiary wystarczy usprawiedliwione w danych okolicznościach przekonanie posiadacza, że przysługuje mu takie prawo, jakie faktycznie wykonuje. Dla istnienia takiego przekonania dostateczną podstawą mogą być decyzje administracyjne o lokalizacji inwestycji i pozwolenia budowlane. Decyduje dobra wiara w momencie objęcia rzeczy w posiadanie
w zakresie służebności (art. 172 § 2 w związku z art. 292 zdanie drugie i art. 305 ^{( 4)} KC), a więc należy ją odnieść do dobrej wiary (...) w P. (...)

W świetle powyższego Sąd drugiej instancji uznał, że uczestnik uprawniony był do zasiedzenia służebności z upływem lat 20 przy zastosowaniu regulacji zawartej w art. 172 § 1 KC w zw. z art. 292 KC i art. 305 ⁴ KC przy zaliczeniu okresu posiadania
w myśl art. 176 §1 kc przed dniem 1.02 1989 roku poczynając od dnia 31.12.1985 r odbioru zmodernizowanej linii energetycznej przez jego poprzednika prawnego .Zasiedzenie służebności nastąpiło więc z dniem 31.12 2005 r.. Dowody zgromadzone
w sprawie (ocenione zgodnie z art. 233 § 1 KPC) okazały się wystarczające do stwierdzenia tejże dobrej wiary.

Nie nastąpiło także skuteczne prawnie przerwanie biegu zasiedzenia zgodnie z art. 123 § 1kc w zw. z art. 175 kc – na co błędnie wskazywał Sąd Rejonowy, gdyż wniosek w niniejszej sprawie złożony został w 2014 roku, a wezwanie do dobrowolnej zapłaty ( które zresztą zgodnie z ugruntowaną linią orzecznictwa nie stanowi czynności przerywającej bieg zasiedzenia ) skierowano do uczestnika w 2013 roku, a więc już po upływie terminu zasiedzenia .

Z tych względów - na podstawie art. 386 § 1 KPC – Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie i wniosek oddalił .

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 520 § 1 KPC w zw. z art. 391 § 1 zd. pierwsze KPC.

Z tych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji .

SSO Beata Grochulska SSO Stanisław Łęgosz SSO Jarosław Gołebiowski

Na oryginale właściwe podpisy