Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Paweł Hochman (spr)
Sędziowie	Jarosław Gołębiowski Agnieszka Leżańska
Protokolant	Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa S. M. (1)

przeciwko Z. P.

o ochronę naruszonego posiadania

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 21 marca 2023 r. sygn. akt I C 2296/20

oddala apelację.

Paweł Hochman

Jarosław Gołębiowski Agnieszka Leżańska

Sygn. akt I Ca 392/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 września 2020 r. powód S. M. (1) wniósł przeciwko Z. P. powództwo z roszczeniem posesoryjnym o przywrócenie stanu sprzed naruszenia przez pozwanego posiadania przez powoda nieruchomości przy ulicy (...) w S. w obrębie ewidencyjnym (...), w zakresie działki numer (...) i części działki (...) poprzez zobowiązanie pozwanego do usunięcia stuków naruszenia posiadania, w tym usunięcie przedłużenia płotu pomiędzy działką (...), a (...)w zakresie w jakim obejmuje ona zorganizowany przez powoda ogródek, usunięcie gruzu i innych przedmiotów, w tym drewna i desek rozrzuconych przez pozwanego na działce nr (...) i działce (...) w zakresie jej posiadania przez powoda oraz usunięcie gołębnika posadowionego przez pozwanego na nieruchomości posiadanej przez powoda, a także zobowiązanie pozwanego do nienaruszania w przyszłości posiadania przez powodowa tej nieruchomości w zakresie działki numer (...), w zakresie w jakim obejmuje ona zorganizowany przez powoda ogródek oraz budynek mieszkalny, który położony jest na działkach o numerach (...), poprzez zakazanie pozwanemu niszczenia ogrodzenia, które w obrębie działki (...) postawił powód oraz zakazanie pozwanemu w jakikolwiek inny sposób naruszenia posiadania przez powoda przedmiotowej nieruchomości w zakresie ogródka znajdującego się na działce numer (...), w tym poprzez stawianie ogrodzeń i innych przeszkód utrudniających powodowi dostęp do posiadanej przez niego nieruchomości, w tym w zakresie ogródka na działce numer (...) i budynku mieszkalnego, który częściowo znajduje się na działce numer (...), a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Występujący w imieniu nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kurator na rozprawie wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów z tytułu pełnienia funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego.

Wyrokiem z dnia 21 marca 2023 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo i zasądził od powoda S. M. (1) na rzecz adwokat O. A. - kuratora reprezentującego nieznanego z miejsca pobytu pozwanego Z. P. kwotę 393,60 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. M. (1) jest właścicielem działki numer (...) położonej w obrębie (...) S. - (...) przy ulicy (...) w S..

Powód S. M. (1) opłaca podatek od nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...)w obrębie (...) S. - Miasto, sąsiadującej z działką (...), z której częściowo korzysta.

Powód starał się przejąć na własność przez zasiedzenie wskazanej nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...). Postępowanie w tym zakresie toczyło się w sprawie o sygnaturze I Ns 901/14 przed tutejszym Sądem Rejonowym. Wniosek w tej sprawie został prawomocnie oddalony, podobnie jak apelacja od tegoż postanowienia.

Pozwany Z. P., wyrokiem nakazowym z dnia 22 października 2019 roku w sprawie II W 589/19 został ukarany o to, że w okresie od 1.05.2019 r. do 19.07.2019 r. w S. przy ul. (...) dokonał uszkodzenia trzech płyt betonowych ogrodzenia działki o numerze ewidencyjnym (...), a następnie zrzucając drewniane drzwi, które stanowiły tymczasowe zabezpieczenia wstawionych w miejsce uszkodzonych płyt betonowych ogrodzenia tejże działki, uszkodził słupek betonowy na szkodę S. M. (1) to jest o czyn z artykułu 124 § 1 kk i wobec tak stawianych zarzutów wymierzono mu karę 300 zł grzywny i nałożono na obwinionego obowiązek naprawie szkody przez zapłatę kwoty 200 zł na rzecz pokrzywdzonego S. M. (1).

W dniu 31 grudnia 2019 r. Komisariat Policji w S. odmówił wszczęcia dochodzenia w sprawie z dotyczącej stosowania przemocy wobec S. M. (1) w celu zmuszenia go do określonego znoszenia, jednocześnie uporczywie utrudniając S. M. (1) korzystanie z jego nieruchomości poprzez zrzucanie na jego działkę drewna oraz zamontowanie dodatkowych przęseł ogrodzenia, wskazując, że zachowania Z. P. nie cechowały zamiaru utrudnienia S. M. (1) korzystania z jego nieruchomości, a raczej uregulowanie spraw rozgraniczenia działki w celu zażegnania konfliktu. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie VII Kp 64/20 nie uwzględnił na powyższe postanowienie zażalenia i utrzymał je w mocy.

Powód oraz pozwany są przyrodnimi braćmi, Matka S. M. (2) P. z domu M. po śmierci ojca powoda wstąpił w kolejny związek małżeński z J. P. ojcem pozwanego Z. P.. Przedmiotową działkę oznaczoną numerem (...) próbowali zasiedzieć odpowiednio najpierw J. P. (w sprawie I Ns 1373/04), następnie Z. P. (w sprawie I Ns 396/10), a następnie S. M. (1) (w sprawie I Ns 901/14). Spór o działki (...) trwa pomiędzy stronami od lat.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że powyższe ustalenia faktyczne oparł w głównej mierze na załączonych aktach spraw, jakie toczyły się z udziałem stron - S. M. (1) i Z. P., w tym zarówno akt sprawy dotyczącej zasiedzenia działki (...), jak również akt postępowania karnego w zakresie zniszczenia płotu przez pozwanego, czy naruszenia posiadania na szkodę powoda.

Sąd wyjaśnił również, że nie miał możliwości ustalenia precyzyjnego zakresu naruszeń, ani tym bardziej konfrontacji dowodów i zeznań, bowiem pozwany pozostaje osobą nieznaną z miejsca pobytu, zaś powód mimo dwukrotnego wezwania na termin rozprawy celem przesłuchania nie stawił się i nie dał Sądowi możliwości jego przesłuchania w zakresie zasadności żądania pozwu.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał powództwo za bezzasadne.

Zważył, że podstawę rozstrzygnięcia stanowił przepis art. 342 k.c., który stanowi, że nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze oraz 344 § 1 i 2 k.c. zgodnie z którym przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.

Przysługiwanie roszczenia posesoryjnego nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani zasadniczo od zgodności posiadania ze stanem prawnym. Nawiązuje do tego przepis art. 478 k.p.c., który stanowi, że w sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie powód nie dał mu możliwości zbadania, czy i w jakim zakresie włada działką oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...) w S., jaki jest ostatni stan posiadania przedmiotowego gruntu, ani tym bardziej na czym dokładnie polegać miało naruszenie tegoż posiadania przez stronę pozwaną, i przede wszystkim kiedy naruszenie występowało, w tym kiedy po raz ostatni. W świetle art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Strona, która wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne powinna wskazywać dowody na poparcie swoich twierdzeń (art. 232 k.p.c.). Wyjaśnił również, że zgodnie z wnioskiem z punktu 6 pozwu, wezwał powoda do osobistego stawiennictwa na rozprawie w 14 marca 2023 r., zobowiązując na poprzednim terminie pełnomocnika powoda do zapewnienia stawiennictwa powoda na terminie rozprawy celem jego przesłuchania w charakterze strony.

Zgodnie z treścią art. 299 k.p.c. jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, sąd dla wyjaśnienia tych faktów może dopuścić dowód z przesłuchania stron, zaś na podstawie art. 302 § 1 k.p.c. gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej przesłuchać można co do okoliczności spornych jedną tylko stronę, sąd oceni, czy mimo to należy przesłuchać tę stronę, czy też dowód ten pominąć w zupełności. sąd postąpi tak samo, gdy druga strona lub niektórzy ze współuczestników nie stawili się na przesłuchanie stron lub odmówili zeznań.

W niniejszej sprawie, żeby ustalić stopień naruszenia posiadania, oraz przede wszystkim czas w jakim to naruszenie nastąpiło, Sąd widział konieczność dopuszczenia dowodu z zeznań powoda, bowiem ustalenie tych okoliczności nie było możliwe na podstawie złożonych do akt dokumentów, które - w ocenie Sądu - okazały się być niewystarczające i wobec niestawiennictwa powoda, Sąd na podstawie art. 299 k.p.c. w związku z art. 302 k.p.c. pominął zgłoszony w punkcie 6 pozwu dowód z przesłuchania stron.

Na marginesie Sąd meriti podkreślił, że dodany nowelizacją Kodeksu Postępowania Cywilnego z 4.07.2019 r. artykuł 242 ¹ k.p.c. adresowany jest do strony zgłaszającej wniosek dowodowy i nakłada na stronę powinność współdziałania z sądem w celu zapewnienia skuteczności stawiennictwa określonych osób, o których wezwanie na rozprawę wnosiła. Ma to przeciwdziałać przewlekłości postępowania i umożliwić przeprowadzenia postępowania dowodowego. Treść przepisu wprost wskazuje, że dotyczy ona wezwania na rozprawę świadka, biegłego lub innej osoby i przepis ten należy stosować także do pełnomocnika powoda, zobowiązując go do zapewnienia stawiennictwa wezwanego na termin rozprawy samego powoda.

Wobec tak wskazanej argumentacji, zdaniem Sądu, powód nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 6 k.c. i w związku z tym nie wykazał w jaki sposób pozwany dopuszcza się naruszenia owego posiadania wskazanych gruntów oznaczonych numerem (...) i (...).

Sąd wyjaśnił również, że nie mógł także uwzględnić zgłaszanych roszczeń posesoryjnych z uwagi na treść § 2 art. 344 k.p.c.. Z dowodów jakie zostały przedstawione w pozwie, jedyną datą pewną w jakiej nastąpiło naruszenie, którego zdołał udowodnić powód jest okres od 1 maja 2019 r. do 19 lipca 2019 r. za jaki to okres pozwany został wyrokiem nakazowym tutejszego Sądu Rejonowego z dnia 22 października 2019 roku w sprawie II W 589/19 ukarany z art. 124 § 1 kw za uszkodzenie płyt betonowych i słupka betonowego ogrodzenia działki numer (...). W zakresie innych, późniejszych dat, powód nie był w stanie udowodnić, że jakiekolwiek naruszenia posiadania wystąpiły, zwłaszcza wobec odmowy wszczęcia postępowania dochodzeniowego w sprawie wykroczenia uporczywego utrudniania korzystania z nieruchomości na szkodę powoda. W tym zakresie Sąd jeszcze raz podkreślił, że powód nie dał możliwości ustalenia poprzez jego przesłuchanie, w jakim okresie następowały zgłaszane w pozwie naruszenia i wskutek czego Sąd uznał, że roszczenie posesoryjne, jako zgłoszone w okresie ponad roku od ostatniego udowodnionego naruszenia (okres od 1 maja 2019 r. do 19 lipca 2019 r., zaś pozew złożony w dniu 8 września 2020 r.), a więc z naruszeniem przepisu art. 344 § 2 k.p.c.

Wobec braku możliwości ustalenia aktualnego adresu pozwanego i braku możliwości skutecznego doręczenia mu odpisu pozwu, Sąd postanowieniem z dnia 14 marca 2022 r. ustanowił dla pozwanego Z. P. kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu w osobie adwokat O. A., której udało się ustalić, że pozwany przebywa za granicą, ale zamieszkuje pod adresem (...) w S. i gdy dostanie odpis pozwu, będzie występował w sprawie osobiście. Sądowi jednak nie udało się doręczyć odpisu pozwu pozwanemu na wskazany adres, pozwany nie złożył do akt sprawy do daty zamknięcia rozprawy żadnej odpowiedzi, zaś wobec wniosku kuratora o przyznanie jej wynagrodzenie za pełnienie wskazanej funkcji, Sąd na podstawie § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w związku z § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie przyznał adwokat O. A. wynagrodzenie w kwocie 320 zł, powiększonych o podatek VAT w wysokości 23%, co łącznie dało kwotę 393,60 zł, którą w całości w punkcie 2 wyroku na podstawie 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 5 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 2 ust. 1 oraz art. 96 ust. 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd obciążył stronę powodową, jako przegrywającą powództwo w całości.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości.

Pełnomocnik powoda zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku:

a) art. 242 ¹ k.p.c. w zw. z art. art. 299 k.p.c. w zw. z art. 302 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 344 § 2 k.c. - poprzez błędne zastosowanie i w konsekwencji niezasadne pominięcie dowodu z przesłuchania stron oraz błędne uznanie, że powód nie dopełnił obowiązku dowodzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.), a które miały zostać wykazane, zgodnie z wnioskiem powoda, poprzez złożenie wyjaśnień przez powoda w ramach dowodu z przesłuchania stron, mimo że po pierwsze art. 242 ¹ k.p.c. ma wyłącznie charakter postulacyjny, tzn. ma uzupełniać oficjalne wezwanie do sądu, którego sąd nie doręczał powodowi, wobec czego nie może rodzić żadnych negatywnych skutków procesowych dla strony w razie jej zaniechania w zakresie zapewnienia stawiennictwa określonych osób na rozprawie, o których wezwanie na rozprawę wnosiła, a po drugie dotyczy zapewnienia przez stronę stawiennictwa na rozprawie świadka, biegłego lub innej osoby, np. tłumacza, o której wezwanie strona wnosiła, a zatem jako adresowany do strony, a nie do jej pełnomocnika nie dotyczy zapewnienia przez pełnomocnika stawiennictwa strony na rozprawie i nie może zastępować wezwania przez sąd strony do osobistego stawiennictwa na rozprawie, czego w okolicznościach sprawy sąd zaniechał, poprzestając na zwróceniu się do pełnomocnika powoda z wezwaniem do zapewnienia stawiennictwa powoda na rozprawie w dniu 14 marca 2023 roku w celu przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, co nie znajdowało podstawy prawnej, a w konsekwencji pozbawienie się przez sąd możliwości ustalenia w ramach dowodu z przesłuchania stron, który został przez sąd pominięty, czy i w jakim zakresie powód włada nieruchomością objętą działką nr (...) w S., jaki jest ostatni stan posiadania tego gruntu, na czym polegały naruszenia posiadania nieruchomości przez pozwanego i kiedy miały one miejsce i błędne przyjęcie, że roszczenie objęte żądaniem pozwu uległo przedawnieniu;

b) art. 133 § 3 k.p.c. w zw. z art. 344 § 2 k.c. - poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie skierowania do powoda wezwania do osobistego stawiennictwa na termin rozprawy wyznaczony na dzień 14 marca 2023 roku w celu złożenia wyjaśnień w ramach dowodu z przesłuchania stron wobec dostrzeżenia przez sąd konieczności przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron w celu ustalenia okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na niedostateczność, w ocenie sądu, dowodów z dokumentów zgromadzonych w sprawie, a w miejsce powyższego oczekiwanie przez sąd od pełnomocnika powoda, że wezwie powoda do osobistego stawiennictwa na rozprawę, co nie znajduje podstawy prawnej, co pozbawiło powoda możliwości złożenia wyjaśnień w ramach dowodu z przesłuchania stron na okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, dotyczące sposobu i okresu naruszenia posiadania nieruchomości pozostającej we władaniu powoda przez pozwanego, i doprowadziło do błędnego przyjęcia, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu;

c) art. 144 § 3 k.p.c. w zw. z art. 340 § 1 k.p.c. w zw. z art. 339 § 2 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. w zw. z art. 210 § 2 k.p.c. - poprzez niezastosowanie i uznanie, że mimo ustanowienia dla pozwanego kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu nie doszło do skutecznego doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, podczas gdy działania i zaniechania kuratora, o którym mowa w art. 144 k.p.c., jako przedstawiciela ustawowego strony, są równoznaczne z działaniami i zaniechaniami strony, którą reprezentuje, a w następstwie powyższego niewydanie wyroku zaocznego wobec niezłożenia przez pozwanego odpowiedzi na pozew i jego niestawiennictwa na rozprawie, względnie niewydanie wyroku uwzględniającego powództwo w związku z bierną postawą strony pozwanej, niewdaniem się w spór co do istoty sprawy, w tym niezaprzeczeniem przez kuratora ustanowionego dla pozwanego, w imieniu pozwanego, twierdzeniom powołanym w pozwie, mimo jednoczesnego ustalenia przez sąd, że pozwany naruszał posiadanie w okresie od 1 maja 2019 roku do 10 lipca 2019 roku i został za to ukarany wyrokiem nakazowym, co daje w ocenie powoda dostateczną podstawę uznania wiarygodności twierdzeń powołanych w pozwie co do naruszania posiadania przez pozwanego w dalszym okresie niż wyżej oznaczony, a w konsekwencji błędne ustalenie, że nie doszło do skutecznego doręczenia odpisu pozwu pozwanemu oraz ustalenie, że roszczenie powoda jest przedawnione i nie zasługuje na uwzględnienie;

d) naruszenie art. 292 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. - poprzez niezasadne pominięcie dowodu z oględzin nieruchomości pozostającej we władaniu powoda i jednoczesne przyjęcie, że powód nie udźwignął ciężaru dowodzenia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, a w następstwie powyższego uniemożliwienie ustalenia sposobu i okresu naruszenia przez pozwanego posiadania nieruchomości będącej we władaniu powoda oraz błędne przyjęcie, że upłynął roczny termin przedawnienia roszczenia objętego żądaniem pozwu.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez:

a) zobowiązanie pozwanego do przywrócenia stanu sprzed naruszenia przez pozwanego posiadania przez powoda nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., w obrębie ewidencyjnym nr (...) w zakresie działki nr (...) i części działki nr (...), poprzez zobowiązanie pozwanego do usunięcia skutków naruszenia posiadania, w tym przez usunięcie przedłużenia płotu pomiędzy działką nr (...) a działką nr (...) w zakresie, w jakim obejmuje ona zorganizowany przez powoda ogródek; usunięcie gruzu i innych przedmiotów (drewna, desek) rozrzuconych przez pozwanego na działce nr (...) i działce nr (...) w zakresie jej posiadania przez powoda; usunięcie gołębnika posadowionego przez pozwanego na nieruchomości posiadanej przez powoda;

b) zobowiązanie pozwanego do nienaruszania w przyszłości posiadania przez powoda nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., w obrębie ewidencyjnym nr(...)w zakresie działki nr (...) i części działki nr (...) z zakresie, w jakim obejmuje ona zorganizowany przez powoda ogródek oraz budynek mieszkalny, który położony jest na działkach o numerach (...), poprzez zakazanie pozwanemu niszczenia ogrodzenia, które w obrębie działki nr (...) postawił powód oraz zakazanie pozwanemu w jakikolwiek inny sposób naruszania posiadania przez powoda przedmiotowej nieruchomości w zakresie ogródka znajdującego się na działce nr (...), w tym poprzez stawianie ogrodzeń i innych przeszkód utrudniających powodowi dostęp do posiadanej przez niego nieruchomości, w tym w zakresie ogródka na działce nr (...) i budynku mieszkalnego, który częściowo znajduje się na działce nr (...);

c) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

2) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych.

Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Powód S. M. (1) twierdzi, że przysługuje mu prawo własności obu działek wskazanych we wniosku. Jego intencją w przedmiotowej sprawie było doprowadzenie do wyprowadzenia się pozwanego z nieruchomości, do której ma klucze, i z której korzysta od 1994 r. to jest od śmierci wspólnej matki stron.

(dowód: przesłuchanie powoda S. M. (1) - protokół rozprawy z dnia 17 lipca 2023r.; nagranie: od 3.00 minuty do 8.00 minuty)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jako nieuzasadniona podlega oddaleniu.

Na wstępie należy wyjaśnić, że uwzględniając zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa procesowego: art. 242 ¹ k.p.c. i art. 133 § 3 k.p.c. poprzez zaniechanie wezwania powoda do osobistego stawiennictwa na rozprawę na dzień 14 marca 2023 roku i ich potencjalny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z przesłuchania stron, który ograniczył do przesłuchania S. M. (1) na okoliczność dat i sposobu naruszenia posiadania przez pozwanego.

Oceniając treść złożonych przez powoda podczas rozprawy w dniu 17 lipca 2023 r. wyjaśnień, Sąd Okręgowy stwierdza, że nie kwestionuje ich wiarygodności. Na ich podstawie, nie sposób jednak ustalić czy, a jeśli tak to w jakim zakresie i kiedy, pozwany naruszył posiadanie wskazanych we wniosku nieruchomości. Wskazane wyjaśnienia nie potwierdzaj w szczególności, że w okresie roku przed datą wniesienia powództwa pozwany w jakikolwiek sposób naruszył posiadanie powoda. Z zeznań tych wynika natomiast, że intencją powoda jest odwołanie się do przysługującego mu prawa własności i doprowadzenie do wydania objętych wnioskiem nieruchomości przez pozwanego.

W konsekwencji przyjąć należy, że czynności sanacyjne w postaci przesłuchania powoda w postępowaniu apelacyjnym nie doprowadziły do dokonania ustaleń pozwalających na uwzględnienie powództwa. Ostatecznie więc należy zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że powód nie udźwignął ciężaru dowodzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.).

Akceptując wywody pełnomocnika powoda odnoszące się do roli procesowej kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu oraz zadań jakie winien realizować w procesie, Sąd Okręgowy nie podziela natomiast zaprezentowanego w skardze apelacyjnej poglądu, jakoby błędy Sądu pierwszej instancji w tym zakresie miały wpływ na treść wydanego w sprawie wyroku.

Sąd Okręgowy nie podziela w szczególności stanowiska, że postawa ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratora był bierna.

Przesłankami wydania wyroku zaocznego, są: niezłożenie przez pozwanego w wyznaczonym terminie odpowiedzi na pozew (sąd może wówczas wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym - art. 339 § 1 k.p.c.); lub brak stawiennictwa pozwanego na rozprawę, na którą skierowano sprawę mimo niezłożenia przez pozwanego odpowiedzi na pozew. Sytuacja umożliwiająca wydanie wyroku zaocznego zachodzi również w przypadku gdy pozwany, mimo stawienia się na rozprawę, nie bierze w niej udziału.

Skoro podczas rozprawy kurator zgłosił wniosek o oddalenie powództwa to już chociażby z tego powodu w sprawie brak było podstaw do wydania wyroku zaocznego w trybie art. 340 § 1 k.p.c.

Treści art. 339 § 2 k.p.c., podobnie jak art. 230 k.p.c. uprawniają sąd do przyjęcia za prawdziwe twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Przewidziane w powyższym przepisie domniemania zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistością nie zwalniają jednak ze strony powodowej obowiązku przedstawienia faktów niezbędnych do dokonania oceny zasadności żądania, mogących stanowić podstawę wydania wyroku. Sąd zobligowany jest bowiem podjąć się oceny zawartego w pozwie żądania również w przypadku uznania formułowanych przez powoda twierdzeń za prawdziwe, a uznanie faktów za przyznane może nastąpić tylko z uwzględnieniem wyników całej rozprawy (art. 230 k.p.c.). W tym kontekście przekonanie powoda o tym, że ewentualny wyrok zaoczny mógłby w okolicznościach przedmiotowej sprawy zawierać tylko rozstrzygniecie uwzględniające roszczenie jest w żaden sposób nieuprawnione.

Jak wynika z wniesionej skargi apelacyjnej, zawarte w niej żądanie zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa opiera się na argumentacji, że skoro kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego nie odniósł się do faktów przytoczonych w pozwie stosownie do obowiązku wynikającego z art. 210 § 2 k.p.c., fakty te należało uznać za przyznane. W ocenie Sądu drugiej instancji stanowisko, że powyższy obowiązek obciążał również kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu strony postępowania nie zasługuje na uwzględnienie. Określając obowiązki procesowe kuratora należy bowiem uwzględnić jego specyficzną sytuację związaną zazwyczaj z brakiem wiedzy co do zdarzeń stanowiących podstawę powództwa. Taka sytuacja zachodziła również w przedmiotowej sprawie. W tych okolicznościach oczekiwanie, że kurator procesowy nie posiadający wiedzy o faktach przywołanych przez powoda zajmie stanowisko co do ich prawdziwości, przy uwzględnieniu zasady, że kurator winien działać w interesie strony, którą reprezentuje, prowadziłoby do przyjęcia, iż jego obowiązkiem było zaprzeczenie tym faktom. Powyższe stanowisko w sposób rażący narusza treść art. 3 k.p.c., zgodnie z którym na strony został nałożony ciężar procesowy w postaci obowiązku mówienia prawdy co do okoliczności sprawy. Reasumując, we wskazanych okolicznościach brak wypowiedzi kuratora pozwanego w zakresie wynikającym z art. 210 § 2 k.p.c. należało uznać za usprawiedliwiony. Natomiast złożenie bądź nie przewidzianego w powołanym wyżej przepisie oświadczenia przez stronę należy do jej czynności dyspozytywnych, zatem sąd nie może strony przymusić do złożenia takiego oświadczenia. Konsekwencjami niezłożenia omawianego oświadczenia przez stronę mogą być jedynie skutki procesowe przewidziane w art. 230 k.p.c.

W uzupełnieniu powyższych uwag wyjaśnić należy, że Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska powoda, że „orzeczony przeciwko pozwanemu wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z 22 października 2019 roku, II W 589/19, powinien wykluczyć powstanie uzasadnionych wątpliwości sądu co do faktów powołanych w przez powoda uzasadnieniu pozwu”. Podkreślić należy, że potwierdzał tylko część zdarzeń, które w pozwie zostały wymienione jako naruszające posiadanie i co również istotne, że zdarzenia te miały miejsce ponad rok przed wytoczeniem powództwa. Nie może budzić żadnej wątpliwości, że obowiązkiem sądu na każdym etapie postępowania sądowego jest stosowanie „z urzędu” przepisów prawa materialnego. Jak wynika z art. 344 k.c. ochrona prawna udzielana przez system prawny posiadaczowi wyzutemu z posiadania, niezależnie od tego, czy legitymuje się on tytułem prawnym do rzeczy, jest ograniczona w czasie, co oznacza że osoba, która utraciła posiadanie rzeczy, po upływie terminu określonego w art. 344 § 2 k.c. nie może skorzystać z ochrony posesoryjnej przewidzianej w tym przepisie. Roszczenie posesoryjne wygasa z powodu bezskutecznego upływu jednorocznego zawitego terminu przewidzianego w art. 344 § 2 KC na jego dochodzenie. Naruszenia potwierdzone wskazanym wyżej orzeczeniem nie mogą być więc skutecznie dochodzone w procesie posesoryjnym.

Na koniec należy odnieść się do zarzutu związanego z nieprzeprowadzeniem przez Sąd pierwszej instancji dowodu z oględzin nieruchomości i wyjaśnić, że w tym zakresie Sąd Okręgowy nie podziela zastrzeżenia jakie powód skierował w związku z wydanym przez Sąd pierwszej instancji orzeczeniem. Wyjaśnić należy, że przedmiotowe oględziny, jak wynikało z tezy dowodowej miały służyć ustaleniem zakresu posiadania wskazanych we wniosku nieruchomości przez powoda. Nawet jednak przyjęcie, że S. M. (1) posiadał w sposób niezakłócony działkę o nr (...) w całości i działkę o nr (...) w części, nie mogło prowadzić do uwzględnienia powództwa skoro powód nie wykazał, że w okresie roku przed wniesieniem pozwu pozwany w jakikolwiek sposób naruszył jego władztwo.

Treść zeznań powoda (złożonych w postępowaniu apelacyjnym), z których nie wynikały żadne informacje dotyczące naruszenia posiadania przez pozwanego pozwalające na ustalenie kiedy i w jakim zakresie posiadanie powoda zostało naruszone, (pomijając brak wniosku w tym zakresie) czyniła jednocześnie zbędnym przeprowadzenie tego dowodu przez Sąd drugiej instancji. Podkreślić należy, że stan nieruchomości w sposób dostateczny obrazował załączony do akt sprawy materiał fotograficzny. Powód również po okazaniu zdjęć złożonych na kartach 38 – 42 akt, nie potrafił wyjaśnić jak i kiedy doszło do naruszenia jego posiadania. Powyższe uzasadniało przyjęcie, że Sąd pierwszej instancji oddalając powyższy wniosek na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.c. nie dopuścił się uchybienia mającego wpływ na wynik sprawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu wniesionej przez powoda apelacji.

Jarosław Gołębiowski Paweł Hochman Agnieszka Leżańska