Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 24 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Jarosław Gołębiowski

Sędziowie: del. Agata Kowalska

Dariusz Mizera (spr)

Protokolant: Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 czerwca 2021 r.

sprawy z wniosku Z. S. (1), P. S., J. S., A. K., Z. S. (2)

z udziałem H. K. i małoletniej K. K. (1) reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego H. K.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię Z. S. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 26 lutego 2021 r. sygn. akt I Ns 493/20

postanawia:

oddalić apelację.

Jarosław Gołębiowski

Agata Kowalska Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 379/21

UZASADNIENIE

W dniu 5 lipca 2016 r. wnioskodawcy Z. S. (1) i H. S. (1) wnieśli do tut. Sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po córce, zmarłej w dniu (...) r. R. K. (1) na podstawie testamentu ustnego spisanego w dniu 22.12.2015 r. W uzasadnieniu wskazano, iż spadkodawczyni wydziedziczyła męża H. K., gdyż nie opiekował się nią w trakcie choroby. Sprawie nadano nr (...). Jako uczestnicy wskazani zostali H. K., mąż zmarłej, oraz K. K. (1), córka zmarłej.

Na terminie rozprawy w dniu 27.10.2016 r. wnioskodawcy poparli wniosek i wnieśli o odebranie zapewnienia spadkowego. Pełnomocnik uczestnika przyłączył się do wniosku co do zasady, wnosił o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy, kwestionując testament ustny.

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2021 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z wniosku Z. S. (1), J. S., P. S., Z. S. (2), A. K. przy udziale H. K., K. K. (1) o stwierdzenie nabycia spadku

1. stwierdził, że spadek po R. K. (2) z domu S., córce H. i Z., zmarłej (...) roku w P., ostatnio stale zamieszkałej w M., na podstawie ustawy nabyli: mąż H. K., syn Z. i I. oraz córka K. K. (1), córka H. i R. po 1/2 (jednej drugiej) części każdy z nich z dobrodziejstwem inwentarza;

2. ustalił, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny

Spadkodawczyni R. K. (1) była leczona operacyjnie z powodu raka piersi lewej, wykonano u niej wycięcie guza piersi i biopsję węzła wartowniczego, wyniki badania histopatologicznego potwierdził istnienie raka piersi i mikroprzerzut do węzła chłonnego pachy.

R. K. (1) została zakwalifikowana do radioterapii uzupełniającej, którą przebyła w wymiarze niepełnym (ze względu na ujawnione w międzyczasie przerzuty do kości) w okresie 02.03-24.03.2015 r.

W kwietniu 2015 r. chora została poddana radioterapii paliatywnej ! na obszarze miednicy. Następnie, została poddana chemioterapii paliatywnej od maja 2015 r.

R. K. (1) od dnia 11.12.2015 r. do 21.12.2015 r. przebywała na Oddziale (...)w (...) im. M. K. w Ł., gdzie przebyła radioterapię paliatywną na mózgowie.

W dniu 5 stycznia 2016 r. nastąpiło pogorszenie jej stanu ogólnego, spadkodawczyni została przewieziona do szpitala, zgon nastąpił w dniu (...) r. ¦ ,

R. K. (1) i H. K. zawarli związek małżeński w dniu (...) r. W dniu (...) urodziła się ich jedyna córka, K. K. (1).

Aktem darowizny z dnia 27.08.2007 r. W. B. oraz A. K. przekazały na rzecz R. K. (1) niezabudowaną działkę budowlaną, położoną we wsi M., w gminie R., oznaczoną nr (...) powierzchni (...)ha oraz niezabudowaną działkę budowlaną położoną we wsi M., w gminie R. i

oznaczoną nr (...) o powierzchni(...) ha. Wartość darowizny ze Strony W. określono na kwotę 8.280 zł, a od A. na kwotę 5.460 zł.

Małżonkowie mieszkali ze sobą, z przerwami, do 2010 r. Po tym czasie mieli kontakt telefoniczny, uczestnik nie interesował się dzieckiem.

W styczniu 2011 r. spadkodawczyni razem z córką przeprowadziła się od męża do rodziców - wnioskodawców - Z. i H. S. (2), z którymi mieszkała do śmierci W miejscowości M.. Rodzice pomagali jej w wychowani córki, K..

Spadkodawczyni zbudowała dom, w którym zamieszkali również jej rodzice oraz brat Z. S. (2). Budowa domu nie była wspierana, ani finansowana przez H. K.. W budowie pomagali jej rodzice i rodzeństwo.

W dniu 27.09.2013 r. zawarła umowę kredytu (...) ( nr (...)) z Bankiem (...) w P., Oddział w R.. Kredyt wyniósł 50.000 zł. Oświadczenie współmałżonka nie zostało wypełnione. Jako poręczycie solidarny weksla in blanco wskazana została A. F. oraz A. K.. R. K. (1) złożyła oświadczenia, iż od dnia 07.01.2008 r. żyje w separacji z mężem, bez orzeczenia ; sądowego. Kredyt miał być na cel wykończenia domu.

R. K. (1) pracowała jako katechetka, była osobą religijną. Spadkodawczyni nie składała pozwu o alimenty, separację i rozwód.

Po informacji o chorobie nowotworowej spadkodawczyni, H. K. od grudnia 2014 r. zamieszkał razem z nią i dzieckiem w domu w M.. Spadkobierczyni chciała by mąż wrócił, żeby dziecko nie zostało same. Uczestnik opiekował się chorą żoną, jeździł razem z nią na wizyty do lekarzy. W związku z chorobą żony oraz opieką nad dzieckiem uczestnik brał często wolne w pracy - w okresie od 30.03.2015 r. do 26.10.2015 r. pracował tylko w dniach 12-16.04.2015 r.

J. S., P. S., Z. S. (2) oraz A. K. są dziećmi Z. i H. S. (2) oraz rodzeństwem dla zmarłej R. K. (1).

Spadkodawczynią przed śmiercią opiekowali się także rodzice, rodzeństwo oraz znajomi.

W grudniu 2015 r., po powrocie ze szpitala spadkodawczyni była kontaktowa, przywitała się z pracownikami, którzy zbudowali jej kominek. Po domu się poruszała sama. Do domu wniosła ją załoga karetki. Rozmawiała normalnie, rzeczowo. Cieszyła się z kominka, popłakała się. Podczas świąt Bożego Narodzenia była w stanie siedzieć przy stole.

W dniu 22 grudnia 2015 r. w miejscowości M. spisano pismo zatytułowane „oświadczenie spadkodawcy-testament ustny”, w którego treści wskazano, że R. K. (1) w dniu 22.12.2015 r. w obecności świadków M. L., S. K., J. P., oświadczyła, że jej ostatnią wolą jest aby spadek po niej odziedziczyli w całości rodzice Z. S. (1) i H. S. (1), a wydziedzicza H. K. gdyż się nią nie opiekował. Oświadczenie zostało spisane przez A. K. i podpisane przez ww. świadków.

S. K. jest mężem A. K., szwagrem spadkodawczyni R. K. (1).

A. K. przed sprawą proponowała uczestnikowi by dom przepisać notarialnie na rodziców - chciała by zrzekł się dziedziczenia. Uczestnik się na to nie zgodził. Uczestnik o istnieniu testamentu ustnego dowiedział się wraz z otrzymaniem wniosku w przedmiotowej sprawie.

Spadkodawczyni miała bardzo dobre relacje z córką.

M. L. była znajomą spadkodawczyni i jej rodziny.

J. P. jest dla zmarłej siostrą cioteczną - matka J. P. oraz H. S. (1) byli rodzeństwem.

Po śmierci spadkodawczyni, Z. S. (2) w dniu 18.02.2016 r. spłacił pozostały do spłaty kredyt spadkobierczyni w wysokości 10.935,98 zł.

H. K. złożył zapewnienie spadkowe, z treści którego wynikało, że jako spadkobierców ustawowych pozostawiła jego jako męża oraz córkę K.. Spadkodawczyni nie posiadała więcej dzieci w tym poza małżeńskich i przysposobionych. Spadkodawczyni nie sporządziła testamentu. Przed śmiercią 05.01.2016r. została zabrana do szpitala, wcześniej przebywała w domu w M.. W tym domu również mieszkają teść i teściowa, to był dom żony, nie teściów. To jest nowy dom. Nikt ze spadkobierców ustawowych po śmierci spadkodawczyni nie składał żadnych oświadczeń w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku, nie było umów dotyczących spadku, nikt nie zrzekał się dziedziczenia, nikt nie został uznany za niegodnego dziedziczenia. To jest po spadkodawczyni pierwsza sprawa spadkowa. Nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia.

Spadkodawczyni w dniu 22.12.2015 r. nie znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Spadkodawczyni mogła w tym dniu samodzielnie, tj. Własnoręcznie sporządzić cały testament i podpisać się pod nim, mogła w tym dniu udać się do notariusza. W tym dniu istniała obawa rychłej śmierci, zarówno subiektywna, jak i obiektywna.

Lekarz M. M. opiekował się spadkodawczynią przez okres około pół roku, a lekarz K. S. była lekarzem prowadzącym zmarłą w grudniu 2015 r. Stan ogólnie dobry może być potraktowany jako brak pogorszenia. Stan ogólnie dobry oznacza, że pacjent jest w kontakcie logiczno-słownym, odpowiadającym na pytania, spełniającym polecenia, co jest warunkiem radioterapii. W grudniu chora dostała skierowanie na oddziału na następny rok. Największy kontakt w szpitalu z lekarzami miał mąż chorej, H. K.. Wyleczenie choroby spadkodawczyni nie było możliwe.

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2019 r. w sprawie o sygn. akt (...) Sąd Okręgowy oddalił powództwo małż. Z. i H. S. (1) o uznanie H. K. za niegodnego dziedziczenia.

Wnioskodawca H. S. (1) zmarł dnia (...) r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 15 czerwca 2020 r. w sprawie o sygn. akt (...) w sprawie stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym H. S. (1) zawiesił postępowanie.

Sąd ustalił san faktyczny w oparciu o akta sprawy (...), akty stanu cywilnego, akta sprawy (...) prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, w tym orzeczenia kończącego postępowanie z uzasadnieniem oraz w oparciu o zeznania stron i świadków, jak również opinie biegłych oraz dokumentację medyczną.

Sąd pominął opinię główną oraz opinie uzupełniające sporządzone przez D. P., a uwzględnił opinię biegłej K. P., która to opinia była logiczna oraz pozostawała w spójności z zeznaniami świadków M. L., S.

K., J. P., A. K. oraz T. Z. i S. J., oraz K. S., która zajmowała się chorą bezpośrednio przed opuszczeniem przez nią szpitala w dniu 21.12.2015 r. Sąd przyjął zatem, że w dniu 22.12.2015 r. spadkodawczyni była w stanie rozmawiać, wykonywać polecenia, była pozytywnie nastawiona, a jej stan pozwalał na świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Sąd uznał że spadkodawczyni mogła wówczas własnoręcznie sporządzić cały testament i podpisać się pod nim, mogła też w tym dniu udać się do notariusza. Bezspornym był fakt, że : w dniu 22.12.2015 r. istniała obawa rychłej śmierci spadkodawczyni, zarówno subiektywna, jak i obiektywna.

Opinia biegłego D. P. częściowo potwierdziła wnioski płynące z opinii K. P. co do faktu, że spadkodawczyni mogła własnoręcznie podpisać testament i nie znajdowała się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji ! i wyrażenie woli. W pozostałym zakresie opinia D. P. nie miała pokrycia i w pozostałym materiale dowodowym, gdyż świadkowie potwierdzili, że spadkobierczyni była ; w złym stanie, ale objawy nie było na tyle uciążliwe, aby uniemożliwiały R. K. (2)- : K. spisanie własnoręcznie testamentu, czy też udanie się do notariusza, lub jego sprowadzenie do miejsca zamieszkania spadkobierczyni.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający dla wydania rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd zważył, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawcy Z. i H. S. (1) wnosili o stwierdzenie nabycia spadku po R. K. (1) na podstawie testamentu. Po śmierci do wniosku przyłączyli się J. S., P. S., Z. S. (2) oraz A. K.. Uczestnik H. K. oraz uczestniczka K. K. (1), reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego, którym jest H. K., wnosili o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy.

Stosownie do treści art. 926 § 1 k.c. powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu, przy czym dziedziczenie ustawowe ustępuje dziedziczeniu na podstawie testamentu.

Rozstrzygając w przedmiocie spadku po R. K. (1), w pierwszej

kolejności Sąd ustala, czy spadkodawczyni pozostawiła ważny testament.

Sąd uznał, że pismo sporządzone w dniu 22.12.2015r. nie stanowi ważnego testamentu ustnego R. K. (1).

Zgodnie z art. 952 § 1 k.c. jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie (art. 952 § 2 k.c.).

W myśl art. 949 k.c, 950 k.c., 951 k.c. do grupy testamentów zwykłych należą testament sporządzony własnoręcznie, testament notarialny oraz testament allograficzny.

Na podstawie opinii biegłej K. P., dokumentacji medycznej oraz zeznań świadków - lekarzy prowadzących spadkodawczynię w trakcie choroby stwierdzić należało, że, co prawda, istniała obawa, zarówno subiektywna jak i obiektywna, rychłej śmierci R. K. (1), jednakże zachowanie zwykłej formy testamentu nie było niemożliwe, ani znacznie utrudnione, co wynika wprost z opinii powołanych w sprawie biegłych, w szczególności z opinii biegłej K. P.. -

Bezpośrednio przed datą 22.12.2015 r. spadkodawczyni, przebywając w szpitalu, była W stanie podpisać zgodę na wykonane zabiegi. Radiolog K. S., która zajmowała się chorą chwilę przed opuszczeniem przez nią szpitala potwierdziła, że spadkodawczyni była w stanie rozmawiać, wykonywać polecenia, była pozytywnie nastawiona.

Nadto, świadkowie M. L., S. K., J. P.,, którzy pojawili się u spadkobierczyni w dniu 22.12.2015 r., co do zasady potwierdzili, że stan zdrowia R. K. (1) był zły, ale jednak była ona w stanie siedzieć, wstać, poruszać się w asyście innych osób. Rodzeństwo spadkobierczyni przyznało również, że spadkobierczyni w święta Bożego Narodzenia, dwa dni po sporządzeniu pisma, siedziała przy wigilijnym stole. Zatem, spadkobierczyni miała możliwość sporządzenia testamentu w zwykłej formie, zarówno : własnoręcznego, jak również w formie testament notarialnego i allograficznego. Sąd nie miał wątpliwości, że sporządzenie własnoręcznego testamentu przez testatorkę było znacznie utrudnione, ale wnioskodawczyni, ani uczestnicy przyłączający się do wniosku, nie udowodnili tego, że R. K. (1) nie była w stanie złożyć ostatniej woli przed notariuszem, bądź też w formie allograficznej.

Nadto, wskazać należało, że testament został podpisany przez świadka S. K., który był szwagrem zmarłej, oraz J. P., siostrę cioteczną zmarłej.

Zgodnie z art. 957 § 1 k.c., który dotyczy niezdolność względnej bycia świadkiem testamentu nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

W myśl § 2 omawianego art. jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.

S. K., będący powinowatym w linii prostej I stopnia dla Z. i H. S. (1), oraz J. P. będąca krewną drugiego stopnia dla H. S. (1), bez wątpienia należą do powyższego grona osób, a nadto zgodnie z treścią spisanego oświadczenia spadkobierczyni miała przekazać cały majątek na rzecz rodziców, Z. i H. S. (1), a zatem postanowienie przysparzające korzyść tym osobom obejmowało całą treść oświadczenia, co implikowałoby uznanie, że cały testament jest nieważny. Podkreślić należało, że niespełnienie przesłanki z art. 957 k.c. nie mogło zostać sanowane poprzez przesłuchanie innych świadków, gdyż jedynym świadkiem, który znajdował się w trakcie składania ustnego : oświadczenia woli spadkodawczyni, poza świadkami M. L., S. K. oraz J. P., była spisująca oświadczenie, A. K., która jest córką wnioskodawców.

Dodatkowo podkreślić należało, iż mąż zmarłej, H. K., nie został uznany przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim za niegodnego dziedziczenia.

Mając na uwadze powyższe ustalania polegające na tym, że spadkodawczyni w dniu 22 grudnia 2015 r. była w stanie sporządzić testament w formie zwykłej, czy to w postaci testamentu odręcznego, czy notarialnego lub alograficznego, a jednocześnie we wskazanej dacie istniała rychła obawa jej śmierci, Sąd ustalił, że spadkodawczyni nie pozostawiła testamentu. Dodatkowo, przedstawione przez wnioskodawców pismo nie mogło zostać uznane za testament także z uwagi na niezdolność S. K. oraz J. P. do bycia jego świadkami.

Wobec powyższego, Sąd ustalił, że dziedziczenie winno nastąpić na podstawie ustawy

Porządek dziedziczenia ustawowego określa art. 931 k.c. i następne kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być niniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Sąd stwierdził, że spadek po R. K. (2) z domu S., córce H. i Z., zmarłej (...) roku w P., ostatnio stale zamieszkałej w M., na podstawie ustawy nabyli mąż H. K. oraz córka K. K. (1), po 1/2 części każdy z nich z dobrodziejstwem inwentarza.

Nie odstępując od zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. Sąd ustalił, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego orzeczenia w imieniu wnioskodawczyni złożyła jej pełnomocnik zaskarżając postanowienie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie przepisów prawa:

1. materialnego:

- art. 952 § 1 kc poprzez uznanie, iż w przedmiotowej sprawie u R. K. (1) nie istniała obawa rychłej śmierci, pomimo iż była ona w stanie skrajnego wyczerpania chorobą nowotworową, pomimo iż jednoznacznie wniosek taki wynika z treści opinii dr n. med. K. P. specjalisty onkologii klinicznej z dnia 15 października 2018 r.

- art. 97 § 1 i 2 kc poprzez uznanie, iż świadkowie ostatniej woli zmarłej, nie mogą być uznani za świadków, a w konsekwencji uznania testamentu ustnego za nieważny, co doprowadziło do stwierdzenia, iż dziedziczenie po zmarłej R. K. (1) następuje na podstawie przepisów ustawy, w sytuacji, w której Sąd nie ustalił, co sklada się na „korzyść”, o której mowa w przepisie, z uwagi na pomoc rodziny zmarłej,

- art. 5 kc - poprzez jego niezastosowanie, pomimo w świetle okoliczności ujawnionych w toku postępowania dowodowego, w szczególności oświadczenia zmarłej już z 3 września 2013 r. ( k. 153 akt sprawy oraz 151 akt sprawy), z którego wynika iż od 2008 r. pozostaje ona w separacji faktycznej z mężem, zeznań świadków i stron postępowania (protokoły posiedzenia m.in., z dnia 27 października 2016 r., 2 lutego 2017 r., 27 kwietnia 2017 r., 5 lutego 2021 r.) wynika, skrajnie negatywna postawa H. S. (2) wobec żony przejawiająca się w braku szacunku, wsparcia, pomocy przez wiele lat, a także braku jakiegokolwiek wsparcia również w kwestii małoletniej córki.

2. procesowego, mających istotny wpływ na wynik sprawy :

art. 233 § 1 kpc poprzez zaniechanie przez Sąd dokonania wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności:

- dokumentacji medycznej potwierdzającej stan zdrowia zmarłej R. K. (1) w grudniu 2015 r.

- oświadczenia zmarłej już z 3 września 2013 r. ( k. 153 akt sprawy oraz 151 akt sprawy), z którego wynika iż od 2008 r. pozostaje ona w separacji faktycznej z mężem,

- protokołów badania lekarskiego z dnia 29 lutego 2020 r. oraz 14 listopada 2020 r. lek med. D. P. - specjalisty chirurgii ogólnej i onkologicznej, wskazującej na brak możliwości zachowania przez testatorkę formy zwykłej testamentu z uwagi na utrudnienia w zakresie własnoręczności sporządzenia testamentu,

- potwierdzających relacje między małżonkami z uwagi na bardzo negatywną postawę H. K. wobec żony, ale również małoletniej córki, faktycznego sprawowania opieki nad zmarłą przez jej rodzinę, a nie męża, pojawienia się osoby męża dopiero w końcowej fazie choroby żony, potwierdzeniem w dokumentacji jeszcze za życia przez zmarłą, iż pozostają w separacji faktycznej od wielu lat, co winno skutkować, aby rozstrzygnięcie w zakresie dziedziczenia winno być uwzględnione również w perspektywie relacji miedzy stronami, a kontekście oświadczenia ostatniej woli przez zmarłą, co winno w ostateczności skutkować jeżeli nie uznaniem testamentu, stwierdzeniem nabycia spadku przez małoletnią córkę.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wnosiła o :

1) zmianę postanowienia w całości i uznanie, że spadek po zmarłej w dniu (...) r. na podstawie testamentu ustnego — zgodnie z jej wolą - na podstawie testamentu ustnego nabywają matka Z. S. (1) w ½ oraz H. S. (1) w ½ z dobrodziejstwem inwentarza.

2) ewentualnie w przypadku stwierdzenia przesłanek z przepisu art. 5 kc - zmianę postanowienia w części i uznanie, że spadek po zmarłej w dniu (...) r. na podstawie ustawy nabywa małoletnia K. K. (1) w całości z dobrodziejstwem inwentarza.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Rozważając w pierwszej kolejności zarzut naruszenia prawa procesowego tj. naruszenia art. 233 k.p.c. stwierdzić należy, że jest on bezzasadny. Skarżąca skupia się w zasadzie na relacji zmarłej z mężem oraz wskazuje na brak możliwości zachowania przez testatorkę zwykłej formy testamentu. Tymczasem okoliczność jak kształtowały się relacje zmarłej z mężem jest całkowicie obojętna dla rozstrzygnięcia. Jeśli zaś chodzi o ustalenie czy testatorka miała możliwość zachowania zwykłej formy testamentu z uwagi na utrudnienia w zakresie własnoręczności jego sporządzenia to istotnie można się zgodzić ze skarżącą, iż testatorka mogła mieć trudności ze sporządzeniem testamentu własnoręcznego. Nie było jednak żadnych przeszkód aby został sporządzony testament notarialny który także należy - jak to słusznie dostrzegł Sąd Rejonowy - do grupy testamentów zwykłych..

Odnosząc się w dalszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa materialnego to;

Po pierwsze w błędzie jest skarżąca, iż Sąd uznał że u R. K. (1) nie istniała obawa rychłej śmierci. Lektura motywów zaskarżonego orzeczenia wprost wskazuje, iż Sąd uznał, iż takowa obawa istniała co znajduje zresztą potwierdzenie w opiniach biegłych niemniej jednak stwierdził nieważność testamentu na zupełnie innej podstawie.

Po drugie zarzut naruszenia art. 957§ 1 i 2 k.c.( w apelacji błędnie przytoczony jako art. 97§ 1 i 2 k.c.) jest także chybiony.

Zgodnie z treścią tego przepisu nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

W myśl § 2 omawianego artykułu jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.

Słusznie Sąd Rejonowy dostrzegł, iż skoro dwójka w trojga świadków jest blisko spokrewniona ( spowinowacona) ze spadkodawcami którzy w myśl testamentu ustnego mieliby objąć cały spadek to w świetle art. 957§ 2 zd. 2 k.c. cały testament jest nieważny.

Po trzecie zarzut naruszenia art. 5 k.c. jest w sposób oczywisty bezzasadny. Stwierdzenie nabycia spadku następuje z mocy prawa w tego rodzaju sprawach zaś stosowanie art 5 k.c. jest wyłączone. Niedopuszczalne jest bowiem korygowanie wbrew ustawie kręgu spadkobierców na podstawie art. 5 k.c., a do tego w istocie zmierza skarga apelacyjna formułując ten zarzut.

W efekcie rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego stwierdzające nabycie spadku po zmarłej R. K. (1) na podstawie ustawy jest prawidłowe dlatego też na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić apelację jako bezzasadną.

Jarosław Gołębiowski Dariusz Mizera del. Agata Kowalska