Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Grzegorz Ślęzak
Sędziowie	SSO Jarosław Gołębiowski SSR del. Magdalena Wojciechowska (spr.)
Protokolant	sekr. sądowy Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniego M. R. (1) reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową M. S.

przeciwko J. R.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 21 grudnia 2016 roku, sygn. akt III RC 90/16

oddala obie apelacje oraz znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Jarosław Gołębiowski SSR Magdalena Wojciechowska

Sygn. akt II Ca 151/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie, po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. R. (1) przeciwko J. R. o podwyższenie alimentów, podwyższył alimenty od pozwanego J. R. na rzecz małoletniego powoda M. R. (1) z kwoty po 400 złotych miesięcznie, ustalonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 listopada 2012 roku w sprawie IC 1178/11 i zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 maja 2013 roku w sprawie IACa 131/13 do kwoty po 800 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 24 marca 2016 roku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z kwot, z pozostawieniem bez zmian pozostałych dotychczasowych warunków płatności, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, nie obciążył pozwanego opłatą sądową, zasądził od J. R. na rzecz M. S. kwotę 1644,00 złote tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego i nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 29.11.2012 r., wydanym w sprawie IC 1178/11, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21.05.2013 r. sygn.. akt IACa 131/13 orzeczono rozwód między J. R. a M. R. (2) z winy J. R.. W orzeczeniu tym zasądzono również alimenty od J. R. na rzecz małoletniego M. R. (1) w kwocie po 400 zł miesięcznie.

M. S., przedstawicielka ustawowa małoletniego M. R. (1), ma 41 lat. Z wykształcenia jest (...). Od 2005 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Z tego tytułu uzyskuje dochód w wysokości 4-5 tys. zł netto miesięcznie. Jest właścicielką nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym o powierzchni(...)położonej w D.. W domu tym M. S. mieszka z synem i swoim obecnym partnerem. Łączny miesięczny koszt utrzymania domu wynosi ok. 1200 -1400 zł. Własność tej nieruchomości M. S. nabyła w wyniku podziału małżeńskiego majątku dorobkowego. Została jednak zobowiązana do dokonania spłaty na rzecz byłego męża w kwocie 170 tys. zł. Ponadto, na skutek podziału majątku, pozwany uzyskał własność nieruchomości położonej w Ł. i został zobowiązany do dokonania z tego tytułu spłaty na rzecz byłej żony w kwocie 254 tys. zł. Do spłaty pozostało 84 tys. zł. Termin płatności został ustalony na kwiecień 2018 r.

Nieruchomość położona w D. obciążona była kredytem hipotecznym w kwocie 100 tys. zł. M. S. w 2016 r. dokonała spłaty tego kredytu w kwocie 85 tys. zł., innych zadłużeń nie posiada. Nie ma również oszczędności.

M. S. jest również właścicielką działki rolnej o powierzchni (...)położonej w Ł. oraz samochodu osobowego marki H. (...) rocznik 2010 r. o wartości około 20 tys. zł.

Przedstawicielka ustawowa okresowo leczy dolegliwości bólowe kręgosłupa. Na prywatne masaże oraz rehabilitację wydaje ok. 600-700 zł rocznie.

Powód M. R. (1) ma 13 lat. Jest uczniem I klasy gimnazjum w B.. Składka na radę rodziców wynosiła 60 zł. Opłata na ubezpieczenie stanowiła kwotę 42 zł. W 2015 r. na zakup podręczników przeznaczono kwotę ok. 496 zł. Przybory szkolne kosztowały 129 zł. W 2016 r. na zakup przyborów szkolnych wydatkowano kwotę 74 zł.

Małoletni uczęszcza na dodatkowe odpłatne zajęcia sportowe – tenis oraz prywatne lekcje języka angielskiego i języka polskiego. Lekcje tenisa kosztują 100 zł miesięcznie. Zakup rakiety stanowił kwotę 300 zł. Strój sportowy kosztuje 120 zł. Koszt zajęć językowych stanowi łączną kwotę 240 zł miesięcznie.

W styczniu 2016 r. u małoletniego zdiagnozowano znaczne obniżenie odporności wskazujące na białaczkę. Ostatecznie nowotworu nie stwierdzono. Małoletni pozostaje pod opieką poradni (...) w Ł.. Na nabycie odporności powód zażywa preparat F., którego zakup stanowi kwotę 130 zł miesięcznie.

Podczas wakacji w 2016 r. małoletni przebywał z matką w U., na K.. Wydatek związany z wypoczynkiem małoletniego stanowił kwotę 2 tys. zł. W 2015 r. powód wraz z matką wyjechał na wakacje do H.. Koszt tego wyjazdu stanowił łączną kwotę 8 tys. zł.

Rodzice przedstawicielki ustawowej zakupili wnukowi telefon za kwotę 700 zł. Ponoszą również opłaty związane z eksploatacją telefonu w kwocie 30 zł miesięcznie.

Miesięczne usprawiedliwione potrzeby syna, jego matka oszacowała na kwotę 1600 -1800 zł.

Pozwany alimenty na rzecz syna płaci dobrowolnie. Poza tymi świadczeniami nie łoży na utrzymanie syna. J. R. regularnie spotyka się z synem. Dziecko przez okres 1 miesiąca wakacji przebywa u ojca.

Pozwany J. R. ma 53 lata, wykształcenie średnie techniczne - (...). Posiada uprawnienia do obsługi koparko - ładowarki oraz wózków widłowych. Od 2013 r. jest zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako bezrobotny. Do maja 2013 r. pracował w firmie (...)wł. W. S. w charakterze kierowcy - kuriera. Z tytułu zatrudnienia uzyskiwał wynagrodzenie w kwocie 1400 zł netto miesięcznie. Umowa o pracę została rozwiązana za wypowiedzeniem dokonanym przez pozwanego. Po zakończeniu zatrudnienia J. R. wyjechał do siostry do K., gdzie przebywał przez okres 2 miesięcy.

Obecnie pozwany ubiega się o dofinansowanie na tworzenie własnej działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób. J. R. podał, że korzysta z finansowej pomocy rodziny tj. matki, siostry, syna. Matka pozwanego utrzymuje się z emerytury, którą uzyskuje w kwocie 1700 zł miesięcznie. Dodatkowo podjęła pracę w wymiarze ¼ etatu. Syn O. natomiast jest (...).

Pozwany mieszka w Ł. w domu w zabudowie szeregowej o powierzchni(...) . Łączny miesięczny koszt utrzymania domu wynosi ok. 750 zł.

J. R. leczy się na nadciśnienie, choroby stawów. Pozostaje również pod opieką poradni(...) Leczenie odbywa się w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Zakup lekarstw kosztuje ok. 150 zł miesięcznie.

Pozwany poza małoletnim powodem nie ma innych osób na utrzymaniu. Jego obowiązek alimentacyjny ustalony w kwocie 200 zł miesięcznie wobec starszego syna wygasł.

Sąd Rejonowy uznał powództwo za częściowo zasadne.

Wskazał na podstawę prawną roszczenia jaką jest przepis art. 138 kro, w myśl którego każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia o alimentach w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie bądź zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub też możliwości zarobkowych, majątkowych zobowiązanego do alimentacji w związku z czym zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga zmiany.

Zdaniem Sądu I instancji w rozpoznawanej sprawie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie alimentów na rzecz małoletniego powoda. Istotny wpływ na powyższą zmianę miał wzrost kosztów utrzymania powoda wobec jego dorastania oraz kontynuowania edukacji w szkole wyższego szczebla. Ponadto małoletni uczęszcza na dodatkowe odpłatne zajęcia pozalekcyjne.

Z uwagi na to, że w drodze świadczenia alimentacyjnego zaspokojeniu podlegają nie wszystkie, a jedynie usprawiedliwione potrzeby dziecka, Sąd określił miesięczne usprawiedliwione potrzeby M. R. (1) na kwotę ok. 1600 zł. Skalkulowane jak wyżej potrzeby małoletniego obejmują m.in. wydatki na żywność (ok. 400 zł), odzież i obuwie (ok. 150 zł), środki czystości (ok.50 zł), przypadający na niego udział w kosztach utrzymania domu (ok. 450 zł), wydatki związane ze szkołą i zajęciami dodatkowymi (ok.200 zł), wypoczynkiem ok. ( 250 zł), leczeniem (ok. 100 zł). Tak ustalone potrzeby małoletniego są adekwatne do przeciętnego standardu życia jego rodziców.

Na zakres obowiązku alimentacyjnego istotny wpływ mają możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (art. 135 kro).

Przy określaniu możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego Sąd miał na względzie, iż przez to pojęcie ustawowe rozumieć należy zgodnie z tezą IV Sądu Najwyższego w zakresie wykładni i praktyki sądowej w sprawach o alimenty (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16.12.1987r. III CZP 91/86, OSNCP 1988, z. 4, poz.42) nie tylko faktycznie uzyskiwane dochody ale te, które strona może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych, zdolności umysłowych i kwalifikacji. Zdaniem Sądu Rejonowego pozwany, będąc osobą zdolną do pracy, posiadającą różnorodne kwalifikacje (uprawnienia do obsługi koparko- ładowarki oraz wózków widłowych, doświadczenie w pracy w charakterze kierowcy – kuriera) dysponuje możliwościami zarobkowymi takiego rodzaju i w takim zakresie, które pozwalają mu w całości wywiązywać się z ustalonego obowiązku alimentacyjnego. Przy dołożeniu należytej staranności J. R. winien podjąć zatrudnienie i uzyskiwać wynagrodzenie w wysokości co najmniej 1500 zł netto miesięcznie. Mając na uwadze obecną sytuację społeczno-gospodarczą kraju, głównie niedobór pracowników w coraz większej liczbie branż nie jest wykluczone, iż pozwany mógłby uzyskiwać miesięczny dochód w kwocie 1600-1700 zł netto miesięcznie.

Sąd zauważył także, że pozwany podejmuje nieracjonalne decyzje w zakresie swojego zatrudnienia i wskazał na fakt, że pozwany z własnej woli zakończył pracę w firmie (...) (...) W. S. nie posiadając żadnej realnej perspektywy innego, korzystniejszego zatrudnienia. Nadto, pozwany dotychczas nie podjął skutecznych działań w celu ograniczenia swoich wydatków związanych z posiadaną nieruchomością. Zdaniem Sądu dalsze utrzymywanie dużego domu przez pozwanego w sytuacji, gdy nie posiada on stałych źródeł dochodu nie jest racjonalne gospodarczo.

Zdaniem Sądu Rejonowego ustalone świadczenie alimentacyjnie w wysokości 800 złotych miesięcznie jest adekwatne do stwierdzonej zmiany stosunków i leży w granicach możliwości zarobkowych zobowiązanego, który poza małoletnim powodem nie ma już innych osób na utrzymaniu. Zasądzenie alimentów w wyższej kwocie oznaczałoby przerzucenie ciężaru utrzymania M. R. (1) na pozwanego w większym stopniu niż to wynika z okoliczności sprawy.

W pozostałym zakresie usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda zaspakajać winna jego matka, na której także ciąży obowiązek alimentacyjny i która uzyskuje stałe miesięczne dochody z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Z uwagi na to, że M. S. ma znacznie większe możliwości zarobkowe niż pozwany, mimo świadczenia osobistych starań o utrzymanie i wychowanie powoda, łożyć będzie na utrzymanie syna kwotę 800 zł miesięcznie.

W przedmiocie kosztów procesu orzeczono w oparciu o art. 100 kpc w zw. § 4 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

O kosztach sądowych rozstrzygnięto w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.11.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2016.623) w zw. z art. 102 kpc.

Na podstawie art. 333§1 pkt. 1 k.p.c. orzeczono o rygorze natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Powód zaskarżył powyższy wyrok w części tj. w punkcie 2 oddalającym roszczenie małoletniego powoda ponad kwotę 800 złotych oraz w punkcie 4 zasądzającym od pozwanego na rzecz przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda kwotę 1644 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wyrokowi w zaskarżonej części zarzucił:

1.  naruszenie przepisu prawa materialnego, a to art. 135 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na nieprawidłowym uznaniu, że możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego J. R. uzasadniają podwyższenie świadczeń alimentacyjnych na rzecz małoletniego syna M. R. (1) z kwoty po 400 zł. miesięcznie do kwoty po 800 zł. miesięcznie, w sytuacji kiedy dokonano ustaleń, że:

a)  pozwany może uzyskiwać dochody większe niż wskazywane;

b)  jego możliwości zarobkowe pozwalają na osiągnięcie średniego miesięcznego dochodu- zdaniem Sądu - w wysokości ok. 1600- 1700 zł. netto;

c)  pozwany z własnej woli nie wykorzystuje posiadanego majątku do uzyskania dochodu;

d)  pozwany dobrowolnie i bez żadnego racjonalnego uzasadnienia pozbawia się pracy i wynagrodzenia;

e)  usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda wzrosły od ostatniego orzekania w przedmiocie alimentów o ponad 100%;

2.  naruszenie art. 100 k.p.c. w zw. z § 4 i 2 rozporządzenia MS z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie na skutek częściowego oddalenia powództwa, polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu poprzez zasądzenie na rzecz przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda tylko kwoty 1644 zł tytułem kosztów zastępstwa adwokackiego;

3.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego plasują się tylko w zakresie kwoty 1600-1700 zł. miesięcznie, w sytuacji kiedy zarówno z dokumentów złożonych do akt sprawy, jak i wiedzy powszechnej można przyjąć znacznie większe, niż przyjął to Sąd możliwości uzyskania dochodu przez pozwanego tj. w granicach kwoty 3 000 zł miesięcznie; które to naruszenia miały istotny wpływ na wynik i treść rozstrzygnięcia w zaskarżonej części.

Powód wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez podwyższenie alimentów zasądzonych od pozwanego na rzecz małoletniego powoda M. R. (1) do kwoty po 1 000 zł, orzeczenie o kosztach postępowania za obie instancje od J. R., w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, względnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwany J. R. zaskarżył opisany wyżej wyrok w całości.

Wyrokowi zarzucił:

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 kpc, 316 § 1 kpc oraz 328 § 2 kpc poprzez dokonanie dowolnej, niezgodnej z zasadami logiki oraz wiedzy i doświadczenia życiowego oceny dowodów a także pominięcie części dowodów i nie wyjaśnienie podstaw pominięcia w uzasadnieniu wyroku, co miało wpływ na treść wyroku, gdyż spowodowało podwyższenie alimentów o 100 % :

a/nieprawidłową ocenę potrzeb powoda poprzez uznanie, że zaszła zmiana stosunków w sytuacji gdy wszystkie potrzeby małoletniego są zaspokojone;

b/nieprawidłową ocenę sytuacji i potrzeb pozwanego z punktu widzenia jego możliwości zarobkowych;

c/ pominięcie istotnych dowodów jak postanowienie Sądu Okręgowego w Piotrkowic Trybunalskim w sprawie II Ca 803/15, w którym Sąd obniżył o 35.000,00 zł spłatę od byłej żony na rzecz pozwanego z uwagi na koszty utrzymania syna a także ustalenie, że poza alimentami pozwany nie łoży na utrzymanie syna.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, zasądzenie od przedstawicielki ustawowej powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg. norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zarówno apelacja powoda jak i pozwanego są niezasadne.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego zasługuje w pełni na akceptację, a zarzuty podniesione w obu apelacjach należy uznać za całkowicie chybione w świetle obowiązujących przepisów dotyczących procesu cywilnego.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji przepisów postępowania, albowiem mogłoby to mieć niewątpliwie istotny wpływ na rozstrzygnięcie o charakterze materialno - prawnym. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał prawidłowych i wystarczających dla potrzeb rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Zarzut braku adekwatności pomiędzy zebranym w sprawie materiałem dowodowym a dokonaną przez Sąd I instancji oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jej podstawie ustaleń faktycznych jest co do zasady chybiony. Nie można zgodzić się z argumentem, iż Sąd Rejonowy naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów, dokonując błędnego wartościowania zebranego w sprawie materiału dowodowego. Zarzut ten nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Polemika ze strony pozwanej z dokonaną przez Sąd Rejonowy oceną zebranego materiału dowodowego sprowadza się w zasadzie do zakwestionowania ustalenia poczynionego przez sąd pierwszej instancji co do możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. W rzeczywistości zatem zarzuty pozwanego w tym zakresie sprowadzają się do naruszenia prawa materialnego w postaci art. 135 k.r. i op. Strona pozwana uważa, że sąd niezasadnie przyjął, że ma możliwości zarobkowe, by sprostać obowiązkowi alimentacyjnemu w ustalonej wysokości. Za Sądem Rejonowym należy powtórzyć, że pozwany jest osobą zdolną do pracy, posiadającą różnorodne kwalifikacje (uprawnienia do obsługi koparko- ładowarki oraz wózków widłowych, doświadczenie w pracy w charakterze kierowcy – kuriera) dysponuje możliwościami zarobkowymi takiego rodzaju i w takim zakresie, które pozwalają mu w całości wywiązywać się z ustalonego obowiązku alimentacyjnego. W toku postępowania pozwany podnosił, że nie może znaleźć odpowiedniej pracy w swoim zawodzie. W takiej sytuacji pozwany winien dołożyć wszelkich starań, by podjąć jakąkolwiek pracę, nawet fizyczną i niewymagającą szczególnego wykształcenia, by móc partycypować w kosztach utrzymania swojego dziecka.

Sąd pierwszej instancji dokonał także wszechstronnych ustaleń dotyczących sytuacji majątkowej, zdrowotnej i rodzinnej małoletniego powoda i jego matki, zbędnym więc w tym miejscu jest powtarzanie ponownie ustaleń Sądu Rejonowego. Nie ma racji pozwany, podnosząc, że każdy z rodziców powinien uczestniczyć finansowo w zaspokajaniu potrzeb dziecka stosownie do swojej aktualnej sytuacji majątkowej. Wprawdzie Sąd Rejonowy ustalił, że sytuacja finansowa matki małoletniego powoda jest dobra i stabilna, to zauważyć należy, że matka dziecka poprzez swoje osobiste, codzienne starania wypełnia swój obowiązek alimentacyjny, który trudno zweryfikować w wartości pieniężnej. Pozostałe zarzuty stanowią bezzasadną polemikę z wyczerpującym, ustalonym na podstawie przekonywujących dowodów stanem faktycznym. Strony nie wskazały także nowych faktów i dowodów, których nie można było powołać w I instancji.

Z przytoczonych wyżej względów Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu, a apelacja jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlega na podstawie art. 385 k.p.c. oddaleniu.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc je wzajemnie.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Jarosław Gołębiowski SSR Magdalen Wojciechowska